De vestiging van het Christendom
in Nederland
DE WIJZEN
2IERIKZEESCHE NIEUWSBODE - VRIJDAG 24 DECEMBER 1954 - No. 17665
MAR ATT I's MADONNA - reproductie van het bekende schilderij
van Carlo Maratti, de Italiaanse meester, die onder meer vele altaar
stukken schilderde en leefde van 1625 tot 1713.
Een lange, zware strijd tegen
en wanbegrip
naar Duitsland en hij werkte in
Hessen, Beieren, Thüringen en on
der de Friezen. Te Fulda stichtte
hij een abdij, waar hij later ook
begraven werd.
OtJQClOOl Te Gelsmar verkondigde hij het
geloof, doch de heidenen hielden
krampachtig vast aan de goden
hunner voorvaderen. Als kracht
proef velde Bonifacius de heilige
Reeds honderden jaren had het Deze gebeurtenis is de grondslag eik aldaar en toen de verwachte
Christelijk geloof xich in het Zul- geweest voor de verbreiding van wraak der goden uitbleef, bekeer
den van Europa verbreid en hecht het Christendom in Nederland, den velen zich tot het Christen
wortel geschoten ln de volkeren, want na Clovis kwamen zijn op- dom. Uit dergelijke kleine voor
maar In het Noorden lagen de Ne- volgers en deze, w.o. Pepijn en Ka- vallen constateren wij, dat deze
derlanden nog als een bastion van rel Martel, trachtten hun gebied predikers dappere mannen waren,
het heldendom. Pas zes eeuwen na steeds verder naar het Noorden uit met een groot psychologisch in-
Chrlstus' geboorte werden hier de te breiden. Gelijk hiermede schreed zicht,
eerste pogingen tot bekering ge- het Christendom voort. Het waren
daan. Dat vond zijn oorzaak ln de zeker niet de koning of zijn woeste Naar Dokkum
staatkundige ontwikkeling, waar- strijders, die het geloof brachten,
door het werk van de grote predi- maar de predikers, die onder hun Op vergevorderde leertijd voelde
kers mogelijk werd. Wy moeten bescherming stonden. Hun grootste Bonifacius wederom de drang in
hiertoe teruggaan tot het jaar 496. vijand vonden zij in de Friese ko-- 21C," opkomen, uit te trekken en het
In dat jaar werd de grondslag voor ning Radboud, die - trouw aan het geloof te verkondigen in het Friese
onze kerstening gelegd. geloof zijner voorvaderen - zich een gezellen be-
met man en macht verzette tegen ga* hij zich 1}a.ar. Dokkum^ en aan-
Clovis, koning der Franken en de veroveringszucht van de Fran-
vestiger van het machtige Fran- ken, die steeds weer trachtten een
kische rijk, was in een verwoede stuk van zijn rijk af te knabbelen,
veldslag gewikkeld met de stam
der Allemannen, die langs de Rijn Willibrord
woonden. Alles stond in vuur en
gloed en de onoverwinnelijke Clo- Inongeveer 658 werd te Nort-
vis werd zich voor de eerste maal humbrie (Engeland) een kind gebo-
bewust van het feit dat hij hier ren> dat voorbestemd zou zijn de proces werden allen gedood. Chris-
een tlinke nederlaag' te Incasseren grootste apostel der lage landen te ten-Friezen namen echter dadelijk
kreeg worden. Het was Willibrord, die daarop bloedig wraak en wisten de
reeds op jeugdige leeftijd Benedic- lichamen der vermoorden te be-
Tn de Kerstnacht van het iaar tijner monnik werd. De abt van machtigen en hen op waardige
496 toen de striid oo ziin hevigst 0611 Iers klooster, waar Willibrord wijze ter aarde te bestellen. De
was, had Clovis al zijn zelfvertrlfu- verbleef, wist hem geestdriftig te grote Bonifacius werd naar Fulda
wen verloren en in ziin dienste maken voor de prediking van het gebracht, waar zijn stoffelijk over-
nood herinnerde hiT zich de geloof onder de heidenen® schot in de abdij werd bijgezet,
der Christenen, die zijn gemalin Toen Pepijn bij Wijk bij Duur- Van de apostel Wulfran, die te-
Clotilde beleed. In diep ootmoed stede de Friese koning Radboud zamen met de apostel Adelbert in
beloofde hij zich zelf en al zijn versloeg, was voor Willibrord de West-Friesland, de huidige kop van
onderdanen tot het Christendom te tijd gekomen. Pepijn wees hem het Noord-Holland, werkte, wordt ver-
bekeren, wanneer hij deze ogen- Friese gebied als missiegebied toe teld, dat het hem bijna gelukte de
schijnlijk verloren veldslag zou en dadelijk ging Willibrord aan het Friese koning Radboud tot het
winnen en ziet, het wonder ge-
sc-hiedde. Clovis kwam als over
winnaar uit de strijd. Hij keerde
huiswaarts en hield woord. Zo
werd het Frankische rijk een Chris
telijk rijk.
vankeïijk had hij succes. De weer
stand onder de Friezen werd echter
steeds groter en het gevolg er van
was, dat zijn volgelingen zich niet
meer in het openbaar durfden ver
tonen. Op een slechte dag over
vielen afgodendienaars het kamp
van Bonifacius en zonder vorm van
HEILIGE STAD - OMSTREDEN STAD
Christenen, Joden en
Mohammedanen hebben
er religieuse belangen
werk. In 695 werd hij door de Paus Christendom te bekeren. De vorst
wilde zich laten dopen en reeds
stond hij met één voet in het doop
vont, toen hij Wulfran de vraag
stelde: „Waar zijn mijn voorvade
ren gekomen, bij de zaligen in de
hemel of bij de veroordeelden in
de hel?" De heilige Wulfran ant
woordde daarop: „Het waren hei
denen en hun zielen zijn dus ver
loren". Toen trok Radboud snel zijn
voet uit het doopvont terug en
sprak: „Ik zou hun gezelschap na
mijn dood niet graag willen missen.
Liever ben ik verdoemd bij hen in
de hel, dan zalig zonder hen in het
rijk der hemelen". Zo zag de apos
tel Wulfran zijn grote en zware
werk, waarvoor hij zo lang had ge
ijverd, in minder dan geen tijd te
niet gedaan door het wanbegrip en
bijgeloof van deze heiden.
WILLIBRORD
tot aartsbisschop der Friezen ge
wijd. De strijd was zwaar, want
Adelbert en Lebuinus
De apostel Adelbert, waarmede
A HE1UG6 ÜWFK6RK
b.6STSSW«NGH
C WAF VAN MARIO
D STATION JSnulflLSM
JERUZM.EM.
Aan de naam Jeruzalem, een
reeds zeer oude stad, zijn voor ons
belangrijke gebeurtenissen verbon
den. De naam roept in onze ge
dachten beelden op van leven en
lijden van Christus, van heiligheid
en strijd om het heilige land. Maar
ook voor andere volkeren houdt de
naam Jeruzalem verband met hun
religie, ook voor de Joden en Ara
bieren betekent Jeruzalem veel.
Wanneer wij het uit deze hoek be
zien, zal veel van wat zich de laat
ste jaren rondom deze stad af
speelde, duidelijk worden. Doordat
geen der partijen wenste toe te ge
ven, is Jeruzalem, het heilige oord,
geworden tot een verscheurde stad,
waar ieder ogenblik de vlammen
weer ten hemel kunnen slaan, de
schoten kunnen knallen en de
eeuwige strijd kan ontvlammen.
Allen, die Jeruzalem kennen, on
geacht welke godsdienst zij belijden
en van welke nationaliteit zij mo
gen zijn, zullen treuren om het ge
weld, deze parel der steden aan
gedaan, want Jeruzalem is geen ge
wone stad.
Ruim twintig eeuwen vóór Chris- den wordt gedeeld door een rij van
tus werd de naam al genoemd. Toen zware zuilen, waarop vroeger de
al was het oude Jeruzalem een hei- gewelven rustten, is een overblijf-
ligdom en de geschiedenis daarvan sel uit de Byzantijnse tijd.
is even wisselvallig en rumoerig als Overigens mogen wij het Ara
die van de gehele wereld. En nog bische deel van de stad niet voor-
steeds bestaat Jeruzalem in al haar bijlopen. Wie hier binnentreedt,
schoonheid, de schoonheid van een
met duizen
den facetten, waarvan ieder gesle
pen vlak een kunstwerk of bouw
stijl is.
Het stadsbeeld toont ons een con
glomeraat van bouwsels in bijna
alle denkbare stijlen, van de oudste
tot de modernste toe. Wij vinden er
paleizen en tempels uit de oude tijd
der Joden en Romeinen. Wij vinden
er de Klaagmuur, de hof van Geth-
semané, het graf van Simon, het
graf van David. We vinden vele
andere oudheden, die ons confron
teren met een geschiedenis, die
voor ons heilig is en waarvan de
Heilige Grafkerk in het hart van
Jeruzalem wel het belangrijkste voelt dadelijk de typische Oosterse boeit de Westerling in opperste Radboud gebruik in opstand te ko-
punt is. De Gouden Poort, een grote sfeer van nauwe bochtige straatjes, verbazing. men tegen de Franken en zijn ver- - nnsteiüV vnn nns
rechthoekige ruimte, die door mid- dikwijls overdekt en schemerig, die Het wonderlijke van de eeuwig- loren gebied terug te veroveren. Jr a ^rmnprfp
bij de Europeaan zo'n apart myste- jonge stad is, dat men naast de Kerken werden verwoest en alles jf., n
KM&ÊÈÊk. rieus gevoel opwekken. Enige Mo- oude heilige werken, als het graf wat Christelijk was uitgeroeid. Wil- ^ereenzeiviga woraeu
IfÉraHs? hamrnedaanse kunstwerken, zoals van Maria en David, er een zee van librord moest vluchten. met J-,evinus, aie meer zuiaeujK m
- I 1 -IjMSggl de ign. Omar-moskee en de moskee Mohammedaanse koepels, Armeen- Pepijns opvolger, Karei Martel, stódDeveJe? wïï zlta centrum al-
II III I I I I I AI Aksa, beiden reeds van oude se- en gothtsche kerken, kapellen beler bekend als Karei de Grootei
B1mH9S3E li - Igf fatum, zijn ware paarlen aan de en kloosters en. moderne wol- was de man die het Frankische b6a"^na 2«n d00tl m
lUgi kroon, die wij Jeruzalem mogen kenkrabbers vindt. Elke periode rijk weer tot eenheid bracht. Deze B
W' jf'Ali rjrö noemen- De Omar-moskee met zijn heeft in deze oudste stad zijn on- bracht het gebied ten Zuiden van
GEBOORTEKERK
slechts gewapend met het Woord Wulfran samenwerkte, was een Be-
drong Willibrord door tot diep in „«iictijner monnik, die Willibrord
het heidense gebied. Maar door de ajs diaken vergezelde en die werkte
verkondiging van het Evangelie, Kennemerland, waar hij later
zijn zachtheid en goedheid, won hij werd begraven in de oude Fran-
heidense mannen, vrouwen en kin- kjsche burcht te Egmond. Hij over-
deren voor het Christelijk geloof. leed in 740 en wordt de apostel der
Zijn werk dreigde echter ver- Westfriezen genoemd,
geefs geweest te zijn, want in 714
overleed Pepijn en van de ontstane T -
toestand maakte de Friese koning ^^stel Lebuinus, de grote predi-
------ Q ker in Overijssel. Hij was vermoe-
delijk van Ierse of Schotse afkomst
Rest ons nog te vermelden de
schitterende mozaïeken en zijn uit uitwisbare sporen nagelaten,
^marmerplaten bestaande bekleding,
KERK VAN HET HEILIG GRAF
PANORAMA OP OUD JERUZALEM
Hoe drong het hart de Wijzen uit het Oosten
Met spoed de weg naar 't vreemde land te gaan,
Om daar eerbiedig bij het Kind te staan,
Geboren om verlorenen te troosten.
Hoe werd hun tocht geheiligd door 't verlangen
Het vorstenkind in majesteit te zien,
Te eren met geschenken bovendien
En in te stemmen met de vreugdezangen.
De ster was schoon, hun gids in donk're nachten,
Maar armelijk en sober bleek de stal;
Daar vroegen zij verwonderd: ach, hoe zal
Dit kind de Koning zijn die wij verwachtten?
Doch toen zij schouwden in Zijn klare ogen
Ontmoetten zij des Zaligmakers blik;
Toen hebben zij, ontroerd en met een snik
Zich dankbaar voor Zijn kribbe neergebogen.
Vergetend wat zij zo volhardend zochten:
Een prins in rijke pracht en heerlijkheid;
Hun harten aan die Koning toegewijd
Voor wien een kroon van doornen wera gevlochten.
De Kerst van vier en vijftig die wij vieren
Herinnert ons, dat praal noch feestgedruis,
Doch Christus van de kribbe en het kruis
De gang van deze wereld zal bestteren.
De wijzen dezer eeuw, zij mogen zoeken
Naar valse schijn, die ieders oog verblindt:
Het waar geluk gewordt ons door het Kind,
Gewikkeld in Maria's zachte doeken.
Jaap Mijderwijk.
(Nadruk verboden).
de Zuiderzee weer onder Frankisch
bewind en Willibrord kon terug- ja^> <éC\
keren. Na een werkzaamheid van
bijna vijftig jaar, waarbij Willi-
brord geen teleurstellingen werden
bespaard, overleed hij op 7 Nov.
van het jaar 739 en werd in het wmK/.,jSr/Ëpa
Bededictijner klooster te Echter- flfftW
nach begraven. ft#]' Wkw
Een jonge prediker yrglj
Als tweede grote apostel mogen j
wij Bonifacius noemen. Hij was El MJ
bijna 22 jaar jonger dan Willibrord, 1M'
geboren te Devonshire (Engeland)
en ook een Benedictijner monnik.
Hij wenste zich onder de leiding
van Willibrord te scharen om het .nPTD„DT
geloof onder de heidenen te ver- AUhjL,atjtii
kondigen.
Zo zien wij, dat de kerstening
tvan ons land eerst in de zevende
eeuw begon en geruime tijd heeft
geduurd alvorens van een Christe
lijk Nederland sprake was.
De strijd van de Friezen tegen
het Christelijk geloof, waardoor de
kerstening van ons land zo lang
heeft geduurd, dient niet in eerste
instantie gezien te worden als een
weerzin tegen het Christelijk geloof
als zodanig, hetgeen moge volgen
uit het feit, dat Radboud zich bijna
liet bekeren, doch meer als een
angst voor de Frankische verove
raars. Hun strijd voor vrijheid en
onafhankelijkheid bracht volgens
hun primitieve opvattingen tevens
een strijd tegen het Christendom
met zich mee.
Het valt op, dat bijna alle predi-
voor de Friezen had moeten wijken kers Angelsaksen waren, afkomstig
en te Echternach verbleef. Teleur- uit het huidige Engeland, Schot-
gesteld keerde hij naar Engeland land en Ierland en dat wij bijna
terug. Enige jaren later, toen Wil- geen Frankische prediker aantref-
llbrord weer te Utrecht zetelde, fen. Het is een lange en zware gang
schaarde hij zich aan zijn zijde en geweest, die het Christendom in
drie jaar hebben deze grote apos- onze lage landen heeft moeten
telen samengewerkt. Toen verlegde gaan, maar het Woord heeft geze-
Bonifacius zijn missiegebied meer gevierd.
BONIFACIUS
In 716 kwam hij met drie gezel
len te Wijk bij Duurstede aan, doch
moest vernemen, dat Willibrord
