„VERLOS ONS VAN OORLOG EN TERREUR"
STILLE NACHTHEILIGE NACHT
Het bekende lied is 130 jaar
Oude Kerstliederen die „vanzelf" ontstonden
JEJEBï MACHTIG
OVERDENKING
KERSTBEDE IN INDONESIË
Wanneer de zonne ia het Westen
zinkt en een felle gloed de lucht
bloedrood kleurt, dan komt er een
zachte wind over de sa wall's heen-
gewaaid en streelt voorts de krui
men van de omringende klapperbo
men en 'doet de palmen met hun
zingende waaLerdos lieflijk naar ons
wuiven.
Majestueus staan daar de bergen,
de statige reuzen van de archipel,
die met hun rokende tappen door
het wolkenfneir trachten heen te
dringen. Dan trekt er een zachte
iwaas over het ganse landschap, een
sluier die Moeder Natuur over de
smaragdomgordelde lenden-en der
zilveren meren, de goudgolvende
pad i velde a en de robijnkleurige
straalt en het allengs duisterder, be-
vlakten Iheenwerpt.
Bn wanneer de eerste avondstar
gimt te worden, dan is het net of
er door de nuancering van purper-
blauw en indigoblauw van de hemel,
de gamelan met haar eentonige en
weeïge muziek de mensen van heinde
en verre tot zich roept. Dan spreekt
er uit dat geluid een weemoed, een
klagende toon, die het hart doet
zwellen van stille heimwee en zuch
tende melancholie
Met het geruis der sluimerende
bladeren, hoort men ook de sjir-
Ipende krekels in de nacht en wam-
peer de maan haar milde melkwitte
stralen over het ganse landschap
giet, hoort men in de verte ©en
stralen over het ganse landschap
luid de droeve aocoordm van die
gamelan vervangt en vermenigvul
digd wordt door andere geluiden,
die plotseling midden in de nacht
bdmbam door elkaar beieren. Hlet
zijn de zware kerkklokkan, die de
mach lelijke rust verstoren en waar
van hunne klanken als een bruisend
gezwel het trillend heelal vervullen.
Dan... opeens,.,., verstomt hét
Zware gebimbam, slechts eau late
edho galmt de laatste tonen nog na
en men hoort thans eetn geschuifel
en gaan der ingetogen kerkgangers
over de donkere weg, die half
schemerig verlicht wordt door de
achter ean wolkske wiegsdhurlieindie
maan.
Nog evetn hoort men hier en da-ar
gelui van klokken van gindse kerk,
maar dan wordt de lucht vervuld
van een muziek, zo verheven en zo
mooi! Hoe onuitsprekelijk schoon
worden de tonen van het orgel en
het zoete kerkgezang -door een open
luik van een 'der gothisohe gewelven
Üoor de voorbijsnellende wind
voortgedragen; de tonen zwellen pp
en aan, de tonen rijzen statig doer
de sferen heen.
Een muziek, die gelijk het ge-
streel van een klare engelenzang
de tropische nacht met haar dui-
Qeconserveerde Kerstbomen
Enige Amerikaanse geleerden heb
ben voor een Kerstverrassing voor
de Woemenhandelaren gezorgd. Na
veel onderzoekingen hebben zij het
geon-latex gevonden, een kunsthars
dat het snel verdampen van vocht
uit afgesneden bloemen tegengaat.
Op de planten, welke men met dit
product bespuit, blijft een dun
filmpje achter, dat de plantensap
pen vrij lang vasthoudt Bij proeven
op Kerstbomen bleken deze pas op
de vijftiende dag de eerste naalden
te laten vallen. Geon-latex be
schermt de planten ook tegen zou
ten in het sproeiwater, zodat men
thans zelfs zeewater voor besproei
»na kan cebruiken
zendvoudig sterrengetintel de komst
van Christus, de Goddelijke Zalig
maker verkondigt. De komst van
Christus, een zoete mare, eveneens
de komst der Vrede!
De muziek, die ons zulk' een heer
lijke Kerstnacht doet genieten,
waarbij de sterren als diamanten
flikkeren aan de hoge hemeltrans
cp' het zwevend rythme van: Venite
adoremus, kom gaan we Hem aan
bidden, kom gaan we Hem aan
bidden, onze Heer, venite adore
mus, Dominum.
Doch wanneer die -godzalige rust
verstoord wondt dqor hier en daar
vallende bommen en gierende gra
naten, begeleid door een ratelend1
schieten van uit een donker struik
gewas, dan worden de hoofden nog
dieper gebogen, nog devoter voor
het Kindeke Jezus, de Zone Gods
en Hem gevraagd, of Hij het eens
zo weelderige Insulindö, thans ver
woest, thans nog een chaos va®
haat en verraad, toch wil bescher
men tegen de boze vernietiging door
het geweld van oorlog en terreur.
In Werkendam wordt hard gewerkt aan de aanleg van een nieuwe haven
en het bouwen van een sluisput. De haven is nodig met het oog op de
nieuwe industriële bedrijven, die in dit gebied gevestigd zullen worden.
De nieuwe sluis dient voor de verbinding met de ingepolderde Biesbos.
De Willem Barendsz is op 25
November aangekomen in het vangst
gebied en de jagers zij® direct ach
ter de potvissen aangetrokken. De
vangst van deze dieren was tot 15
December toegestaan. Tot die datum
is er zo veel gevangen, dat -da
Willem Barendsz 610 ton spermolie
kon produceren. Dat is een to®
minder -dan vorig jaar.
Juist dezer degen trok het vol
gende dagblad-bericht onze aan
dacht:
„SjTILLE NACHT"
Oostenrijk zal een speciale post
zegel in omloop brengen ter
ere van Josef Mohr en Frans
Gruber, tekstdichter en compo
nist van het 130 jaar oude
„Stille Nacht".
Eigenaardig lijkt het, dat we van
vele bekende Kerstliederen niet we
ten, wie de componist ervan is.
Toch is dit minder vreemd dan
men zo op het eerste gezicht zou
denken om de doodeenvoudige re
den, dat deze Kerstliederen gelijk
ook met andere liedjes en wijsjes
vaak het geval is uit 'net volk
zijn gegroeid. Het volk leert zulk
een lied en het weet niet, van
wie: het volk Wijzigt een lied en
men weet niet waarom het dit deed
en wie ile wijziging voor het eerst
inbracht.
Natuurlijk, van de nieuwe, moderne
kerstliederen zijn 'de componisten
wei bekend, maar van de meeste
oude liederen staat geen componist
aangegeven. 'Toch zijn die oude lie
deren het mooist, zij hebben zich
ten opzichte van het nieuwe
door de jaren heen kunnen hand
haven, ook al werden zij in de
loop der tijden gewijzigd.
Zijn dan veelal de componisten
van de oude, algemeen gezongen
Kerstliederen niet bekend voor
„Stille nacht, heilige nacht" moeten
we ee® uitzondering maken. Het is
met 'dit Kerstfeest precies 130 jaren
geleden, dat dit lied voor het eerst
in de oude St. Nicolaaskerk te Oben-
dorf werd gezongen.
Een paar dagen voor die Kerst
dagen geraakte het orgel, dat des
tijds door Franz Xaver Gruber be
speeld werd, defect. De organist, die
ook wel eens componeerde, was van
mening, dat daar iets tegenover
moest worden gesteld. Op een ge
dicht, dat zijn vriend, de kapelaan
Jozef Mohr had vervaardigd, com
poneerde hij een eenvoudig wijsje
en toen het kerkorgel de Eerste
Kerstdag noodgedwongen moest
zwijgen, voerde Gruber met Mohr
het nieuwe Kerstlied voor het eerst
uit.
Organist-componist Gruber be
speelde daarbij de guitaar, terwijl
de dichter zijn „Stille naclht, heilige
rnaeht" zong, De aanwezigen wer
den er zo dioior gegrepen, dat zij
het lied dadelijk spontaan meezon
gen. Dat moet een bijzondere ge
beurtenis zijn geweest, waar nog
lang over werd gesproken, want
toen in het voorjaar van 1819 de or
gelbouwer Manraeher. uit Fügen te
Obendorf kwam, hoorde hij van het
mooie Kerstlied, dat Frans Xaver
Gruber had gecomponeerd en met
zijn vriend Mohr had voorgedra
gen.
De orgelbouwer vroeg en kreeg
van Gruber een afschrift, dat hij
meenam naar Tirol. Ook daar werd
men door het lied zeer getroffen,.
Het ging van de een naar de ander
de hele wereld door. Want vast
staat, dat overal waar het Kerst
feest wordt gevierd, het lied Stille
nacht, Iheilige nacht" wordt gezon
gen, zelfs door de inboorlingen
an de Mentawai-eilanden aan de
Westkust van Sumatra.
Toen enige jaren geleden een
Australisch oorlogsschip daar het
eiland Pagai aandeed en de opper
hoofden met hun aanhang het schip
bezochten, werd na een door de
inboorlingen gegeven voorstelling
com muni ty sin gin g beo ef en-d.
De inboorlingen lieten zich ook
daarbij niet onbetuigd en zongen
uit volle borst „Stille nacht, hei
lige nacht" in het Mentaweis, na
dat de bemanning ditzelfde lied in
het Engels hadden gezongen....
Van de cpmponist Franz Xaver
Gruber weten wij nog, dat hij 25
November 1787 te Unferweizberg
werd geboren en dat hij 7 Juni
1863 te Hallein overleed. Gruber
was organist en koordirigent en
hoewel hij waarschijnlijk wel meer
liederen zal hebben gecomponeerd,
is hij verder als componist van wei
nig betekenis. Slechts één groot
werk heeft Gruber de wereld ge
schonken, maar zelf is hij er niet
beroemd door geworden. Misschien
komt dat nog. In elk geval heeft hij
nu een postzegel
Tussen Nederland en West-Duits-
land is een aanvullende handels
overeenkomst gesloten, die voorziet
in een uitwisseling van goederen
voor een waarde van bijna 50 mil-
lioen dollars. Duitsland zal machine
rieën, chemicaliën en electrisohe in
stallaties leveren en zal van Neder
land o.a. vetzuren, tabak en rub
ber ontvangen.
hulpmiddel ter bestrijding van alle
huideuvels is Purol. Hoort in huis!
Komt, verwondert U hier mensen!
De engel zeide tot Maria:
Dat Heilige, dat uit u geboren
zal worden, zal Gods Zoon ge
naamd worden." Luc. 135
Zonder verwondering is ons Kerst
feest geen echt Kerstfeest.
Immers wat is 't, dat de» Chris
tenheid op 25 December herdenkt?
Over Wie gaat het?
We spreken zo graag va® het
kindje ia de kribbe, zo dichterlijk
lijk zelfs van een „kindeke"! Dat
werd Hij ook, zeker! En het gelo
vig hart zoekt ook het lieflijkste
woord voor dat wondere feit. Zeker!
Maar méér dan een kindje moete®
we gaan zien.
Gabriël heeft het eens ®a voor
goed gezegd, hoe wij Hem noe
men zullen: „Hij zal Gods Zoon
genaamd worden!"
En dan komt er stille verwonde
ring i® ons hart: God bij ops, Godis
eigen Zoon! Hij komt, in kribbe
'en kruis, ons tonen, wie God isj!
Heilige liefde in onze nood. Hij
komt, om de weg tot God vjoor
zondaars te banen, die weg hen te
leren gaan!
Maria heeft zich verwonderd over
Gods grote geschenk: „Mijn Zalig
maker!" zingt ze. Ik hoop, dat gij
ook iets van die verwondering kient.
Zelfs de. Engelen verwonderen
zich over Gois heil voor ziondaars.
(1 Petr. 1 12). En de gemeente
krijgt de taak, hen ervan te ven
tellen. (Ef. 3 10).
Hoe spoedig vergeten wij in alle
feestelijkheid het eigenlijk Wonder,
waar het om gaat. Wat kunnen
mensen God op het Kerstfeest opt
eren, door heel dat geweldig ge
beuren neer te trekken i® onze hei
dense sfeer. Zo las ik van ^engeltjes
met een Kerstmenu op hun schort-
jes"(!), „engeltjes, die uitzingen,
wat we zullen etenj"(;!Daar i<s
geen vergoelijking voor. Als wevain
het Evangelie een sprookje maken,
zijn we de kern en de kracht va®
ons Christendom kwijt.
Neen, dit zegt de engel, die
Maria zo ontroert en de herders
verschrikt: Hoort, mensen, Gods
Zoom kwam voor U o;p aarde! God
gaat een nieuwe wereld schappen,
midden in onze verzondigde werke
lijkheid. Zalig, wie het teken van
die nieuwe wereld reeds draagt in
zijn hart. Dis knielt voor het Kindje
In stille verbazing.
Gij ook? Nog klinkt de vriende
lijke nodiging van de herders: Kom-
verwonder U!
Komt, verwondert U hier, mensen!
Ziet, hoe dat U God bemint!
H.
vi. S.
