Da drie ingesloten mijnwerkers bevrijd Trekking na,ionale Kerkelijk leven te Brouwers haven in de XVIIe eeuw In Holland staat een huis ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE - DONDERDAG 25 AUGUSTUS 1955 - No. 17799 „Glück auf" en „allemaal bedankt" In ons vorig nummer konden we reeds melding maken van de be vrijding van de drie ingesloten Limburgse mijnwerkers. Omstreeks half vijf Maandagmiddag gleed de eerste van de drie zwarte gouddel vers van de Willem Sophiamijn, die vier dagen ingesloten hebben geze ten op de 217 meter-verdieping, langs een dik henneptouw door het schuin geboorde gat naar beneden. En aangekomen op de 240 meter verdieping, zei hij eenvoudig: „Glück auf en allemaal bedankt". „Ik heb dat natte boorgat meteen maar even droog gemaakt voor mijn vrienden die dadelijk komen", voegde hij er na enige minuten aan toe, „en ik heb een baard die goed is voor de Tegelse passiespelen". Ir. Wintgens, directeur van de „Willem Sophia", ir. G. J. Bakker, ondergronds bedrijfsingenieur, van deze mijn, ir. P. de Haart, inspec teur-generaal van de mijnen en ir. Pickee, inspecteur van Staatstoe zicht, beantwoordden de groet van de mijnwerker eveneens met het traditionele „Glüsk auf" en schud den hem hartelijk de hand. De eerste man die naar beneden kwam, was Hubert Bertram uit Grachtspekholzerheide. Precies vijf minuten later arriveerde, eveneens glijdend langs het henneptouw, de tweede man, Piet Schoormans uit Bleijerheide, en weer vijf minuten later stond ook de derde man, voorman Hubert Bertram uit Nys- willer, op de veilige bodem van de 240 meter -verdieping. Groot was de vreugde bij de leden van de di rectie, bij de redders van de boor- ploeg (waarin vooral de Duitse boormeester de grote man is .ge weest) en bij de geredden zelf na tuurlijk, die overigens al de fees telijke felicitaties kalm opnamen en Noord-Koreanen laten Amerikaanse piloot vrij De Noord-Koreanen hebben de piloot van het Amerikaanse les- vliegtuig dat verleden week boven de gedemilitariseerde zone door Noord-Koreaanse luchtafweer werd neergeschoten, uitgeleverd. De vlieger, luitenant Bumpas, die aan het hoofd gewond was, was in staat van de communistische kant van de demarcatielijn naar de wach tende V.N.-vertegenwoordigers aan de andere kant te lopen. Even later werd het lijk van de tweede inzittende van het neerge schoten toestel, die bij het ongeluk om het leven is gekomen, uitgele verd. Ook het wrak van het vliegtuig zullen de Noord-Koreanen terug geven, doch er is nog geen over eenstemming bereikt over het tijd stip en de plaats van deze uitleve ring. Belgisch onderzoek inzake het Deltaplan Met het oog op de komende Bel gisch - Nederlandse besprekingen inzake de tussenwateren, onder zoekt de Belgische dienst voor wa terbouwkunde van bruggen- en wegenbouw thans de mogelijke ge volgen die de uitvoering van het Nederlands Deltaplan zou kunnen hebben op de Belgische kust en het waterpeil der Schelde. De regering heeft een beroep ge daan op de medewerking van de Zweedse prof. Helström, bestuur der van het Instituut voor Water bouwkunde van de Universiteit te Stockholm. De Zweedse geleerde zou met zijn medewerkers de ge volgen bestuderen van de opstu wing van het zeewater bij storm met de Nederlandse zeegaten open en gesloten als voorzien in het Del taplan. het eigenlijk de gewoonste zaak van de wereld vonden, dat zij na vier dagen waren bevrijd. Maar hun vreugde was er niet minder om. De gehele mijnwerkersgemeen schap van de „Willem Sophia" en de gehele bevolking van de mijn- werkersstad Kerkrade waren opge togen over het snelle reddingswerk Bij de mijnwerkers thuis waren de woningen versierd en gedurende heel de avond werden bloemstuk ken binnengedragen. 16000 Nederlandse emigranten naar Australië De Australische minister voor immigratie, Harold Holt, heeft ver klaard dat in 1955 ongeveer 16.000 Nederlandse emigranten in Austra lië worden verwacht. Hij zei dat van de 15.650 emigran ten, die in de eerste zes maanden van dit jaar Nederland verlieten, er 6.700 naar Australië gingen en 4.000 naar Canada. Tot dusverre had Ca nada de meeste Nederlandse emi granten aangetrokken. In de tweede helft van dit jaar worden nog ongeveer 9.000 Neder landse emigranten in Australië ver wacht. Teruggekeerde gevan gene vindt zijn vrouw hertrouwd Bij de acht Nederlandse gevan genen, die binnenkort door de Sow- jet-Unie worden vrijgelaten, be vindt zich de 45-jarige H. ten Hoff uit Onstwedde, voor de oorlog chauffeur te Groningen, die in de bezetting verplicht te werk werd gesteld te Berlijn. Zijn echtgenote kreeg in 1943 bericht van hem uit Heilsberg in Oost-Duitsland. Hij moest werken als chauffeur voor de troepentransporten naar het Oostfront. Sindsdien is jarenlang niets meer van hem vernomen. Alle nasporin gen bleven zonder resultaat en aangenomen werd, dat de man om het leven was gekomen. In Decem ber 1948 heeft de Groninger recht bank het huwelijk ontbonden ver klaard, op verzoek van mevrouw Ten Hoff. In 1949 is de vrouw her trouwd met de Groninger kellner P. van der Lee. Uit het eerste hu welijk is een zoon, uit het tweede huwelijk een dochtertje geboren, die nu resp. 24 en 4 jaar oud zijn. Begin vorig jaar kwam er na al lerlei omzwervingen een briefkaart uit een Russisch kamp, waaruit bleek dat de heer Ten Hoff nog in leven was. Uit de correspondentie die sindsdien is gevoerd valt af te leiden, dat de heer Ten Hoff op de hoogte is van de moeilijke situatie die is ontstaan. Wanneer de heer Ten Hoff in Nederland terugkeert, zal hij voor lopig zijn intrek nemen bij zijn zoon, die eveneens in de stad Gro ningen woont. De opperbevelhebber der Franse troepen in Marokko, gene raal Duval, is met zijn adjudant, tijdens een inspectievlucht, veron gelukt. Generaal Duval was 60 jaar oud. Sinds 1949 was hij opperbe velhebber in Marokko en voordien in Tunesië. landbouwloterij Ten behoeve van het Koningin Wilhelminafonds is een nationale landbouwloterij gehouden met als enige prijs een tractor (ter waarde van f 7000.-.) Ten overstaan van notaris Schrö- der is te Amsterdam de trekking geschied. De prijs is gevallen op nr. 2101. Uien naar Zweden Uien, die zijn verbouwd in Noord-Holland, de Zuiderzeepol ders en de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden, mogen naar Zweden worden geëxporteerd. Hierbij is wel de bepaling ge maakt dat ze moeten zijn voorzien van een gezondheidscertificaat van de Plantenziektekundige Dienst. De balen met uien moeten dan ge plombeerd worden. Stand der werkloos heid in Zeeland per hal! Augustus Op 15 Augustus waren bij de ge westelijke arbeidsbureaux in Zee land 686 mannelijke werkzoeken den ingeschreven, waarvan te Zie- rikzee 67, geheel werklozen 327, voor Zierikzee 40. Werkzaam op ob jecten voor aanvullende werkzaam heden 138, waarvan te Zierikzee 6; tewerkgestelden op Gem. Soc. werkvoorzieningsobjecten 221, te Zierikzee 21; aanvragen van werk gevers 725, te Zierikzee 10. Het .aantal ingeschreven vrouwe lijke werkzoekenden bedroeg 112, waarvan te Zierikzee 3, geheel werklozen 62, met voor Zierikzee 2, niet werklozen 50, Zierikzee 1. Aan vragen van werkgevers 306, voor Zierikzee 14. De Pakistaanse regering heeft medegedeeld, dat zij een nieuwe hoofdstad gaat bouwen in Gadap, ongeveer veertig kilometer ten Noordoosten van Karatsji, de hui dige federale hoofdstad. Gadap ligt op ongeveer 150 meter hoogte en het klimaat is er minder vochtig dan in het overbevolkte Karatsji, dat zich reeds in de richting van Gadap uitbreidt. Een vlieger-officier van de Amerikaanse marine heeft te Ho- noloeloe medegedeeld, dat hij en zijn bemanning op een afstand van 800 kilometer van Honoloeloe tij dens een onderzeese vulkanische uitbarsting het ontstaan van een eilandje in de Stille Oceaan hebben zien gebeuren. Het eilandje heeft een oppervlakte van vier vierkan te meter. In Khoeribga, het centrum van de fosfaatmijnen, waar de Ma rokkaanse betogers tijdens het weekeinde een schade van naar schatting een milliard frank heb ben aangericht, zijn ongeveer 9.000 mijnwerkers zonder werk. De fos- faatproductie, normaal circa 15.000 ton per dag, is geheel tot stilstand gekomen. Tussen Khoeribga en Wed Zem brandt nog steeds een grote houtopslagplaats, die door de betogers in brand is gestoken. Het bijna tweejarig dochtertje José van de familie Vermue, wo nende Prins Hendrikpolder op Texel, is, toen het uit een ledikan- tje wilde klauteren, in een gordijn koord verward geraakt. Toen de moeder, die zich tijdens het onge luk in een ander vertrek bevond, in de slaapkamer kwam, was de kleine reeds overleden. Vijf parochiën trokken 's Zondags naar de Sint-Nicolaaskerk De ernstigste overstromingen in de geschiedenis van het Noord-Ooste lijk deel van de Verenigde Staten, zjjn langzamerhand aan het afnemen In totaal eiste deze natuurramp 208 mensenlevens en maakte velen dak loos. In de staat Connecticut kwamen 43 mensen om, terwijl er nog 70 worden vermist. Op de foto is de rivier die door het plaatsje Torrington in Connecticut stroomt, gezwollen tot een woeste alles ver slindende stroom, tengevolge van de hevige regenval op 19 Augustus j.l. I. Op de laatstgehouden vergade ring van „Stad en Lande" is uit voerig gehandeld over de geschie denis van Brouwershaven. Ook is toen gesproken over de kerk als monument en aandacht geschonken aan haar bouwgeschiedenis. Dit ar tikel wil nu graag enige belang stelling wekken voor de geschie denis van de kerkelijke gemeente. Want als we over het verleden van de kerk spreken, is er meer be doeld dan alleen de wederwaar digheden van een oud monument. We denken dan toch ook aan de kerk in de zin van de kerkelijke gemeente, die al sinds eeuwen in Brouwershaven wekelijks samen komt, in het begin van haar be staan om de mis bij te wonen en sinds 1577 (de reformatie) om de prediking des Woords te horen. De Hervormde gemeente heeft in de pl.m. 380 jaar van haar bestaan een interessante geschiedenis door gemaakt. Hieruit willen we graag een onderdeel nemen om daarop iets nader in te gaan en wel een en ander uit het kerkelijk leven in de 17e eeuw, de tijd vanl600-1700. Het kerkelijk archief dat teruggaat tot 1591, levert allerlei gegevens #n bijzonderheden over die tijd. Uit de eerste jaren van het be staan der Hervormde kerk van Brouwershaven is weinig meer be kend dan de namen van de elkaar snel opvolgende predikanten. Zijn eerste predikant kreeg Brouwers haven in 1577, in de persoon van Gerardus Pauli. In de daarop vol gende jaren nam de gemeente in zielental toe, zodat in 1608 de toen malige predikant Ds. Tay, het werk alleen niet meer aankon. Aan de Staten van Zeeland, die de geeste lijke goederen tot onderhoud der predikanten beheerden, werd ver lof gevraagd om een tweede predi kant te mogen beroepen. Het verzoek hiertoe was behalve op de zwakke gezondheid van Ds. Tay, gebaseerd op het vele werk dat de Brouwershavense predikant moest verrichten. Wat is nu dit om vangrijke werk dat de krachten van een predikant te boven ging? In de eerste plaats blijkt de ge meente zeer talrijk te zijn. In het verzoekschrift aan de Staten van Zeeland om een tweede predikant te mogen beroepen, worden alleen al binnen de stad 400 lidmaten ge noemd „ende dat daer beneffens noch 5 parochiën zijn als namelijc: „Nieuwer kerekeDuyvendijcke Brijdorpe, Capelle ende Claeskerke, zodat er alle Zondagen dikwijls tussen de 800 en 900 toehoorders in de kerk van Brouwershaven zijn". Wanneer al deze mensen door één man verzorgd moeten worden en dat in een zo uitgestrekt gebied, dan is begrijpelijk dat Ds. Tay er over klaagt „geen spaartijd te kun nen vinden om te besteden tot de hoogwichtige ende gans nodige toe bereiding van de predicatiën". Ver der blijkt de aard van de Brou wershavense gemeente veel van de predikant te eisen. Ze is namelijk een bizondere gemeente, want „ze bestaat ,uit zeevarend volck onder dewelke een grote menichte gein- fecteerd is van de secte der weder dopers of Mennonisten". De predi kant van Brouwershaven heeft veel tijd nodig om deze mensen te weer leggen en met hen te redetwisten. Het aantal van deze wederdopers, zoals ze toen genoemd werden, hoewel de Doopsgezinden bedoeld zijn, blijkt in Brouwershaven zeer groot te zijn geweest. Het verzoekschrift aan de Staten van Zeeland vermeldt dan ook met enige bezorgdheid dat deze groep zo toeneemt en opgroeit tegen de aanwas der gereformeerde kereke „dat deze wederdoperen in plaats van een vermaner voorganger) nog 'n tweede hebben aangesteld". Tegenover deze twee Doopsge zinde voorgangers zijn zeker twee gereformeerde predikanten nodig. (We spreken hier van „gerefor meerd" omdat dit tot de 19e eeuw toe de aanduiding was van de kerk die men later de Hervormde kerk ging noemen.) Het grote aantal lidmaten om streeks 1608 en de toename van de Doopsgezinden hebben er toe ge leid dat Brouwershaven een twee de predikant mocht beroepen. Dat werd Elias de Monier van Nieu- werkerk (Duiveland). Tot na de Franse tijd had Brouwershaven twee Hervormde predikanten. Zo nu en dan gaf dit wel eens wat on enigheid, aangezien ook predikan ten maar mensen zijn. In 1649 kwam een van de pre dikantsplaatsen vrij en moest er een andere predikant worden be roepen. Ds. va nHeijst, die dus in Brouwershaven stond, ontzag zich toen niet, zijn beroepen collega van te voren in wat ongunstig daglicht te stellen. Hij beweerde dat de nieuwe collega „een botte ezel was, niet weerdig een kereke te bedie nen op een dorp: veel minder in ene stad, dat vele zijner predica tiën waren als geleend en gehaald uit anderer predikantenschriften". Behalve een enkel incidentje, hebben twee predikanten in Brou wershaven tot kort na de Franse tijd broederlijk het werk samen verricht. Nadien is de gemeente zo afgenomen dat één predikant het werk aan kon. (Slot volgt). Stad en Provincie ZIERIKZEE Kapelaan P. de Haan vertrekt Met ingang van 26 Augustus a.s. is kapelaan P. de Haan alhier be noemd tot kapelaan in de parochie van Onze Lieve Vrouwe van Lour- des te Amsterdam. Kapelaan de Haan, die zich tijdens zijn verblijf in Zierikzee op velerlei terrein heeft bewogen en ook tijdens de rampdagen van 1953 zeer veel werk heeft verzet, heeft zich in brede kring vele vrienden verworven en zijn vertrek zal dan ook door velen worden betreurd. Heden (Donder dagavond van 8-9 uur zal in de R.K. bewaarschool gelegenheid be staan hem de hand te drukken. Tot opvolger van kapelaan de Haan is benoemd de Eerw. heer B. Kort- mann, neomist. RENESSE Laatste V.V.V.-attractie Een gecostumeerde voetbalwedstrijd. Op de laatste der attractie-Zater dagen, uitgaande van V.V.V. Re- nesse, zal Zaterdagmiddag een ge costumeerde voetbalwedstrijd wor den gespeeld op het terrein van de S.V. „Renesse" in de Laone, tussen een elftal van de exploitanten en de badgasten. Des avonds zal voor het gemeentehuis aan de kinderen gratis een lampion worden uitge reikt, waarna achter de muziekver eniging „Luctor et Emergo" afge marcheerd wordt naar de Joh. Ho- genboompolder (dus niet naar het terrein bij Slot Moermond, zoals in de Badcourant stond vermeld), waar een kampvuur zal worden ontstoken. Ongeluk met fles benzine Een tweejarig kind van de heer C. S. Capelle trok in een onbewaakt ogenblik een fles benzine, die ge reed stond om een tank van een bromfiets bij te vullen, over zich heen. Toen de vader toesnelde om de fles, die was open gegaan weer recht te zetten, had hij geen erg in zijn brandende sigaret. De kleren van het kind vatten vlam en het ventje kreeg brandwonden aan ge zicht en handen. Gelukkig had de vader de tegenwoordigheid van geest het kind in een deken te wik kelen, waardoor de vlammen wer den gedoofd. Nadat dokter Quaak eerste hulp had verleend moest het jongetje naar het ziekenhuis te Noordgouwe worden vervoerd. Het warme weer oefent op de mosselexport een nadelige invloed uit. Verschillende orders werden afbesteld en de export bedraagt slechts 20 pet. van de hoeveelheid die normaal de laatste weken werd verzonden. De heer Joh. Reinhoud, ge meente-ontvanger van St. Laurens, voorheen te Kerkwerve en gebo ren te Bruinisse, slaagde voor het examen Gemeente administratie eerste deel. KERKNIEUWS Geref. Kerken Zilveren ambtsjubileum Ds. M. den Boer. Woensdag 24 Augustus was het 25 jaar geleden dat Ds. M. den Boer predikant te Voorschoten, het pre dikambt aanvaardde te Oudeschoot (Fr.), na tevoren enige jaren hulp prediker te Haarlem te zijn ge weest. Ds. den Boer, die op 4 Aug. 1897 te Zierikzee werd geboren, diende zijn eerste gemeente 16 jaar In 1946 vertrok hij naar Wezep, om op 26 Juni 1949 zijn intrede te doen in zijn tegenwoordige gemeente. De in de Ned. Herv. kerk te Bruinisse gehouden Wederopbouw- collecte bracht f 348,30 op. VISSERIJBERICHTEN Oesterbroedval verliep gunstig De oesterbroedval is nu vrijwel afgelopen. Van deze broedval kan worden gezegd, dat zij voor de be trokkenen, de pannenleggers en de overige oesterkwekers een gunstig verloop heeft gehad. Mocht reeds in het begin van het broedvalsei- zoen worden gesproken van gun stige resultaten, zelfs gedurende de laatste weken dat broedval kon worden verwacht, bleef de goede val aanhouden, zodat de broedval na de derde broedvaltop, die van de eerste broedvaltop nog overtrof. Wel dreigt met de sterk oplopen de watertemperaturen van de laat ste week, het gevaar voor aantas ting door schelpziekte van de jonge oesters (van vorig jaar en ouder) weer ernstige vormen aan te ne men. Gelukkig zijn voor deze schelpziekte (Polydora) bestrij dingsmiddelen bekend. ROOSENDAAL. In de Eendracht bij Nieuw-Vossemeer zijn 2 kinde ren uit 't gezin J. Laanen uit Nw.- Vossemeer verdronken. 2 andere kinderen, die eveneens te water raakten, konden zich nog tijdig redden. De 4 kinderen, die wilden gaan zwemmen, zaten naast elkaar op de stenen glooiing langs de kant toen een van hen, waarschijnlijk door het wassende water, begon te glijden. In paniek grepen de kin deren zich aan elkaar vast en wer den zo allen meegesleept, het wa ter in. FEUILLETON 40 door B. J. TEN WESEPE „De heer van Diependaal tevre den gesteld?" vraagt de voorzitter. „Nee, om de dooie dood niet", antwoordt de ander, heel onparle mentair. „Ik ben vanmiddag nog even langs de Prinsenstraat gefietst, maar aan de woningen prijken niet de bij de wet voorgeschreven bor den: „onbewoonbaar verklaarde woning". Burgemeester Winkelaar fronst zijn wenkbrauwen. Hij kijkt zijn wethouder opnieuw aan en vraagt: „Hoe zit dat nu?" Tja, daar kan wethouder Vrieze ook niet zo dadelijk een antwoord op geven. „Ik zal de bode verzoeken de heer de Groot van Bouw- en Woning toezicht te vragen even hier te ko men voor het geven van inlichtin gen", zegt hij en drukt meteen op het belletje, dat op de tafel vóór de zetel van de burgemeester staat. Maar Diependaal wuift afwerend met zijn hand. „Dat is overbodig, meneer de voorzitter, want die in lichtingen kan ik wel geven. Mis schien zijn er wel mensen geweest met borden, maar deze woningen kunnen onder de gegeven omstan digheden niet onbewoonbaar wor den verklaard, vanwege het feit, dat ze weer bewoonbaar zijn". Andere raadsleden knikken in stemmend. Ook zij hebben een ritje naar de Prinsenstraat gemaakt en met eigen ogen gezien, dat deze huizen er weer heel behoorlijk uit zien. Dat zijn geen vervallen, uit gewoonde krotten meer, maar or dentelijke huisjes, netjes in de verf Men interrumpeert en zegt, dat hetgeen de heer Diependaal zegt, volkomen juist is. De bode komt binnen en de bur gemeester geeft hem fluisterend een instructie. Als de man weg is, zegt hij tot de raad: „We zullen de heer de Groot desondanks ontbie den, want hier klopt iets natuurlijk niet. Zullen we intussen overgaan tot het volgende agendapunt?" Nee, dat gaat niet. Verschillende raadsleden protesteren en tenslotte staat Wiersma, ook een opposant, op. In scherpe bewoordingen laakt hij ten deze het beleid van burge meester en wethouders. Dat heeft allemaal veel te lang geduurd. „Is het B. en W. bekend", vraagt hij op snijdende toon, „dat dit blok huizen in Mei nog geveild is en door een zekere van Asten, inwo ner van onze stad, werd aange kocht? En is het B. en W. bekend, dat deze nieuwe eigenaar in een snel tempo het hele blok grondig heeft gerestaureerd en vernieuwd? Is het B. en W. bekend, dat het blok momenteel van binnen en van buiten in de verf staat en gezien mag worden? Hebben B. en W. er enig idee van, wat de beweegrede nen zijn geweest van deze eigenaar om dit blok, uitgerekend dit blok, dat afgebroken moet worden voor de aanleg van de nieuwe Rijksweg, in zo'n snel tempo weer behoorlijk bewoonbaar te maken. Weten bur gemeester en wethouders dit al les?" De heren kijken elkaar beurte lings aan. Nee, van dit alles weten zij niets. En de burgemeester moet het eerlijk toegeven. „Dan wordt het hoog tijd, dat het dagelijks be stuur van onze gemeente eens wat meer practisch belang gaat stellen in de zaken, die wij hier behande len moeten", vervolgt Wiersma grimmig kijkend van de een naai de ander. „Hoe ter wereld kan men met voorstellen op tafel komen, die onuitvoerbaar zijn? Waarom heeft de wethouder zich er persoonlijk niet van overtuigd, of de bewuste woningen inderdaad wel onbe woonbaar verklaard zijn?" Wethouder Vrieze protesteert. „Ik moet toch op mijn onderge schikten kunnen rekenen", zegt hij verontwaardigd. „Dan is het ditmaal een misreke ning geweest. En aangezien het col lege van B. en W. in zijn geheel verantwoordelijk is voor een blun der van een der leden, stel ik B. en W. verantwoordelijk voor deze veronachtzaming". Dat zijn lelijke woorden en bur gemeester Winkelaar zit er een beetje onthutst van te kijken. De potloodpunt- van Pinot dreigt rood gloeiend te worden, want hij schrijft als een razende het ene blocnotevel na het andere vol. Dat wordt copy, jongens nog aan toe! Burgemeester Winkelaar ziet maar één oplossing. „Heren, we pauzeren even voor de koffie. In die tijd zal de heer de Groot wel gearriveerd zijn en dan zullen we deze kwestie verder behandelen". Bom. De hamer is gevallen en Diependaal, die nog wat wilde zeg gen, moet nu wachten tot de pauze voorbij is. Wordt vervolgd.

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1955 | | pagina 5