De Walcherse schade-cijfers spreken
een wrede taal
„Stuivende akkers"ook in W.-Schouwen
Kamer van Koophandel vergaderde te Goes
Last van zenuwen?
De Wederopbouw brak ijzer
met handen
Walcheren en Schouwen-Duive-
lamd, twee Zeeuiwse eilanden, die
beide In het lekgesehoten schuitje
zitten en een na-oorlogse rivier vpl
klippen en banken bezeilen, maar
toch slechts een bedroevend klein
beetje van elkaar af weten. Diat is
een vreemd verschijnsel, maar het
dateert reeds van heel lang voor
de oorlog, of liever het is nooit
anders geweest. Dat is droevig,
maar het is niet eenvoudig om de
historisch gegroeide wederzijdse
vooroordelen in eenmaal de nek
om te draaien, al zou de Zeeuwse
eenheid er ook nog m zeer mee
gemoeid zijn.
De Walcherse patatjes en rode
kool, die stellig gegroeid zijn op
de grand, waarover eens het gul
pend Noordzeewater stroomde, wor
den in het door winden omhuilde
Zwitserse barakkenkamp te West-
kapelle, geserveerd door enkele
struise boerendeernen, die even be
deesd zijn als hun kleding kleurrijk
en zinvol. Op 'dio gezichten ligt
een ernstige trek, die de oorlog
er in groefde enwie weet hebban
deze boerenmeisjes niet de tocht
gemaakt door het steeds wassende
water. Misschien gaan die meisjes
trouwen met een van die knoestige
hoerenkerels, die zwaar over het
dorp rondstappen of in de taaie
Walcherse klei rondwoelen om er
weer een beetje vruchtbaarheid aan
te onttrekken. Gemakkelijk zal die
trouwerij niet zijn. Aan liefde zal
het niet ontbreken, want het Wal
cherse volk heeft bewezen trouw
te zijn en voor tegenslagen niet te
rug te schrikken, maar de huizen,
of liever het gebrek aan huizen,
zal de plannen nog wel een beetje
ophouden. Het is nuttig eens in het
zwarte boekje van Walcheren te
kijken. Daarin kan men cijfers vin
den, die tot nadenken stemmen. Wat
de lichte schade betreft werden
12.000 woningen genoteerd. Aan
3400 woningen werd zware schade
toegebracht. Totaal verwoest wer
den niet minder dan 3100 panden.
De totale schade aan huizen en ge
bouwen bedroeg bijna 110 millioen
gulden. In nuchtere cijfers is daar
mede de Walcherse catastrophe, nog
ongedacht de onberekenbare schade
aan de gronden, aangegeven.
Een bovenmenselijke taak
Om in deze baaierd van vernie
lingen en verwoestingen wieer or
de" te scheppen en het wederop-
bouwwerk ter hand te nemen, bete
kent een bijna bovenmenselijke taak,
die alleen mannen van staal voor
hun rekening kunnen nemen. Een
van die mannen was ongetwijfeld
het Hoofd van het Streekbureau
Walcheren, Ir. J- Gerber. Deze man
heeft om het met de woorden van
de Commissaris der Koningin te
zeggen, „gevochten als een leeuw.
Ir. Gerber heeft onvermoeid op de
bres gestaan voor de belangen van
het zo zwaar getroffen eilapd en
het was zeker een kleinie vergoe
ding voor hem, dat hij in tegen
woordigheid van een collectie pers
mensen, door de Commissaris open.
lijk werd geprezen, al heeft hij wer
kelijk zich niet ingespannen om
pluimpjes in ontvangst te nemen, ir-
Gerber gaat zijn belangrijke post
verlaten en hij kan die ook veria-
ten, omdat in grove lijnen het We-
deropbouwplan reeds in een be
paald stadium van ontwikkeling is
gekomen. De toestand is nu zo ge
worden, dat Ir. Gerber de afwer
king van de Wederopbouw met een
gerust hart aan de gemeentebestu
ren kan overlaten. Hij zal op ver
zoek van het ministerie evenwel nog
(tot 1 Januari 1949 in functie blijven.
Resultaten.
Alweer moeten cijfers een beeld
geven van hetgeen de* Wederop
bouw op Walcheren heeft gepres
teerd, om deze zoutwatersteppe te
veranderen in >een gebied, waarin
het steeds beter wonen zal zijn. De
lichtbesehadigde woningen werden
opgeknapt, waarmede een bedrag
van 15 millioen gulden gemoeid was.
Voo.r het herstel van de zwaar be
schadigde panden was een bedrag
van 17 millioen gulden benodigd.
Het herstel van de grote gebouwen
vorderde 7.5 millioen gulden. Eind
1948 zullen 700 verwoeste panden
weer opgebouwd zijn, hetgeen neer
komt opi een bedrag van 9.5 milli
oen gulden. Totaal werden 1843
nieuwe woningen aanbesteed. Hier
van zullen eind 1948 600 woningen
gereed zijn. Hiermede is een be
drag van 23 millioen gulden ge
moeid. Totaal werd aan de wedier-
opbouw een bedrag van 75 millioen
gulden tan koste gelegd, een res
pectabel cijfer, dat na de milli-
oenendans der verwoestingen klinkt
als een hoopgevend geluid, dat Wal
cheren er boven op komt. Een pres
tatie, waarvan de wereld in finesses
kennis zou moeten nemen. Als het
weer goed wordt op Walcheren, als
de mensen, die nog steeds in hun
evacuatieplaatsen verblijven, zo zoet
jes aan weer huis toe gaan en de
Walcherse meiskes kunnen trouwen
dan hebben zij dit voor een groot
deel aan Ir. Gerber te danken, die
ue huizen in Den Haag afdwong
met de gloed .en de voortvarend
heid van een goedaardige volks
menner.
Grondeigenaars moeten
op hun hoede zijn
Het November-nummer van het
maandblad voor de Landbouwvoor-
lichtingsdienst is in zijn geheel ge
wijd aan „Stuivende akkers" in ver
schillende delen van ons land.
Wat in dit nummer over dit on
derwerp gezegd wordt, is aanlei
ding voor ons, ook iets hieruit mee
te delen, over het voorkomen van
stuivende akkers in Westelijk Schou
wen en zo mogelijk enige raadge
vingen naar voren te brengen, om
dit euvel, dat wellicht in de toe
komst nog zal toenemen, zoveel mo
gelijk te voorkomen, eventueel te
verbeteren of te beperken.
Dat ook in onze omgeving dit
kwaad toeneemt, zal de opmerkzame
waarnemer ten volle beamen. Voor
al in het afgelopen voorjaar kwam
het stuiven van de grond voor op
percelen, waarop men het voordien
nog nimmer had waargenomen. Ook
de zavelgronden beginnen hier en
daar reeds onder het stuiven te lij
den. Wel komt dit stuiven van het
land niet in die mate voor als in
het buitenland, met name in de Ver.
Staten, waar geweldige oppervlak
ten door het stuiven volmaakt waar
deloos voor de cultuur zijn gewor
den, doch wanneer er in ons land
geen maatregelen tegen getroffen
worden, zal het ook hier steeds er
ger worden, met al de gevolgen die
daaruit ontstaan.
Belangrijk probleem
Dat bovenstaand probleem er een
van buitengewoon belang is, moge
blijken uit het feit, dat ook in „Na
tuur en Landschap", October 1948,
aandacht aan deze zaak is geschon
ken in een artikel van Dr. J. H.
Westermann, over: ,,'s Werelds na
tuurlijke rijkdommen en de toename
van de bevolking", waarin hij er op
wijst, dat wij met het oog op de sterk
toenemende bevolking in de gehele
Telefoonautomatisering
Dure veren
Onder voorzitterschap van de heer
F. P. O. M. Koch vergaderde Woens
dag de Kamer van Koophandel en
Fabrieken in hotel „De Korenbeurs"
te Goes.
Van de minister van Economische
Zaken was goedkeuring ontvangen
op de rekening over het jaar 1947.
De voorzitter gaf een overzicht van
een vergadering, de vorige week te
Utrecht gehouden, van de voorzitters
van de Kamers van Koophandel, met
Dr. Jaspers, secretaris-generaal van
de Belgische Economische Unie. Spr.
zag de Beneluxj op het ogenblik
meer als een „acte van geloof" dan
als „een concreet geheel". Wat de
financiële toestand betreft is nog niet
veel bekend. Hoe het, wat Neder
land betreft, zal moeten, weet spr.
nog niet. Nederland kan nu een
maal niet blijven lenen en dan is de
Indische kwestie een zwarte scha
duw. Wij zullen daarom alles moe
ten doen om niet de zwakste partij
te zijn in de Benelux.
Openstelling telefoon Zierikzee
Vervolgens kwam aan de orde
een voorstel om bij het Hoofdbe
stuur der P.T.T. pogingen in het
werk te stellen om te komen tot een
spoedige automatisering van de te
lefoon in de afgelegen Zeeuwse ge
bieden. In verband hiermede werd
voorgesteld bij de begroting een be
drag van f 200 te voteren, ten be
hoeve van het Comité Openstelling
Telefoon te Zierikzee. De algemeen
secretaris, de heer A. S. de Jonge,
wees er op, dat bij meer dan 500
abonné's het Rijk 50 der kosten
van de openstelling des nachts voor
zijn rekening neemt. Bij minder dan
500 abonné's is dit slechts 25 In
Zierikzee zijn er 376 abonné's. De
overige kosten komen voor rekening
der abonné's. Indertijd heeft de
toenmalige minister Neher toege
zegd, zo vlug mogelijk te zullen
Mijnhardt's Zenuwtabletten
,a helpen U er overheen.
overgaan tot automatisering der af
gelegen Zeeuwse gebieden. Deze
toezegging moet thans opnieuw de
regering in herinnering worden ge
bracht en er moet worden aange
drongen op automatisering bij voor
rang.
De heer Blommaert was van me
ning, dat het geven van f 200 voor
Zierikzee een precedent schept. In
Hulst b.v. is de situatie dezelfde.
Spr. stond op het standpunt dat deze
kosten door de P.T.T. zelf moeten
worden gedragen. De heer de Jonge
ontkende dat het hier een prece
dent betreft; terwijl de voorzitter
betoogde dat principieel de verplich
ting tot betaling bij de P.T.T. ligt.
Er moet hier echter in het belang
van het economische leven worden
gesteund.
Het nieuwe kantoorgebouw
De heer de Jonge gaf hierna een
overzicht van de stand van zaken
t.a.v. het nieuwe kantoorgebouw der
Kamer aan de Seisdam te Middel
burg. Er bestaat hoop dat het ge
bouw dit jaar nog in gebruik zal
kunnen worden genomen. De kos
ten, begroot op f 65.000, zullen ech
ter aanmerkelijk worden overschre
den en worden nu geraamd' op
f 100.000, waarvan f 80.000 voor het
gebouw zelf en de rest voor de in
richting. Uitvoerig werd hierover
nog van gedachten gewisseld. Een
compromis-voorstel van de heer de
Jonge tot het inschakelen van de
Raad van Bijstand, voor advies over
verdere verbouwing enz., werd ver
worpen, omdat het hier zuiver een
taak van het bestuur betreft.
Bij de rondvraag vestigde de heer
Steutel de aandacht op de dure ta
rieven voor de veerverbinding met
Schouwen-Duiveland. Baron Collot
d' Escury meende dat de Provincie
niet coulant is wat betreft het geven
van reductie op de tarieven. De
heer Roose achtte instelling van spe
ciale tarieven voor het vrachtver
voer noodzakelijk. Hierna sluiting.
wereld, zuinig met onze cultuur
grond moeten zijn en deze door de
z.g.n. erosieverschijnselen, waaron
der ook het stuiven gerekend wordt,
niet moeten laten verminderen.
De schade door deze verstuivingen
veroorzaakt, is vaak niet gering. Im
mers, het deel van de grond dat ver
stuift, is meestal het waardevolste
deel van de grond, n.l. de humus,
die lichter weegt dan klei- of zand-
deeltjes. Verder waait met deze hu
mus ook een belangrijk deel van de
reeds gezaaide kunstmest weg, om
dat deze voornamelijk in de boven
ste laag van de grond aanwezig is.
Nog erger wordt de schade, wan
neer op een dergelijke akker reeds
een gewas gezaaid is, dat al of niet
bovenstaat. Ook in het meerdere of
mindere mate volstuiven van grep
pels en sloten, waardoor deze min
der goed functioneren, is een nadeel
dat zeker niet uit het oog verloren
mag worden.
Achteruitgang van grondstructuur
De toename van het stuiven der
gronden wordt algemeen geschoven
op de achteruitgang van de struc
tuur van onze gronden, vooral ge
durende de laatste 50 jaar. Deze
achteruitgang komt slechts langzaam
tot stand, doch als de structuur een
maal bedorven is, komen de ver
schijnselen regelmatig terug en kost
het zeer veel moeite deze slechte
structuur weer te herstellen. Vele
bodemdeskundigen nu wijten deze
achteruitgang van de structuur aan
het te weinig gebruik van organi
sche meststoffen en het te veelvul
dig gebruiken van kunstmeststoffen.
Welke maatregelen kunnen we
nu nemen, teneinde de percelen die
neiging tot stuiven hebben, daarvoor
te behoeden? In de eerste plaats
moeten we deze percelen met or
ganische mest: stalmest, compost of
groenmest, weer een betere struc
tuur trachten te geven. In de tweede
plaats moeten deze gronden in het
voorjaar zo grof mogelijk gehouden
worden, dus bij droogte niet slepen
of rollen en in de derde plaats moe
ten we trachten de windkracht te
breken, door eventueel aanplanten
van houtwallen. We weten wel dat
deze laatste bezwaren meebrengen,
doch zij kunnen meehelpen onze
grond voor verstuiven te vrijwa
ren. In dit verband zouden wij
er op willen wijzen om maar niet
voetstoots een houtkant op te
ruimen, omdat men meent daan
nadeel van te hebben. In onze
omgeving worden vaak houtkan
ten gekapt en wallen geslecht
en vervangen door een afscheiding
met draad. Vaak is deze handelwijze
volkomen fout. De draadafscheidin
gen breken de windkracht niet en
werken daardoor het stuiven vaak
in de hand.
Toenemende verstuiving verwacht
Tenslotte willen we als onze me
ning uitspreken, dat wij verwachten
dat het stuiven van gronden in W.-
Schouwen nog zal toenemen, omdat
er grote kans bestaat dat onze gron
den steeds droger zullen worden, in
verband met de diepere ontwate
ring van de polder Schouwen, waar
door het water uit onze omgeving
sneller en beter zal worden afge
voerd. Dit zelfde verschijnsel heeft
zich ook in Limburg voorgedaan,
waar lager gelegen jonge ontginnin
gen werden ontwaterd, ten koste
van hoger gelegen oude cultuurgron
den daar dicht bij, die daardoor
gingen stuiven.
In het bovenstaande hebben wij
slechts enkele kanten betreffende
dit voor land- en tuinbouw van Wes
telijk Schouwen zo belangrijke pro
bleem naar voren gebracht, dat ze
ker de aandacht verdient van alle
bodemgebruikers, opdat zo nodig en
mogelijk, tijdig maatregelen geno
men kunnen worden.