TnunjpJf'
Vooroever van de Langendijk op
ruimere schaal bezinken, waarvoor
5,5 ton moet worden geleend
WATERSCHAP SCHOUWEN
Schoorvoetend keert het leven terug
in geschonden dorp
Zn* Monden mededeling
Maandagmiddag vergaderde in het
Hótel „Van Oppen" het Waterschaps
bestuur van Schouwen, onder voor
zitterschap van de heer J. Klompe.
Na opening volgde resumptie der no
tulen, die, na een paar wijzigingen,
werden goedgekeurd, evenals diverse
besluiten in vorige vergaderingen ge
nomen, die Ged. Staten waren ge
passeerd. Zo werd goedgekeurd het
besluit tot het aangaan van een kas
geldlening van f 800.000. Uitstel werd
verleend tot Juni 1954 om in de va
cature-J. J. Vriesendorp te voorzien.
Het voorstel om in het Kon. Besluit
van 4 Aug. Jl. neergelegde denivel-
lerlngsmaatregelen op het gebied der
ambtenarensalariëring van het wa-
terschapspersoneel van overeenkom
stige toepassing te verklaren, werd
goedgekeurd.
Een voorstel-Gerritsen om de ge
nomen beslissing ta.v. de heer van
Oost ongedaan te maken en te wach
ten tot hij 40 dienstjaren heeft, werd
verworpen met 17-8 stemmen en het
voorstel van het Dag. Bestuur te dien
aanzien aanvaard.
De vooroever aan de Langendyk
Het volgende agendapunt behelsde
een zeer belangrijke kwestie in het
oog van de ramp, nl. het voorstel om
in 1954 de vooroever aan de Langen
dijk op ruimere schaal te bezinken.
De laatste tijd is herhaaldelijk over
leg gepleegd met de Dienst Dijkher
stel, de Rijkswaterstaat en de studie
commissie van deze dienst. Het be
helst uitbreiding van de het vorige
jaar beraamde plannen, die niet tot
uitvoering konden komen. Rijkswa
terstaat heeft gezegd het wel te wil
len doen, hoewel het eigenlijk nu
geen tijd is om bezlnklngen uit te
voeren. In overleg met de regering-
is besloten, dat „Schouwen" het zal
doen, dat de materialen zal leveren,
terwijl Rijkswaterstaat voor de ver-
loning van de arbeidskrachten zal
zorgen. Voorgesteld wordt om zo
spoedig mogelijk hiervoor f 550.000
te lenen. De bestorting zal over 28.700
m2 worden uitgevoerd. Schouwen zal
deze bestorting zelf moeten bekos
tigen, maar het is niet uitgesloten dat
van rijkswege hieraan subsidie zal
worden verleend, gezien de bedragen
die aan „Walcheren" en het „Vrije
van Sluis" zijn toegekend.
Nadat de voorzitter nog had ver
klaard dat aan de bezinking niet is
te ontkomen en de zaak urgent is,
gaf de algemene vergadering op dit
voorstel haar flat.
Begroting voor 1954
Daarna was de begroting voor 1954
aan de orde, met het rapport van de
commissie van onderzoek. Algemene
beschouwingen werden niet gehou
den. De voorz. verklaarde dat deze
begroting wel onder zeer moeilijke
omstandigheden is opgemaakt. Men
heeft zeer in het duister verkeerd,
daar herverkaveling en ontwatering
geen duidelijk beeld kunnen geven
over de toestand in de polder.
Bij de bespreking van de diverse
posten der begroting vroeg de com
missie o.a. of Dijkherstel, die de dijk
herstelde, ook voor het kramwerk
moet zorgen. Er zijn gedeelten die
voor het waterschap blijven, ant
woordde de voorzitter. De gewone
schade blijft ook voor 's polders re
kening. Voor deze winter zijn er geen
materialen; „Schouwen" teert mo
menteel op de voorraden van Dijk
herstel, die ruim voorhanden zijn.
De commissie kwam in een andere
opmerking tot de conclusie, dat het
bestuur het overblijvende gedeelte
van het staket aan de Langendijk wil
opruimen. Daartegen heeft de com
missie bezwaren zolang de dijken
aan de Noordzijde niet zijn verhoogd,
daar het gevaar voor calamiteiten
groter wordt nu de golven hoger te
gen de dijk zullen oplopen en de bin-
nenberm meer gevaar loopt, dan
wanneer het staket intact blijft. Het
ligt inderdaad in de bedoeling ant
woordde de voorzitter het staket
op te ruimen en de berm te ver
hogen, waartegen van de zijde van
het Dag. Bestuur geen bezwaar be
staat. Verwacht mag ook worden dat
de Langendijk zal worden verhoogd.
Plan voor haven by Schelphoek
Bij onderhoud sluizen in zee- en
inlaagdijken, vroeg de commissie
welke sluisdeuren van groenhart-
hout gemaakt worden en passen deze
sluizen in de toekomstige ontwate
ring van Schouwen, wanneer nieuwe
gemalen worden gebouwd? Van de
zijde van het Dag. Bestuur werd ge
antwoord dat geen sluisdeuren zullen
worden gemaakt, daar de sluizen
wellicht zullen verdwijnen. De com
missie zou voorts gaarne zien dat het
bestuur een uiteenzetting gaf van de
gemalen die in 1954 in werking ge
steld kunnen worden; zij heeft daar
van geen juist beeld.
De voorzitter kon op al deze en
andere vragen de bemaling betref
fend, moeilijk antwoord geven, om
dat de plannen van ontwatering hem
ook niet alle bekend zijn. Wel kon
hij mededelen, dat er een plan be
staat om bij de Schelphoek een grote
haven te maken. Het daar ter plaatse
staande gemaal heeft spr. in gedach
ten afgeschreven. Plannen liggen ge
reed voor nieuwe gemalen bij Schelp
hoek en de Osse. Met Kerstmis zal
waarschijnlijk het grote gemaal bij
de Flaauwers gaan draalen.
Van de andere grote plannen voor
Schouwen, ter meerdere beveiliging,
weet niemand wat af. Men dient
af te wachten wat er staat te ge
beuren De grote haven aan de
Schelphoek zou moeten worden ge
zien in het kader van het Delta-plan.
Betreurd werd dat men zoveel van
de plannen van buiten af moet horen;
meer overleg met de polders ware
wel gewenst.
Bij „Kosten buitengewone werken"
vroeg de heer van Citters hoe „de
Prunje" ontwaterd zal worden. Waar
schijnlijk door het aanbrengen van
noodgemalen, luidde het antwoord
van de voorzitter, maar die ontwate
ring houdt verband met verdere plan
nen ter voorlopige ontwatering. Als
de zaak droog komt, kan men eerst
zien hoe de ontwatering zal moeten
worden opgelost, mede in verband
met de herverkaveling.
Verhoging toelagen
De heer van den Bout achtte de
bezoldiging of toelage van de voor
zitter te gering, vooral nu, gezien in
het licht van het vele verantwoor
delijke werk dat door hem moest
worden verricht. Spr. stelde voor de
toelage met f 1.000,te verhogen.
Dit voorstel werd met 14-10 stemmen
verworpen. Een voorstel-Verbeek om
de toelage met een zelfde bedrag te
verhogen, tot wederopzegging, in
gaande 1 Februari 1953, werd met
23-1 stem aangenomen. De voorzitter
had zich tijdens deze stemmingen uit
de vergadering teruggetrokken.
De heer Gerritsen was van oordeel
dat nu ook de toelage van de heem
raden dient te worden verhoogd en
wel met f 500,Dit voorstel werd
verworpen met 17-4 stemmen. Een
ander voorstel om de toelage met
f 250,te verhogen, werd met alge
mene stemmen aangenomen. Tijdens
deze stemmingen hadden zich de
heemraden teruggetrokken. Ook deze
verhoogde toelage geldt van 1 Febr.
1953.
De geschothefflng
op de gronden
Bij de ontvangsten voor het Dijk-
geschot (ongebouwd) geeft de com
missie bij monde van haar rappor
teur, de heer Moolenburgh, in over
weging om voor het jaar 1954 geen
geschot te heffen van de gebouwde
eigendom, omdat het Kadaster nog
niet is bijgewerkt op de momentele
toestand, zoals te niet gaan van ge
bouwde eigendommen en eventuele
vermindering van belastbare op
brengst. De teruggave bij reclame
zou meer kosten en moeite veroor
zaken dan de baten opbrengen. Zelfs
liggen er per 1 Januari 1954 nog ge
bouwen of restanten buitendijks. Spr.
was van oordeel dat, zolang de gron
den onvruchtbaar zijn, zij niet in het
geschot kunnen worden betrokken.
De basis waarop de aanslag dient te
berusten is heel moeilijk te vinden
en volgens het reglement ook niet
doenlijk. Spr. had wel begrip voor
de moeilijkheden waarvoor het be
stuur staat, hoe het huishouden van
„Schouwen" te financieren zonder be
lastingheffing.
De voorzitter antwoordde hierop
dat de opgeworpen kwestie wel iets
anders ligt. Wanneer de buitenge-
dijkte gronden vergoeding krijgen,
kan daarmede de pacht en de lasten
worden betaald. De voorstellen van
de commissie maken de zaak moei
lijker dan ze al is. Zolang geen be
stemming aan de buitengedijkte gron
den wordt gegeven, wordt van Rijks
wege vergoeding verleend en daar
door kunnen eigenaren van die gron
den verplicht worden belasting te be
talen.
Heemraad Boogerd merkte hierbij
nog op dat men tracht de noodtoe
stand te overbruggen. Er wordt een
normatieve vergoeding per ha ge
geven, waarin de lasten zijn verdis
conteerd. De pachters moeten de las
ten blijven betalen, ook al is de grond
onvruchtbaar. Alles zou op zijn kop
staan, merkte de voorzitter op, wan
neer men geen geschot zou gaan hef
fen. Alles moet normaal doorlopen,
heeft de minister in een bijeenkomst
hier gezegd.
De heer Moolenburgh zou voor
99 geen geschot willen heffen. De
heer Gerritsen was het met de moti
vering van de vorige spr. eens, daar
een wettelijke grondslag ontbreekt
De heer Moolenburgh stelde voor een
geldlening op korte termijn aan te
gaan en geen geschot te heffen en af
te wachten wat er dan gebeuren gaat
Na verdere discussie werd besloten
deze kwestie aan Ged. Staten voor te
leggen, zulks op verzoek van de heer
Gerritsen. Op een vraag van de heer
van Schelven geeft de ontvanger-
griffier een uiteenzetting hoe de ge-
schotheffing geregeld is.
In de begroting zijn nog de oude
huren uitgetrokken, omdat de wet op
de huurverhoging nog niet van kracht
is. De canons der erfpachten zijn op
genomen als voor de ramp, maar
zo deelde men van de zijde van het
bestuur mede ook deze schade zal
worden vergoed.
Suatiebepallngen
worden later geregeld
Op de vragen van de commissie be
treffende de suatiepenningen, ant
woordde de voorzitter, dat de rege
ling liep tot 1 Februari 1953 .De pol
ders sueren nog op Schouwen, zij het
met noodgemalen. In de toekomst zal
zulks anders geregeld worden. Zo
komt bij het Sas te Zierikzee een ge
maal voor de achterliggende polders,
waarmede Schouwen niet meer te
maken heeft. Op een bijeenkomst van
Ged. Staten met de verschillende pol
der besturen is deze kwestie uitvoe
rig besproken en nu is het afwachten
wat er uit de bus zal komen.
Aj.1.,^ f\ nl r.
De commissie was van oordeel dat
het gewenst was het suatie-contract
met de gemeente Zierikzee op te zeg
gen, maar de voorzitter merkte op,
dat het hier geen suatie-contract be
treft, maar een overeenkomst betref
fende de afvoer van rioolwater door
Schouwen". Het ligt in de bedoeling
dat Ziex-ikzee een zuiveringsinstalla
tie gaat bouwen en daarom ziet hij
geen reden op het ogenblik verande
ring in de toestand te brengén.
.De begroting, in stemming ge
bracht, werd daarop met alge
mene stemmen aanvaard en vast
gesteld op een bedrag van
f 2.434.333,41.
Rondvraag
Bij de rondvraag werd medege
deeld, dat het oude schilderij in de
kamer der heemraden in 's Lands-
kamer zal worden gerestaureerd.
Voor een Delfts' Blauw bord dat aan
de ramp herinnert en dat gemaakt
zou worden door de „Porceleyne
Fles" te Delft, bestond weinig animo.
Slechts twee hoofdingelanden wens
ten een gedenkbord. Het bestuur
werd vervolgens volmacht verleend
tot het aankopen van een schilderij
dat voor het nageslacht de herinne
ring levendig hqudt wat in 1953 op
Schouwen plaats greep.
Geen nadere beslissing werd geno
men op het voorstel van de heer van
Citters, om in de toekomst een in
genieur aan het hoofd van de tech
nische dienst te stellen, vooral thans
niet, nu men de hulp heeft van tal
van andere ingenieurs.
Grote plannen zijn in wording voor
de polder, die wellicht door dijken
in drie of vier stukken zal worden
verdeeld. Tegen deze plannen rezen
bedenkingen, daar het gebleken is
dat grote polders meer veiligheid bie
den voor de mensen dan kleine. Uit
verdere mededelingen kwam naar
voren dat plm. 500 ha cultuurgrond
door de ramp verloren ging in de
polder.
Met Kerstmis gaan de pompen
draaien om de Gemene geul bij Se-
rooskerke te ontwateren, wat wel iets
eerder had kunnen gebeuren, volgens
de mededeling van achter de be
stuurstafel. Na deze en andere me
dedelingen werd de vergadering ge
sloten.
Stad en Provincie
BROUWERSHAVEN
Feestelijk slot der winkelweek
Dinsdagavond werd in de .bovenzaal
van hötel „Jacob Cats" de St.-Nioo-
l&as- Winkel week afgefloten. De voor
zitter van de Middenstands vereniging,
de heer P. de Moor, hcetto allo aan
wezigen welkom, in het bijzonder bur-
gctcoeeter J. L. r. Loouwon en do
gemeente-éccrotaria, dhr. A. Gunst.
Spr. zei dat deze winkelweek niet zo
is verlopen als eerst de bedoeling was
geweest, daar de traditionele verloting
verboden werd. Desondanks is het tooh
een groot suooos geworden, gezien de
grote omzet in deze week, zodat de
middenstand en het kopend publiek van
oen succesvolle actie mogen spreken.
Allereerst werden eon paar films ver
toond door de heer If. J. Vooren, waar-
aft alle aanwezigen, bij wie hot laotste
cijfer op hun toegangsbewijs een 8
vertoonde een prijs konden afhalen.
Hierna kreeg burgemeester van Leeu
wen de taak het verzegelde gedichten-
boek van Vader Cats bladzijde voor
bladzijde te tellen. Bij aankoop van één
gulden had men een bon gekregen,
en bij inlevering van 10 dezer bonnen
mocht men naar het bladzijdcn&antol
raden. Dit bleek na telling 1552 stuks
te zijn, welk getal door twee perso
nen precies was geraden. De totale
lengte van hot lint, waarvan in iedore
etalage een stukje lag, bedroeg 19,19
meter. Na de pauze werden nog een
paar films vertoond, waarna nog en-
aele prijzen werden verloot, eveneens
op do toegangsbewijzen. In zijn dank
woord zei voorzitter de Moor, dat het
volgend jaar wederom getracht zal
worden een winkelweek te organiseren.
Enige personen, die hadden meegehol
pen deze winkelweek 1e doen slagen,
werd oen surprise aangeboden.
NOORDGOUWE
Vrijdag a.s. wordt het kerkge-
bouwtje van de Chr. Geref. Kerk al
hier in gebruik genomen.
Ingezonden mededeling
lOO CIGARETTEN
NIEUWERKERK
Verre schoonmaker, kappers en weglaters,
betrekkelijkheden en onderste regeltje
Voortreffelijke activiteit van C.C.H.'ers
Schoorvoetend keert het leven
terug ln het zo fel getroffen dorp
Nieuwerkerk. „Leven" ls in dit
verband felteiyk nog een te sterk
woord, maar de eerste sympto
men zyn er tocb, die doen ver
moeden dat het langzamerhand
weer omhoog zal gaan nlt die
baaierd van als maar modder en
water.
Voornamelijk beweegt zich het
dorpsleven natuurlijk nog in de
Kerkstraat, die spoedig weer geheel
zal zijn bewoond. De thans reeds te
ruggekeerden, waaronder ook ver
schillende zakenmensen (zo begint
kapper Bal zich weer te installeren),
heben van de U.V.V.-afdelingen el
ders in het land hun potje bloem
bollen in ontvangst kunnen nemen.
De Zierikzeese afdeling heeft daarbij
bemiddeld.
Bijzonder prijzenswaardig is het
werk van de leden van de C.C.H.-
werkploeg, die gehuisvest Is in de
kleuterschool. Op aanvraag wordt
huis na huis onder handen genomen
en verschillende nationaliteiten wer
ken hier zusterlijk en broederlijk sa
men, om de hulzen weer wat toon
baar te maken. Zo zijn er Engelsen,
Italianen, Amerikanen, Duitsers, enz.
Wel heel bijzonder is het feit,
dat in de C.C.H.-ploeg ook men
sen uit Oude Tonge zijn opgeno
men. Dit zijn vrijwilligsters, die
nauwelijks bekomen van de eigen
ontberingen, zich hier op het dorp
Inzetten. Onder hen bevinden
zich een dokters- en een notaris
vrouw. De ploeg uit Oude Tonge
is verdeeld over Ouwerkerk en i
Nieuwerkerk.
Ongemakken
De weg van Zierikzee naar Nieu
werkerk kan thans, zij het met enig
ongemak, toch vrij goed door fiets
of motor worden bereden. Met de
auto gaat dat nog niet. Ongemakken
zijn er natuurlijk voor de bewoners
nog volop. Zo wordt bv. reikhalzend
uitgezien naar een normale postbe
stelling. Postzegels e.d. moeten nu
nog te Oosterland worden gehaald.
Maar dit zal zeker ook spoedig ten
goede keren.
Toch ls het de vraag of de natte
huizen nog deze winter voor bewo
ning in aanmerking komen. Het zal
wel voorjaar worden voordat van een
terugkeer op wat grotere schaal
sprake zal zijn en dan natuurlijk
slechts van hen wier huis niet is ver
woest of zwaar beschadigd.
„Bae je noe emae uut Amerika ge-
komme, om mien uusje schoane te
maeken", zo heeft een vrouw het te
Nieuwerkerk gezegd, tegen een Ame
rikaan, die als maar druk in de weer
was met zijn borstels, zijn bezems en
zijn dweilen. Hij zal het wel niet heb
ben verstaan, maar het geval is een
aansporing er weer eens over na te
denken. Amerikanen ontbreekt het
doorgaans niet aan comfort, maar en
kelingen verruilen dat voor een poos
je met het modderdorp Nieuwerkerk,
waar zij met andere gelijkgezinde
mensen aan het werk gaan, aldus een
practisch voorbeeld van naastenlief
de stellend.
Het ergste waterleed is dus voorbij.
Per fiets kan men Schouwen en Dui-
veland weer in. Het kan maar het
lokt niet erg uit, want niets is geble
ven van de vroeger schoonheid. Nu
het naakte onttakelde landschap voor
ons ligt, wordt pas eerst goed duide
lijk hoeveel wij hebben verloren. Na
tuurlijk was het op het eiland al niet
meer zo mooi als heel vroeger. Daar
voor werd er in de loop der jaren
teveel gekapt. Dijken en wegen wa
ren reeds kaal geworden en hoeveel
weilanden waren er nog omgeven
door intieme bosjes, waarachter het
vee zo heerlijk schuilen kan? De eer
ste inundatie bracht een zware slag
toe, maar toch begon het er hier en
daar al weer wat op te lijken. De be
planting had moeite om te wortelen,
maaar er waren toch al verheugende
vorderingen gemaakt. De Februari-
ramp deed de deur dicht en gaf het
eiland terug als een wad, met de wit-
uitgeslagen skeletten van dode bo
men en struiken en de verpulverde
resten van huizen en boerderijen. Nu'
gaat men weer beplanten, maar er
zal heel wat nodig zijn om de mens
op Schouwen-Duiveland te overtui
gen van de bittere noodzakelijkheid
hiervan. Beplanting is geen grapje,
dat men liefst zo weinig mogelijk
moet uithalen, maar bittere noodzaak
Bomen en struiken hebben een eigen
en onmisbare functie in het natuur
lijk bestel der dingen en de verwoe
de kappers en weglaters hebben het
eiland reeds voor de inundatie enor
me schade toegebracht. Hopelijk zal
het echter anders worden en komt er
een omvangrijke beplanting, die de
grond gezond houdt en het oog boeit.
GESPREKKEN
VAN
EILANDMAN
De dijk bij de eerste inlaag wordt
van een asfaltlaag voorzien. Geen
graszode dus meer aan de flanken,
maar zwart asfalt. De idee van
Eilandman deze taluds te beschilde
ren met desnoods Italiaanse land
schappen, kan nu ten uitvoer worden
gelegd. Natuurlijk begrijpt ieder dat
het water veel minder vat heeft op
het asfalt dan op het gras, maar mooi
zal het toch wel niemand kunnen
vinden. Een gewone dijk met „Pink
sterblommen" en „koeieblommetjes"
wint het gemakkelijk in schoonheid.
Maar de aard van het eiland veran
dert diepingrijpend. Achter welke
smalle dijk hebben wij gezeten, nu
wij deze vergelijken met de enorme
wallen, die worden opgeworpen?
Eilandman peinst ook vaak over
de betrekkelijkheid der dingen. Er
was een tijd, dat een deel der Zle-
rlikzeese bevolking da'g en nacht de
stank moest opsnuiven van een
gracht, die als object herinnerde aan
Middeleeuwse toestanden. Vergelijk
het „probleem" van zo'n gracht eens
met de totale wederopbouw van een
eiland. Dan zal blijken hoe weinig
er vroeger kon en hoeveel nu, bin
nen het kader van de redding van dit
stukje Nederland.
De electriciteitsvoorziening van de
Schouwse dorpen zal minder een pro
bleem zijn dan bv. van Oosterland.
Een trieste omstandigheid ligt hier
aan ten grondslag. Er zijn daar veel
minder huizen overgebleven en uit
eindelijk zal het maar een betrekke
lijk klein aantal mensen zijn, dat te
rugkeren kan naar de eigen wonin
gen. Voor hen zal er stellig stroom
komen, maar de maatschappij zal
hoge kosten moeten maken, terwijl
de baten betrekkelijk gering blijven.
Alweer een probleem, waarover men
niet uitgedacht raakt. Het onderste
regeltje zal straks in dit en andere
gevallen een bittere illustratie zijn,
hoe diep de ramp ingreep. Ze zullen
steeds meer overtuigen van de grote
armoede, die plaats maakte voor wel
vaart. Een armoede, die door noest
werken slechts geleidelijk kan wor
den opgeheven. Treffender overeen
komst met na-oorlogse omstandighe
den is er niet. Zo ligt het nu eenmaalI
