Van de burgt binnen Zierikzee's muren
is niets meer overgebleven
Prins Bernhard sprak op congres
Europees-Amerikaanse verenigingen
Geen gemakkelijk
afscheid
WRiGLEY®^
Toevaliigheidjes, geraakte pijlen, typering,
maaltijd, sneeuwkuil en trotse koeien
De V.S. en vrij Europa hebben elkaar norlig
Prins Bernhard. heeft Donderdag
in Rome het erevoorzitter schap
aanvaard van het congres van
Europees-Amerikaanse Verenigin
gen. De Prins verklaarde, dat hij
met genoegen deze functie op zich
nam, omdat het congres volgens
hem een goeddoordachte poging is
om een doel te bereiken dat hij zelf
van het grootste belang acht, nl.
het tot elkaar brengen van Europa
en de Ver. Staten.
dat mannen in vele landen, met
vooruitziende blik, in de na-oorlog-
se jaren hebben verricht voor een
toenadering van hun landen tot die
wereldmacht, waaraan zij zoveel te
danken hebben.
De Ver. Staten en vrij Europa
hebben elkaar nodig en sedert het
einde van de tweede wereldoorlog,
toen de wederopbouw van de we
reld kon beginnen, is gedurig het
besef gegroeid, dat de wederzijdse
afhankelijkheid zoveel groter is ge
worden, dat de een niet meer wer
kelijk kan bestaan zonder de ander.
Dit congres, dat is uitgegroeid
tot een centrale organisatie, waar
in al de organisaties zijn verenigd,
die als het ware Europa vertegen
woordigen in zijn betrekkingen met
de Ver. Staten, moet beschouwd
worden als de kroon op het werk
AANBESTEDINGEN
Aanleg Provinciale weg
Serooskerke-Haamstede
Te Zierikzee werd aanbesteed
het aanleggen van de Prov. weg Se-
rooskerke-Haamstede met zijtak
van 4,6 km. met bijkomende wer
ken, gelegen in het herverkave-
lingsgebied Schouwen-Duiveland.
Ingeschreven werd voor de uitvoe
ring met hoogovenslakken en met
uitvoering in schrale beton, van
welk laatste de cijfers tussen haak
jes staan aangegeven.
Ingeschreven werd als volgt:
Van den Heuvel v. d. Linde, Zie
rikzee f 463.800 J. J. Jansen,
Middelburg f 469.000 M. de
Oude en K. T. de Jonge, Zierikzee
f 474.800 (f 516.00^); S. A. Sanders,
Delft f 490.000 (f 610.000); A. W.
Wandel, Nieuwerkerk f 535.000
(f 559.500); E. Blok, Rotterdam
f 538.900 (f 538.900); Van 't Verlaat,
Neder-Hardinxveld f 542.700 (f 540
duizend); Aarvn. Mij. H. van Oord,
Werkendam f 583.000 (f 613.000); J.
J. van Oord N.V., Utrecht f 587.870
(f 588.700).
Bevrijd U van die
snerpende pijn!
Doof d&t luurbranden op de maag.
Met Bennie!
Overtollig maagzuur veroorzaakt
die snerpende zuurbrand. De een
wordt er onpasselijk van, de ander
heeft het gevoel van maag tot keel
in brand te staan. Rennies helpen
altijd - iedereen. In geval van
„nood" laat U één of twee Rennies
op de tong smelten. Direct is ieder
spoor van brand of pijn verdwenen.
Zo bent U met Rennies afdoende
tegen zuurbrand beveiligd.
|LAND- EN TUINBOUW
Wieden door middel van
electrische stroom
Geleerden van de British Elec
trical Research Association hebben
ontdekt, dat het mogelijk is om on
kruid te wieden en kiemplanten uit
te dunnen door middel van krach
tige electrische schokken afkomstig
van een draagbare sonde die, qua
vorm, zeer sterk op een wandelstok
gelijkt. De hitte die wordt venvekt
door het passeren van de stroom
vernietigt de gehele wortelstruc
tuur, zodat het onkruid of de kiem-
plant na deze behandeling niet
meer kan groeien. Er worden thans
experimenten ten uitvoer gelegd
om zekerheid te verkrijgen dat het
toestel volkomen veilig en doeltref
fend is, voordat men ertoe overgaat
het in de handel te brengen. De
vernietiging door middel van elec-
triciteit van in grote massa's groei
ende planten zoals varens, die op
goede grond tieren, is ook niet min
der doeltreffend dan de traditionele
methode. Hier is het probleem om
met zekerheid te weten dat de elec
trische schokken inderdaad door de
samengestelde wortelstructuur van
de varens gaan en deze vernietigen.
Ingezonden mededeling
KOKEND WATER
EEN BESPARING
Dag Hammarskjöld (links), secre-j
taris-generaal van de Ver. Naties,!
wordt hier ingelicht over de wer-j
king van de „kokend water"-reac-'
tor met dubbele kringloop, van de
General Electric Company, waar
van een model te zien is geweest
tijdens de internationale conferentie
over het vreedzame gebruik van
atoomenergie te Genève. De toe
lichting wordt gegeven door Gun
nar Randers, vertegenwoordiger
van General Electric in Noorwegen.
Amerikaanse geleerden hebben ter
conferentie meegedeeld, dat het
6ysteem van het „kokende water",
dat neerkomt op de vorming bin
nen de reactor van stoom voor de
turbines, de kosten voor kleine ato-
mische krachtcentrales zal verla
gen.
KERKNIEUWS
Geref. Kerken
Ds C. J. Wielenga
45 jaar predikant i\
Zondag 18 September a.s. hoopt
Ds. C. J. Wielenga, emeritus-pre
dikant te Zaandam de dag te héir-
denken, waarop hij 45 jaar geleden
het predikambt aanvaardde. Ds.
Wielenga werd op 21 Augustus 1Ö85
te Kampen'geboren, waar zijn va-
De vluchtelingenkinderen hebben
het eiland weer verlaten, na een
verblijf hier sinds 2 Augustus. Het
was noch voor de pleegouders noch
voor de kinderen een gemakkelijk
afscheid. Het afscheid immers ver
galt weer veel van het zoet dat de
kinderen hier mochten smaken,
maar dit is nu eenmaal niet te ont
gaan. Het mag wel eens gezegd,
dat velen zich hebben ingespannen
het de kinderen hier zo prettig mo
gelijk te maken. Dat is een belang
rijk winstpunt voor Schouwen-
Duiveland, dat bleek te kunnen ont
vangen - de na-rampse tijd bewees
het - maar ook te kunnen geven.
Natuurlijk is de komst van een
goede zestig kinderen maar een
druppel op een gloeiende plaat,
want er is heel veel vluchtelingen-
leed. Zo ergens evenwel dan geldt
hier: „Iets doen is beter dan niets
doen". Het belang van deze zes
weken voor de kinderen zelf staat
intussen buiten twijfel. De meeste
kinderen namen aanzienlijk in ge
wicht toe en verlost uit de grauwe
barakkenkampen en woonkazernes
genoten zij volop van de zomer, die
nog uitzonderlijk mild was ook, zo
dat de jeugd volop aan zijn trek
kwam. Uit verschillende gesprek
ken is ons wel gebleken dat de
pleegouders de kinderen ook gul
hebben bedacht. Van velen was de
bagage vier tot vijf keer zo om
vangrijk als bij de aankomst. Zo
doende kunnen zij straks daar nog
wat van profiteren. Gebleken is
verder dat wederzijds men aan el
kaar ging hechten en het is dan ook
geen wonder, dat het afscheid
zwaar viel. Maar - gezien de resul
taten van dit door de Werkgroep
Vluchtelingenactie genomen initia
tief - moet er gezocht worden naar
een mogelijkheid ook volgend jaar
een dergelijke groep kinderen naar
Schouwen-Duiveland te krijgen.
Dat zal stellig heel wat voorberei
ding eisen, maar de moeite wordt -
gelet op de thans behaalde resul
taten - ook rijkelijk beloond. Dat
de jeugd het hier goed had en naar
de zin bewijst tenslotte dat Schou
wen-Duiveland weer een „normaal"
land is geworden, waar het goed
toeven is, ook al staan wij er nog
altijd wat kaaltjes voor. Maar dit
is slechts een kwestie van tijd. Mis
schien kunnen wij de vreemdeling
- hetzij vluchteling of toerist -
straks het ontluikend prille groen
tonen, dat het eiland weer nieuwe
fleur geeft na een periode, waarin
veel ontbrak aan de landschappe
lijke schoonheid.
^Wetenschap en Techniek
De plannen voor een
atoomvliegtuig
Het eerste atoomvliegtuig zal
uiterlijk over drie of vier jaar zijn
eerste proefvlucht maken, zo heeft
de directeur van het laboratorium
van de instrumentenfabriek „Day-
strom" te Los Angeles, Alexander
Greenfield, Woensdag verklaard.
Volgens hem werken alle grote
Amerikaanse vliegtuigfabrieken a^n
plannen voor een dergelijk toestel.
De onderzoekingen hebben voorna
melijk betrekking op de bescher
ming van bemanning en passagiers
tegen radio-actieve straling, aldus
Greenfield.
der, wijlen prof. D. K. Wielenga
hoogleraar was. Na zijn studie aan
de Vrije Universiteit te Amsterdam
werd Ds. Wielenga op 18 September
1910 te Duisburg-Ruhrort in het
ambt bevestigd. In 1914 vertrok hij
naar Hazerswoude om in 1918 zijn
intrede te doen te Zierikzee. In 1926
verbond hij zich aan zijn laatste
gemeente Zaandam, waar hem in
1950 émeritaat werd verleend. Van
zijn hand verschenen verschillende
publicaties, o.a. in de prekenserie
„Menigerlei genade". Ds. Wielenga
maakte deel uit van de particuliere
synode van Zeeland en diende de
classis Zaandam als kerkvisitator.
VERKOPINGEN
DREISCHOR. Door de notarissen
van den Ende en Klaassen te Zie
rikzee werd in café Slager alhier
in het openbaar verkocht: woon
huis, schuurtje en erf te Dreischor
aan de Zuidstraat D 5. Koper de
heer J. Adriaanse q.q. te Dreischor
voor f 1010.
Het lot van de kettinghond
Ned. Ver. tot Bescherming van Dieren
adresseert aan Minister
Het hoofdbestuur van de „Ne-
derlandsche Vereeniging tot Be
scherming van Dieren" heeft Don
derdagmorgen het onderstaande te
legram inzake de kettinghond aan
de minister van Justitie, mr. L. A.
Donker, gezonden.
Excellentie.
Gezien de weerzinwekkende om
standigheden, waaronder in ons
land nog steeds enige tienduizen
den kettinghonden hun ellendig be
staan voortslepen, gezien het feit,
dat deze misstand een beschaafd
land als het onze onwaardig is, ge
zien het feit, dat tenslotte ook de
beste regeling dit euvel niet af
doende vermag te keren, doch
slechts ten dele opheft, gezien de
grote afkeer, die in den lande wel
haast algemeen bestaat tegen het
houden van kettinghonden, acht het
hoofdbestuur van de Ned. Ver. tot
Bescherming van Dieren het tijd
stip gekomen het houden van ket
tinghonden van een nader te bepa
len datum af geheel en al te ver
bieden, waartoe genoemde vereni
ging dringend uw medewerking in
roept.
Het telegram was ondertekend
door de voorzitter en secretaris der
vereniging, respect, mr. W. Hugen-
holtz en J. F. Vermeulen.
UIT LANG VERVLOGEN DAGEN
Aan de Schouwse dijk stond slot „HERKESTEIN"
mond van de „Pitten" stond noem
den zij het „Moermont". Door het
gedrag van Jan van Renesse - die
het met Vlaanderen hield - deed
de leenheer het slot belegeren en
verwoesten. Het is later herbouwd
eh verbouwd en gebleven tot op de
huidige dag, zij het ontdaan van
alle boom- en plantentooi. Het is
een schoon reliek van het oude
Scaldia.
Ingezonden mededeling
kauw
heerlijk - verfrissend
zuivert
mond en keel
bevordert uw spijsvertering
Op Scaldis stonden in vroeger
tijden de volgende burgten en ka
stelen: te Zierikzee één, zuidwest
van de St. Lievensmonstertoren, in
Kerkwerve één tussen dit dorp en
de Schouwse d\jk, in Duivendgke
(oud) één, tussen „Brou" en De
Nosse één („Herkestein" genaamd),
bü Renesse één (eerst genoemd
„Renesse" en later „Moermont"), te
Haamstede één geheten „Haem-
stede", in Burgh één genaamd
„Kraayestein". Ook westelijk van
Zierikzee - op nu verdronken land
- stonden eenmaal twee sterke
huizen die „Blodenburg" heetten.
In Duiveland is alleen bekend
„Oosterstein", beoosten het dorp
Oosterland en tenslotte te Drei
schor het slot „Windenburg".
De burgt of 't slot van Zierikzee,
geheel verdwenen, moet volgens
oude kronieken gestaan hebben
binnen de muren der stad en wel
in de Zuidwest-hoek, „palende" aan
de Nieuwe Haven. De stichter daar
van is óf een Vlaamse óf een Hol
landse graaf geweest. Boxhorn
meent dat het door een Hollandse
grave werd gebouwd, als veilig
heidsmaatregel tegen invallende
Vlamingen. Het kasteel was zeer
groot, „vermaaklijk" en rondom
welbemuurd. In 1615 waren nog
restanten van muren en poorten
aanwezig. Dochloen heeft de stads
regering de grond uitgegeven ter
bebouwing en zijn zelfs de funde
ringen uitgegraven. Schetsen, be
schrijvingen noch afbeeldingen zijn
er meer van voorhanden, naar het
schijnt.
Beoosten Kerkwerve moet in
oude tijden een slot hebben gestaan,
dat „Werve" zou hebben geheten.
Kerkwerve heeft tijdens de Spaan
se bezetting veel geleden door
brand en vernieling. Vermoedelijk
is in die periode het kasteeltje oók
verdwenen. Ook in Oud-Duivendij-
ke stond eertijds zulk een „huse".
Zelfs de naam echter schijnt ver
geten. Maar in 1423 komt er in de
rekening van de rentmeester be-
ooster Schelde een post voor we
gens betaling aan de „metsers"
(metselaars), die het huis te Dui-
vendijke omverwierpen.
Tussen De Nosse en Brouwersha
ven tegen de Schouwse dijk heeft
in de Middeleeuwen een slot ge
staan, waarvan heel wat meer be
kend is. Het heette „Herkenstein".
Men noemde het ook „de huse bi
der Bridorper sluse". Graaf Jan van
Holland confereerde er met zijn
neef, volgens Melis Stoke. Er is om
en bij „Herkestein" blijkbaar ook
gevochten in de dagen toen de der
de man van Jacoba van Beieren -
de hertog van Gloucester - daar
met een invasieleger landde. In die
slag verloren veel Schouwse rid
ders en edelen het leven. Wanneer
precies het slot is ondergegaan is
niet bekend. In 1870 zijn er nog
veel fundamenten uitgegraven en
zijn er ook skeletten en wapentuig
gevonden. De Zeeuwse moppen van
het kasteel werden gebruikt voor
de bouw van' varkenshokken.
De voorganger van slot „Moer
mont" stond veel meer naar het
Westen, op de gronden van de
Oosterenban. Dit eerste slot is ge
sticht door Costijn van Sierixe na
1229. De eerste heer van de duin-
bannen noemde het „Domus apud
Rietnesse". Dit betekent: „huis na
bij de Rietnisse". Dit huis schijnt
verwoest of afgebroken te zijn. De
opvolgers van Costijn van Sierixe
bouwden een nieuwe burgt aan de
Oostzijde der Schelveringe (een
kreek die in verbinding stond met
de open zee). Omdat het bij de
Wil men het leven geestelijk zien
en velen doen dit gelukkig en te
recht, dan bestaan er geen toeval
ligheden, maar Eilandman is toch
tegen twee deksels toevallige naam
grapjes opgelopen. Daar is aller
eerst de vriendelijke burgemeester
van de Belgische gemeente Oost-
malle, waarvan de harmonie Re
nesse in een muzikale Benelux -
sfeer bracht. De burgemeester van
deze gemeente, die Renesse heeft
geadopteerd, heet baron van Re
nesse. De ook alweer vriendelijke
plaatsvervangend leider van het
U.N.A.-kamp te Nieuwerkerk, heet
mr. Carpenter, of te wel overgezet
zijnde „timmerman", wat Eiland
man een bar toepasselijke naam
acht voor iemand, die vrijwillig
komt timmeren te Nieuwerkerk aan
bejaardenwoningen.
Eilandman zou graag in deze wat
opgewekte zin verder schrijven,
maar hij is nog wat onthutst van
een ontmoeting met een dame, die
hij trof op de uitkijktoren van het
pompstation van de waterleiding
aan de beroemde en veelbezochte
Adriaan v. d. Weijdeweg. Deze da
me vroeg hem - na uitgeweid te
hebben over het verrukkelijke uit
zicht - waarom er geen aandui
dingspijlen staan op deze toren naar
de verschillende richtingen, waarin
zich interessante objecten bevinden
„Maar die„Nfaar die zijn er"
had Eilandman willen zeggen. De
woorden bestierven echter op zijn
mond, want op hetzelfde ogenblik
zag hij het. De mooie cn duidelijke
rode pijlen, waarop tevens stond
aangeduid waarnaar zij verwezen,
zijn verdwenen. Waarom? Wel „het
publiek" heeft ze er af gekraakt.
De naamloze „men" heeft weer een
treffend staaltje van stijl en opvoe
ding weggegeven en prof. Huizinga
liad toch gelijk toen hij
'sprekend over ons - deze type
ring gebruikte: „het beschaafdste
onbeschaafde volk". Daar zijn voor
beelden te over van.
Nog eentje, die Eilandman pas
hoorde. Een groep Nederlandse
toeristen, liet zich - met kermis-
mutsjes en feestneuzen uitgedost -
■fotograferen, zittend op en staande
bij het oorlogsmonument van Bay-
eux in Normandië, waar in 1944
duizenden vielen om de vrijheid
'ook van die „toeristen" met hun
bloed te bevechten.
GESPREKKEN
VAN
EILANDMAN
Het is allemaal lang niet zo voor
beeldig dan het voorbeeldbedrijf te
Ellemeet, dat vorstelijk geschenk
van ~de Friese boeren aan Schou
wen-Duiveland, dat binnenkort zal
xoorden overgedragen. De Friezen
hebben nog altijd het hart op de
goede plaats zitten. Kort voor de
spoorwegstaking in 1944 is Eiland
man met een akelig klein tentje
nog in Friesland geweest. Hij leefde
met de dieren des velds en dronk
overvloedig (ongekookte) melk uit
'een gazeusefles. Hij sprak met de
boeren, die hun weetje wisten. Als
voorname burchten lagen de hoe
ven in het wijde land, onaantast
baar vaak voor Germaanse listen.
In „Holland" teas de prijs van een
warme maaltijd al opgelopen tot
25, maar de waard van een her
berg in een dorp gelegen in de drie
hoek: Koudum, Sloten, IJlst, ser
veerde voor 2,65 een maal met
soep voorop, een vooroorlogs stuk
vlees en een bord pap van onver
dunde melk. Groente en aardappe
len konden worden nabesteld zon
der prijsverhoging. Het heeft negen
maanden geduurd voordat Eiland
man zich weer schikte tot het sa
voureren van een dergelijk maal.
Dezelfde herbergier had 16 onder
duikers in de kost. Toen bij een
razzia twee bijna tegen de lamp
liepen, verborg hij ze in een
sneeuivkuil, toegedekt met een
spierwit laken. Ze kwamen er een
beetje koud, maar gezond twee
uren later uit. Deze Friese herinne
ringen schieten een mens te binnen,
als men hoort van de voorbeeldige
hulp die Friesland bood na de ramp
en van het puike Friese vee, dat
voor de herbouw van de veestapel
op Schouwen-Duiveland wordt aan
gekocht. Wilt U er meer van weten
en echt in de Friese sfeer komen?
Spreek een willekeurige koe aan en
hij - zonder twijfel van Friese her
komst - zal het uitloeien van trots
over zijn geboorteland, dat stoer
en sterk zich spiegelt in het water
van de meren en waar hoogover-
heen de wolkenstoeten zeilen, voor
naam en met iets van aristocratie
zoals de boeren en boerinnen van
dit stoere land. Dat is „Us heite-
Idn", bevolkt met mensen, die van
helpen weten. Daarom die „Fries
land hoevedaar helemaal aan de
Slikweg bij Ellemeet!