DE MEIBOOM IS VERPLANT NAAR DECEMBER KERSTÏERHML en KINDERZIEL EEN SCHRIJVER VAN ONSTERFELIJKE ROMANS Wij kennen ze allende sfeervolle Engelse kerstkaartendie ge zellige kleurenkaarten met Happy Christmas", in in de Neder landse uitgave met Gelukkig Kerstfeest". Zij ademen in hun zachte pasteltinten en hun figuren in de kleding van een voorbije eeuw een aparte sfeer, die synoniem is aan hetgeen wij ons van een Engels Kerstfeest voorstellen. Hoe komen wij aan deze voorstelling? En waarom past hierin juist die atmosfeer van Charles Dickens, de Engelse romanschrijver die in zijn werken Engeland en het Engelse leven in die eeuw in geuren en kleuren heeft beschreven P Hij is te vergelijken met een groot romancier als De Balzac. Beiden gaven in een grote serie romans een uitgebreid beeld van het leven in al zijn geledingen van hun tijd in hun land. Wat heeft dit met het Engelse Kerstfeest te maken? Wel, Dickens heeft in een van zijn meesterwerken, getiteld: „A Christmas Carol' dat in 1843 verscheen, ons een beeld geschetst van het Engelse Kerstfeest in die tijd, hetgeen hij trouwens in volgende Christmas Books ook heeft gedaan. Aangezien zijn boeken ook buiten Enge land, onder andere in ons land, toerden gelezen, hebben we ons een beeld kunnen vormen van de sfeer en tradities die verbonden zijn aan een Engels Kerstfeest. land, het wezen en karakter van het volk envan de fouten en misstanden. De eerste kerstboom stond in Straatsburg VAN KERSTBOOM EN KERSTBROOD VAN HET KERSTPAARD EN DE KERSTNACHT VAN KERSTMIS EN MIDWINTER het hout zoethout. De man of vrouw uit Staphorst, die omstreeks dit tijdstip voor de haard zit, terwijl een hemd binnenste buiten („krang" zoals de Staphorsters zeggen) naast hen ligt, zien dan óf hun aan staande man of vrouw óf een dood kist, ten bewijze dat zij tot hun dood vrijgezel zullen blijven. Midwintergebruiken en kerstputten Het specifieke beeld Dat inmiddels de mensen en de tijd veranderd zijn en het huidige Kerstfeest niet meer in alles vol doet aan onze voorstellingen is een andere kwestie, maar bij het woord ..Christmas" denkt men door de be ïnvloeding van Dicken's werk da delijk aan een gezellig sneeuwland schap, waardoorheen een ouder wetse postkoets rolt. De dames en heren zijn gekleed in de typische 18de-eeu\vse Engelse kleding, een blaffend hondje holt achter de wie len aan en aan de deur van een laaggedakte „Inn" staat de gemoe delijke dikke waard met bakke baardjes en zijn voorschoot voor en wuift de vertrekkende gasten na. Dit is een voorbeeld, maar zo zouden we er veel meer kunnen geven. Iedereen die ze ziet haalt ze er dadelijk uit, de Engelse Christ- mascards. Zo heeft Dickens de we reld een beeld getoiverd, dat nu een eeuw later overal ter wereld nog als specifiek Engels geldt. Zijn boeken ademen, de geest van Enge- Naar een schoensmeer- pakhuis Charles Dickens werd op 7 Fe bruari 1812 als zoon van een amb tenaar te Portsea geboren. Hij heeft een moeilijke jeugd moeten door worstelen, want het salaris van de kleine Engelse ambtenaar was on toereikend om het grote gezin te onderhouden. Vader raakte hoe langer hoe dieper in het moeras en toen Charles negen jaar was, ging zijn vader in verband met de schul den de gevangenis in. Reeds jong moest de kleine Dickens geld verdienen en daartoe werd hij te werk gesteld in een schoensmeerpakhuis. Deze onpret- ige jeugd heeft de gevoelige jon gen heel veel gedaan. Hij leed er irvder en deze periode is van grote invloed geweest op zijn later leven en niet in het minst op zijn werk. In zijn beroemde boek „David Cop- perfield" vinden we veel van zijn eigen belevenissen terug. Onderwijs heeft Dickens niet veel genoten, pas op latere leeftijd heeft hij kans gezien, zich enigszins te ontwikkelen. Gelukkig kreeg het gezin een erfenis en toen werd de toestand beter. In 1827 kwam Dickens op een advocatenkantoor ils klerk en hij leerde stenografie. Studeren deed hij meestal in het Brits Museum, waar het lekker rustig was. Hst werk van een genie In 1835 werd hij Kamerverslag- gever voor „The Morning Chroni cle". In 1836 zag zijn eerste bundel schetsjes het licht onder de titel: „Sketches by Boz". Hij geeft een humoristisch en dramatisch beeld van het Londense leven. Hij geeft critiek op het parlement, op de rechtbank en diverse andere mis standen. Hierdoor kreeg hij enige bekendheid. Met het boek „Pickwick", dat in 1837 verscheen, was zijn naam ge maakt. Het werd reeds het volgende jaar in het Frans en Duits vertaald en Dickens' verovering van de we reld had een aanvang gemaakt. De figuren van Pickwick en Sam Wel- ler mogen we rustig creaties van een genie noemen. Hierin vond Dickens zijn topvorm. Hij schreef de ene roman na de andere en zij schetsten alle het En gelse leven in de negentiende eeuw waarbij hij niet schroomde wan toestanden in het licht te brengen. Het zijn echter tendensromans, die geen oplossing geven voor het be handelde vraagstuk. In „Oliver Twist" stelt hij het probleem van de armenhuizen, in „Nicholas Nick- leby" de armenscholen en onder andere in „Little Dorrit", het ge vangeniswezen. Tegenwoordig zou den we zeggen, dat Dickens een sterk socialistische inslag had. Wij zouden een lange lijst van zijn wer ken kunnen opsommen, maar we mogen aannemen, dat deze een zo danige vermaardheid bezitten, dat dit niet nodig is. Uil-gaveren toneelspeler In 1850 stichtte Dickens het weekblad „Household Words", dat in 1859 werd vervangen door „A1I the Year Round". Dickens bleek als amateur-to neelspeler een goed voordrachts kunstenaar en las veel voor uit eigen werk, waarvoor altijd veel belangstelling bestond. Hij stierf in 1870 en werd begraven in de West minster Abdij. Hij was de Engelse romanschrij ver bij uitstek, beschikte over een grote fantasie, waarbij hij kans zag de lezer een en ander zo voor te schotelen, dat de stoutste fanta- siën aanvaardbaar waren. Hij ver werkte ernst, humor, melodrama en alle andere vormen dooreen, waardoor een rijk geschakeerd ge heel ontstond. Hij schreef voor iedereen, jong, oud. rijk en arm en behoort tot de onsterfelijke roman ciers, die de wereld heeft gekend. Vele gebruiken rond het Kerst feest stammen uit vroegere tijden van het oud-Germaanse Joelfeest, Al de dag waaron de wedergeboorte Als de kerstdagen weer zijn aangebroken, staan kerstboom en Van het licht werd gevierd, de zo- kerststal in het middelpunt van de belangstelling. Dagen tevoren genaamde dag der winterzonne- reeds zijn velen bezig hun kerstboom op te sieren met flonkerende wende. Frappant is hierbij, dat men ballen en pieken en groot is de ontroering van de ouders als up- d* J°"n"^'0eouw\°na7m getogen kinderen het werkstuk met schitterende ogen bekijken. Kerstmis of Kerstfeest niet kende en sleehts sprak over midwinter. De kerstboom als zodanig heeft bakken uit fijn tarwemeel-, in Uit de Germaanse tijd afkomstige nog niet zo lang geleden haar in- Delft en Schieland de kersttimpen, gebruiken vinden wij terug in trede in het Nederlandse huisgezin in Noord-Holland de duivekater, Friesland, waar men op kerstavond gedaan. Oorspronkelijk is dit de krentenbrood met een driehoek er twaalf schijfjes uit neerlegt mei meiboom, die later verplaatst werd in gedrukt of met twee hoge knob- zout erop, welk gebruik de vochtig- naar het midwinter-zonnewende- bels aan beide uiteinden; in Vlaan- heid der komende maanden voor- feest - he kerstfeest. deren en Brabant de befaamde spelde. Rond de Limburgse stad Van de eerste kerstboom in de Kerstkoeken; in Woudsend de Venlo nam men op kerstdag een geschiedenis wordt melding ge- kerstwiggen. zakje graan mee naar de kerk, welk maakt omstreeks 1521 in Schlett- In het Limburgse Geleen kende graan, op de vier hoogtijdagen aan stadt in de Elzas, terwijl pas in 1737 men tot 1842 het „Kerstbroodje van de kippen gevoerd, deze dieven de sprake is over de verlichting in de Geleen", waarbij op kerstdag de bescherming gaf legen roofvogels, kerstboom. In 1604 daarentegen koster -van de kerk het „kerst- Op tweede kerstdag worden in kende men in Straatsburg reeds de broodje" uit de toren wierp, waar Limburg de kerstkinderoptochten versierde kerstboom, waarin pa- door de jeugd om gevochten werd. gehouden, waarbij diverse leuke pieren rozen en bladgoud, appels Degene die het bemachtigde, werd deuntjes gezongen worden en van en koekjes waren gehangen. EngeltjeskoeUen In plaats van kerstboom Vele gezinnen halen met de kerst boom ook die specifieke sfeer, die altijd rond het aloude kerstfeest Wittebroodsdeeg en dierentaal uitgeroepen tot „broodjeskoning" huis naar huis getrokken werd. terwijl de koster later aan ieder Op Ameland komt er een speel huis een brood mocht halen. man aan te pas, wanneer de Ame landse jongens ieder een meisje vragen en een kamer huren, waar zij 's avonds bijeenkomen om onder Een speciaal soort brood kende het genot van koffie en gebak, door hangt, naar binnen door deze boom men in het plaatsje Horst. Gebak de meisjes meegebracht, en bran- op te tuigen met kaarsjes en ge- van wittebroodsdeeg met opgelegde dewijn, waar de jongens voor zorg- schenken. Dan staat men echter krakelingslingers vormde 't „kerst- den, het Kerstfeest gezamenlijk te verwonderd, als de kerstboom he- paard", dat volgens de deskundi- vieren. den ten dage nog onbekend blijkt gen veel overeenkomst vertoonde Bekend zijn ook de vele kerst- te zijn in de Westvlaamse steden met een oude offerkoek uit Scan- putten die Nederland kent. De Bo en dorpen. In plaats van de kerst- dinavië, het zogenaamde Scandi- nifatiusput te Dokkum en de di- boom vinden de kinderen op kerst- navische joelpaard. verse Willibrordusputten o.m. te morgen in deze streken de zoge- Ook aan de nacht voor Kerstmis, Heiloo, te Maashees en Venraay. naamde engeltjeskoeken op hun de kerstnacht, zijn Interessante tra- Van deze putten wordt veronder- peluw en het staat vast, dat zij dities verbonden. Volgens oude steld, dat zij de overblijfselen vor- hiermede minstens even blij zijn overleveringen bloeien in deze men van de Wodancultus en dat als wij met de opgetuigde kerst- nacht de vlierboom en de appel- het de putten zijn, waarin door de boom. boom en het volksgebruik wil dan evangelie-predikers gedoopt werd. Verder heeft het zeer lange tijd dat degene, die onder een van deze Ten aanzien hiervan geniet ook de geduurd, voordat in de vele Neder- bloeiende bomen staat, de hemel O.L. Vrouweput in de O.L. Vrouw- landse boerengezinnen de kerst- open ziet, dat het water in putten, kerk te Maastricht grote bekend- boom zijn intrede heeft gedaan, sloten en beken verandert in wijn, heid.. Zij zou onder bescherming want, hoewel ruim vijf jaar gele- terwijl de onderaardse klokken hebben gestaan van de godin Diana, den nog pertinent werd beweerd luiden. Daarnaast is uit de tijd van die echter later door de kerk, zo dat in geen enkel Nederlands boe- het Germaanse heidendom „het als met vele kerstputten het geval rengezin een kerstboom werd ge- sprookje" over gebleven, dat in was. aan de heiligen werden toege vonden, thans vindt de kerstboom deze nacht de huisdieren, vooral wijd. ook naar vele boerderijen zijn weg de koeien in de stal en in West- (Nadruk verboden), om de kerstsfeer te verhogen. Vlaanderen vooral de paarden met elkaar in menselijke talen spreken, Broodjeskoning terwijl de bijen zingen, en midwinterstoeten In Lm^urg zetten de boeren in l/^nCTtYMC W Brood en koek hebben in folklo- deze nacht het veevoer buiten, op- UI I i I v) rlstische zin een belangrijke rol dat het gezegend wordt, terwijl een rond het Kerstfeest gespeeld. Dit twijg van de kerstboom in het wa- Het is als op andere jaren. Te- vindt zijn oorzaak in het feit, dat ter wordt gezet, welke volgens de midden van een wereld vol tumult Kerstmis via het Joelfeest der Ger- legende met Lichtmis zal bloeien, valt het Kerstfeest, dat de bood- manen is ontstaan uit het vrucht- In West-Vlaanderen liggen de schap van vrede brengt. Het is al baarheidsfeest, het Midwinterfeest, schapen op het tijdstip van Chris- duizenden malen voor ons gezegd, dat altijd met veel vrolijkheid ge- tus' geboorte geknield, terwijl in dat de zin van Kerstmis niet uit- vierd werd. het Overijsselse plaatsje Staphorst sluitend betrekking heeft op de Zo kennen wij in Friesland en tussen twaalf en één uur 's nachts aardse vrede, maar op een inner- Groningen de midwinterstoeten, de kippen op één poot staan, de üjke gesteldheid van het menselijk langwerpige krentenbroden, aan koeien op hun rechterzijde liggen, hartj doch mensen vergeten dit beide zijden rondtoelopend en ge- terwijl al het water wijn is en al maar al te gemakkelijk. Zouden (Nadruk verboden). wH«X"X~X~XmX"X"X~X*X~X^~X^^K"XmX«X~XmX~X~X*,X«X~X,*X' werking werd verleend door een koortje dat verschillende kerstlie deren ten gehore bracht. De echt genote van de plaatselijke predi kant, mevr. Franke, las het kerst- De conflicten der onkerkelijken Het jaar loopt haast ten einde, Wat heeft het ons gebracht: Voor velen nog ellende, Een tasten in de nacht? Toch horen wij weer hoopvol, Trots ramp en tegenspoed: Hoe zal ik U ontvangen, Hoe wilt Gij zijn ontmoet? Wat onheil ons mag deren, Wat kommer, zorg of smart: wij het van een waarachtige aardse vrede moeten hebben dan stond het er met de Kerstviering ook dit jaar weer maar schamel voor. Erger dan een vorig jaar is het woelen der volkeren, groter de onrust en leu genachtiger de voorstelling van za- Kanu nievi". rranne, laa xiei nasi- u,,.,,-,,-, j evangeHe. Tussentüda werden tal- f h,rd Tn dll erote is het koud en hard in die grote mensenwereld, waar ondanks voor uitgang in sociaal denken en voe len, nog altijd veel maatschappelijk en politiek onrecht geschiedt. Het alleen zo te stellen echter is eenzijdig. De wereld wordt ten slotte in evenwicht gehouden door heel veel goeds in aardse zin, dat hiertegenover staat. Goed en kwaad De afdeling Brouwershaven van voeren een luguber steekspel, maar de Bond van Plattelandsvrouwen nU (s ,je grote troost van Kerstmis De lichtstraal van het Kerstfeest hield Woensdag 21 December haar ,je prediking van Bethlehem dat kerstavond \n hótel ...Tacoh Cats rijke verversingen aangeboden, zo dat de talrijke aanwezigen een kos telijke middag hadden. BROUWERSHAVEN Kerstavond Bond van Plattelandsvrouwen In godsdienstige gezinnen horen de kinderen het kerstverhaal uit de mond van hun ouders. Dat spreekt vanzelf: hun ouders laten h enook naar Zondagsschool gaan als ze nog klein zijn, laten hun catechisatie geven als voorbe reiding voor hun toetreden tot de geloofsgemeenschap en nemen hen mee naar de kerk om gezamenlijk te belijden. Lezen uit de bijbel is daar een geregeld terugkerende geestelijke oefening en met Kerstmis wordt daarom ook gelezen of verteld van Christus' geboorte. De kinderen in zulke huishou dens hebben het niet moeilijk met het vieren van de christelijke hoog tijdagen. Maar ook in de gezinnen waar volgens diametraal tegenover gestelde opvattingen wordt geleefd, ontmoeten de kinderen in dit op zicht geen zwarigheden Immers die ouders, die opzettelijk en nadruk kelijk het bestaan van God en van Jezus Christus loochenen, voeden hun zoons en dochters volgens een voudige en konsekwent doorge voerde begrippen op. Horen hun kinderen op school of waar ook van het kerstverhaal, dan wordt er thuis de domper opgezet, bijvoor beeld door pertinente beweringen als „onzin" en „bijgeloof" Zoiets mag gelovige mensen af schuwelijk in de oren klinken, het valt niet te ontkennen, dat het de kinderen vooralsnog de kwellingen van de twijfel bespaart. Onkerkelijken Maar nu die zeer velen in ons land, die nooit of nooit meer in de kerk komen, niets willen weten van godsdienstonderwijs, alleen maar omdat ze bang zijn hun kinderen in aanraking te brengen met een leer, waarin ze zelf niet ten volle mee kunnen gaan, hoe staan die tegenover Kerstfeest en kerstver haal? Deze mensen zijn In hun hart wel gelovig. Het valt voor hen echter niet mee daar openlijk voor uit te komen. Met Kerstmis halen ze mis schien een boom in huis, die ze mooi optuigen om er op poëtische manier de terugkeer van het licht mee te symboliseren. En waar schijnlijk zetten ze de radio niet af als Koningin Juliana voor haar ge zin en haar bedienden uit de bijbel Lucas 2 vers 1 tot 20 leest. Realiseren zij zich wel dat ze hun kinderen in conflict en in onzeker heid brengen als ze deze gelegen heid om zelf met hen te spreken over de religieuze gedachten, die vooral bij deze gelegenheid in hun eigen ziel leven, verzuimen? Laten die ouders er mee ophouden zich te schamen om de betekenis van het christendom, niet alleen voor de hele maatschappij, maar ook voor hun persoonlijk bestaan, te erkennen, De gezinsbanden zullen erdoor worden verstrekt als zij uit de vol heid van hun hart hun eigeq kin deren durven vertellen van het kindje, dat in Bethlehem werd ge boren. Dr H. W. Scalongne. (Nadruk verboden). Verlicht ons duister hart. Hoe paren zich de stemmen In talen velerlei: 'k Lag machteloos gebonden, Gij komt en maakt ons vrij! Wat zeggen ons dan wapens Of dreiging met geweld? Geloven met de eenvoud Van herders in het veld Doet ons het Heil beseffen Dat Christus aan ons bood, Zijn eindeloos erbarmen Met onze grote noodl kerstavond in hötel „Jacob Cats", het kwade in principe reeds deze Het programma, dat bijna geheel g^Hjd heeft verloren, door de leden zelf werd verzorgd, y0or de oppervlakkige beschou- bestond o.m. uit voordracht, sa- wer blijkt daar niet veel van. De n,V°D geboorte van Christus heeft de oor- logen de wereld niet uit geholpen kerstverhaal. Ds P. L. Schudde- beurs vertoonde twee serie's lan taarnplaatjes over de kerstgeschie denis en over een kerstverhaal van Dickens. De opvoering van kerstsprookje „Twaalf met de post wagen" besloot deze mooie avond. BBU1N1SSE Kerstfeestvieiing kleuterschool Dan wordt ons Kerstfeest vredig, De blijde dag breekt aan Waarop wij weer eerbiedig Rondom de kribbe staan. Voorbij is dan het vragen: Hoe wilt Gif zijn ontmoet? Wij brengen Hem in psalmen Een jubelende groetl en geen atoomtijdperk voorkomen. Maar door de onvolmaaktheid van ifet het Kerstgebeuren hieruit te con cluderen, draait men de zaken om. Immers oorlogen vormden de vre selijke konsekwenties van die strijd tussen goed en kwaad. Daarin en over en door alles heen heeft ech ter het licht in de Kerstnacht de mensheid de zekerheid gegeven dat de machten van het kwade gebon den machten zijn en dat eenmaal het Kerstlicht volledig en onbe lemmerd zal schijnen over een nieuwe wereld. Ook de Herodessen van deze eeuw hebben geen begrip voor deze zege vierende opmars van het volmaakte en heilige, zoals het in de Christus figuur in de Kerstnacht zich mani festeerde. Zij blijven bloed storten \i/ Een grote kerstboom in het aan de kleuterschool alhier aange bouwde gymnastieklokaal en daar om heen ruim 80 kinderen en even- zovele ouders en grootouders, zo werd Donderdagmiddag het Kerst feest van de kleuterschool gevierd. Bekende kerstversjes werden door ouderen en kinderen gezongen en - de zang van de kleuters is toch al- de wereld in ellende dompelen. JAAP MIJDERWIJK. tijd weer ontroerend. De kerstver- Ook de haters begrijpen het niet, telling werd verzorgd door het want Z1J overdekken het Kerstlicht hoofd der school mevr. van Dijke; iyie* harde S*U^P va" ean eigen een kerstverhaal werd verteld door dunkelijk hart, en ook de „was- de assistente mej. Boot. Alles na- het-toch-eens-waav -zeggers wor- tuurlijk afgewisseld door de ge- den het heil niet deelachtig, want bruikelijke tractaties. En tot slot ZÜ minnen hun eigen donkerheid kregen de kinderen nog een sinaas- boven het Kerstlicht. Het zal ook appel, een zak noten en de zelf ge- "U weer moeten komen van herders maakte kalendertjes en tekstjes en wijzen, die afstand hebben ge- De bejaarden uit deze gemeente mee naar huis. Een der jaarlijkse daan van zichzelf cn in de over hebben een waardige Kerstfeest- evenementen uit het kleuterleven tuiging van eigen schuldigheid de viering achter de rug, georgani- was daarmee weer uitstekend ge- stal betreden cn aanbidden het seerd door een damescomité. Mede- slaagd. Wonder van de volheid der tijden. (Nadruk verboden). OÜWERKERK Kerstfeestvie'ing bejaarden

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1955 | | pagina 6