N.V. TASSERON'S
De verbouwing is in volle gang
KNAL
KOOPJES
De heer J, Vijverberg te Noordgouwe
Ridder in de Orde van Oranje Nassau
van onze speciaal verlaagde prijzen
Kerkelijk leven te Brouwers
haven in de XVIIe eeuw
KNAL
KOOPJES
>WRIGLEY jÉML
voor de hele dag
Twee paden liepen van oudsher langs de
langszijde der Schouwse duinen
IIAARDCLUBJES,
met pracht bekleding
nu slechts28,90
PRACHT DRESSOIR
nog enkele stuks 69,00
2 CLUBS, 4 STOELEN
pracht bekleding.
Haast U voor dit koopje
slechts 178.00
ZEER MOOIE
THEEMEUBELS,
nog slechts enkele stuks
slechts 44,90
En wat U nog nooit
hoorde
EEN SLAAPKAMER
voor slechts 129.00
En nog vele bijzonder
lage prijzen.
KOMT DAT ZIEN!
Vry entree
OP 75ste JAARDAG
Koninklijke waardering voor zijn persoon en werk
KOMT EN PROFITEERT
Wegens ruimtegebrek moet alles er voor een spotprijs uitKomt dat zien Komt dat zien
grootste meubelhuis
BEIJERLANDSELAAN 39-41 - TELEFOON 71405
Doorlopend naar Hilledijk 214-216 Rotterdam-Zuid, tegenover halte stoomtram.
Alle goederen worden per eigen wagens bij U thuis bezorgd
(Van onze redacteur)
Tüdens een intieme bijeenkomst
ten huize van de heer J. Vijverberg
te Noordgouwe, oud-hoofd der O.L.
school en pionier op het gebied der
vogelfotografic, heeft de waarne
mend burgemeester der gemeente,
de heer S. Franckc, Donderdag
morgen medegedeeld, dat het Hare
Majesteit de Koningin heeft be
haagd de heer Vyverberg die in
het algemeen een belangrijke rol
speelde in het openbare leven
tc benoemen tot Ridder in de Orde
van Oranje Nassau, zulks by gele
genheid van zyn 75ste jaardag, die
de onderscheidene gisteren in de
gezellige vriendenkring mocht vie
ren.
De mededeling van de onder
scheiding was vervat in het Ko
ninklijk Besluit van 23 Augustus
j.I., getekend door H.M. de Konin
gin in Ulwick (Noorwegen).
Tevoren had burgemeester Francke
in aanwezigheid van de beide wet
houders, de heren Janse en Vis, de
activiteit van de heer Vijverberg
geroemd en een opsomming gege
ven van de veelsoortige werkzaam
heden door hem verricht in een
reeks van tientallen jaren. Het
veelzijdig optreden was naar
spr. mededeelde uiteraard niet
onopgemerkt gebleven bij het ge
meentebestuur, dat de heer Vijver
berg met zijn 75ste jaardag dan ook
van harte geluk wilde wensen.
Spr. memoreerde de functie van
hoofd der O.L. school te Noord
gouwe. Gedurende 40 jaar was hij
aan deze school verbonden en in
die tijd heeft hij een belangrijk
aandeel gehad in de opvoeding van
de jeugd. Door zijn activiteit op het
gebied der vogelfotografie, karak
teriseerde spr. hem als dè pionier
in de provincie Zeeland. Gelukkig
echer, aldus vervolgde spr., heeft
de heer Vijverberg het in het vo
gelleven ontdekte niet voor zichzelf
behouden, maar dit aan anderen
doorgegeven, door middel van boe
ken, artikelen en talrijke lezingen.
Maar ook op sociaal terrein bewoog
de heer Vijverberg zich. Jarenlang
was hij administrateur van het zie
kenhuis „Schouwen-Duiveland" en
secretaris-penningmeester van het
Groene Kruis. Een belangrijk aan
deel had de heer Vijverberg in het
organiseren van (Oranje)-feeste-
lijkheden en eveneens was hij ja
renlang voorzitter van de door hem
opgerichte muziekvereniging „Con
Amore", waarvan hij thans ere
voorzitter is.
„Het gemeentebestuur is trots op
U", aldus de burgemeester, die
daarop mededeelde, dat er ook op
hoger niveau \yaardering is voor
zijn persoon en werk, hetgeen zich
in de genoemde onderscheiding
heeft gemanifesteerd.
In een niet zonder ontroering uit
gesproken dankwoprd herinnerde
de onderscheidene daarop aan het
vele, dat ook wijlen zijn echtgenote
had in de verschillende gereleveer
de activiteiten. Wethouder Janse
herinnerde aan de schooltijd van
„meester Vijverberg" en consta
teerde met genoegen, hoe nuttig de
lessen zijn geweest door hem aan
de jeugd gegeven. Namens de
oudercommissie van de O.L. school
dankte hij de heer Vijverberg voor
diens belangstelling voor het
schoolwerk, zich uitend in regel
matig bezoek van de ouderavonden
„Ik weet", aldus spr., „dat Noord
gouwe altijd een grote plaats in
Uw hart heeft ingenomen".
Tijdens een genoegelijk gesprek
nadien werd verschillende aar
dige herinneringen opgehaald uit
de veelzijdige loopbaan van de heer
Vijverberg, die zich dankbaar toon
de voor de hem op hoge leef
tijd verleende onderscheiding.
Als agent voor
KERKWERVE e.o.
is wederom aangesteld
de heer L. HAGESTEIJN
aan wie advertenties en abonne
menten kunnen worden opgegeven.
De arbeidsmarkt op
Schouwen-Duiveland
Per 15 Augustus jl. stonden bij
het Gewestelijk Arbeidsbureau te
Zierikzee ingeschreven 67 manne
lijke werkzoekenden. Daartegen
over stonden 170 aanvragen van
werkgeverszijde. Voor vrouwen wa
ren deze getallen respectievelijk 3
en 14. In talrijke uiteenlopende be
roepen was zowel vraag als aanbod.
KERKNIEUWS
Ned. Herv. Kerk
Aangenomen de benoeming tot
vicaris te Almen-Harfsen: mej. L.
C. J. Boersma, cand.e Amsterdam.
Overheid en Kerkeraad verschilden wel
eens van mening
TRAPLOPERS,
zolang de voorraad
strekt, per meter
slechts 0,98
LOPERS, 65 cm. breed,
per meter 1,98
PRACHT
TAFELKLEDEN,
in diverse mooie kleuren
slechts 4,90
OVERGORDIJNSTOF,
in groen, beige, terra,
per meter slechts 2,78
EEN WANDDOEK
siert Uw schoorsteen.
Wij hebben pracht doe
ken, reeds vanaf 2.19
Vele koopjes in Bedden,
Dekens, Vitrages, Kleed
jes, enz. enz.
Zie vooral eens binnen.
Vry entrée.
Volgens mededeling van het
Britse ministerie van Arbeid heb
ben dit jaar meer dan 10 millioen
Engelsen loonsverhogingen ontvan
gen; dit betekent bijna de helft van
de aan het arbeidsprocs deelnemen
de bevolking.
Ingezonden mededeling
Beroepen te Zwagerveen: K.
Feenstra, Klundert.
Ger. Kerken art. 31 K.O.
Aangenomen naar Den Helder: J.
F. Wijnhoud, Haarlemmermeer-
Oostzijde.
Chr. Ger. Kerk
Beroepen te Doorn: W. Baaij, Al
phen aan de Rijn.
Een negerpiloot van de Ame
rikaanse luchtmacht in Engeland
heeft Woensdagmorgen met ge
weerschoten drie personen gedood
en minstens zeven personen ver
wond. De neger, die in een vlaag
van waanzin schijnt te hebben ge
handeld, werd tenslotte door hem
achtervolgende militaire politie ge
dood.
Ingezonden mededeling
Stad en Provincie
BROUWERSHAVEN
Botten krijgen het
benauwd
De aanhoudende warmte laat zijn
sporen ook achter in de dierenwe
reld, hetgeen wel blijkt uit het feit
dat men in de vaart langs de Lan-
gedijk verschillende botten ziet
drijven, die door de warmte zijn
bedwelmd of reeds dood zijn. Er
zijn exemplaren bij van drie tot
vier ons. De botten zijn tijdens de
inundatie in de wateren van de
Schouwse polder terecht gekomen.
ANNA JACOBAPOLDER
KA(jW
heerlijk - verfrissend
zuivert uw adem
goed voor de tanden
SPORT
Oefenwedstrijden v.v. „MEVO"
Ter voorbereiding van de a.s.
Brand in patates-friteskraam competitie, welke 3 september a.s.
begint, spelen twee elftallen van
MEVO Zaterdag oefenwedstrijden
in het sportpark „Bannink" (aan
vang half 4). MEVO I ontvangt
Kats I en een combinatie van ME
VO II en MEVO III speelt tegen
Bruse Boys. In verband met de va-
canties kunnen de MEVO-ploegen
niet volledig uitkomen, maar bij
niet al te warm weer mogen aar
dige wedstrijden worden verwacht.
Omstreeks 5 uur Dinsdagmiddag
brak brand uit in het patates-
frituskraam van de heer Th. van
Gurp uit Nieuw-Vossemeer, die
met zijn kraam standplaats had
aan het veer Anna Jacoba-Zijpe.
Vermoedelijk is de brand ontstaan
doordat de slang van een gaskraan
sprong. De aanwezige voorraad kon
gered worden, doordat door om
standers aan de achterzijde de rui
ten werden ingeslagen. Door spoe
dig ingrijpen van de omstanders
die de brand met natte balen blus
ten, bleef deze beperkt tot de plaats
waar de patates-frites gebakken
wordt.
De brand brak uit terwijl de
eigenaar niet aanwezig was en de
zaken werden waargenomen door
een kennis uit Wouw.
In opdracht van de plaatselijke
politie-autoriteiten en in aanwezig
heid van een broer van de eige
naar, werd de aan de brand ont
rukte voorraad ondergebracht bij
de landbouwer, de heer J. van
Hoeve alhier.
DUIVENSPORT
P.V. „De Reisduif"
Noordgouwe e.o.
Uitslag wedvlucht Arras, met
deelname van 111 jonge duiven.
Gebr. Wurth, Brouwershaven 1;
L. Matthijsse, Renesse 2 en 7; J. M.
Kloet, Brouwershaven 3 en 16; A.
J. Flikweert, Zonnemaire 4, 15 en
17; G. Flikweert, Zonnemaire 5;
L. J. v. d. Wielen, Brouwershaven
6, 12 en 19; Gebr. Prummel, Renes
se 8; L. A. v. d. Werf, Dreischor 9;
P. Flohil, Brouwershaven 10 en 11;
Joh. Flikweert, Dreischor 13 en 14.
Deze vlucht was de verenigings-
derbyvlücht. De derby-prijzen wer
den behaald door: Gebr. Wurth 1;
L. M&tthijsse 2; L. A. v. d. Werf 3;
P. Flohil 4; Joh. Flikweert 5 en 6.
Concourscombinatie
„Schouwen-Duiveland".
Uitslag wedvlucht Mons Con
cours-combinatie „Schouwen-Dui
veland. In concours 383 duiven. De
eerste 25 prijzen werden behaald
door: P. Flikweert, Zierikzee 1; W.
N. Pankow, Z.zee 2, 7, 9, 12, 16, 21;
L. J. v. d. Wielen, Br.haven 3 en 25;
P. Flohil, Br.haven 4; Jac. Stoutjes-
dijk, Z.zee 5, 6, 8 en 22; J. Panne-
koek, Schuddebeurs 10; A. J. Flik
weert, Zonnemaire 11; C. Bal, Sir-
jansland 13; P. v. Maanen, Drei
schor 14; J. Folmer, Nieuwerkerk
15; A. M. Berrevoets, Z.zee 17 en 24;
T. M. Dalebout, Nieuwerkerk 18; A.
de Ronde, Sirjansland 19; W. van
Sluijs, Haamstede 20; A. de Koning,
Bruinisse 23.
Oude duiven van Mons: J. M.
Kloet, Br.haven 1 en 8; T. M. Dale
bout, Nieuwerkerk 2 en 12; J. Fol
mer, N.kerk 3; A. Overweel, Drei
schor 4 en 5; P. v. Maanen, Drei
schor 6 en 7; Gebr. Wurth,, Brou
wershaven 9 en 10; J. Nieuwersteeg,
Nieuwerkerk 11.
(Slot)
ï^et beroepen van een predikant
in Brouwershaven was, evenmin
als in de rest van Zeeland, een
zaak van de kerkeraad alleen. De
magistraat had hierin ook mede
zeggenschap. Uit de kerkeraad en
de afgevaardigden van de magi
straat werd het collegium qualifi-
catium (bevoegd college) samenge
steld, dat het recht had een pre
dikant te beroepen. We hebben hier
een voorbeeld van de nauwe ver
binding tussen kerk en staat. De
overheid had zeer veel invloed op
de gang van zaken in de kerk, niet
alleen bij de beroeping van predi
kanten, maar ook in andere geval
len.
Hoewel in Brouwershaven de
verhouding tussen kerk en over
heid meestal goed was, ontstond er
wel eens verschil van opvatting
tussen de meer „rekkelijke" magi
straat en de meer „preciese" ker
keraad. In.,1634 wilde de kerkeraad
een algemene vasten- en biddag
houden, maar dit werd door de
overheid afgewezen. Wat was het
geval?
Een vasten- en bededag.
Toen in genoemd jaar, 1634, ver
schillende dijkvallen en grondbra
ken het land van Schouwen ge
teisterd hadden, verzocht de Clas
sis van Schouwen aan de verschil
lende overheden op het eiland, „om
een vasten- ende bededagh uit te
schrijven om den Heere vijerichlijk
te bidden ons Eyland te willen ver-
schoonen ende voor alle verdere
breuken ende invallen te behoe
den". De overheid van Brouwers
haven wilde echter niet van een af
zonderlijke boetedag in de week
weten en verzocht de predikanten
„op de gewone predikdagen in hare
gebeden deze zwarigheden voor
den Heere te gedencken". De over
heid zette hier haar wil door on
danks de wensen van de kerke
raad;
Een belangrijk element in het
kerkelijk leven van de 17e eeuw
was de kerkelijke tucht. Ze was het
middel om de gemeente zuiver te
houden van allerlei openbare zon
den. Het was een poging op deze
wijze iets van het Godsrijk op aar
de af te beelden.
Wanneer het avondmaal bediend
werd, vier maal 's jaars, werden
dan ook diegenen geweerd die zich
aan openbare zonden hadden schul
dig gemaakt.
De predikanten met een ouder
ling bezochten in de week vooraf
gaande aan de Avondmaalsviering,
de lidmaten van wie bekend was
dat ze zich schuldig hadden ge
maakt aan overspel, laster, dron
kenschap, Zondagsontheiliging, enz.
Men poogde hen tot andere ge
dachten te brengen en zolang dit
niet gelukte, werden ze van het
Avondmaal geweerd. In de kerke-
raadsnotulen van Brouwershaven,
over de 17e eeuw, is herhaaldelijk
sprake van dit moeilijke en soms
pijnlijke werk.
Geen voldoende Zondagsheiliging
Het blijkt dat ook in Brouwers
haven de Zondagsheiliging te wen
sen overliet. De kerkeraad moet
dan ook voak sommige lidmaten
hierover vermanen. Ze verzoekt
ook de magistraat de grofste mis
bruiken in dit opzicht tegen te
gaan, als: „de coping en vercoping
openbaarlijk op de markt en in de
winkels, het laden van schepen, het
uitroepen van allerlei goed te koop
en het houden van vismarkt onder
de predikatie".
Trouwens in heel Zeeland was
de Zondagsviering nog een punt
van grote zorg in de eerste helft
van de 17e eeuw. Pas door het Pu
ritanisme en het Pritisme (Voetiusl)
is het tot een strengere Zondags
viering gekomen. Daarom was de
toestand in Brouwershaven niet er
ger dan elders, terwijl men ook in
aanmerking moet nemen dat het
een havenplaats was.
Dit waren enkele feiten en bij
zonderheden, die een indruk moe
ten geven van het kerkelijk leven
in de 17e eeuw in Brouwershaven.
Ze onderscheiden zich niet van wat
zich op andere plaatsen van ons
eiland afspeelde op kerkelijk ge
bied. Het min of meer „steedse"
karakter van Brouwershaven geeft
echter aan zijn verleden een apar
te kleur, waardoor het toch anders
is en misschien interessanter dan
het verleden van andere plaatsen.
Dat Brouwershaven ook op kerke
lijk gebied iets van een stad aan
zich heeft, kan men zien aan het
feit, dat het eens twee predikanten
had. Het kerkgebouw laat dan ook
nu nog zien dat Brouwershaven
iets betekend heeft en het herstel
ervan, dat het iets wil blijven be
tekenen.
Bij de ongeregeldheden te Wed
Zem, die afgelopen Zaterdag plaats
hadden, zijn in totaal 70 Europe
anen om het leven gekomen. Onder
hen bevonden zich 21 kinderen en
zuigelingen. Twee-en-twintig Euro
pese mannen, vrouwen en kinde
ren werden eerst verminkt en ver
volgens verbrand.
De opgroeiende jeugd maar ook
de ouderen hebben reebt op een
goed, degelijk, gezond ontbijt.
Laat H-O havermout daarom
op geen enkele ontbijttafel ont
breken.
UITSLUITEND
VERPAKT
VERKRIJGBAAR
havermout
Het complete ontbijt
Het waren de Hoge- en de Lagezoom
Nu iets over de namen Hoge- en
Lagezoom. Langs de landzijde der
duinen vanaf Renesse tot in 't Wes
ten liepen van oudsher twee paden
of wegen. Eén de Lage, vlak langs
de aangeslibde poldergronden, die
tot aan de duinen reikten en één
wat hogerop, langs de hellingen en
over de ruggen en reepen der dui
nen. Die duinkant, langs de aan
gewassen gronden, noemde men
„De Zoom", evenals de heuvelrand
van Brabant aan de Zeeuwse zijde
„de Zoom" heette. De laagst lig
gende weg heette Lage- en de
hoogst liggende de Hoge Zoom.
De „Pitten" (Putten) is een laag
gelegen terrein tussen slot Moer-
mont, de Hoge Blok en de weg van
Renesse naar Noordwelle. Beoosten
de Pitten aan een binnenweg naar
den Haerdt staat het oude en
merkwaardig grote heren-boeren
huis, dat de imponerende naam „de
('H)elle draagt. De Pitten vormden
in vroeger tijden vermoedelijk een
moer of moerasland (vandaar de
slotnaam Moermont) begroeit met
riet, wilgen, gras e.d., dat later
werd drooggelegd en gedraineerd,
door middel van sloten en greppels
waardoor het een Ree-land werd,
want „vee" is greppel of „duifje".
Een dergelijk sompig land noemde
men ook graag en algemeen „Nis-
se" of „Nesse". Ree-land was dus
ook feitelijk een Ree-nisse of op
z'n Schouws Renissc.
De Pitten sueerden oudtijds
toen de Haerdt en de duinen en
dijk daaromheen nog niet beston
den via een open kreek op zee.
Dit tweelingpoldertje één zoute
en één verse of „vosse" Haerdt
dat na de ramp ten dele is volge
spoten met zeezand was voor
heen een merkwaardig stukje
Schouwen, maar had weinig eco
nomische waarde. Het was een
slechte weideplaats voor graseters
en had enige brakke en zoet
waterplasjes, waarin een interes
sante waterflora en fauna werd
aangetroffen, o.a. calmuswortel en
talloze boze bloedzuigers 'e.d.
Slechts weinigen weten iets af
van het ontstaan van deze Haerdt.
Het ontstaan ging als volgt in zijn
werk: Schouwen bestond in eer
ste aanleg alleen uit de duinban-
nen. In het Oosten gingen deze niet
verder dan de hoge kant van Re
nesse.
Aangroei van schorren.
Successievelijk groeiden aan de
Zuid- en aan de Oostzijde daarvan
schorren en gorzen aan, die stukje
bij stukje werden bedijkt met ka
dedijkjes van Noord naar Zuid, b.v.
de Meeldijk, de weg van Haam
stede naar Koudekerke, van Renes
se naar Noordwelle en Serooskerke
van Oudendijk naar Oud-Ellemeet,
van Scharendijke naar Eikerzee en
verder van Den Bout aan de Lan-
gendijk naar Looperskapelle, Brie-
pe, Schutje, Kerkwerve. Maar ook
van West naar Oost liepen zee -en
kadedijken. Zo de zeedijk vanaf De
Pitten (Hoge Blok), van Kuyers-
dam, Oudendijk en Berenweg naar
Scharendijke. Dan de Hoge weg
van Serooskerke naar Brijdorpe. In
het Oosten werd de Schouwse dijk
aangelegd van de Nosse naar Zie
rikzee en Oosterschelde. In 't Zui
den zeedijken tot onder „Origande"
benoorden Noord-Beveland. De
zeedijken sloten nog niet aaneen.
Vloedwater kwam binnen, o.a. bij
Scharendijke, De Nosse en benoor
den De Pitten. Daarom waren
vluchtheuvels nodig overal waar de
hoge vloeden gevaren opleverden.
Benoorden de zeedijk Kuyers-
dam, Berenweg vormden zich latei-
schorren (Nieuwland) en mettertijd
werd er daarom die schorren een
nieuwe dijk gelegd, lopend van de
Westerenban bezuiden langs den
Haerdt, Noorddijk, Repard naar
Scharendijke. Hij sloot open ver
binding „Pitten" Brouwersha-
vense Gat mede af.
Men liet wat voorland liggen be
noorden deze tweede zeedijk en
wachtte af. Er kwamen geen nieu
we schorren bij, maar op de „uiter-
gronden" ontstond een zeeduinreep
van de Westerbannen tot de Noord-
dijk. En de schor tussen deze „zee-
repen" en de zeedijk, dat is de
Haerdt. De Noorddijk en Repard
zijn ook door duinzand overstoven
en lijken op duinen. Maar de kern
daarvan is een oude zeedijk. Waar
om dit bedijkte en beduinde pol-
dertje de (H)aerdt-Den Aerdt heet
en wat deze Aerdt bedieden mag,
is onzeker. Huis of haard heeft er
nooit ingestaan. De grond er van
is weinig waard, maar wellicht be
tekent de naam toch niets anders
dan grond - Aerde. „De aerde", la
ter verfomfaaid of vermooid tot
„Den Haerdt" tegenover „de Helle"
en „de Hemel" vlak er bij (Zuide
lijk).
