vêGê
Eeuwen lang waren de schippers bang
voor de Banjaar-plaien
„VOETBALLER" maakt brokken
Echtgenote Commissaris der Koningin opende rusthuis
„Duinoord"
VéGé-speculaas
Toestand in Oost-Ouitsland
niet rooskleurig
Een buiten-ommetje rond Schouwen-Dulveland
Voor het eiland was bankencomplex gunstig
(Van een bijzondere medewerker)
(I).
Bewesten Schouwen - ettelijke
km. uit de zandige kust - ligt in de
Noordzee een complex van banken
of platen, van elkaar gescheiden
do or diepe stroomgeulen. Het zijn
de Banjaartbanken en ze liggen er
al zolang er op Schouwen duinen
en naast Schouwen zee-armen be
staan. Het is het gebied, waar de
Zeeuwse zeehonden gaarne „zon
nen" en waar de robbenjagers hun
jachtinstincten kunnen uitleven.
Voor de Banj aartplaten waren
eeuwenlang alle onder zeil gaande
schippers bang, vanwege het ge
vaar er op te lopen, te blijven zit
ten en uiteen te worden geslagen.
En met de thuisvarende schepen
van de grote vaart - die alle zeven
wereldzeeën bevoeren - en hetzij te
Zlerikzee of Brouwershaven wilden
binnenlopen, was het al precies zo
gesteld. Vandaar dat reeds in over
oude tijden op de hoge Westelijke
duinhillen vuurboeten werden ge
bouwd, later vervangen door vuur
torens. En dat er een loodsdienst
9 bestond te Brouwershaven voor
uitgaande en inkomende zeesche
pen. De fraaie loodskotter, een
klein zeegaand tweemastertje was
tot het begin van de 20ste eeuw een
dagelijkse décoratieve verschijning
op de wateren Noordelijk en Noord
westelijk van Schouwen, tot bij of
voorbij de Banjaarts. Voor de jut
ters te scheep of op het strand, le
verden op de Banj aarts gebleven
barken en schoeners menigmaal
buit en brood. Destijds kende elke
Schouwenaar van de kust de Ban-
jaarts, maar tegenwoordig hoor je
de naam niet vaak meer noemen.
Het zandbankencomplex voor
Schouwens Westkust doet en deed
de zeevaart kwaad, maar het eiland
zelf en zijn constructie goed. Want
die banken zijn golf-, getij- en
stormstroombrekers, die strand en
duinen van dienst zijn. Waren zij
er niet dan zouden ook de duinban-
nen en wat daarachter ligt zich
maar moeilijk kunnen handhaven.
De herkomst van de platen staat
- evenals die der duinen - in ver
band met in de Noordzee aanwe
zige zandmassa's uit de tijd voor
de glaciale periode, vele duizenden
jaren geleden. De wegsmeltende
gletscbers lieten toen bergen zand
achter in N.-Duitsland, Jutland,
Nederland en ook in de Noordzee
en zelfs in Engeland. Dit zeezand,
door getij stromen en golfslag los
gewoeld, wordt door het vloedwa
ter naar de kusten gedragen en
komt bij kentering van de vloed
tot zinken.
In het Brouwershavense Gat dat
van de N.W.-punt van Schouwen
tot De Nosse loopt, wisten de hoog
aarzen en de blazers van „Brou"
en vroeger zelfs de „hengsten" van
Filippine en de boten van Arne-
muiden en de botters van „Bru",
„gornet", botjes en mosselzaad op
te halen. Ze kennen de boeien en
tonnen - in 1838 voor het eerst ge
legd - de stroomdraad van eb en
vloed, de „laegte" van Renesse -
waar altijd weinig vis zit vanwege
de harde „droge" grond - en de
„Spriengers-plaete", Z.O. voor de
kop van Goeree. Die „plaete" ver
schuift nog al eens van plaats,
groeit af en aan en is een nacht
merrie voor de dijkgraven van
Noord-Schouwen en het polderbe
stuur. Springerig van aard als zij
is, perst zij de vloed- en ebstroom
als maar tegen Noord-Schouwen
aan.
In het jaar 1606 - dus gedurende
de 80-jarige oorlog - is op de Sprin-
gert-plaat een grote vis vastgelo
pen. Het dier had een lengte van
21,7 m„ een dikte van 7,5 m., een
bekwijdte van 3,3 m. en een staart
van 5,1 m. Het beest was gewapend
met 40 grote tanden. Een afbeel
ding van de vis hangt - zoals be
kend - in het raadhuis van Brou
wershaven.
Aartsbisschop
van Utrecht benoemd
Naar het A.N.P. van de zijde van
het aartsbisschoppelijk paleis te
Utrecht verneemt, is mgr. dr. B. J.
Alfrink, tot nu toe administrator-
apostolicus van de Nederlandse
kerkprovincie, door de paus be
noemd tot aartsbisschop van Utrecht
UITKNIPPEN
Interessant nieuws van 1600 VéGé-kruideniers die zoveel geldzegels geven)
le Jaargang So. 5 Oplage: £.155.000 Verschijnt om de li dagen Redactie: Scs 84-86-SS, Amsterdam-C.
Grote schade door onvoorzichtigheid
Het 7-jarig zoontje van Mevr. Z., te U.. schopte
bij de slager W. een voetbal naar binnen, d.v
door de ruitDit ongeluk kwam Mevr. Z. wel zeer
ongelegen. Gelukkig bleek zij over voldoende VéGé-
geldzegels te beschikken om de zaak toch nog in
orde te brengen. „Ja, in een gezin met kleine kin
deren sta je telkens voor onverwachte kosten en
zo'n spaarpot van VéGé-geldzegels komt dan goed
van pas!", vertelde Mevr. Z., „ik zou de VéGé-
kruidenier dan ook niet graag meer missen!"
De limerick
van tie week
J/ctir. Eijkman. Fr. Hals-
kade /tü'sjfüfc lZ.lt.)
toon dese week dc 5.- aan
VéQè-artikelen.
Dut hoedje? Tc duur
nift-nl papaatje.
l)«l hoedje? 'i kt.n pent,
zcffl mamaetje.
Deer.' Al» had rcrNlnnd.
Itij VéGé was te kluut.
Dut breut{t altijd een
extritnlj' In 't luatje.
DE IDEALE
HUWELIJKEN ZIJN
DE WERELD NIET UIT!
In Slaugh, Engeland, werden
Henry en Millicane Thurgood
1>U een wedstrijd tot Enge-
land's gelukkigste echtpaur
uitgeroepen. Aan 30C0 toe
schouwers verklaarde meneer
Thutgood. dat hij ln 28 jaar
niet één fout ln zijn vrouw
had kunnen ontdekken
Is Uw man over U ook zo te
vreden Als U VéGé-klant
bent. heeft hij daar in elk
geval reden genoeg voor. Dat
betekent Immers dat U Uw
huishoudgeld economisch be
steedt en... nog flink spaart
ook, met geldzegels!
Veejee boel
boekie doen
„Ik heb een buurmeisje van
21/2 jaar" - schrijft ons een
lezeres - „die ik wel eens
meeneem, als ik boodschap
pen ga doen. Gisteren kwam
haar moeder bij me, die me
vertelde, dat haar telg steeds
maar ..Veejee, boel boekie
doen" zei, nis ze met haar bij
de kruidenier stond. Of ik
sonrs wist wat ze bedoelde.
Na enig denken ging me een
licht op. Die dreumes had
natuurlijk gezien, dat ik
steeds veel geldzegels in mijn
spaarboekjedeedbüdeVéGó-
kruidenier. We hebben erg
gelachen en besloten in 't
vervolg maar met z'n drielin
naar de VéGé te gaan".
WAS HET MAAR
WAAR...
Welnu, het is waar. U künt
nu flink sparen, zonder zelf
geld opzij te leggenHet is
geen sprookje. De VéGé geeft
U gratis geldzegels bij de
boodschappen; en niet zo
weinig ook! Die geldzegels
kunt U altijd en overal in
Nederland, tegen contant
geld inwisselen bij VéGé-
kruideniers. Waar wacht U
nog op V Hebt U Uw VéGé-
kruldenior In Uw buurt al
ontdekt
Wijn-, likeur-, vruch
ten- en limonade-
vlekken
In moeilijk wasbare weefsels,
met alcohol of eau de cologne
behandelen.
Vernis- en hars-
vlekken
Behandelen met spiritus, al
cohol. eau de cologne of mil
le terpetiju. Uierbij keus ge
noeg dus.
IJsco-vlekken
Betten met spiritus.
DEZE WEEK
O NIEUW! ter kennismaking
een pak
(250 gramvan "52. voor 39-
bij aankoop van elk pakje
VéGé-thee van 100 gram
O V2 pond halen
2 ons betalen
Dropcaramels 250 gr.: 64 ct
Zwart-wit-toffees
250 gr.: 60 ct
Bovendien op al deze artikelen
10% korting in geldzegels
Modern rusthuis gelegen in fraaie omgeving
(van onze redacteur).
In aanwezigheid van talrijke
autoriteiten, genodigden en belang
stellenden is Donderdagmiddag het
door de Stichting Rusthuizen „Wes
telijk Schouwen" geexploiteerde,
nieuw gebouwde rusthuis „Duin
oord" aan de Kloosterweg te Haam
stede, officieel geopend door de
echtgenote van de Commissaris der
Koningin in de provincie Zeeland,
mevrouw S. C. de Casembroot-
barones van der Feltz. De opening
geschiedde tijdens een bijeenkomst
ln hötel „Bom", waarna een bezoek
werd gebracht aan „Duinoord", het
modern ingerichte bejaardenrust
huis, gelegen in een fraaie omge
ving.
In een toespraak tijdens de bij
eenkomst in de zaal van hötel
„Bom" merkte mevrouw de Ca-
sembroot op, gaarne te hebben vol
daan aan het verzoek van het be
stuur om het ruisthuis „Duinoord"
te openen. In de eerste plaats heb
ben de sociale activiteiten op het
eiland Schouwen-Duiveland haar
bijzondere symphatie, maar ook
om der wille van de bewoners van
dit huis. Zij weet dat door de wa
tersnoodramp de plannen voor de
bouw van een rusthuis en het tem
po daarvan zijn versneld en zij is
bijzonder verheugd dat alle ge
meenten uit de omgeving op één
na, hun medewerking hebben ver
leend bij het garanderen van de
geldlening ten behoeve van de
bouw van het rusthuis.
„Het rusthuis", aldus mevr. de
Casembroot, „ligt hier in een mooie
omgeving en de bejaarden zullen
er rust kunnen vinden. Het is de
taak van het bestuur en het per
soneel om de ouden van dagen met
alle mogelijke zorg te omringen".
Het zal voor velen wel moeilijk zijn
hun zelfstandigheid prijs t.e geven
maar de omstandigheden dwingen
er toe, gelet op het tekort aan
woonruimte en personeel e.d.
Bestaat er al enige tegenzin om
in een rusthuis opgenomen te wor
den, dan hoopt spreekster dat het
bestuur hier in tegemoet zal ko
men. Werd begin 1900, de 20e eeuw
genoemd „De eeuw van het kind",
50 jaren later staat de kwestie van
de zorg voor de ouden van dagen
in het centrum van de belangstel-
linng.
Mevr. de Casembroot merkte op
dat het moeilijk is oud te worden:
men gevoelt dat men zekere din
gen niet meer kan, er is een afne
ming van krachten, maar belang
rijk is dat men zich dan aan lief
hebberijen kan wijden en met het
probleem van de vrije tijdsbeste
ding raad weet. „Vooral is belang
rijk", aldus spreekster, dat men
zich op het ouder worden geestelijk
voorbereidt. Dan behoeft men zich
niet ongelukkig te gevoelen. Ten
slotte kent iedere levensperiode
zijn ups en downs en gezegd is wel
dat juist de ouderdom meer voor
delen biedt dan enige andere le
vensperiode. De ouderen kunnen
de jongeren vaak tot hulp'en steun
zijn en de jeugd kent ten slotte zijn
eigen problemen. Harerzijds is het
belangrijk dat eerbied en respect
voor de ouderen bestaan. Het ge
bod „Eert Uw vader en Uw moe
der" wordt wel eens te veel ver
geten".
In de litteratuur had zij voor
beelden gevonden dat de ouderdom
haar eigen waarden heeft en in dit
verband wees zij op gedichten van
de Engelse dichter Shelly en hoe de
dichter Longfellow opmerkte: „Als
de zon ondergaat verschijnen de
sterren aan de hemel, die men
overdag niet ziet". Spreekster be
sloot met het bekende gezangvers:
„Eens aan de avond van mijn le
ven, breng ik van zorg en strijden
moe, voor elke dag mij hier ge
geven, U hoger, reiner loflied toe".
Zij wenste het rusthuis „Duinoord"
een goede toekomst en verklaarde
het vervolgens voor geopend.
Spreekster deelde vervolgens nog
'mede dat na de watersnoodramp
haar verschillende giften en ge
schenken bereikten voor de ouden
van dagen. Een billijke verdeling
was moeilijk en daarom heeft zij
een bedrag van f 100 gereserveerd
dat zij vervolgens onder couvert
overhandigde aan de voorzitter van
de Stichting, Jhr. R. J. H. Q. Röell,
met het verzoek hiervoor een pas
sende bestemming te zoeken.
Hierop begaven allen zich naar
het terrein van het rusthuis, waar
mevrouw de Casembroot de vader
landse driekleur hees, die zich ont
plooide in de frisse najaarswind.
Vervolgens bezichtigden allen het
rusthuis.
Toespraak Jhr. Röell
Tevoren had Jhr. Röell, evenëens
in de zaal van hötel „Bom", het
woord gevoerd ter inleiding van
mevr. de Casembroot, waarbij hij
uitvoerig stilstond bij de wordings
geschiedenis van het rusthuis. Spr.
wees er op hoe het bejaarden-
vraagstuk in de belangstelling is
gekomen door de gewijzigde maat
schappelijke omstandigheden, spe
ciaal op sociaal, economisch en me
disch gebied. „Straks", zo zeide
spr., „zal tien procent van de Ne
derlandse bevolking uit bejaarden
bestaan en het percentage voor
Schouwen-Duiveland ligt nog ho
ger". Het bejaardenprobleem wordt
acuut gemaakt door woningnood,
gebrek aan voldoende verpleeg
hulp, financiële bezwaren en het
vaak optredende gebrek aan liefde
bij de kinderen om voor de ouders
te zorgen. Niettemin hebben de be
jaarden na een arbeidzaam leven
recht op een blijde levensavond.
Reeds 35 jaar geleden werd op
Schouwen-Duiveland een poging
ondernomen om te komen tot be
tere bejaardenzorg, onder leiding
van de predikant te Serooskerke,
maar deze bleef zonder resultaat.
Tijdens de ambtsperiode van de
Commissaris der Koningin, Jhr.
Quarles van Ufford, bleef de toe
stand zoals ze was. De plannen
voor het rusthuis „Duinoord" da
teren van 1949. De toenmalige di
recteur van de Stichting Zeeland
voor Maatschappelijk en Cultureel
Werk, de heer C. Lijnzaad, hiled
op 23 Nov. 1949 een lezing over het
bejaardenvraagstuk voor vertegen
woordigers van gemeentebesturen
en Burgerlijke Armbesturen van
Burgh, Haamstede, Renesse, Noord-
welle en Serooskerke. Hierna kwam
een comité van voorbereiding tot
stand en op 21 December 1949 wer
den de statuten voor een Stichting
ontworpen.
Aanvankelijk was de opzet een
tehuis te bouwen met 50 bedden.
Op 7 December 1951 werd de acte
van oprichting van de Stichting ge
passeerd voor notaris M. C. van
den Bout te Renesse.
Spr. deelde mede dat het rust
huis zal berusten op Protestants
Christelijke grondslag en open
staat voor iedereen, waarbij aan de
bewoners een zo groot mogelijke
vrijheid zal worden gelaten.
Door aankoop van de villa
„Duinoord" van de erven-de Crane
kwam de gemeente voor de prijs
van f9995 in het bezit van Vh ha.
bos, een tuinmanswoning en een
kleine villa. Het complex werd
voor dezelfde prijs overgedragen
aan de Stichting. Ir. F. H. Klokke
werd gevraagd een plan te ont
werpen voor een tehuis voor 40
bejaarden. Dat Avas in 1952.
Bij de stormramp van 1953 kwam
een wijziging in de plannen. Dr. Z.
Y. van der Meer, de toenmalige di
recteur-generaal van het ministrie
van Wederopbouw en Volkshuis
vesting adviseerde toen een tehuis
voor 100 bedden, maar spoedig
bleek het dagelijks bestuur dat het
risico voor een dergelijke opzet te
groot was. Aan ir. Klokke werd
wijziging van de plannen gevraagd
in dier voege dat een uitbreiding
van het aantal bedden werd ge
geven tot 75.
Een bestuur werd gevormd be
staande uit nu wijlen de heer C. M.
Moolenburgh, Ds. J. v. Vliet en de
heren G. A. Haringman en J. van
Waveren. Een prognose van het
project werd gevraagd. De ge
meentebesturen uit de omgeving
(op één na) garandeerden rente en
aflossing van het benodigde kapi
taal ad f 560.000.
In December 1953 werd opdracht
voor de bouw gegeven aan de „Ne-
dam". Het werk werd hierna be
gonnen en de bouw vorderde ge
stadig. Op 1 Juli 1955 konden de
eerste bejaarden het tehuis betrek
ken.
Spr. memoreerde hierna met en
kele gevoelvolle woorden het over
lijden van de heer Moolenburgh,
wiens gedegen financiële adviezen
van grote waarde zijn geweest. Hij
bracht verder dank aan alle per
sonen, instanties en instellingen die
aan het tot stand komen van het
rusthuis hun medewerking ver
leenden. Hij deelde nog mede dat
de jongste inwoner 75 en de oudste
91 jaren telt, zodat de gemiddelde
leeftijd 85 jaar bedraagt.
(Op de toespraak van burge
meester Röell en op de toespraken
van verschillende andere sprekers
komen wij nader terug).
Prijzen van eerste levensbehoeften
wellicht hoger
De minister-president van Oost-
Duitsland, Otto Grotewohl, heeft
in een toespraak voor het centrale
comité van de communistische par
tij gezegd, dat het Oostduitse staats
apparaat hervormd moet worden.
Hij pleitte voor meer collectiviteit
in de staatsleiding. De vakminis
ters moesten een grotere persoon
lijke verantwoordelijkheid ontwik
kelen.
Grotewohl toonde zich zeer onte
vreden over de politieke betrouw
baarheid van de overheidsdienaren.
Burgerlijke overblijfselen in het
denken van vele ambtenaren had
de oplossing van praktische kwes
ties ongunstig beïnvloed.
De premier noemde de talrijke
moeilijkheden in Oost-Duitsland,
ontstaan door de snelle opbouw
van het socialisme, „groeimoei-
lijkheden". Gevaarlijk noemde hij
het vertrek van vakarbeiders, „die
stelselmatig door Amerikaanse ka
pitalisten en West-Duitse wapen
fabrikanten worden aangeworven".
„Zeer alarmerend" was ook de
ongunstige ontwikkeling bij de po
gingen om een daling van de pro
ductiekosten te verkrijgen en een
betere rentabiliteit van de staats
bedrijven.
Het tekort aan verbruiksgoede-
ren kon pas „in de komende jaren"
worden opgeheven. De premier zei,
dat de prijzen van enige eerste le
vensbehoeften en diensten mis
schien verhoogd moesten worden.
RECHTZAKEN
Man poogde zijn vrouw
f te vergiftigen
Een gevangenisstraf van tien jaar
heeft de officier van justitie bij de
Haarlemse rechtbank, mr dr W. R.
M. Pitlo, Donderdagmorgen geëist
tegen de 49-jarige fabrieksarbeider
J. Kant, terzake van poging tot
moord op zijn vrouw door het haar
toedienen van Parijs groen. Bij het
verhoor gaf verdachte hetgeen hem
ten laste was gelegd toe. Nadat zijn
eerste vrouw in 1953 in Zeeland,
waar zij vroeger woonde, was over
leden, is hij voor de tweede keer
getrouwd met een Zaanse.
Aanvankelijk was de verhouding
goed maar na de verhuizing naar
Zaandam volgden vele huiselijke
twisten. In het voorjaar wilde hij,
aldus zijn verklaring, een eind ma
ken aan zijn leven en aan dat van
zijn vrouw. Hij kocht een half ons
Parijs groen onder voorwendsel het
zware vergif te gebruiken ter be
scherming van zijn dahlia's tegen
de duiven van een buurman. K.
spoelde het gekochte echter in de
w.c. weg. Doch kort daarop be
stelde hij opnieuw hetzelfde vergif
„omdat de verhouding steeds slech
ter werd". Hij maakte er poeders
van en strooide de inhoud in een
kopje thee, dat hij voor zijn vrouw
klaar maakte. De vrouw moest
daarop enkele dagen het bed hou
den. Later strooide hij Parijs groen
op een beschuitje met boter en
suiker. De moeder merkte echter
dat het niet goed was en gaf het
terug, waarop de verdachte het be
schuitje in de w.c. wierp. Enige
dagen later zijn verdachte's po
gingen zijn vrouw om het leven te
brengen aan het licht gekomen. De
man is toen gearresteerd.
De vrouw van verdachte, die als
getuige werd opgeroepen, ver
zocht haar niet te verhoren. Zij is
bereid haar man vergiffenis te
schenken.
De eerste vrouw van verdachte
is onverwacht overleden en haar
dochtertje, die destijds het be
schuitje dat moeder weigerde heeft
gebracht, is na de arrestatie van
de man gestorven.