Kostbaar vocht waarom gestreden werd
LOOS ALARM
Een film over „zwaar water"
SPORT
Wat is eigenlijk zwaar water?
Scheikundigen noemen het een
voudig een verbinding van zuurstof
met een speciaal waterstofgas, het
z.g.n. deuterion; de vloeistof is
slechts een weinig dichter dan ge
woon water. Voor natuurkundigen
en de geleerden die zich met de
atoomenergie bezig houden, was het
zware water het onmisbare hulp
middel, kortom de remmende wer
king, die ervan uitgaat, maakt het
mogelijk de proefnemingen tot ont
binding der atoom plaats te doen
vinden, zonder dat zij uitlopen op
rampspoedige gevolgen.
Van 1939 af hebben alle labora
toria voor onderzoek naar de kern
lichaampjes, over de gehele wereld
gezocht naar het geheim van het
ontbinden der atoombom. Men had
hiervoor zwaar water nodig. Het
grote centrum der Europese produc
tie van deze kostbare vloeistof, be
vond zich in een donkere vallei, er
gens in Noorwegen, te Rjukan. Be
trekkelijke grote voorraden en
kele tientallen liters waren hier
opgeslagen. De Duitsers, die Noor
wegen nog niet waren binnengeval
len, boden, uiterst „correct" als al
tijd, aan deze voorraden te kopen.
De Noren weigerden. Op haar beurt
ondernam Frankrijk nu stappen. De
door het ministerie van Oorlog uit
gezonden agent had uitgebreide vol
machten wat betreft de prijs en
eventuele andere voorwaarden. De
Noren stelden echter het zware wa
ter zonder meer ter beschikking van
de Franse geleerden. Doch de Duit
se inlichtingendiensten waren op
hun hoede.
Men moest allerlei krijgslisten te
baat nemen om de flessen met zwaar
water veilig en wel in Frankrijk te
krijgen. In deze strijd dolven de
Duitsers het onderspit tegen de
Franse geheime agenten. Het zware
water kwam te Parijs en werd ver
volgens, ten tijde van de Duitse in
val in Frankrijk, naar Engeland ge-
evacueerd. De Duitsers, die ook
Noorwegen hadden bezet, vonden
een fabriek, waarvan de installaties
volkomen intact gebleven waren,
maar van de voorraden geen spoor.
Verscheidene maanden zou het du
ren voor er één druppel zwaar wa
ter, na de vele stadia van het in
gewikkelde procédé te hebben door
lopen, in de speciaal daarvoor in
gerichte gaarbak, kon vallen.
De geallieerden paraat
De Engelsen en de in Londen
vertoevende Fransen en Noren, be
grepen het gevaar. Duitsland mocht
onder geen enkele voorwaarde de
beschikking houden over de fabrie
ken van Rjukan, om haar niet in
staat te stellen de atoombom uit te
vinden. De eerste expeditie met
zweefvliegtuigen mislukte. Men pro-
BOEKENNIEUWS
CANADA
door Dr. W. G. N. van der Sleen
Nederland's Boekhuis, Tilburg
De liefde voor Canada is maar niet
iets wat zo toevallig zou kunnen
bestaan, deze liefde is vanzelfspre
kend en heeft een beslissende im
puls gekregen tijdens en na de jong
ste oorlog, toen de zonen van dit
grote prachtige, door en door de
mocratische land, als bevrijders ons
land kwamen binnengereden. Na
die tijd is Canada een begrip ge
worden van stoere en rustige le
venskracht, van degelijkheid en
evenwichtigheid, van ruimte en
blij de gezonde levenszin. Maar ook
hier geldt weerde liefde is on
bestemd, al hecht zij ook aan de
dierbare Canadese doden, die in Ne
derlandse aarde rusten. De kennis
zal de liefde voor Canada moeten
versterken, vooral nu duizenden
van onze boerenzoons en meisjes
naar ginds zijn vertrokken. Dr. van
der Sleen, de bekende Nederlandse
wereldreiziger, heeft Canada meer
dere malen bereisd, gebruik makend
van de vervoersmiddelen der be
schaving, maar ook per tent en kano.
Op deze reizen heeft hij land en volk
leren kennen op een wijze, die me
nigeen hem kan benijden. Zijn er-
beerde een ander middel. Noorse
saboteurs werden als parachutisten
neergelaten op de hoge kale vlakte,
die het dal van Rjukan beheerst.
Natuur en vijand trotserend, slaag
den zij er tenslotte in het voor
naamste deel van de fabriek te ver
nielen.
De Franse journalist, die gedu
rende de oorlog omroeper van de
B.B.C. was, Jean Marin, heeft met
uiterste nauwgezetheid het helden
dicht van onze geheime agenten en
die der Noorse parachutisten gere
construeerd. Vervolgens schreef hij
het scenario voor een film, welke
hij tevens van commentaar voorzag.
Franse regisseurs en technici zijn
naar Noorwegen gegaan, om dit on
gelofelijke avontuur op de gevoe
lige plaat vast te leggen. Franse ge
leerden ,als Juliot Curie, enkele
agenten van de Franse geheime
dienst, Franse staatslieden, waaron
der de minister Raoul Dautry, de
Noorse parachutisten en de leden
van de Engelse generale staf hebben
hun medewerking verleend aan de
ze uiterst waarheidsgetrouwe recon
structie, die dientengevolge van een
bijna pathetische aangrijpendheid is.
De film zodoende ontstaan, „La
Bataille de 1' Eau Lourde" (Strijd
om de atoombom), werd Vrijdag 29
October door Jean Marin zelf te
Amsterdam gepresenteerd. Deze
film. die zich afspeelt in het prach
tige decor van de Noorse bergen,
en die een toonbeeld is van helden
moed en doortastendheid, verdient
bijzondere aandacht van het pu
bliek.
varingen -en indrukken heeft hij
neergelegd in zijn boek „Canada",
waarin veel is te vinden, dat de be
langstelling bevredigt en dat op een
uiterst aantrekkelijke wijze. Het is
goed „reizen" met deze grote na
tuurkenner, die de hoofdzaken in
enkele duidelijke lijnen weet te
schetsen, maar vooral het detail ten
volle tot zijn recht laat komen.
De algemene beschouwingen wis
selen af met gekruide en van een
intense levensvreugde doortrokken
dagboekbladen. De schrijver wijdt
een hoofdstuk aan de grandioze oor
logsinspanning van Canada, dat ook
ons land de bevrijding bracht. Dan
duikt hij in de historie van dit on
eindig grote land, dat feitelijk
een werelddeel is. Hij waagt het
met een natuurlijke zelfbewustheid
hypothesen neer te schrijven, die
bij verder lezen steeds meer aan
waarschijnlijkheid winnen. Via de
beschavingscentra reisde de schrij
ver door de prairie naar het Rots
gebergte, waar de Canadese natuur
zich uitleeft in al de grootsheid en
ongerepte schoonheid, die in Euro
pa zeldzaam is geworden. Het con
tact met de Indianen, inzonderheid
de grote Indiaanse schrijver Grijze
Uil leveren enkele hoofdstukken
op, die een bijzondere bijdrage be
tekenen tot de kennis van deze oor
spronkelijke bewoners. Menig ge
waagde tocht maakte Dr. van der
Sleen over wilde rivieren in Alber
ta en door het merengebied van
Saskatchewan. De Nederlanders in
Canada, de beste vertegenwoordi
gers die ons land in den vreemde
heeft, komen in dit boek aan hun
trek. Hoofdstukken over de Cana
dese spoorwegen, die zulk een bij
zondere rol hebben gespeeld bij de
ontplooiing van het land en de pro
ductie van deze jonge, krachtige
staat, completeren het boek, waarin
ook toekomstige emigranten onmis
bare bijzonderheden zullen aantref
fen. Het is een prachtig boek, door
spekt met fraaie foto's en niemand
die het ongelezen liet, zal mogen
klagen, over het feit, dat het nog
zo moeilijk is het buitenland te be
zoeken. Het geeft meer, dan velen
met kostbare deviezen ooit zullen
weten te kopen.
PREDIKBEURTEN
Zondag 28 November
Ned. Herv. Kerk. ZIERIKZEE:
Grote Kerk: 10 uur cand. M. J. v.
Wijck. Kleine Kerk: 10 uur Ds,.
Pijmacker Hordijk; 7 uur Os. Kaijff.
KERKWERVB: 7 uur Ds. v. d. Grift.
SEAOOSKERKE: 10 uur Ds. v. d.
Ingezonden mededeling
Dappere kerels, die professoren
bankiers, putjesscheppers, ingenieurs, kantoorbedienden,
groenteboeren, drogisten, kortom, al die levende wezens, die
mensen heten en die op eenvoudige wijze hun plicht deden in
tijden van doodsgevaar.
Diep menselijk beschreven door hun vriend Ernie Pyle in zijn
ontroerend boek „Dappere Kerels", waarop ook Uw boek
verkoper trots is! 'n Cultuurserieboek!
Grift. BURGH: 10 uur Ds.. Enklaaar.
HAAMSTEDE: 10 uur Ds. v. Vliet,
,Hi-A., 6.30 uur idem, dank. RENES-
SE: 11 uur Ds. Cramer; Evangeli
satie 10 uur dhr. Bolij.n. NOORB-
WELLE: 7 uur Ets. Cramer, H-A.
ELiKERZEE: 10 uur Ds. v. Tuil.
BROUWERSHAVEN: 2.30 uur Ds-
v. d. Grift. ZONNEMAIRE: 9 uur
Ds. Cramer. NOORDGOUWE: 10 u.
Ds. ten Ca te. DREiSCHOR: 10 uur
Ds. Knijff, H.A. OUWERKERK: 10
uur Ooigstpreek. NIEUWERKERK:
10 uur Ds. Westerhof. OOSTER-
LAND: 10 en 3 uur Ds. v. d. Broeek.
SIRJANSLAND: 10 uur Ds. Mars
man, 6,30 uur dhr. Bolijn. BRUINIS-
SE: 1.30 Ds. Marsman, H.DS 6.30
uur idem. ST.-PHILIPSLAND: 9.30
en 2.30 uur Ds. de Limdt. SCHER-
PENISSE: 10 uur leesdienst, 2.30
uur Ds. Koioreman.
"Tïïth!1" Kerk ZIERTKZEE: 10 uur
de heer H. J. A. Haan, proponent te
Zandvoort.
Geref. Kerk. ZIERIKZEE: 10 en
3-30 uur Ds.. Greving. HAAMSTEDE:
10 en 3 uur Dsi. van Swighem.
SCffARENDIJKE10 en 2-30 uur
Dsi. rioioytema uit Monster. BROU
WERSHAVEN: 11.15 en 3 uur Ds.
J- C. Streefkerk uit Veere. ZON
NEMAIRE: 9.30 uur Ds. J. C. Streef
kerk uit Veere, 2.30 u. leesdianst.
NIEUWERKERK: 10 en 6 uur Ds.
Aalhersberg uit Zonnematre. OOS-
TERLAND: 10 uur leendienst, 2.30
uur Ds. Aalhersberg uit Zoninemaiire
BRUINISSE: 9.30 en 3.30 uur Ds.
Brommer. A.J.POLDER: 10 en 2.30
uur Ds. Arntzen.
Geref. Kerk (Art. 31 K.O BROU
WERSHAVEN: 9.30 en 1..3Ó uur Ds.
Koiuwenhioven.
Chr. Geref. Kerk. ZIERIKZEE:
10 en 3.30 uur Dsi. v. d. Klis. HAAM
STEDE: 10 uur leesdienst, 6 uur
Dis. v. d. Klis uit Zierikzee.
Geref. Gemeente. ZIERIKZEE: 10
2 en 6. uur leesdienst. HAAMSTE
DE: 10, 2-30 en 7 uur leesdienst.
NIEUWERKERK: 10, 2.30 en 6 uur
leesdienst. OOSTERLAND: 10, 2.30
en 6 uur leesdienst. BRUINISSE:
11 en 5 uur leesdienst. ST.-PHI
LIPSLAND: 9.30, 2.30 en 6 uur
leesdienst. SCHERPENISSE: 9.30, 2
en 6 uur leesdienst.
Oud-GerefKerk. ZIERIKZEE
9.30, 2 eo 6 uur ieeskerk. OOSTER
LAND: 9 30, 2 en 6 uur Ieeskerk
BRUINISSE: 1-30 en 6.30 uur lees
dienst. ST.-PHILIPSLAND: 9.30,
2.30 en 6 uur leesdienst.
"Leger des Heils. ZIERIKZEE: 10
uur rieiligingsdienst; 3.30 uur open-
luchtsamenkomst; 7.30 uur Verlos
singssamenkomst. Dinsdag 30 Nov.:
7-30 uur Soldatenmeeting. Donder
dag: 8 uur Heiligingsdienst 0.1.v.
Kapiteins Root.
Burgerlijke Stand van Zierikzee
Geboren: 19 Nov. Pieter Mariinus,
z. v. W. Beije en A- C. M. de
Jonge; 21. Cornelia Adriiana, d. v.
J. J. Snijders en A. F. WiltenibuTg;
20- Frans, z. v. J- Ravia en J. J.
Plompen; 23- Marinus Corneiis, z-
v. J. C. Barrevoets en C- M. van
Kuijk; 25. Corneiis Pieter, z. v. C.
bij de Vaate en J. A. Legemate.
Gehuwd: 25 Nov. C. L. Praet, 28 j.
en K. Barrevoets, 22 j.; 25. A- C.
van den Berg, 26 j. en H. A. van
Strien, 25 j
Overleden: 21 Nov. P. Beije, 24 j.;
24- A. Otte, 3 mnd.
Hoe kan man van een schipper,
die eem hele dag op zee, de wind
rond zijn oren hoort zoeven, ver
wachten dat hij precies op tijd wak
ker wordt Een wekker is een goed
ding, maar zo'n technisch rammel
tje is werkelijk niet voldoende om
bewustheid te brengen in een slaap-
verdoving, die dieper is dan een
medische narcose en 'lijkt te zwie-
van op de grens van het bewuste
loze. De slaap des rechtvaardige»
is doorweven met vizioenm van
zeesterren, die de mosselbanken be
dreigen, va» korren, standaard-
capaciteitseijfers ien visjes, idiie voor
een „vervalletje" zorgen. Maar dan
komt er ergens een stem uit bet
onbestemde Piet, 't is tied ïte
redelijkheid van dit wekkend, geluid
wordt niet begrepen, maar er is
iets dat automatisch reageert op
dit geluid. De schipper, gehoorza
mend aan de eeuwige arbeidsplicht,
die altijd op mensen heeft gerust,
zoektv in het donker zijn naar olie
en vis ruikende plunje en schuifelt
op kousenvoeten naar beneden. Ver
wacht ia deze situatie geen- was-
kuuir met Palmolivebehandeling of
een ontbijt met een beschuitje of
dergelijke beschavingsprocedé's. Er
wordt wat onder een kraan „gepoe
deld",'hetgeen niet anders Wil zeg
gen, dan dat een paar natte handen
over een slaperig gezicht Worden
gewreven. Er wordt wat ,iin een'
kast gerommeld en volgens oude
ritus wordt een knapzak met brood
over de schouder gegooid, waarin
de proviand is opgeborgen. 'Dan
stapt ide schipper naar buiten. Hij
knippert wat beduusd naar de ster
ren, die nog rbinkelhelder tegen de
hemel staan en vindt het erg vroeg.
In het donker ligt de schuit roerloos
in het water, wat eigenaardig is,
want de knecht had anders op die
tijd altijd wel een lichtje en een
vuurtje aangestoken, en nu is er
zo maar helemaal niets. De schip
per begrijpt het niet, gaat naar huis,
steekt zijn hoofd in de deur en
kijkt op de klok. Hij schrikt ervan
en grinnikt. Drie uur te vroeg stond
hii op straat te „suzebollen". Hij vindt
dat stom en zal morgen wel afre
kenen met de stem, die hem dat
beeft geleverd. Hij tuimelt slnel in
zijln kooi en gaat nog ee|n paar
uurtjes pitten, net of er nieits is
gebeurd.
VOETBAL.
Zierikzee IMO.C. I-
Voor de belangrijke wedstrijd te
gen MOC I verschijnt bet le elftal
van Zierikzee als volgt: A. Hage
id.; J. Schoonen en J. Rossen a.;
J. L. de Hooge, J. J. Doigger en J.
de Witt m.; ri. ten Haaf, C. Krel-
loo, I. Haverhoek, A. Roster en
C- v. d. Westen v.
Bij gunstig weer mag een mooie,
spannende wedstrijd worden ver
wacht, daar beide elftallen wel
alles op alles zullen zetten om de
beide puntjes binnen te halen- Zie
rikzee beeft ongetwijfeld een kans,
maar dan zal er enthousiaster ge
speeld moeten worden dan tegen
RCS en zal open spel en zuiver
plaatsen geboden zijn.
27. Zon opi 8.19, onder 16.36.
Maan op 3.52, onder 14.59.
28. Zon op 8.21, onder 16.35.
Maan op 5.18, onder 15.14.
Nieuwe Maan 30 November.
