WAT
NEDERLAND BRACHT!
CHRISTENDOM IN EUROPA
HISTORISCHE BESLISSINGEN
Nederland en Indonesië:
1949
Op 1 Januari, te 0.00 uur precies, Indonesië verschillende besprekin-
cindigde Nederland zijn militaire gen met de leiders van het B.F.O.
actie op Java en vijf dagen later die en met Sjahrir, reeds de basis ge-
op Sumatra. Dat geschiedde niet, legd, waarop de hopeloos vastgelo-
omdat het doel, waarmede de actie pen onderhandelingen tussen Neder-
begonncn was namelijk het laaders en Indonesiërs in de toe
scheppen van een toestand, gunstig komst opnieuw zouden kunnen be-
voor een ontwikkeling, zoals Neder- ginnen. Zonder de andere leiders
land die voor Indonesië nodig achtte onzer Indonesische en internationale
reeds bereikt was. Dat Nederland politiek te kort te willen doen, mo-
het bevel van de Veiligheidsraad gen wij vaststellen, dat het vooral
om het vuren te staken opvolgde, aan het cordate ingrijpen van dr.
was het resultaat van een nauw- Drees te danken is geweest, dat de
keurig afwegen der belangen, die Aziatische conferentie te New Delhi
Nederland voor zichzelve en voor een boven verwachting gematigde
de Indonesiërs in Indonesië te be- houding tegenover Nederland aan-
hartigen had, tegenover die, welke nam en de Veiligheidsraad niet ver-
op internationaal gebied voor ons der ging dan het aannemen van een
land op het spel stonden. De laatste resolutie, waarin vrijlating der Re-
die verband houden met onze positie publikeinse leiders, vorming van een
in de Westerse gemeenschap en in interim-regering, het organiseren
de verte zelfs raken aan de alles- van verkiezingen en overdracht van
overheersende tegenstelling in het de souvereiniteit voor 1 Juli 1950
huidige tijdsbestek, namelijk die tus- werden gelast. Tegelijk werd de
sen vrijheid en communisme, wer- C.v.G.D. veranderd in de U.N.C.I.,
den het zwaarst bevonden en Ne- een lichaam met veel uitgebreider
derland heeft daaruit met veel moed bevoegdheden. Dr. van Royen ant-
de consequentie getrokken. woordde hierop, dat Nederland de
Een overzicht van de gebeurtenis- resolutie zou nakomen, voor zover
sen over het afgelopen jaar, die hun dit met zijn verantwoordelijkheid
hoogtepunten vonden in de Ronde in overeenstemming te brengen was.
Tafelconferentie in Den Haag en de
Veiligheidsraad
Van Roijen-Roem verklaring
Ronde Tafelconferentie
Unie Statuut
overdracht der souvereiniteit in Am
sterdam, toont aan, dat Nederland,
zo het zich in zijn politiek al heeft
laten leiden door de machtige vrij-
TEGENSTAND
IN EIGEN LAND
Inmiddels had de regering in
heidsstroom, die Azië overspoelt, en eigen kring tegenstand tegen de
de buitenlandse in het bijzonder door haar uitgestippelde nieuwe po-
Amerikaanse opinie, toch geens- litiek van verzoening met de Re-
zins teruggeschrokken is voor het publiek te overwinnen. Dit leidde
nemen van souvereine besluiten, tenslotte tot het aftreden van de
wanneer het er om ging een ontwik- ministers van Overzeese Gebieds-
keling te voorkomen, die weliswaar delen, mr. Sassen (K.V.P.), wiens
door Veiligheidsraad en de Indone- functie enige tijd later overgenomen
siërs gewenst werd, maar volgens werd door de eveneens katholieke
Nederlandse mening catastrofale ge- heer Van Maarseveen. Dat een ge
volgen gehad zou moeten hebben, vaarlijke kabinetscrisis in die dagen
In het begin van het jaar was de vermeden kon worden, is voor een
situatie voor Nederland geenszins groot deel te danken een de liberale
gunstig. In de Veiligheidsraad hing minister van Buitenlandse Zaken,
ons een resolutie boven het hoofd, mr. Stikker. Daarop stond niets meer
die dreigde de Nederlandse positie in de weg aan het afleggen van de
in Indonesië onmiddellijk onhoud- reeds enige malen uitgestelde rege-
baar te maken; in geheel Amerika ringsverklaring: een Ronde Tafel-
deed de leuze „Cut off Marshall aid conferentie, waaraan alle partijen
to the Dutch" (staakt Marshall-hulp zouden deelnemen, op 12 Maart in
aan de Nederlanders) opgeld; de Den Haag te houden en overdracht
Amerikaanse vertegenwoordiger bij van de souvereiniteit aanmerkelijk
de V.N., Jessup, beschuldigde Ne- vroeger dan 1 Juli 1950, waren er
derland van breuk van het V.N.- de voornaamste punten van.
Handvest; de K.L.M. werd geboycot Zo snel als men het zich in Den
en moest grote omwegen maken Haag had voorgesteld, zou alles ech-
om Batavia te bereiken; en in ter niet in zijn werk gaan. Welis-
New Delhi had Pandit Nehroe, waar verklaarde het B.F.O. zich on-
Azië's machtigste niet-communis- middellijk bereid aan een Ronde Ta-
tische staatsman, een Aziatische felconferentie deel te nemen, maar
conferentie bijeengeroepen, waar- de Republikeinen, wier hoofdstad
van Nederland weinig aangename Djokja door de Nederlandse troepen
besluiten had te verwachten. Des- bezet was en wier leiders nog altijd
ondanks verklaarde dr. van Royen geïnterneerd waren, dachten er an-
op 14 Januari in de Veiligheidsraad, ders over. Eerst moest de Republiek
dat Nederland niet bereid was zijn hersteld worden en de Republikein-
troepen uit de bezette Republikein- ge leiders op hun oude posten zijn
ae gebieden terug te trekken en teruggekeerd, vóór men aan onder-
evenmin reeds kon overgaan tot handelen wilde denken. De daaruit
vrijlating der politieke geïnterneer- voortvloeiende impasse werd door
den Sukarno, Sjahrir en Hadji broken door een Canadees voorstel
Agus Salim zaten op Sumatra, Hat- overgenomen door de Veiligheids-
ta en anderen op Banka omdat raad, waarin op een vóór-conferen-
daaruit ons inziens de chaos moest tie tussen Nederlanders en Republi-
voortvloeien. Wel verklaarden wij keinen, onder toezicht van de
ons bereid tot het instellen van een U.N.C.I., aangedrongen werd. Ne-
interimregering, het organiseren van derlanders zowel als Republikeinen
verkiezingen en de overdracht van verklaarden zich bereid, deze aan-
de souvereiniteit in de loop van 1950. wijzing op te volgen en op 14 April
konden beide delegaties, de een on-
Dr. DREES GRIJPT IN der leiding van dr. Van Royen, de
ander onder die van Mohammed
Het was in die dagen, dat de lel- Rum, bijeenkomen. Drie weken la
der van onze regering, dr. W. Drees, ter was men tot overeenstemming
het bewijs van een waarlijk groot gekomen: herstel van de Republiek
staatsmanschap leverde. Op 6 Jan. in het Sultanaat Djokja en deelne-
vertrok hij naar Batavia en toen hij neming van de Republikeinen aan
nauwelijks veertien dagen later naar de R.T.C. Het accoord kreeg be-
Nederland terugkeerde, had h(j in kendheid onder de naam „Van Roy-
Opoothoud Nederlandio troepen In het Mlnangkabauie
en-Rumstatements". Aan de Hoge
Vertegenwoordiger van de Kroon,
dr. Beel, 'gingen de Nederlandse
concessies te ver en daarom bood
hij zijn ontslag aan, hetwelk hem
verleend werd. Tot zijn opvolger
werd benoemd de secretaris-gene
raal van Buitenlandse Zaken, de
heer A. H. J. Lovink.
Een groot verlies in die dagen
trof de Nederlanders in het over
lijden van generaal Spoor (25 Mei),
de commandant van onze troepen in
Indonesië, die zijn uiterst delicate
taak steeds had vervuld op een
wijze, die hem de hoogachting van
vriend en vijand had verschaft en
hem by „onze jongens" in Indone
sië tot een uitermate populaire fi
guur had gemaakt.
REPUBLIKEINEN
TERUG IN DJOKJA
Het sluiten van een overeenkomst
is een ding, de uitvoering ervan is
een ander en soms nog veel moei
lijker ding. Terwijl Mohammed Rum
op 10 Mei verklaarde, dat de terug
keer van de Republikeinse autori
teiten naar Djokja in 12 dagen mo
gelijk zou zyn, bleken daarvoor in
werkelijkheid even zovele weken
nodig te zijn. Er was in de eerste
plaats de noodzaak van een civiele
evacuatie uit de gebieden, waaruit
onze troepen zich zouden terugtrek
ken. Vele Indonesiërs hadden daar
tijdens de bezetting met de Neder
landers samengewerkt en terecht
meende men dezerzijds, dat men
deze mensen de gelegenheid moest
geven, zich desgewenst aan even
tuele represailles van de zijde van
de T.N.I. te onttrekken. Van de mo
gelijkheid van evacuatie, die 9 Juni
voltooid was, maakten niet minder
dan 45.000 mensen gebruik. De te
rugtrekking van onze troepen uit
het sultanaaat eindigde 30 Juni en
op 6 Juli eindelijk konden Sukarno,
Hatta en de overige Republikeinse
leiders naar hun haardsteden te
rugkeren. Inmiddels had minister
Van Maarseveen een kort bezoek
aan Indonesië gebracht, was er voor
lopige overeenstemming bereikt
over de op de Ronde Tafelconferen
tie te behandelen punten en waren
Republikeinen en het B.F.O. over
eengekomen, vóór de R.T.C., een
inter-Indonesische conferentie ter
bepaling van een gemeenschappe
lijk standpunt te houden.
MEER BEGRIP
VOOR NEDERLAND
Ongeveer tegelijk met de terug
keer der Republikeinen in Djokja
voltrok zich in Amerika een geluk
kige verandering in de stemming
ten aanzien van ons land. Tot op
dat ogenblik had men in de V.S.
steeds de indruk gehad, dat Neder
land slechts moeilijk afstand van
zijn positie van koloniale mogend
heid kon doen en zich, waar dit
maar enigszins mogelijk was, tegen
het vrijheidsstreven der Indone
siërs verzette. Dit had geleid tot
harde woorden van Amerikaanse se
natoren aan ons adres en bedreigin
gen met intrekking van de Mars
hall-hulp. Het was derhalve een
uitstekend idee van onze regering,
een groep vooraanstaande Ameri
kaanse journalisten uit te nodigen,
in Nederland en Indonesië eens een
onderzoek in te stellen naar de ware
stand van zaken. Vrijwel unaniem
gaven deze Amerikaanse voorlich
ters als hun indruk weer, dat het
de Nederlanders wel degelijk ernst
was met het geven van de vrijheid
aan Indonesië en dat eventuele bo-
donkingen daartegen slechts voort
vloeiden uit de vroeg, dat de Indo
nesiërs misschien nog te onervaren
zouden zijn, om ton volle van hun
vrijheid te kunnen profiteren. Te
vens spraken enigen van hen do
overtuiging uit, dat de U.N.C.I. in
haar rapporten aan de Veiligheids
raad niot steeds de onpartijdigheid
had betracht, die men van een der
gelijk lichaam had mogen verwach
ten en daardoor aan de positie dor
Nederlanders in bepaalde opzichten
kwaad had gedaan. Helaas waren
dertien ven de Amerikaanse jour-
Eerste vreedzaam contact tussen T.NX en Nederlandse leger
Onopgelost ia nog de kwestie
Nieuw-Guinea; daarover zal men
binnen een jaar een besluit moeten
nemen. Het is ongetwijfeld een pro
bleem met vele haken en ogen,
maar indien in de komende maan
den blijkt, dat de nieuwe samen
werking tussen Nederland en de
RJ.S. behoorlijk functioneert, be
hoeft op dit punt een bevredigend
vergelijk niet tot de onmogelijk
heden te worden gerekend.
EEN NIEUWE TOEKOMST IN
Met de zojuist plaats gehad heb
bende eouvereiniteitsoverdracht zijn
de banden, die Nederland en Indo
nesië als moederland en kolonie
eeuwenlang verbonden hebben, de
finitief doorgesneden. Daarvoor in
de plaats is een samenwerking op
basis van gelijkheid in de plaats'ge
komen. Nederland behoeft zich over
het verleden niet te schamen. Ze
ker, ook onze koloniale geschiedenis
telt zwarte bladzijden, maar wan
neer men het goed en slecht, dat wij
aan Indonesië gebracht hebben, te
gen elkaar afweegt, slaat de schaal
gemakkelijk naar de goede zijde
door dat is de mening van het
neutrale buitenland en ook van do
nalisten niet in staat hun bevindin- Ten aanzien van het Unie-statuut,
gen volledig te publiceren: zij kwa- dat de samenwerking tussen Neder-
men op tragische wijze om het le- land en de R.I.S. regelt, moet op de Indonesiërs zelve. Zeker is verder,
ven bij de ramp van de „Franeker" voorgrond gesteld worden, dat men dat slechts weinigen in Nederland
bij Bombay op 12 Juli. hier te doen heeft met een vrijwil- de Indonesiërs hun vrijheid werke-
lig aangegane overeenkomst, die lijk misgunnen; degenen, die zich
NAAR DEN HAAG door elk der partijen opgezegd kan steeds tegen de souvereiniteitsover-
worden, waardoor de laatste ban- dracht hebben verzet, hebben zulks
eur het vxiren van den tussen Nederland en Indonesië nooit op egoïstische gronden gedaan,
de Veiligheidsraad had weliswaar doorgesneden zouden zijn. Men mag maar uit vrees, dat de Indonesiërs
geleid tot het inachtnemen door ecbter hopen, dat dit niet binnen nog te onervaren voer volledig zelf
heide partuen van zekere status- afzienbare tijd geschieden zal en dat bestuur zijn. Volgens hen dreigt in
quo-lynen, maar had geenszins een de overeenkomen samenwerking Indonesië een chaos, waarbij slechts
einde gemaakt aan de vijandelijk- op bet gebjed der buitenlandse po- de communisten wel zullen varen,
heden. Voortdurend hadden Indone- 1it;eki de defensie en vooral van de Maar zelfs zij hopen, dat zij te zwart
«sche eenheden getracht, het door economie en de cultuur tot in lengte gezien hebben en dat de komende
de Nederlanders bezette gebied te van dagen zal voortduren. Op het tijd hen in het ongelijk zal stellen,
infiltreren en by de stad Surakarta ogenbbk bestaat daartoe aan beide Aan Indonesische zijde is men daar-
was het zelfs eens tot een formele zijden Mer 2eker de wens. van overtuigd.
veldslag gekomen. In deze toestand
kwam een aanzienlijke verbetering,
nadat op 3 Augustus de regeringen
van Nederland en de Republiek het
„einde van de toestand van het con
flict" hadden geproclameerd.
Op 23 Augstus werd in de Haagse
Ridderzaal de R.T.C. geopend. Het
doel werd als volgt omschreven: Zo
spoedig mogelijk een rechtvaardige
en blijvende oplossing van het Indo
nesische geschil te brengen door het
verkrijgen van overeenstemming
tussen de deelnemers over de weg
tot en de wijze van overdracht van
werkelijke en onvoorwaardelijke
souvereiniteit aan de Verenigde Sta
ten van Indonesië. De deelnemers
verklaarden er naar te zullen stre
ven binnen twee maanden him doel
te hebben bereikt en namen op zich
de overeenkomsten, die uit de con
ferentie zouden resulteren, binnen
zes weken na haar beëindiging te
ratificeren, zodat vóór Januari 1950
de souvereiniteit aan de Verenigde
Staten van Indonesië zou moeten
worden overgedragen.
Tijdens de daarop volgende on
derhandelingen, die gevoerd werden
in de beslotenheid der verschillende
ingestelde commissies, bleken twee
hindernissen moeilijk te overwin
nen: de kwestie van de toekomst
van Nieuw-Guinea en het vraag
stuk der financiële afwikkeling. Des
ondanks kwam men, mede dank zij
de bemiddeling van de U.N.C.I. en
een bijeenkomst van de Centrale
Commissie op het neutrale gebied
van het Chateau de Namur in Bel
gië, tot een algeheel accoord, dat in
de vorm van een voorlopige consti
tutie van de R.I.S., een verdrag van
MAAR ER ZIJN
HONDERDEN SOORTEN
lm 1950 zal 'het feit herdacht in de steden treft men doorgaans
worden, dat de apostel Paulus een gtote verzameling godsdiensten
voor negentien eeuwen de stad aan. Te Amsterdam en Den Haag
Athene binnenkwam om daar heeft degene, die eens de diverse
het Evangelie te prediken. Hij Zondagsbijeenkomsten, welke in de
was toejn al' een aantal' miaahden kranten geannonceerd staan, bezioer
in Europa en had reeds in ken1 wd, maanden nodig;
enkele stadjes gesproken. Maar Naast hoofdgroepen der protes-
in Athene, het cultuurcentrum tantse en kathol.eke kerken vinden
bij uitnemendheid, begon het we bij voorbeeld de vrije katihb-
pas goed. Vanuit die stad werd Leken, dp Jheosofen, de chistian
de grote aanval op Europa on- sexnee, de soefibeweging, de nozem-
dernoonen. kruisers, de christengemeenschap,
Overziet men thans, negen- de spiritisten, de oxfordgroep, de
tienhonderd jaar na dat pigefn- emthroposofie enzl Komt men met
blik, de positie van het Chris- at deze schakeringen in contodt.
tendom', dan mo,et men wol dan .moet men wel o.ver behoorlijke
met verbazing constateren hoe theologische kennis beschikken om
groot de invloed van Paulus' zich te realiseren wat nu eigenlijk
boodschap is geweest de bedoeling van al die groepen is
Heel ons werelddeel wend ge
kerstend en van "Europa uit Nievtw standaardwerk
drong het Evangelie door tot
Amerika, Afrika en Australië; Onlangs verscheen (bij H. Meu-
het vestigde zich voorts in het Iteuhoff to Amsterdam) een boek"
Verre Oosten, werk van de hoogleraar dr. M.
C- van Mourik Broekman, getiteld
Al valt te constateren, dat het „Geestelijke stromingen In het
eouvereiniteitsoverdracht, een ÏJnie- christendom onder de godsdiensten christelijk Cultuurbeeld". Tn dit mor
statuut, aangegaan tussen het Ko- der weireld slechts een 'bescheiden numentale werk vindt men al die
ninkrijk der Nederlanden en de plaats inneemt, men kan toch moei- xj-eem.de stromingen verklaard en
R.I.S. op basis van een vrijwillig en lijk ontkennen dat nagenoeg over gegroepeerd. Nog niet eerder was
gelijkwaardig deelgenootschap met heel de aarde met het christendom daartoe in Nederland een weten-
gelijke rechten, en een gehele serie rekening wordt gehouden en dat sch'apppelijke poging ondernomen,
afspraken op economisch, militair, vitale delen der wereld een ch'ris- Het belangwekkende van dit boek
politiek en diplomatiek terrein, op te-lijk aanzien hebben. Met dat laat- ligt niet zozeer in de opsomming
2 November op de plenaire slotzit- ste bedoelen we natuurlijk het der geestelijke stromingen en dc
ting van de R.T.C. bekend werd ge- christendom' ails cultureel verschijn- beschrijving van haar ontstaan, miaiar
maakt. In iets meer dan twee maan- sel- Als Nederland (terecht) een vooral in het aantonen der aanrar
christelijk! land wordt genoemd', kingtspunten biet het christendom,
dan is daarmede niet gezegd, dat Ten diepste! is hfet Zo, (en dit geldt
Nederland ,een natie van Chris-, voor elke godsdienst op de wereld.
tenen is. "De volkstelling wijst ook als hij volkomen vreemd is aan
het tegendeel wel uit. Nederland' het christendom) dat men steeds
Een volledige beschrijving van is een dhlstelijM land, omdat het in tegenover de figuur van Christus
alle ter R.T.C. gesloten overeenkom- !heel zijn samenleving doortrokken wordt gesteld. Dat gaat trouwens
sten is in het kader van dit jaar- js van de geest van het christendom levenzeer o pbij de niet-religieuzen.
overzicht onmogelijk. Wij moeten Niemand die dat ontkennen zal. In zoverre kunnen wij duidelijk
daarom volstaan met het aanstip- wij herinnerden er aan, dat ne>- Zien, hoe alles beheersend de fi-
pen van enkele belangrijke punten. g€mtien eeuwen geleden het chris- guur van Christus is. 'Christenen en
Aan het hoofd staat een president, tendom begon met zijn zegetocht n|et-christenen kunnen best naast
die onschendbaar is; verantwoorde- door Europa en dus door de we- elkaar leven. Zodra echter de per-
lijk zijn de ministers van de Cen- reld. Men kan eóhter onmogelijk soon van Christus In het geding
trale regering. Het parlement be- volhouden, 'dat het Evangelie, door komt, ontstaat er een antithese
staat uit een Senaat, waarnaar elk Paulus gebracht, nog in dezelfde (men wil van ChTistus niet weten)
der deelgebieden twee vertegen- vorm wordt teruggevonden. Het of een synthese (men gaat in Hem
woordigers afvaardigt, en uit een christendom ging door het heiden- fcek>voinl)l.
Volksvertegenwoordiging van 150 dom heen en nam er vanzelf gebrul- Vraagt men boe de verhouding
leden. Van deze laatsten worden ken van oyer. Er was versdheld&ntussen het Christendom' en de daar-
er 60 door de inwoners van de beid vah predikers en doordat mee Verwante geestelijke stromin-i
Republiek van Djokja en 100 door {©der op zijn manier, In zijn eigen gen moet zijn, don antwoordt Van
die van de overige deelgebieden taal, voor zijn eigen volk en naar Mourik Broekman, dat een afwe-
aangowezen. De R.I.S. heeft een zijn eigen omstandigheden het Evan- rende houding steeds onjuist is.
eigen leger, luchtmacht en vloot. geii0 vertolkte, mOest het na zoveel De boodschap, eenmaal door Pnu-
Specialo overeenkomsten maken het eeuwen wel een sterk verschil- lus naar Europa gebracht, ontmoet
mogelijk, dat de Nederlanders bij de i^nd voorkomen hebben. imen bij stukjes en beetjes tn al-
opbouw van deze weermacht een Wie dc moeite neemt (om de lerlei kerken en kringen. Dat is'
belangrijke rol kunnen spelen. Een geestelijke stromingen, zoals we die bet gevolg van tiegentlen eeuwen
nfzonderlljko positie neemt Suraba- frn onzle tijd kleunen, na te gaan, zal geschiedenis des Christendoms. De-
ja in: dit blijft en daarin herkent voor zover dozo stromingen zich zó geweldige verscheidenheid heeft
men de hand van Amerika een buiten 'hot officiële christendom echter een stempel op Europa ge-
Nederlandse, dus oen Westerse vloot- plaatsen allerlei Christelijke ru- drukt en hoe verschrikkelijk zou
basis in het Verre Oosten. De R.I.S. dlmentcn aantreffen. Eigenlijk heeft de Europese zaak er door geschaad
neeft het recht eigen vertegenwoor- iedereen wel eons op de eon of worden als ook maar aan iemand
dlgera in het buitenland te benoe- andere manier contact gehad met werd verboden het christendom te
men, een vreemd* religie. Inzonderheid beleven naar eigen vrije overtuiging
den tijd waren besluiten van histo
rische betekenis genomen.
