met melk meer mans
Zierikzeese raad moet beslissen over
de bouw van vier nieuwe scholen
Het land gaat periode van
democratische vrijheid tegemoet
Voor de reformatie stonden vier
kloosters op Schouwen-Duiveland
Vijftienjarigen, Schouwse schonen, woest en
ledig, zuidkant-hoop en secretarie-kat
DE TOESTAND IN ARGENTINIË
Volk moet straks een regering kiezen
De nieuwe president van Argen
tinië, generaal Lonardi, heeft in een
vraaggesprek met een correspon
dent van de Engelse „Daily Mail"
zijn program in vier punten samen
gevat.
1. Herstel van het gezag van de
officiële grondwet.
2. Vrije algemene verkiezingen
binnen een periode van 220 dagen.
3. Absolute vrijheid van druk
pers.
4. Volledige vrijheid van vakbe
weging, waarbij de vakbonden uit
sluitend de taak zullen hebben de
belangen van de arbeiders te be
schermen en niet de regering te
verdedigen.
De generaal voegde hieraan toe,
dat hij voornemens is de grondwet
in dier voege te wijzigen, dat het
onmogelijk wordt dat een president
H.M. de Koningin
bezocht tentoonstelling
Vrijdagmorgen heeft H.M. de Ko
ningin een informeel bezoek ge
bracht aan de tentoonstelling „Het
geheim der Etrusken", die in het
gemeentemuseum te 's Gravenhage
wordt gehouden.
Schandelijk gedrag van
17-jarig jongmens
Op 19 September is op de Soest-
dijkse Kade te 's-Gravenhage een
wielrydster, die haar 3-jarig kindje
achterop had zitten, aangereden
door een bromfietser. Het kindje
sloeg tegen de straat en bekwam
een hersenschudding. Het werd ver
voerd naar het ziekenhuis Zuidwal.
Een agent, die getuige was van
de aanrijding, nam terstond de
naam van de bromfietser op en ge
lastte hem even te wachten. De
bromfietser ging er echter in snelle
vaart vandoor en toen hij over de
Hoefkade reed, zag een man, dat
de bromfietser zijn vehikel bereed,
dat hem even te voren ontstolen
was. De bestolene riep een automo
bilist te hulp en deze zette de ach
tervolging in. In de Herman Cos-
terstraat wierp de bromfietser zijn
voertuig weg en verdween onder
de talrijke marktbezoekers.
De politie heeft thans de brom
fietser aangehouden. Het bleek een
17-jarige scholier te zijn, die reeds
enige dagen gespijbeld had. Nadat
hij de gestolen bromfiets in de Her
man Costerstraat had weggeworpen
had hij al weer twee andere brom
fietsen gestolen. Het eerste bereed
hij totdat de tank leeg was, van het
tweede ontdeed hij zich toen hij een
lekke band kreeg. De jongeman
bleek al eerder met een gestolen
bromfiets op stap te zijn geweest.
FINANCIEEL NIEUWS
Enorme investeringen in Amerika
Volgens bij het ministerie van
Handel en de Commissie voor Ef
fecten en Wisselkoersen ontvan
gen gegevens, zal dit jaar door de
Amerikaanse industrie een bedrag
van 27.900 millioen dollar worden
geïnvesteerd in nieuwe fabrieken
en installaties. De voor dit doel be
stemde bedragen zullen dit jaar
vier procent hoger zijn dan verle
den jaar en slechts een procent la
ger zijn dan in het record-jaar 1953.
Ongeveer de helft van de voor
genomen investeringen zal besteed
worden aan fabrieken voor duur
zame goederen; ook spoorwegen en
nutsbedrijven blijken belangrijke
bedragen voor uitbreiding en
nieuwbouw nodig te hebben.
gedurende twee achtereenvolgende
ambtsperioden aan de macht is.
Tenslotte verklaarde de voorlo
pige president nog: „Mijn collega's
en ik hebben geen enkele politieke
ambitie. Ik ben voor alles soldaat.
Het volk moet zelf de regering kie
zen die het wenst, zodra het leger
zijn taak, bestaande in het herstel
len van vrede en vrijheid, heeft
volbracht".
TWEEDE KAMER
De kleuteronderwüswet
De Tweede Kamer heeft Vrijdag
middag de onderbroken artikels-
ge wijze behandeling van het wets
ontwerp tot regeling van het kleu
teronderwijs en van de opleiding
van leidsters bij dat onderwijs
voortgezet.
Vooraf is besloten de eindstem
ming - er zal een tweede lezing
nodig zijn - te houden op Dinsdag
4 October.
Stad en Provincie
Werkplaats van minder
valide krachten gestart
Gisteren is men in de Wevers-
hoek met een drietal personen ge
start, voorlopig in één lokaal, met
minder valide werkkrachten (A.V.
O.). Reeds eerder is hier op deze
instelling gewezen, waarvan de be
doeling voorzit dat de gemeenten
zullen medewerken. Personen die
30 k 40 pet. arbeid kunnen verrich
ten zouden noodgedwongen op
straat komen te staan, omdat ze
zich niet voor meer verdienstelijk
kunnen maken. Deze mensen gaat
men nu aan het werk zetten in zo
genaamde „beschutte werkplaat
sen", opdat ze gedeeltelijk aan het
productieproces kunnen gaan deel
nemen.
ELLEMEET
De overdracht van de
„Frieslandhoeve"
Het Friese gezelschap dat tegen
woordig zal zijn bij de officiële
overdracht van het geschenk der
Friese boeren aan Schouwen-Dui-
veland, het voorbeeldbedrijf „Fries
land Hoeve" te Ellemeet, is voor
nemens reeds een dag tevoren op
het eiland te arriveren. Een uitge
breide excursie over het eiland zal
worden gemaakt, waardoor de Frie
se gasten een indruk kunnen ver
krijgen van de gevolgen der ramp
en het peil dat de wederopbouw
tot nu toe heeft bereikt.
KERKNIEUWS
Geen „bybelballons" meer
naar Oost-Europa
De Internationale van Christe
lijke Kerken heeft in New York
bekend gemaakt, dat de West-Duit
se regering de Raad heeft genood
zaakt een einde te maken aan het
oplaten van ballons in West-Duits-
land met propagandamateriaal voor
Oost-Europese landen.
Volgens de Raad hebben de W.
Duitse autoriteiten verklaard, dat
op de conferentie van de Grote
Vier in Genève een geheime over
eenkomst was gesloten om een ein
de aan deze vorm van propaganda
te maken.
De Raad, waarin 57 Protestantse
kerkgenootschappen verenigd zijn,
heeft sedert 1953 in West-Duitsland
ballons opgelaten met bijbelse lec
tuur voor de volken achter het
„ijzeren gordijn". Sedert 8 Augus
tus hebben de West-Duitsers geen
toestemming meer voor het oplaten
van ballons gegeven, aldus de be
kendmaking van de Raad.
Autozegening op St. Pietersberg
Bij gelegenheid van de herden
king van het 10-jarig bestaan van
de afdeling Limburg van de Ned.
Kath. Bond voor het Beroepsgoe-
derenvervoer over de weg „Sint
Franciscus", zal er Zondag 25 Sep
tember op het plateau van de St.
Pietersberg een autozegening wor
den gehouden - de eerste op de St,
Pietersberg - door pastoor A. C.
Theunissen.
Vijftig jaar zendingsopleiding
Dinsdag 4 October zal het nieuwe
academiejaar aan de zendingshoge
school van de Ned. Hervormde
Kerk te Oegstgeest worden ge
opend. Tegelijk zal daarbij aan
dacht worden besteed aan het feit,
dat vijftig jaar geleden, October
1905, de eerste unificatie van twee
reeds langer bestaande zendings
scholen tot stand kwam, zodat
daarmee geacht kan worden dat de
Nederlandse zendingsschool, welke
in 1917 haar plaats in Oegstgeest
kreeg, haar levensloop begon. Na
de laatste oorlog werd deze zen
dingsschool omgezet in de huidige
zendingshogeschool waar afgestu
deerde theologen, artsen enz. voor
het zendingswerk worden opgeleid.
Ned. Herv. Kerk
Beroepbaar: dr S. H. J. Voors,
pred. van het Diaconessenhuis te
Haarlem.
Benoemd door de Raad van de
Theologische faculteit te Brussel
(buitengewoon hoogleraar voor de
Oudtestamentische vakken): dr 'J.
Schoneveld, Den Haag.
Aangenomen naar Veenendaa]:
Jac. Vermaas, Bodegraven; de be
noeming tot vlootpred.: W. Hoek
stra, Vierhuizen-Zoutkamp.
Bedankt voor Kampen: K. v. |d.
Pol, Veenendaal; voor Bennekom
en Putten: Jac. Vermaas, Bodegra
ven; voor Delden: H. de Nie, Oen-
kerk.
Ger. Kerken
Beroepen te Krabbendam: B. v.
Oeveren, Vries; te Nagele: cand. H.
Th. van Reenen, Soestdijk.
Ingezonden mededeling
eB
PublicoUe Nederland! Zulcelburcou, 't Groranhog* 3 2
UIT LANG VERVLODEN DAGEN
Burgh kende het klooster „Lelieëndale"
belangrijkste gebouwen. Graven
van Holland en andere groten be
gunstigden het klooster. Zo schonk
Graaf Floris IV in 1232 aan Beth
lehem de duinen van Scaldia en
een „hevene" (heffing) op Bridorpe.
In 1261 beveelt Gravin Aleid aan
een „hoofdige" boer in „Briepe"
(misschien wel de voorvader van
Landman), wonend op grond van
het klooster, maar die zijn plicht
Vele eeuwen lang, vanaf de het nonnenkerkhof - is nog lang „iet prompl voldeed schielijk en
Christianisatie tot aan de tijden als zodanig kenbaar geweest en scheutig zijn schot te betalen. In
van de Reformatie was Schouwen- aan8ecluid. Vermoedelijk deden de J285 geeft Floris van Henegouwen
r>niveland ?o Rooms-Katholiek als ZV ®rs menslievend en paedago- bij testamentaire beschikking aan
j ei 1 c g'sch werk. Tot op heden telt Burgh „Bellem" de tienden van een moer
heden ten dage een land als Spanje, onder zijn „bevangers" er één, die in Schouwen. „Bellem", het blijkt
Dit hield uiteraard in dat er vele t Kloosterbevang heet, een late bier wel uit, had dus goede connec-
kerken en kapellen, maar ook herinnering aan „Lelieendale". ties en beste supporters.
cloisters" waren. Deze kloosters Klooster „Bethlehem" De stichter van Bethlehem (wan-
u- neer?) moet begraven zijn op Oud-
wtllen w\j hier nog eens nader be- j^oster „Bethlehem" was een Ellemeet. In 1873 of 1874 dolf men
spreken. Op het Schouwse platte- nonnenconvent, waarvan de leden zijn rood zandstenen lijkkist op en
land - inclusief de duinstreek - een wit habijt droegen. Voor 1572" - schonk die aan het Zeeuws Genoot-
■>ün ons vier kloosters bekend. toen het door Water- en andere schap der Wetenschappen te Mid-
geuzen deerlijk werd verwoest - delburg. Eeuwenlang heeft Bellem
Zo stond op de duinpolder be- stond het klooster op een wat hoger bestaan, gegroeid en gebloeid. Tot
noorden Haamstede „Onze Lieve liggende zavelachtïge rug, die zich de Reformatiestormen het sloopten.
Vrouw op Zee". De naam Klooster- vanaf de oude dijk en langs Scha- De laatste abdisse en haar zuster-
weg herinnert daar nog aan. Ten rendijke (Zuid) en langs de Kloos- kens vluchtten in 1572 naar Zierik-
Zuid-oosten van Burgh stond het terweg uitstrekte tot aan de Glee zee en naar Brugge. Alleen de do-
nonnenconvent „Lelieëndale" (ook en tegen Looperskapelle met „De den bleven op „Bellem". De luid-
daar is de kloosternaam nog in ge- Klippe" en „Groenhil". Het klooster klok van de kapel - de eeuwen-
bruik voor weg en land), ten Noord- ressorteerde onder een overheid, oude roepster en wekster - ging
oosten van Eikerzee stond het non- die te Brugge domicilie had en was over, want ze werd kerkklok in de
nenklooster „Bethlehem" en bij ook verbonden met geestelijke or- koepelkerk van Eikerzee. Maar
Noordgouwe het monnikenklooster ganisaties te Echternach. Het kloos- haar naam veranderde niet. Die was
,Zion". ter - wij schreven er reeds over - en bleef „Maria". Ook haar ijver
„Onze Lieve Vrou op Zee" lag had vele bezittingen, uit schenkin- voor de goede zaak nam niet af. Ze
dus in de duinen. Maar er is zo goed gen, legaten, koop, ruil en handig bleef wat ze was: „Maria is minen
als niets definitiefs van bekend en beheer der zakelijke abdissen, we- naeme - ick roep de luden bekwa-
er zijn geen zichtbare resten meer ten te verkrijgen. Het was wel een me"! De Duitsers ontzagen de oude
van aan te wijzen. Men neemt dan sterk bevestigd convent. Een vrij- getrouwe. Zij klept bij brand en
ook aan dat het klooster is „inge- wel zuiver rond terrein - groot 4 watersnood, zij klingelt bij volks-
zand". Het is (helaas) zelfs zo dat ha. - was omringd door een brede feesten en luidt bij begrafenissen,
er getwijfeld wordt of er wel een en diepe waterrijke gracht, waar- klepelt op zon- en feestdagen en
klooster van die naam benoorden overheen enkele toegangen waren geeft de tijd aan voor morgen- en
Haamstede heeft gestaan. De twij- gebouwd. Het gebouwencomplex noenmaal. Van het klooster resten
felaars menen dat „Onze Lieve stond op het hoogste punt in het thans nog slechts de naam en wat
Vrou op Zee", slechts een kapelletje brandpunt van de cirkel en was oude funderingen in de grond der
is geweest, ten gerieve van de „lu- omringd met beboomde tuinen, eens zo fraaie boerenhoeve en het
den van de dunen", bediend door gaarden en een kerkhof. Een kapel voor vier eeuwen nog veel mooiere
een kapelaan van de kerk van met kloosterklok was een van de klooster.
Haamstede.
Wij kunnen, lopend door of den
kend en dromend van de duinen en
de zoete benamingen van dit „stift"
ons maar het beste het levensdevies
van doctor Levinus Lemnius uit
Zierikzee herinneren, dat „verge
telheid van wat niet terug kan of
zal keren, hoogste zaligheid en
wijsheid is".
„Lelieëndale" was gelegen aan de
Hamer en was een stichting van de
|J,Voorstellen komen ter sprake op vergadering
,7^ van 27 September
Op Dinsdag 27 September a.s. zal
een vergadering worden gehouden
van de raad der gemeente. Een
lange agenda, bestaande uit niet
minder dan 27 punten, zal dan af
gewerkt worden. Yan de belang
rijkste voorstellen die ter tafel ko
men, laten wjjj er hier enkele vol
gen.
VEEL BEKIJKS BIJ
„MAGISCHE HANDEN"
Dag Hammarskjöld, secretaris
generaal bij de Verenigde Naties,
die zich temidden van de groep be
langstellenden rechts op de foto
moet bevinden, brengt hier, verge
zeld door afgevaardigden naar de
enkele weken geleden gehouden in
ternationale conferentie over het
vreedzame gebruik van atoom
energie, een bezoek aan de Ame
rikaanse tentoonstelling „Atomen
voor de vrede", in het Palais des
Expositions te Genève. De „ma
gische handen" van de expositie,
slechts een deel van het vele dat
op 's werelds eerste „atoombeurs"
te zien was, trokken veel belang
stelling.
Voorstel tot verkoop van grond
aan de Coöperatieve Boerenleen
bank en tot aankoop van grond ten
behoeve van de verbreding van het
Jannewekken; idem ten behoeve
van de realisering van het uitbrei
dingsplan. Een verder voorstel
heeft betrekking op vaststelling
van een wijziging op de bezoldi
gingsverordening Centrale Dienst
„Noord-Zeeland" 1955.
Voorts een voorstel tot het over
nemen van de onderhoudsplicht
van het wekken aan de Grachtweg
(Malta) van 't Waterschap „Schou
wen"; voorstel tot benoeming van
een lid in de Commissie tot wering
van schoolverzuim; een voorstel tot
benoeming van leerkrachten aan de
gymnasiale afdeling van het Prof.
Zeeman-Lyceum; een voorstel tot
het verlenen van bevoegdheid tot
benoeming in tijdelijke dienst van
leerkrachten aan de gymnasiale af
deling van het Prof. Zeeman-Ly
ceum; een voorstel tot benoeming
van de leden en plaatsvervangende
leden van de woonruimtecommis
sie; een voorstel tot het verlenen
van medewerking aan de R.K. Pa
rochiale school voor herstel van de
vloeren.
Belangrijk is het voorstel lot het
verlenen van medewerking tot de
bouw van een nieuwe Chr. lagere
school en idem tot het verlenen van
medewerking tot de bouw van een
nieuwe Chr. ULO-school.
Op de agenda komt verder voor
een voorstel tot het verlenen van
medewerking inzake bouw van
noodleslol^alen voor de Chr. lagere
school; een voorstel afwijzend te
beschikken op een subsidieaanvrage
voor de restauratie van de Kleine
kerk; voorstel tot het aanvragen
van een verhoging der algemene
uitkering van het Gemeentefonds,
ingaande het begrotingsjaar 1956.
De agenda besluit met het voor
stel tot bouw van een nieuwe open
bare school voor ULO en een open
bare school voor gewoon lager on
derwijs.
RESTAURATIE ZIERIKZEES STADHUIS
Topgevels aan de Noordkant (zijde
Melkmarkt) zijn gereed gekomen
De Oostgevel is bijna klaar
Wanneer men van de zijde van zodat er geen gevaar van instorting
Orde der Predikheren te Nimwegen de oude Haven naar de Oostzijde dreigt Zware balken liggen mo-
De zusters droegen een „grauw ha- 7,„t „„„j menteel op de verdieping waarop
bijt". Wellicht hebben ze niet ge- van de,evel van het <Taa'e ™a(J- het museum tot voor kort was in-
predikt. De stichting dateerde van huis kijkt, ziet men dat er hard ge- gericht, maar waarvan de vele bij
voor 1549 en ontstond uit de samen- werkt wordt aan de restauratie van zonderheden tijdelijk elders zijn
woning van enige „godvruchtige het eeuwenoude gebouw, daterend ondergebracht. Ogenschijnlijk le-
dogters", dia onder bescherming De ken deze balken, die eeuwen gele-
van de Predikheren kwamen te den werden aangebracht, m orde,
staan. Tijdens de beeldenstorm Oostgevel is bijna klaar. De topge- maar bij onderzoek bleek dat de
kreeg het klooster het zwaar te ver- veis aan de Noordzijde, dus aan de achterzijde ervan grotendeels ver
duren. Het werd welhaast van alles kant van de Melkmarkt, zijn ge- Pulverd was. Wat nu moet ge-
beroofd. Het getal der nonnen liep aekomen beuren is een gevolg van tweehon-
terug en in 1569 verordonneerde de y derd jaar verwaarlozing. Men heeft
Kommissaris-generaal der Predik- van tijd tot tijd wat opgelapt, maar
heren, dat de laatste overgebleven In een onderhoud dat we had- nooit afdoende gerestaureerd. Dat
nonnen naar het Predikherencon- den met de leider van de restaura- gaat nu wél gebeuren en in een
vent in Zierikzee moesten verhui- tie, die ons naar de stellingen voer- vlot tempo, want er wordt aan het
zenn, om er verzorgd te worden lot de voor de gevel aan de zijde van stadhuis hard gewérkt, opdat het
haar dood. De goederen van het de Meelstraat, wees deze op diver- straks, een streefdatum valt niet te
klooster kwamen ten goede aan het se hard nodige herstellingen. Zo geven, weer in volle luister zal pra-
Convent. Later is het klooster ge- zijn de twee topgevels los komen len en menig jaar zal kunnen trot-
heel vernietigd. Een stuk grond - te staan. Men heeft ze gestempeld, seren.
Misschien heeft U gelezen dat het
Engelse blad „The Star" een ver
haaltje heeft gepubliceerd over
„twee vijftienjarige meisjes". De
ene was de Italiaanse prinses van
vijftien jaar, die met verblindende
adellijke luister in het huwelijk is
getreden met een 31-jarige prins
en de ander joas een Deens prin
sesje van vijftien, dat juist in En
geland was aangekomen om haar
studies voort te zetten aan een En
gelse inrichting van onderwijs.
Welnu, het blad zei dat het liever
het laatste prinsesje zag dan het
eerste, want - vond de redactie -
trouwen op vijftienjarige leeftijd is
veel te vroeg. Maar adellijke vijf
tienjarige prinsesjes moeten toch
wel aardig bij de pinken zijn en al
wonderwel huwbaar. Van de vijf
tienjarige Schouwse schonen kan
dat niet gezegd worden, afgezien
van het feit dat de wet er een
stokje voor zou steken, want
Eilandman zag in een winkel een
vijftienjarige, die met moe mee
mocht om een tapijtje te kopen. De
winkelier wilde dat tapijtje best
verkopen en spreidde zijn verko
perskwaliteiten ten beste, er op
wijzend hoe goed, hoe degelijk en
hoe fraai het tapijtje wel ivas. Dat
zei hij eerst en toen fluisterde hij
de prijs. Het op „ik-heb-er-wel-zin-
in" staand gezicht van moe betrok
licht en zij sprak: „Noe, 't ruuk
nog a nae de mosterd". Uit het
daarop volgend incident wil Eiland
man de verrukkelijke onschuld con
cluderen van de jonge Schouwse
dochters, want de vijftienjarige
jongedame ging op haar knietjes
zitten, rook aan het kleed en zei
tegen haar mama: ,,'k Ruuke niks
moeder". Met zo iets is Eilandman
altijd duizendmaal bljjer dan met
een cocktailparty van diplomaten
en hij weet dat daarmede honderd
boeken over jeugdproblematiek
aan flarden kunnen worden ge
scheurd. Zolang de jonge meisjes
op haar knietjes gaan zitten en aan
het tapijt ruiken is er niets aan de
hand en ruiken de verhalen over
jeugdverwildering naar de lamp,
zou Eilandman willen zeggen.
Voor de grondlegging der wereld
was de aarde „woest en ledig" en
het is erg om te zeggen, maar „die
van Oosterland" worden weer sterk
herinnerd aan dit trieste begin van
onze wereldkloot. Daar heeft men -
trots bewijs van bereidheid alles
aan te pakken - meteen al wat
straatsteen mag heten maar uit de
grond gepeuterd, zodat men daar
leeft in een wilde chaos, die vooral
in het duister ieder naar de veilige
woonkamer doet vluchten. Eiland
man nwilde wel weten hoe melk
boeren. en bakkers dat doen, als ze
de klanten gaan bedienen.
Als Eilandman vandaag een vlag
zou zien wapperen op de uitkijk
toren van het pompstation te
Haamstede, dan weet hij zonder
verder vragen „waar het voor is".
De palen en het prikkeldraad bij
de vuurtoren en bij de Verklikker
gaan weer weg. Dat is verrukkelijk
nieuws voor de duinliefhebbers en
de aan palen een „broertje dood-
hebbers".
Dan begint er nog een stille hoop
te groeien voor de weg langs de
Zuidkant, over de dijk. Eilandman
vindt dat Schouwen niet is hersteld
als hij het eiland niet zien kan van
af de zeedijk. Hij wil daar weer
rustig rijdend genieten van de on
vergetelijke luchten boven het
groengrijze Scheldewater. Hij wil
het verkavelde land zien en het
kartellijntje van de duinen in het
Westen en tegen de avond het
vriendelijk knippend oog van de
vuurtoren over de zee.
Als reactie op zijn „kattenstukje"
vernam Eilandman nog dat Vol
taire zo gezegd geen letter op pa
pier kon krijgen ,als hij zijn vijf
katten niet b\j zich had. In afwezig
heid van poezen kon wijlen de
grote schaker Aljechin ook geen
loper uit een kasteel onderscheiden.
Gelet op deze illustere voorbeelden
zou Eilandman wel een kat willen
zien op elke gemeentesecretarie,
maar daar ivordt ook nogal een
velletje volgeschreven zou hij me
nen, want bv. een deel „Weltge-
schichteis nog dunner dan de ge
meentebegroting van Zierikzee.
Geen ivonder ook, als er vier nieu
we scholen bij moeten komen. Zo
iets is misschien met een poesje
toch niet op te lossen!