DE 1100-JARIGE STAD BRAK
LOS IN EEN FEESTJUBEL
De Historische Tentoonstelling
DINSDAG a AUGUSTUS 1949
i?r-
milfflEESaiEWNIEUWSIMM
ABONNEMENTEN EN ADVERTENTJÈN -
PrU* per 3"mnd."blJ vcorultbatallng I 3.90, p. w. 30 ct.
txssDoummare 1Dd Verschijnt Iedere werkdag. AdverinnlloprQi
13 d oer am Succesje* (max IS mm.) minimum I V*- O
W&&KO) OKSENOME»
DC Z1ER1KZEESCHE COURANT
00>1680
PFTWUU pa ApMIIUI«aifgTTP^
tense ROMÖÏZSÜS A fTV ZteJtroc PfcsQua a» t
caBkQEaébafiiajj*» C!SS tEt^ssso EM. QafSaasyiaali
tgJjBSTCT» A Ql£SSES> o KfrftgSCTg-^ A Q>
StraleDd was het licht, dat de eer
ste dag van het grote feest neerviel
over de blijde stad, waarin het op
windende fluidium hing, dat eigen
is aan alle grote feestelijke gebeur
tenissen. Lang is gewacht op 't feest
en ieder teldp de laatste dagen af,
maar eindelijk was dan de lang ver
beide Zaterdag aangebroken. Er was
dus volop zon, er waren opgewekte
mensen en naar bleek hadden vele
poorters en poorteressen de verras
sing van hun feestkleed tot op de
eerste morgen van het feest geheim
weten te houden. De straten waren
gekleurd door het gamma van vele
kostelijke en kostbare toiletten, die
dit feest een bijzondere charme ver
lenen.
De historische stijl van het Zie-
rlkzeese feest vereist herauten, die
er in de vroege ochtend op uit trek
ken om de burgers te vertellen van
het feestelijk gebeuren, dat staat te
komen. Zij waren verkondigers van
een boodschap, die ieder reeds lang
wist, maar die graag werd gehoord;
kond gedaan als werd op officiële
wijze. Hooggezeten waren de herau
ten te paard, die de blijde feest-
mare door de stad brachten, op die
altij£ onvergetelijke 30 Juli 1949:
„Wij burgemeester en de vroed
schappen der stede Zierikzee, ma
ken kond, allen lieden, die dit zul
len zien of horen, saluut. Waar het
heden 1100 jaar is geleden dat onze
stad werd omwald, past het de poor
ters dezer stede, om zulk een lange
levensduur feestelijk te herdenken,
waarom wij, vroedschap, de op
dracht geven om heden uiting te
geven aan onze innerlijke gevoe
lens van vreugde en feest te vieren.
Gedaan in het jaar onzes Heren
1949, den SOsten dag van Juli/'
Him stem en him gebaar bleef
echter binnen de muren van de stad.
Wijder en hoger moest de boodschap
klinken, dat Zierikzee zich gedom
peld had in de feestelijke roes van
acht volle dagen.
Daar gingen dan de duizend post
duiven de lucht in, het blijde licht
tegemoet. Fladderende naar alle
richtingen bleven zij als levende
confetti een ogenblik zwermen bo
ven de stad en toen kozen zij hun
definitieve koers. Zy aarzelden niet,
maar brachten naar Noord en Zuid,
naar Oost en West de blijde bood
schap uit de feestende stad aan de
Oosterschelde. Van louter enthousis-
me gingen daar op de klokken zin
gen in het oud stadhuis. Louter vro
lijke liederen. De klanken tinkel
den uit de hoge toren en huppelde
over de daken naar de verre verten.
Nooit klonk het carrillon zo schoon
als op deze morgen. Het was een
sprankelende beek van tonen, die
afstroomde door de bedding der
oude straten, een licht klankenfeest
na de zware bim-bam der klokken,
die met eigen sonore stem spraken
van de 1100-jarige. Voor duizend ge
beurtenissen hebben zij hun bas-
geluid de hemel ingeluid. Voor droe
vige en blijde, maar nooit heeft
hun bronzen stem gesproken als op
deze van vreugde doordeesemde
dag.
Indrukwekkende wijdlngsstond
Intussen dreunde reeds in de Grote
Kerk het orgel naar het gewelf en
vervulde de ruimte met het gedra
gen geluid, dat altijd is voorbehou
den aan het kerkgebouw. Het was
een feest van gevarieerde stemmin
gen, want zo betrad men uit de vro
lijke straten het kerkgebouw, waar
de stilte en de ernst hersten, die vol
komen passen by een herdenking
als deze. De zwaardere tonen van
het orgel vermengden zich met het
snarenspel der violen en als ver
dere passende inleiding op deze wij-
dingsstond zong mevr. M. N. Cou-
mou-Groenendijk het Largo van
HandeL Inmiddels had de hoogste
magistraat in de gemeente het
preekgestoelte beklommen voor het
uitspreken van zyn magistrale rede,
wij hst volgende citeren:
Zijn Edelachtbare begon met
uiting te geven aan zijn dankbaar
heid dat hy in de gelegenheid mocht
zijn een 'feestrede uit te spreken,
daar banden van een ver verleden
hem aan Zierikzee binden, welke
stad in zijn ambtelijk en persoon
lijk leven immer een grote plaats
heeft ingenomen.
In het kort zou spr. zijn herden
kingsrede kunnen samenvatten in
vijf woorden: wijding, dankbaar
nis van Zierikzee werpende, herin
nerde spr. aan de moeilijkheden die
onze voorouders hier gekend hebben
en sprak hij er zijn bewondering
over uit dat zij met hun primitieve
middelen dit land hebben weten
vast te houden, dit land dat de kro
niekschrijver schetst als „woest, de
sert en ongebouwd, niet inhebbende
eenige substantie des menschen
behoef nutteljjck ende noodtlyck
wesende".
849
ZIERIKZEE 1949
Uit Zierikzee ben ik afkomstig
de stad geboren uit de zee,
haar geest, gelouterd als geen ancTre,
gaf zij mij in mijn jeugd reeds mee.
Gemist héb ik in later leven
de sfeer dier oude grijze stad
van poorten, torens, wallen, havens
Waar men de tijd ih eeuwen mat,
der stad, die meer dan duizend jaren
als wachter aan de Schelde lag
en die reeds in de Middeleeuwen
de kentering der tijden zag.
Nu ga (k terug na vele jaren,
en véle anderen gaan als ik
nog eenmaal dwalen door haar straten
waar eeuwig gaat voor ogenblik.
Vreemd zal het zijn Zo lang geleden
ben ik daar eenmaal jong geweest,
waar ik ook zwierfdoor vele landen,
steeds stond haar beeld mij voor de geest.
Op alle bruggen zal ik stilstaan
en denken aan wat eenmaal was
het spel van wind en water volgend,
herinnering is broos als glas.
De gevels van de oude huizen
spreken voor mij een eigen taal
van lief en leed uit verre tijden
Waarschijnlijk voor de laatste maal
zal ik de woning binnen treden
die mij herinnert aan weleer.
Nog eenmaal rondgaan door de kamersP
die gingen keerden nimmer weer.
En als de avond dan zal dalen
en gouden licht de stad omstraalt
zal ik mij niet meer eenzaam weten
daar zij als kind mij binnenhaalt.
Dan neemt mijn pelgrimstocht een einde
de wind steelct op en fluistert zacht
de oude namen uit 't verleden,
de zee ruist in de zomernacht.
Het noodlot der verzonken steden,
wier klokken klinken als van ver
doet mij dan zwijgend afscheid nemen
van al wat bleef als jaren her,
doch cf oude wapenspreuk der Zeeuwen
laat mij vertrouwend henen gaan,
de zékerheid wordt tóch herboren
dat Zierikzee zal voortbestaan.
heid en herinnering, vreugde en
feestviering. De wijding is niet al
leen denkbaar, omdat men hier sa
menkomt in een bedehuis, maajr
meer nog omdat men hier gezeten
is op de plaats waar eeuwenlang
geborgen zijn de stoffelijke resten
van hen, die eens in Zierikzee leef
den en werkten. Wil men echter
inderdaad wijding ontvangen en
zich geven aan de herinnering, dan
moeten de onderlinge verschillen
verdwijnen, wil men deze dagen als
burgers van de stad een eenheid
vormen, een eenheid welke zich in
dit uur concentreert jegens het
Hoogste Opperwezen. Daarnaast
komt een ander gevoel van dank
baarheid op jegens hqn die vóór
ons waren.
Tim bSite zsogk d;
In details ging spr. vervolgens
verschillende historische gebeurte
nissen uit Zierikzees rijke geschie
denis na, waarbij hü de nadruk
legde op de band die tussen de
Landsheer en het Volk eeuwenlang
bestaan heeft en die ook in ons
Oranjehuis door alle tyden heen tot
uitdrukking gekomen is. Spr. noem
de het dan ook een buitengewoon
voorrecht de Commissaris der Ko
ningin aanwezig te zien.
Komende tot de jongste geschie
denis van de stad, gewaagde de
burgemeester van de trots, die in
hem opkwam, over de na de bevrij
ding getoonde werklust en werk
kracht in de gemeente. Nooit is het
Zeeuwse devies: „Luctor et Emer-
go" z.i. meer tot uitdrukking geko-
Dankbaar mooter.
wij zijn omdat de oude veerkracht
is weergekeerd. Een Hogere Macht
dan die der mensen heeft ons daar
bij gesteund en gesterkt.
Alles geeft reden tot grote vreug
de, omdat wij willen erkennen de
zegeningen, welke ons geschonken
worden.
Blijdschap en vreugde zjjn geen
zaken welke verborgen kunnen blij
ven en dan wil spr. denken aan het
•^oord van de profeet Nahum, na
een bevrijding van de vijanden van
het volk, toen hij riep: „Vier, o
Juda, Uwe feesten 1" En overdrach
telijk moet dit dan zijn: „Zierikzee,
viert Uw feest!"
Toen de bewoners van Zierikzee
terugkeerden na de verstrooiing,
kon hun enige lijfspreuk zijn: „Bidt
en werk", maar nu na het herstel
in deze korte spanne tijds, nu de
stad haar ontstaan na elf eeuwen
herdenkt, nu, waar onze huizen
weer zijn hersteld, nu, nu we weer
in vrijheid mogen leven en ademen,
nu kèn het niet anders of onze dank
moet een uitweg vinden in dank
aan God. Nu kèn het niet anders
zijn dan een: Halleluja!
De burgemeester eindigde zijn
aandachtig gevolgde rede met een
oproep aan allen om de vreugde
over zich te laten komen, 'n vreugde
die is als een fontein, die omhoog
spat en zich met het zonlicht ver
mengt en een glans van zich af
straalt, om allen één te zijn ge
durende de feestweek, één van ziel
ir> dankbaarheid, één in vreugde en
één in viering naar buiten.
Machtig klonk na deze rede de
samenzang „Wij heffen 't loflied
aan, tot eer der voorgeslachten" en
het tweede couplet „Wij danken sa
men God, Wiens trouw de stad be
waakte". Het programma in de kerk
werd voltooid door zang van de Chr.
Zangvereniging „De Lofstem". Ju
belend klonk het „Allelulah" van
Handel door het stampvolle kerk
gebouw en niet minder indrukwek
kend was het gemeenschappelijk
zingen van de nationale hymne,
waarmede deze bijzondere plechtig
heid werd besloten.
De kerk gaat uit
Het uitgaan der kerk is wellicht
een der mooiste dingen van de eer
ste feestdag geworden. Op dat ogen
blik werd immers openbaar, wat
vele nijvere vrouwenhanden heb
ben gewrocht in de afgelopen maan
den. Het oog had zich nauwelijks
vastgehaakt aan een of ander kost
baar toilet of een ander vroeg de
aandacht.
Een Belg, die dit alles rustig stond
aan te kijken, kon het niet voor zich
houden en zei: „Wat is er schoon
volk in Zierikzee". Hy doelde daar
bij zonder twijfel op de vele dames,
die er wel bijzonder opvallend uit
zagen in hun fraaie costuums. Tal
rijke fotografen deden hun werk en
overal snorden de filmapparaten-
Helaas was de Philips Harmonie
wegens vertraging van de boot, op
dat tijdstip nog niet gearriveerd.
Een klein half uur later dreunden
de trommen van de Eindhovense
muzikanten door de straten en zag
Zierikzee dit terecht gerenommeer
de korps. Wy durven gerust te zeg
gen, dat de Philips Harmonie een
schitterende indruk in Zierikzee
heeft achtergelaten. Het grote korps,
waarvan de mannen gestoken in
keurige uniformen, hebben het mar
tiale over zich, waardoor de muziek
met „Schwung" ten gehore wordt
gebracht, hetgeen vooral bij de mars
door de stad aanleiding gaf tot vele
enthousiaste uitroepen.
Een bijzondere receptie
Inmiddels was de trouwzaal van
het stadhuis langzamerhand volge
stroomd met mensen, die het voor
nemen hadden het College van B.
en W. en de voltallige gemeenteraad
met het heugelijk feit te complimen
teren. Hier eerst viel het bijzondere
van het feest te proeven, dat niet
is te vergelijken met hetgeen voor-
heen is geweest, maar dat op een-
m l OQ& heel isfe-sr te
Geen fraaie herinnering aan het beleid der stad vormt het feit van de
demping der Oude Haven in 1890. Het stadsbeeld werd er uiteraard door
geschonden, omdat hier de oorspronkelijke structuur niet weinig geweld
werd aangedaan. Overigens was wegens het verval het nemen van enige
maatregel noodzakelijk, maar dat het juist deze moest zijnEen kijkje
op de dempingswerkzaamheden.
weeg gebracht heeft. Zeer talrijk
waren de aanwezigen ten stadhuize,
waaronder de Commissaris der Ko
ningin en talrijke prominente figu
ren uit het openbare leven.
Tijdens deze receptie voerde als
eerste spreker het woord de Com
missaris der Koningin, die de bur
gemeester geluk wenste met zijn
feestrede. Z.Ex. wees op de scherpe
tegenstellingen in de historie der
stad, in vroeger tijden rijk, thans
arm, eens het terrein van strijd en
verwoesting, thans een oord van
vreugde en feest. Namens het be
stuur der Provincie bood spr. de
gelukwensen nnn) waaraan hij de
bede verbond, dat Gods zegen nog
lange tijd op Zierikzee zal mogen
rusten.
Onder de eauwezigeu merkten wij
verder op de burgemeester van
Middelburg, Jhr. Mr. W. C. Sand-
berg tot Essenburg, alsmede de bur
gemeesters der verschillende ge
meenten op het eiland, de comman
dant der Rykspolitie in Zeeland,
maj. G. H. van Delden, de hoofd
ingenieur-directeur van Wederop
bouw en Volkshuisvesting in Zee
land M. D. A. Glerum, etc.
Prol van der Pluym, die gisteren
in de koffiekamer van de Concert
zaal een lezing hield over de his
torie der stade bood ter receptie de
gelukwensen aan van de Kon. Ned.
Oudheidkundige Bond. Een afstam
meling van een der Doopsgezinde
uit Zierikzee afkomstige emigran
ten in Amerika, bood zijn geluk
wensen aan namens de stad Lewis
(Delaware, U.S.A.), waarbij hij te
vens een oorkonde aan de burge
meester overhandigde. In zijn kwa
liteit. van voorzitter van de Monu-
mentenraad sprak Mr. Frederiks,
terwijl de burgemeester der ge-
In het eerbiedwaardig
„Steen" is een schitterende
collectie ondergebracht
Commissaris der Koningin
verricht*
openingsplechtigheid
In het passend milieu van het eer
biedwaardig „Steen" is de histo
rische tentoonstelling ingericht, die
goed X0 uur door de Commisaris der
Koningin officieel werd geopend.
Voor lange speeches was het op dat
uur nog te vroeg. Z.Ex, verrichtte
de symbolische plechtigheid, waar
bij de tentoonstelling werd geopend.
Twee in historisch costuum geklede
peuters boden de Commissaris de
sleutel aan van het gebouw, waar
door Z.Ex. de deur opende, daar
mede de tentoonstelling voor ge
opend verklarend. De expositie is
met zorg ingericht en voor de men
sen, die zich werkelijk voor de his
torie der stad interesseren, is hier
een prachtige verzameling byeen-
gebrachti De voorwerpen zijn af
komstig van particulieren en de col
lectie is aangevuld met materiaal
uit het stedelijk museum, op een
dusdanige wijze evenwel, dat beide
„Instctllingpn" rflcnar geen COnCUT-
rentie aandoen.
De historie der stad is lang en
veelomvattend, daarom heeft het
tentoongestelde materiaal ook be
trekking op verschillende tijdvak
ken van de stedelijke geschiedenis.
Los van overigens authentieke voor
werpen, trekt het gobelin bij de in
gang, vervaardigd door de heer de
Kneu te Rotterdam, de aandacht.
Dit is werkelijk een meesterstuk
van gobelinkunst Het werk stelt
de legende van Westenschouwen
voor. Een gobelin wordt vervaar
digd door in een schering van vis
sersgaren een inslag van wol aan te
brengen. Het is verrassend welk een
expressief effect met deze betrek
kelijk eenvoudige middelen wordt
verkregen. Uit de vroegste historie
trekken verschillende interessante
voorwerpen de aandacht Het Poor-
tersboek (1302), waarin de namen
dȑ wseA tessxSssamr. Het
bekende privilege van de Zweedse
koning Albert betreffende de ver
houding tussen Zierikzee en Scho
nen. Kostbare lakzegels, van een
waarvan nog het bijpassend stempel
aanwezig is. De authentieke acte
van het gildenverbond van 18 Maart
1425, tot handhaving der privileges.
Aan de acte zijn de originele zegels
vastgehecht Verder is aanwezig een
zandstenen kogel (1304), waarmede
de Vlamingen de stad bestookten
bij hun heilloos beleg van de stad.
Oude kannetjes, een traptrede
(1506), een beulszwaard waarmede
enkele wederdopers terecht zijn ge
steld, Moorse tegels, Spaanse hel
men, enkele fragmenten van de
graftombe van de familie Mogge
Poes, gered uit de Grote Kerk na
de catastrophale brand, het even
eens uit de verbrande St Lievens-
monsterkerk geredde Avondmaals-
zilver, een ijzeren geldkist, waarin
de contanten van de Slayenkas wer
den bewaard, een kraamkloppertje
(een dergelijk kransje werd aan de
deur gehangen bij een te verwach
ten wereldburger), een begrafenis
lepel (aangeboden aan de dragers
van 'n lijkstatie na afloop van de ter
aardebestelling), de zilveren stads-
sleutel, aangeboden aan koning Lo
de wijk Napoleon by zyn bezoek in
1809. Uiterst merkwaardig is ook
een verzameling voorwerpen, die
werden gebruikt bij de meekrap
cultuur. Een levende meekrapplant
is mede aanwezig, de plant, die van
zoveel betekenis is geweest voor de
vroegere bloei van de jarige stad.
Uiteraard deden wij slechts een
greep uit de collectie. Vermeldens
waard is zéker ook het prachtig
scheepsmodel (1627), dat eerst kort
geleden gerestaureerd binnen de
muren van het stadhuis "terugkeer
de.. Dit model is zowel naar artis
ticiteit als naar feilloze afwerking
een der mooiste modellen waarover
ons land beschikt Zo zijn er meer
dere dingen die de volle aandacht
vragen. Getuige de belangstelling
op de eerste morgen, mag zeker ver
wacht worden dat de historische
tentoonstelling in het centrum zal
staan van deze week. Hier eerst
recht immers ondergaat men de
sfeer der eeuwen en groeit er iets
van het besef, wat het zeggen wil,
dat een stad elf eeuwen zag komen
{'iPsüJio
