De Grondwet, een eeuw geleden afgekondigd
STAD EN PROVINCIE
3 Nov. 1848 werd Nederland een parlementaire democratie
Thorbecke's schepping schraagde de grondwettige monarchie
3 November herdenkt Nederland
Ide dag waarop voor 100 jaar de
Grondwet van 1848 iwierd afgekon
digd- Een iganis nieuwe Grondwet
door J- R- Thorbecke, Leids ho-og-
leraar vooirbareid, lontwoxpen en
verdedigd.
Toen een „dubbele Kamer", die
zich op het ontwierp ener Staats
commissie baseerde, haar taak had
beëindigd, sprak minister de Kem
pen aer de historische woorden, dat
„in tegenstelling met wat elders
in Europa gebeurde, de geëerbie
digde Grondwet, Zonder oproer, ge
zuiverd wias".
Tohan Rudolf Thorbecke was de
geestelijke vader van dit zieer
belangrijke werk, dat niet ineens
tot stand kwlaim. In 'rijn, Leidse jaren
wordt zijn levensweg omgebogen.
D e professor wordt s t a a t fi
rn an! Hij geeft college over ide
Grondwet van 1815. Drie jaar lang.
En deze cursus leidde tot het sdhriju
ven en uitgeven van het vermaarde
bioek „Aantekening op de
Groinidwet", dat in 1839 ver
scheen, en dat, daarna nog 'belang
rijk aangevuld, de stoot heeft gege
ven tot de zeer belangrijk® en in
grijpende grondwetsherziening van
1848. die voor ons land langs vreed
zame weg bereikte, wiat elders
slechts id oor revolutie kon worden
verkregen. Door dat boek is Thotr-
b e c k e d e pionier, de grondleg
ger, de vader geworden van en voor
onze nieuwe parlementaire rege
ringsvorm.
Van dit boek is getuigd, dat het
heeft gewerkt als „een schot in een
slapend woud". Dat ons volk, ons
land, toen met een slapend woud
werd vergeleken, Was niet erg eer
vol, maar verdiend. Wij wiaren ver
slapt en lontzenuwd, hadden geen
belangstelling voor zaken van staat
en wetgeving, lieten alles aan de
koning over als ware het „Zijne
huiselijke aangelegenheid". Deze
koos a,ls ministers geenzelfstandige
mensen, maar dienaren die voor
hem bogen. Er wias w!el een zoge
naamde „Volksvertegenwoordiging",
maar zonder wortel ijn het volk.
"Ci r moest een nieuwe Grondwlet
komen, een nieuwe vertegen
woordiging en daardoor meer a-toi-
dacht voor en meer leven in staat
en maatschappij.
Thorbecke zag met klare blik,
dat wanneer men dit niet langs
wettige, vreedzame Wieg bereikte,
straks de invloeden uit ide vreemde
als een storm door ons land Zou
den gaan. Want de groieiericte be
weging tot staatkundige hervor
ming zou tenslotte aan onze grezen
niet te stuiten zijn.
In 1839 kwam de regering met
voorstellen tot wijziging der
Grondwet, door Thorbecke een
„nationale teleurstelling genoemd,
onze regeringsvorm vergelijken i
met „een waggelend gebouw",
waarvan de fundamenten moesten
worden hersteld, en niet, hier en
daar een enkele steen veranderd".
TZ" oning Willem! I trad in 1840 af
en Willem II bleek als koning op
precies hetzelfde standpunt te staan
als zijn vader. Op elke aandrang
antwoordt hij1 afwijzend, ziet wel in
dat aan hervormingen op de duur
niet meer te ontkomen is, maar
stelt telkens weer uit.
Voor de tweede maal kamerlid in
1844, dient Thorbecke met acht an
dere kamerleden een voorstel in tot
algemene grondwetsherziening: het
voorstel der negen man
nen, uitdrukking gevend aan Thor-
mer sprak zijn veto over deze in
grijpende wijzigingen uit en in 1845
bij ide Kamerverkiezingen, werd
Thorbecke niet herkozen. De koning
blijft tegen de wijzigingen gekant,
doch de stroom, is niet te stuiten.
De klop aan de id eur moet
worden gehoord. Het kan niet uit
blijven. Op! 9 Maart 1948 diende de
regering bij de Tweede Kamer voor
stellen in tot herziening va|n de
Grondwet, maar, ;al gingen zijl in
de richting van Thorbecke's her
vormingen, zij1 bleven er in menig
opzicht beneden. Ein dit was eeri
fout. Want lallerwege begon de
storm op te steken; overal deden
de nieuwe eisen der democratie
zich gëlden en verlangde het volk
medezeggenschap en ihvloied.
P ipdelijk besefte de koning dat hij
verder moest gaan; hij deelde
de toenmalige kamervoorzitter me
de, dat hij een ruimere herzie
ning der Grondwet noodzake
lijk achtte. Willem II wias
dus bekeer d. Hij1 begon in te
zien dat Thorbecke gelijk had. Wat
er precies is gebeurd, wie er op
de koning invloed hebben uitge
oefend om toe te geven, is nooit
met zekerheid bekend geworden.
Vast staat echter, dat de revoluti
onaire gebeurtenissen in het bui
tenland, met name in Frankrijk,
's konings beslissing hebben verhaast
Het duurde nog maanden eer de
nieuwe Grondwlet werd afgekon
digd. Dat gebeurde eerst o,p 3
November 1848.
Thorbecke was overwinnaar. 'Hij1
schonk aan ons volk een nieuwe
Grondwet, een nieuwe regerings
vorm, die uitgangspunt en grond
slag werd van onze nationale ver
heffing en ontwikkeling,
f Toen 5 Juni 1872 de grote staats
man ontsliep op 74-jarige leeftijd,
werd er een medaille geslagen met
zijn beeltenis en met zijn woohd
als randschrift:
„De Grondwet mag geen loutere
vorm, moet een nationale kracht
wezen". Zij werd het!
HAAMiSTEDE. Onze vroegere dorps
genoot, de heer J. C. Saman Kz.
slaagde dezer dagen te Tilburg voor
het examen voor kommies bij de
invoerrechten en accijnzen.
BROUWERSHAVEN. Voor de
Kerstpakketten-actie van die NIWIN
Werden to deze gemeente 22 eti
ketten verkocht.
Het plaatselijk NIWIN-Comité
heeft diezer dagen aan alle jongens
uit deze gemeente, die zich to In
donesië bevinden, een St.-Nioola-aB-
pakket gestuurd.
Op Dinsdag 9 November a.s.
zal in deze gemeente optreden het
FiLm-Nicholstournée. Het program
ma zal bestaan uit een tweetal
films, n.l. een hoofdfilm en een
NIWlN-propaganda-film. Verder zal
die avond optreden de elowin-sinel-
tekenaar Nieholls enz. In de pauze
zullen door deze clown boekjes
over de NIWIN verkocht 'worden,
Waarvan de opbrengst ten goede
komt aan de plaatselijke kas. van
die NIWIN. De baten van de ge
hele avond komen eveneens tan
goede van die kas.
Op Woensdag 1.1. Werd in het
Baamslop' alhier een tooonzaal van
De jurk groeit met het kind mee.
De mode-ontwerpers hebben begrip
getoond voor de problemen, waar
voor moeder zich gesteld ziet bij
het kleden van haar snelgroeiende
spruiten. Mevr. Kaye Morris ont
wierp dit jurkje voor meisjes van
4 tot 8 jaar oud. Het kan in de
schouders, de taille en aan de zoom
worden uitgelegd, door eenvoudig
een draad door te rijgen op de ge
wenste wijdte. Dit kan tot drie maal
toe worden herhaald.
J. K. Deurloo te Oosterland1, Waar
voor veel belangstelling wias. De
zaal iwiais keurig ingericht en men
kon er alle sporten- meubelen be
wonderen. Naar wij; vernemen houdt
de heer Deurlop er een z.g. spaar
systeem i0|p na, waardoor minder
kapitaalkrachtigen to staat zijn meu
belen bij1 hem te kopen door weke
lijks een zeker bedrag te storten.
Deze zaak in ide enige op- het ge
bied van meubelen in dieze ge
meente.
Sinds enige weken worden
aan de haven alhier bieten aange
voerd. Aan die ene zijide van 'de
haven geschiedt de aanvoer door
de R.T.M., die voor dit d-oiei ©en
tramrail ojpi de straat heeft laten
aanbrengen, Waardoor de biietenwa-
gons dichter 'bijl de haven gebracht
kunnen Wioirden- Het lossen ge
schiedde eerst Idoor midldel van
enige schuiven, Waarover die bieten
in de schepen moesten rollen. Dit
systeem kom echter alleen gebruikt
Wloirden bijl laag water en voldeed
dan ook niet aan de verwachtingen,.
Nu is 'er echter een z,g. transpor
teur of Jacoibisladder ingeschakeld'.
Deze machine Werkt beter dan. de
schuiven, temeer omdat hiermee zo
wel hij1 hoog- als bij laagwater ge
lost kan worden. Aan de andere
zijde der haven 'wlorden de bieten
to netten aangevoerd per boerenwa
gen. Hier geschiedt het lossen door
middel van een z.g. overslagschip,
die die netten met bieten van de
wlagoms haalt en boven de trans
portschepen lost. Dit systeem Werkt
heel goed. Het enige wat het vlugge
transport belemmert is die onvol
doende scbeepsruimte. Er zullen dit
jaar to de haven belangrijk meer
bieten -worden verscheept dan het
vorig jaar.
OUWERKERK. Ten bate van ide
Ver. „Ktoderzoirg" te Middelburg
is alhier bijeengebracht f29.50, do.o-r
de jongedames C. de Vrieze, A.
de Rijke, W. Zoeter, N. -de Later
en D. Kuijper.
Te Amersfoort slaagde voor 't
Politiediploma -de heer W. A. Boo-
gerd C.Bz., vroeger alhier, thants
wachtmeester Rijkspolitie te Sclhoon-
dijke.
THOLEN. In ide vacature-v. d. Put
is Vrijdagavond j.l. benoemd tot
kassier der Boerenleenbank voor
Tholen en Oud-Vossemeer, de heer
J. Melse te Zierikzee.
Wegens de slechte uitkomsten,
RADIO-PROGRAMMA
Wocnlsdag, 3 November.
HILVERSUM I- 301 M.
7 nieuwis7.15 gymin.; 7.30 gram-ï
8 nieuws; 8.15 gram.; 8.50 vo-or dtf
huisvrouw; 9 gram.; 10 morgenwij
ding; 10.20 ko-okpraatje; 10.30 voor
de huisvrouw'; 11 gram.; 12 Vtocen-
tino; 12.38 orgel; 1 nieuws; 1.20
Malando; 2 gesproken portretten;
2.15 jeugdcdncert; 3 hoorspel; 3.30
da Regenboog; 4 de Roodborstjes;
4.15 bonte reeks4.45 vragen staat
vrij; 5.15 gram.; 6 nieuws; 6.20
gram.; 6.30 Ned. strijdkrachten7
lezing; 7.15 gram.; 7.30 voor de
jeugd; 7.45 lezen in de bijbel; 8
nieuws8.10 dingen van de dag;
8.20 operaklanfcen8.45 hoorspel;
10 piano-duo; 10.30 The Ramblers;
10.45 poëzie; 11 nieuws; 11.15 Bruce
Lowe; 11.30—12 gram.
HILVERSUM II. 415 M.
7 nieuws; 7.15 gram.; 7.45 woord
voor -de d-agf; 8 nieuws; 8.15 gram.;
9 ziek-enbezo-ek; 9.35 concert; 10.30
morgenwijding; 11 gra-m.; 11.15
hoorspel; 11.55 gram.; 12.33 gram'.
8 nieuwis; 1.15 orkest; 2 gram.;'
2.30 onze kamerplanten:; 3 viool en
pisn,o; 3.30 Hans en Grietje; 4.15
kinderkoor; 5.30 gram.; 5.45 cau
serie; 6 mahn-enkoor; 6.30 orkest
7 nieuwis; 7.15 nieuws uit Indonesië;
7.30 actueel gelui-d; 7.45 Engelse les;
8 nieuw-s ;8.15 berfstappél CNV9 35
Concertgebouworkest; 10.20 gram.;
10.45 avondoverdenking; 11 nieuws;
11.1512 gram..
gobnen met ide kuilvisserij. De eer
ste vangsten van sardien waren deze
week vrij goed en de kwaliteit mooi
BRUINISSE. De vorige week wer-
dcfn dlo-or 'de m-osselkWek-ers te
Bruteiss-e .afgeleverd 7935 tonnen
mosselen, bestemd voor België,
Frankrijk -en- de taleggerijan. Recht
streeks naar België gingen per
eigen vaartuig 235 tonnen. Naar
Frankrijk gingen rechtstreeks p-er
auto 650 zakken a 50 k.g., terwijl
de export naar Engeland '280 zak
ken van 50 k.g. bedroeg.
Zoals reeds gemeld is ide Ba
zar voor de Kleuterschool een suc
ces geworden,. Er waren ongeveer.
800 bezoekers. De radio viel op
nummer 155, de Sprei op nummer
152, de Autoped' op no. 4. De naam
van de pop was Digna. De bruto
opbrengst was f 1697.10 (dit i-sni-et
de netto opbrengst waarnaar moest
Worden geraden).
BRUINISSE. Woensdagi 3 Nov.
(Dankdag). Ned. Herv. Kerk: Ï.30
en 6.30 uur Ds Marsman. Geref.
Kerk: 9.30 trar Ds D. Bremmei,
3 30 nar Ds M. J. Arntzen van
Anna Jacobapolder. Geref. Gemeente:
11 en 5 nar Ds F. Mallan. Oud
Geref. Kerk (Jeugdgebouw): 9.30,
2 en 6 uur de heer IJselsteln uit
Gouda.
ST.-FILIPSL AND. Woensdag 3
Nov. (Dankdag). Ned. Herv. kerk.
9 30 en 2.30 ure. ds. de Lindt. Oud-
Getef. kerk. 9.30. 2 30 en 6 ure. ds
de Reuver van Terneuzen. Geref.
gem. 9.30, 2.30 en 6 ure. ds Aan-
geenbrug.
Moekden is Zondag door de
cotomunisten beZet, wat in Wezen
het verlies van geheel Man-djoerije
voor China- betekent.
De Nederlandse meisjes die als
oorlogsbruiden naar Canada zijn ge
gaan, schijnen het over 't algemeen
goed te maken, want het Canadese
Rode Kruis rapporteert, dat meer
dan 95 van de 43.454 oorlogs
bruidjes gelukkig is en dat slechts
2 van hun huwelijken op echt-
