yyittere
iiaï*
De begroting van Verkeer en Waterstaat
„Het dialect van Schouwen-Duiveland"
Wijziging van het Pachtbesluit
TWEEDE KAMER
WEK DE GAL
IN UW LEVER OP
DE REDDENDE KEUS
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE - VRIJDAG 12 DECEMBER 1952 - No. 17289
Vervoers- en verkeersaangelegenheden besproken
Verschillende wensen inzake»Waterstaat, wegen
en verkeersveiligheid
Do Kamer heeft ook de begroting
van Verkeer en Waterttaat in behande
ling genomen.
Do heer Poethumu» (PvdA) waar
schuwde tegeu het opheffen van de
voorlopig© bedrijfsorganisatie bij het
in werking treden van de Wet Auto
vervoer Goederen (W.A.G.). Eerst moet
de P.B.O. bestaan. Spr. meende dat het
werk van de, overigens zeer actieve,
verkeersbonden op het terrein van de
verkeersmoeilijkheden beslist onvol
doende is en vroeg overheidsbemoeiing
•n straffer optreden van de Rijkspoli
tie op do grote wegen tegen verkcers-
fouten. Op het gebied van het werktij
denbesluit achtte spr. een opheffing
van interpretatieverschillen betreffende
dienst- en werktijden gewenst en wilde
hij een gemiddelde grondslag van dB
uur in het leven roepen. Op het punt
van de verrilting zag hij gaarne spoe
dige verwezenlijking van het vijf-eilan-
dcnplau met afsluiting van hot Ha
ringvliet. Voorts ook spoedig een vaste
oeververbinding voor Goerce en Ovur-
flakkee.
Strengere verkeersvoorschriften
De heer v. d. Zaal (AR) verzocht
snelle verbetering van zeeweringen en
dijken en zoveel mogelijk beperking
van verkeer en vervoer op Zondagen
Ier bevordering van dc Zondagsi'.ist.
Spr. achtte het toepassen van rode re
flectoren op auto's niet verantwoord en
vroeg onverwijld toepassen van hel
voorschrift van rode achterlichten zon
der overgangsperiode. Hij drong ook
aan op een voorschrift voor hot inhalen
bij snelverkeer, dat de voorop rijdende
chauffeur zou verplichten een teken to
geven, wanneer do weg vrij is, op op
heffing van de wntertollen en maatre
gelen ten behoeve van de kleine schip
pers, vooral in het Noorden. Hij pro
testeerde tegen dc navorderingen op
de zeelieden, die tijdens do oorlog bui
tengaals waren en vroeg intrekking
van het betreffende K.B.
Spoorwegongelukken
Do heer Maenen (KVP) besprak het
aantal spoorwegongelukken in ons land
er op wijzende dat in 1950 ons land
verreweg het veiligste spoorwegnet had.
Spr. was het er niet mee eens dat
personeclsfouten oorzaken waren van
de ongelukken. Verhoging der snelhe
den, goederenvervoer tijdens do nacht
en daling van het personeel (1946;
40.085 man, 1950 36.422, 1952 34
duizend) achtte spr. veeleer de oorza
ken hiervan. Hij drong aan op be
spoediging van een P.B.O. voor verkeer
en vervoer en op betere controle op
het Rijtijdenbesluit.
De heer de Ruiter (CH) vroeg co
ördinatie van de wegcontróle der Rijks
politic, Rijksverkeersinspectie, gemeen
telijke verkeerspolitie en belasting
ambtenaren. Spr. hoopte dat de in
poldering van de Biesbosch met kracht
zal worden voortgezet teneinde meer
cultuurgrond te krijgen en dat Goeree
spoedig een vaste oeververbinding zal
krijgen.
De moeilijkheden op Walcheren
De heer Krol (CH) vroeg de ach
terstand in het onderhoud van het we
gennet in te halen en de watertollcn
op te heffen.
De heer v. d. Feltz (CH) besprak
de moeilijkheden met de Walcherse
dijken, speciaal die van de West-
kappelse dijk. De kosten zijn voor de
polders en do ingelanden niet meer
to dragen. De recente stormschade
bij West kap el le zal waarschijnlijk 4
ton zijn en andere werken zullen resp.
4,4 en 6,7 millioen gulden vergen.
Spr vroeg de minister dringend om
hulp en vroeg verder de Zeeuwse
veergelden niet te verhogen, zonde-*
voorkennis van de Kamer. Hij hoopte
dat het Zeeuwse Drie-cilandenplan
eerder tot uitvoering zal komen dan
het Zeeuws-Zuid Hollandse Vijfeilan-
denplan.
De heer Zegering Haddera (WD)
meende dat ter bevordering van de
werkgelegenheid waterstaatswerken, bv.
de vaste oeververbinding met Goeree
dienen te worden uitgevoerd.
Hij achtte het principieel verkeerd
dat polders en waterschappen alleen
staan voor de onderhoudskosten van
eigen wegen, die in sterke en toe
nemende mate voor interlocaal ver
keer worden gebruikt.
Spr. vroeg streng optreden en stren
ge straffen t.a.v. onverschillige over
treders van de verkeersregels, eerdere
invoering van 2 Tode achterlichten aan
auto's dan 1 Januari 1956, voorschrift
hiervoor ook voor boerenkarron en een
voudige examens voor bromfietsers
speciaal t.a.v de verkeersregels.
Vervoersaangelegenheden
De heer N. v. d Heuvel (KVP) wens
te voor het particuliere toeristenver-
voer voorkeur van het particuliere be
drijf boven het seini-overheidsbedrijf,
en vroeg het met spoed ter hand ne
men van het verlenen van definitieve
vergunningen voor het personenvervoer.
Do heer Verkerk (AR) kon instem
men met een zekere bescherming van
streekvervoers- en groepvervoersonder-
nemingen. Ongeregeld vervoer echter
dient z.i. bij do desbetreffende onderne
mers te blijven en niet bij voorkeur
aan streeltervoerders te worden toe
gewezen. Geregeld en ongeregeld ver-'
voer dienen z.i. gescheiden te zijn Ook
bij het internat, autobusvervoer moet
de particuliere ondernemer nummer één
zijn. Voor de spoorwegen is z.i daar
geen plaats.
Spr. achtte invoering van de Wet
Autovervoer Goederen van groot be
lang en vroeg of 3e tonnagebinding
voor vrachtauto's wat soepeler behan
deld kon worden, om aanschaf van
iets uiteenlopende autotypen mogelijk
te maken. Hij vroeg scherpere controle
op de rijvergunningen van het goede
renvervoer. De beraadslaging werd
hierna geschorst.
Het Internationale
Noodfonds voor kinderen
Velerlei activiteit
verslint millioenen
Maar het geld is goed besteed
Het Internationale Noodfonds voor
Kinderen, een orgaan van de Verenigd©
Naties, heeft bekend gemaakt dat het
in de afgelopen zes jaren bijna '173
millioen dollar voor het welzijn van
kinderen heeft toegewezen.
Het verslag, waarin deze medede
ling werd gedaan is uitgegeven ter
gelegenheid van de zesde jaardag van
do oprichting van het fonds door de
algemene vergadering. Er wordt in ge
zegd dat van het begin af hulp werd
gegeven onder het voorbehoud dat het
ontvangende land ten minste een even
redige hoeveelheid goederen of dien
sten tegenover de bijdrage van het
fonds stelde.
In zes jaren verscheepte het fonds
voor 85 millioen aan voedsel naar
bijna 50 verschillende landen. Ook had
men geholpen door het zenden van
goedonderlegde onderwijzers, groepen
artsen en verpleegsters en toestellen
vooc kinderziekenhuizen.
De gelden voor het werk van hit
fonds werden verkregen door vrijwil
lige bijdragen van regering en parti
culieren.
In bijna alle landen waar het fonds
hulp verleende voerde het een cam'-
pagne tegen tuberculose. In Joego
slavië was bijvoorbeeld thans Inenting
tegen tuberculose verplicht voor allen
tot vijf-en-twintig jaar.
Hulp op het gebied van de voeding
was o.m. verleend op Malta waar het
fonds een zuivelfabriek hielp moder
niseren en 10.000 kinderen gepasteuri
seerde melk verschafte.
Initiatief van de Vereniging
Nederlands Fabrikaat
In restaurant Brinkman te Haarlem
is een ledenvergadering gehouden van
de Vereniging Nederlands Fabrikaat,
onder leiding van de heer F. J. Muller
uit Wassenaar. Deze deelde in zijn
openingswoord mee, dat het bestuur
zich in het afgelopen jaar met vele
activiteiten heeft bezig gehouden.
Bij de bespreking van de begroting
merkte de voorzitter op, dat het be
stuur voorstelt die met f 10.000 te
verhogen üi de hoop, dat gevolg kan
worden gegeven aan het voornemen
van een landelijke prijsvraag voor leer
lingen van de hoogste klasse van de
H.B.S. en soortgelijke scholen te hou
den. Gevraagd zal worden een opstel
te maken over een industrie of een
tak van bedrijf in Nederland. De prij
zen zullen waarschijnlijk bestaan uit
een zesdaagse reis per autobus en een
driedaagse of een eendaagse reis door
Nederland. De vergadering verenigde
zich met de plannen en keurde de be
groting goed.
Ingezonden Mededeling
LETTEREN EN KUNST
Dr A. de Vin's proefschrift over:
Schrijver keert zich tegen
verondersteld eilandelijk taal-isolement
Reeds in het voorwoord van Dr A. de Vin's dissertatie over „Het dia-
Middeleeuwse vernieuwing. In het
licht der moderne verhoudingen ech
ter wordt de Schouwse O meer en
meer als de normale vocaal be
schouwt en krijgen de U-vormen in
Duiveland een steeds „ouderwetser"
karakter. Vergelijk: tonne: tunne -
Donderdach: Dunderdach - zonnetje:
zunnetje - kost: kust, etc.
Suppletie op lage uit*
lect van Schouwen-Duiveland", wijst de schrijver er op, dat het „dialect kefjngen 3311 WCrKlOZCIl
van Schouwen-Duiveland" verschillen zy het dan geen grote ver-
toont bij vergelijking tussen het Westelijke en het Oostelijke deel van
het eiland. Deze verschillen kunnen wellicht worden verklaard uit de
vroegere scheiding in afzonderlijke eilanden. In de dissertatie is dan op
genomen een nauwkeurige opsomming van de verschillen tussen het
Schouws en het Duivelands, terwijl tevens aandacht ls besteed aan het
dialect van sommige plaatsen, n.l. van Zlerlksee. Scharendijko en Brui-
nlsse.
Uitvoerig en streng wetenschappe- waard. Schrijver merkt op in dit ver-
lijk wordt in het proefschrift de band, dat zowel te Zieriksee als op
klankleer van het Schouwen-Duive- het Schouwse platteland na de Mid
lands dialect behandeld, waaruit de deleeuwen de O-vormen geconsoll-
schrijver o.m. de conclusie trekt, dat deerd zijn, waarschijnlijk met steun raJt "ingang 'Van dw© waüö
Weynen's veronderstelling, als zou het van de algemene taal, die in de meeste
Do minister van Sociale Zaken on
Volksgezondheid heeft besloten ©en wij
ziging aan te brengen in de sociale
\ocrziening voor werklozen. Hierdoor
wordt de mogelijkheid geschapen, <lat
oen aanvullende uitkering wordt ver
strekt tot een bedrag, dat volgens
groep B der sociale voorziening bere
kend wordt aan werklozen, die krach
tens do Werkloosheidswet ©en lagere
uil kering ontvangen.
Deze wijziging zal worden toegepast
Uitgifte bedrijven in
Noord-Oostpolder
De minister van Verkeer en Water-
dialect van Schouwen-Duiveland se- gevallen voor de Westgermaanse U
dert de 13e eeuw voor Invloeden van in gesloten lettergrepen O heeft. Het
buiten immuun zijn geworden, niet is dus des te opmerkelijker, dat Dul-
opgaat. De juiste weergave (dus zo- veland thans nog de bovengenoemde
als in het Nederlands) van aa in en- U-vormen heeft. Het is zeer waar-
kele woorden bewijst, dat na het schijnlijk, dat we ze moeten verkla-
einde der Middeleeuwen ook in taal- ren als „oorspronkelijk idioom van de staat heeft er zijn goedkeuring ann ge-
opzicht de invloed van het Hollandse stad", dat in Duiveland eerst na de hecht, dat de dienst van do Noord
cultuurcentrum steeds sterker is ge- aanhechting aan Schouwen in groter Oostpolderwerken de laatste groep be-
worden. mate kon doordringen. Toen echter drijven van do uitgifte 1952 (die totaal
Dr de Vin beschouwt deze stelling waren in Zieriksee zelf de onder 144 bedrijven omvatte) toewijst aan
als wel duidelijk fundamenteel, want Vlaamse schrijftaal-invloed opgeko- do naar hot inzicht van deze dienst
bij de bespreking van de typische men U-vormen reeds op hun retour, daarvoor in aanmerking komende per-
verschillen in de dialectvormen tus- zodat men de Duivelandse vormen sonon.
sen Westelijk- en Oostelijk Schou- met recht als „gesunkenes Kultur- Do dienst van. de Noordoostpolder-
wen-Duiveland, komt de schrijver gut" kan beschouwen. werken heeft deze personen bericht ge-
hierop terug. In diverse oe-vormen, Vanuit de oorspronkelijke verhou- zonden dat zij in aanmerking komen
b.v. joeke, koehei en noe, kan de ding gezien weerspiegelt dus de voor een bedrijf. Gegadigden, die geeft
klinker met vrij veel zekerheid als de Schouwse O de oude toestand en be- bericht hebben ontvangen, komen deze
ongewijzigde U-vorm (van Westger- tekent de Duivelandse U een na- keer dus niot in aanmerking,
maanse oorsprong) beschouwd wor
den. „Er zal", aldus de schrijver, „in
het algemeen weinig bezwaar tegen
bestaan deze woorden relicten te noe
men (nagelaten woorden uit het Ger
maans). Voor het woord koehei moet
nog een andere mogelijkheid onder
ogen worden gezien. Bij Brederode
en Hooft komt het woord koegel voor
en de schrijver vraagt zich af of hier
uit niet veel meer moet worden af
geleid, dat het Schouwen-Duiveland-
se koehei één van die 17e eeuwse
„Hollandse" vernieuwingen is, die in
zo sterke mate „het isolement van
het Schouwens dialect" tegenspreken.
Het feit, dat men het woord thans
als sterk verouderd beschouwt, be
hoeft evenmin als voor andere ouder
wetse woorden in te houden dat het
een relict is.
Dr de Vin toont dan met heel veel
voorbeelden aan, dat men in het al
gemeen gesproken in het dialect van
Schouwen-Duiveland wel een aantal
woorden of woordvormen als relicten
kan beschouwen. Wanneer wij echter
LAND- EN TUINBOUW
Beschermende bepalingen voor de pachter
tegen onverwacht grondverlies
(Slot). overdracht onder bijzondere titel van
het verpachte ie geschied, de rechter,
Dlt betekent, dat, wanneer het ver- indlen Jo ye htcr zijn land zel£ in
pachte na de beslissing van dc Pacht- gebruik wU nemcni licht js vcr.
kamer van het kantongerecht, waarbij ]engi ,0 cn we, yoor cen
de verlenging ,s toegestaan, bv. ver- zodn„; term£j dat Je hter
kocht wordt, in appel alsnog met de ten m
belangen van de nieuwe verpachter
moet worden rekening gehouden. Het jlee£^.
gevolg 'van dez© wetstoepassing is, dat
minste vier jaren na de over-i
het genot van het
Dit geldt evenwel niet in geval van
de pachter onverwacht op korte ter- overdracht aan een Tan dc bload_ o£
mijn het verpachte moet verlaten. „„„verwanten in de rechte nederdalen-
Het komt de ministers redelijk voor do van do ycrpachter. 0(>k
der overdracht van het verpachte zou
ten behoeve van deze bloed- of aan
verwanten immers de verlenging kun
nen worden tegengehouden op do
de pachter hiertegen een zekere be-
scherming te verlenen. Deze bescher
ming kan gevonden worden door bij
een poging willen doen deze relicten oïe,rdracht ond6r bijzondere titel van
te verklaren als resten van een vroe- hct vcrpacIlte de achter het gebrulk "B-o
gere dialectische toestand, laten bijna „og tenminst6 yiel. jaren t0 garande- P°nd, dat zq het verpachte persoon-
ook al verstrijkt inmiddels de
steeds de historische gegevens ons in
de steek.
nog
ren,
lijk in gebruik willen nemen.
Artikel 53, eerste lid onder 4e, van
van
Herinnering: aan
oud Schouws dialect
Slechts van de woorden „vaek" en
„eune"bie hebben wij, aldus 't proef
schrift, met enige waarschijnlijkheid
kunnen onderstellen, dat zij eenmaal
tot een afzonderlijk Schouws dialect
behoord zullen hebben. Door deze
verbleking van de oorspronkelijke
contouren komt de eenheid van het
huidige dialect echter des te scherper
naar voren.
In de typische klanktegenstellingen
tussen het Westen en het Oosten van
het eiland wordt verder nog iets van
de oorspronkelijke verhoudingen be-
dnur van dc pachtovereenkomst. Het he{ pachtbos\uil sluit ho, bc
nieuwe art,kei 30a bepaalt derhalve em bcsjissing ya„ de GrondkaJer op
at, len in aatste vier jaren Centrale Grondkamer uit, wanneer
de verlaging van de pachtprijs minder
dan 15 pet. bedraagt. Het komt d©
ministers voor, dat dit percentage t©
hoog is. Er is thans een niet onbelang
rijke verlaging van de pachtprijs door
do Grondkamer mogelijk, zonder dat
daarover in appèl geoordeeld kan wor
den. Een verlaging van het percentage
tot 10 pet. komt naar het oordeel van
de ministers aan het bezwaar tegemoet.
De rechtszekerheid brengt mede, dat
het nieuwe artikel 30a geen toepassing
vindt ten aanzien van verkopen, welke
voor het inwerkingtreden van deze wet
zijn geschied.
Ingezonden mededeling
U zult 's morgens „kiplekker"
uit bed springen.
Elke. dag moet uw lever een liter gal
in uw ingewanden doen stromen, anders
verteert uw voedsel niet, het bederft.
U raakt verstopt, wordt humeurig en
loom. Neem de plantaardige CARTER'S
LEVERPILLETJES om die liter gal
op te wekken en uw spijsvertering en
stoelgang op natuurlijke wijze te regelen.
Een plantaardig zacht middel, onover
troffen om de gal te doen stromen.
Eist Carter's Leverpilletjes.
FEUILLETON
68
Op de ijsbaan van Vinkeveen is een
40-meter baan uitgezet, waarop de
leden van de „kernploeg" van de
K.N.S.B., o.l.v. de Technische Com
missie, trainen voor de komende
kampioenschapswedstryden. Van
links naar rechts: Jan Langendyk,
Wim van der Voort, C. Kortenoever,
A. van der Voort, J. Breed, T. Ekel-
schot en John, in actie op de baan.
door HENK VAN HEESWIJK
naar een motief van L. K. v. d. Linden
Nol schudde verbaasd zijn hoofd.
„Geld zegt mij niet veel", antwoordde
Nol. „Ik heb geen financiële zorgen.
Bovendien heeft moeder me ook geld
nagelaten en dat heb ik nooit nodig
gehad. Maar waarom bent U niet op
grootvader's bedrijf gebleven?"
„Na zijn dood heb ik het spul ver
kocht", antwoordde oom Jan. „Het
ligt me te dicht bij het dorp en men
wil er na de oorlog gaan bouwen.
Bovendien was dit bedrijf te koop,
omdat de eigenaar stil wilde gaan
leven en er geen opvolger was. Daar
om heb ik het gekocht."
„BentU nooit getrouwd?"
vroeg Nol schuchter.
„Mijn vrouwje tanterust
al jaren. Ze was niet sterk.
Toen, na een poosje: „Ik zal mor
gen even een boodschap sturen naar
je tante Griet, ze woont in Groot-
Ammers. Ze zal blij zijn je te ont
moeten. We hadden het dikwijls over
je, maar we konden je adres niet te
weten kómen. Waar woon je eigen
lijk?"
„In Papendrecht." Nol vertelde
van zijn huwelijk en van de zaak,
zonder evenwel in bijzonderheden te
treden omtrent zijn huwelijksmoei
lijkheden. Dat behoefde niemand te
weten, dacht hij.
„Werd de grond je daar te warm?"
„Ja. Er wordt te veel gekletst bij
ons in het dorp. De Duitsers kregen
de lucht van mijn karweitjes en ik
ben daarna een dag ondergedoken
geweest bij een oude kennis van me."
De boer knikte. Op „Bouwlust", ja
ik weet het. Ik ken Koldenbrink zo'n
beetje. We hebben samen ook al een
karweitje opgeknapt. Oom Jan lachte.
„Enfin, hier zit je veilig, want deze
kant uit komen ze maar hoogstzel
den. En ik heb goeie schuilplaatsen."
De volgende morgen zei oom Jan:
„We hebben gelukkig nog betrouw
bare mensen op het gemeentehuis.
Ik zal er werk van maken, dat je
voor mijn zoon kan doorgaan. We
lijken wel wat op elkaar, dus dat zal
geen moeilijkheden geven. Dan kun
je gewoon boven water blijven. Maar
ga niet te ver uit de buurt en blijf
zoveel mogelijk op het erf. Je natje
en je droogje zijn er en als je de han
den uit de mouwen wilt steken, is
hier genoeg te doen."
„Maar dat spreekt toch vanzelf",
meende Nol.
Hoofdstuk 9
De bevrijding kwam,
maar de kloof bleef
De Meimaand van 1940 bracht oor
log en ellende, Mei 1945 bracht de zo
vurig verwachte bevrijding. Op de
5e Mei woeien de vlaggen in de Al-
blasserwaard en de volgende morgen
haalde oom Jan uit een geheime
bergplaats een behoorlijke fiets. „Ik
zou zeggen, Nol", zei hij tot zijn neef,
„rijd jij nu meteen naar huis, want
je zult wel verlangen naar je vrouw
en kinderen. Als alles weer 'n beetje
geregeld is, kom dan eens met je
vrouw en kinderen bij óns op visite."
Nol drukte de vereelte hand van
zijn oom op hartelijke wijze en zei
dat hij deze maanden niet zou ver
geten. Via het gemeentehuis, waar hij
een door de B.S.-commandant gete
kende vrijgeleide kreeg, reed hij via
Molenaarsgraaf en Bleskensgraaf
naar Papendrecht. Onderweg werd
hij enkele malen aangehouden door
patrouillerende B.S.'ers, maar 't vrij
geleide deed wonderen en de oranje
band om zijn arm sprak overigens
voor zichzelf.
Nol reed in het feestende en jui
chende Papendrecht rechtstreeks
naar huis en werd met een soort in-
dianengehuil door 2ijn twee kinderen
ontvangen. Hij trok ze een voor een
naar zich toe en kuste ze. Nol had
moeite zijn tranen in te houden.
„Waar is moeder?" vroeg hij aan
Dick.
„In de kamer. Gaat U mee naar
haar toe?" Nol knikte en samen gin
gen ze naar binnen, nadat Nol de
fiets in de lege garage had gezet.
Daar, in de grote huiskamer, zat
Nora. Ze knipperde met haar ogen,
toen ze, na maanden haar man weer
terug zag. Ze stond op en kreeg een
kleur.
„Nora", zei hij zacht, „daar ben ik
weer."
„Zo", antwoordde ze, „dat zie ik.
Ze gaf hem vluchtig een zoen. „Waar
heb je al die tijd gezeten?"
(Wordt vervolgd)
