Op iedere oor log volgt een crisis.
WALVISSCHENJACHT
IN DE POOLZEE
OORLOGSWINST SMELT
WEG IN VREDESTIJD
die de papierenwinsten opslokt
De laatste wereldoorlog heeft
•geen uitzondering gemaakt op de
regeh dat er in iederen oorlog for
tuinen worden verloren en gemaakt.
Schijnbaar wordt er meer verdiend
dan verloren, wamt alle menschan
krijgen meer geld iin hum handen,
alleenhet vliegt nog smeller tus-
sch-en hun vingers weg. Trouwens
men zal begrijpen, dat tijdens ean
oorlog, waarvan vernietiging het
doel is, altijd meer waarde wordt
vernietigd dan geschapen, zoodat
men alleen maar verarming mag
verwachten. De overvloed van geld
tijdens een oorlog is dus bedriege-
lijk, het is papieren geld, maar geen
echte waarde. Intusschen zien wie
steeds, dat dit papieren geld zich
ophoopt bij een aantal handelaren
en fabrikanten, die snel rijk wor
den en als gevolg daarvan hooren
we de roep om confiscatie van die
oorlogswinsten tem bate van de ge
meenschap. Vandaar de Vermogems-
aanwasbelasting en soortgelijke be
lastingplannen, die naar hun strek
king billijk zijn, doch waarvan de
toepassing op zeer veel moeilijkhe
den blijkt te stuiten.
Thans, ma anderhalf jaar vrede,
is het bedrijfsleven nog steeds moei
zaam bezig zich zoo goed en zoo
kwaad als het gaat, te herstellen
en het merkwaardige is, dat bij dit
herstel als het ware vanzelf het
grootste deel van deze oorlogswinst
opgesoupeerd wordt. Het zijn niet
alleen belastingen, maar ook hooge
bedrijfsuitgaven en verliezen, die
een flinke hap uit de oorlog s-
w instem nemen. De Staat heeft
zich door middel van blokkeeriing
een flinke portie gereserveerd, maar
ook zonder dit ingrijpen vam Mi
nister Lieftinck zouden de oorlogs
winstmakers toch wel hun tol aam
het herstel betaald hebben.
De ouderen ander de lezers zul
len zich nog wel herinneren, hoe
het na den oorlog van 1914 tot(1918
gegaan is. Toen hadden we geen
„zwarte Pieten", maar „Owee-
ers". Dat waren de nieuwe rijken,
die dachten, dat ze een abomnement
op de 100.000 in de wacht gesleept
hadden. En wat kwam ervam te
recht? Niets! Na 1918 bleven de
prijzen nog eenigen tijd hoog, maar
in 1920 kwam er een plotselinge in
zinking en er ontwikkelde zich een
wereldcrisis, die het geheele prijs
niveau naar beneden bracht. In die
crisis verdwenen de oorlogswinsten
als sneeeuw voor de zon em de
Oweeërs, die na 1921 nog rijk wa
ren, waren dam ook met een kaarsje
te zoeken. Een soortgelijk verloop
treedt na iederen grootem oorlog
op en men kam zoo'n crisis dan (bok
het best beschouwen, als een nor
male economische reactie
van de maatschappij veroorzaakt
door het herstel der productie. Zoo
spoedig er weer voldoende waren
in de winkels komen, schudt de
samenleving de speculanten eenvou
dig van zich af.
Thans staan wij voor het tijdperk,
waarin dit herstel zich zal gaan
voltrekken. De opeenstapeling van
oorlogswinst is reeds door p r ij s-
beheersching en belastin
gen zooveel mogelijk getemperd,
maar bij groote schaarschte is het
nu eenmaal onmogelijk de prijzen
volkomen onder,de duim te houden,
vooral als de Staat meer uitgeeft
dan hij op normale wijze aam in
komsten ontvangt. Meer geld bij
minder productie beteekent auto
matisch geld van geringere waarde
en dus hoogere prijzen. Onder den
ijzeren druk der bezetting merkte
men dat nog zoo niet, doch toen
de oorlogsspanning geweken was,
vlogen de prijzen omhoog en daar
aan zal eerst een einde komen, als
er weer volop gewerkt en gepro
duceerd wordt voor vredesgebruik.
De overgang van oorlogseco
nomie op vredeseconomie
is altijd een pijnlijk proces. Na een
oorlog wenscht men miets liever
dan alleen maar vrede en welvaart,
doch men zal zich vertrouwd moe
ten maken met de gedachte, dat die
welvaart alleen kan ontstaan, wan
neer productie en koopkracht, dat
wil dus zeggen behoefte en voort
brenging, of, met nog eenvoudiger
woorden, vraag en aanbod, weer
met elkander in overeenstemming
zijn. In de maatschappij zelf zit
steeds een streven om dat even
wicht te bereiken en crises zijn
daar om ons te laten merken ho?
ver we van de goede weg zijn af
geweken. Zakenleven en overheid
beide zullen al hun beleid noodig
hebben om dit evenwicht met zoo
min mogelijk schokken te bereiken.
Tweeling-curiositeit
De tweeling Lin en Lee
Mills werden van elkaar ge
scheiden toen zij acht jaar
oud waren. Door een toeval
ontmoeten zij elkaar na 30
jaar. Het bleek, dat zij beiden
hetzelfde soort open over
hemd droegen, dezelfde tan
den en kiezen misten of ge
plombeerd hadden, beiden niet
van marmelade hielden, dol
op paarden en rooken, even
groot waren en slechts een
pond in gewicht verschilden.
Herziening
onderwijzerssalarissen
Binnen enkele weken is het Ko
ninklijk besluit tot verhOiOgitog der
otnidervvijzerssalarissen te verwach
ten. Dooir dit beslluit dat neer
zal komen op een bekrachtiging van
de door de commissie-Wiesselalngs
gedane voorstellen zullen de ar
beidsvoorwaarden voor onderwij
zend personeel een aanzienlijke
verbetering ondergaan. De regeling
zal terugwerkende kracht hebben
en geacht worden te zijn ingegaan
op 1 Juli 1946. Voor onderwijzers
zander haofdacte zal het beginsala
ris f 2273,— bedragen, het maxi
mumsalaris, dat na 20 jaar bereikt
wordt, f 3628,—. Per 1 Januari. '47
komt hierbij dan de algemeene
ambtenaarsverhooging van 10 pet.,
zoadat de bedragen resp. f 2501,—
en f 3981,— worden.
Er komen eenvoudiger
leerprogramma's
Minister Jos. G tel en heeft op een
jongeren-appèl, georganiseerd door
de kringen Amsterdam en Haarlem
van de KVP een rede gehouden),
waarin hij verklaarde, dat de toe
komstige school een eenvoudiger
programma zal krijgen.
Wij zullen trachten vollediger
menschen van de school af te leve
ren dan dit tot nu toe het geval'
was. Voor staatspaedagogie zullen
wij ons echter hoeden, zoo verklaar
de de minister.
Over de kunst zeide hij, dat er
een voorloopige raad voor de kunst
kamt. Spr. wees er op, dat alhoe
wel Amsterdam ongetwijfeld de stad
van de kunst is, dit niet wil zeg
gen dat Amsterdam Nederland is.
Wat zouden wij er aan hebben wan
neer slechts de hoogere regionen
zouden bloeien en de lagere verdor
ren?
De wetenschap zal voor meer kin
deren van ons volk toegankelijk
moeten worden, zoo ging de mi
nister voort, 't Aantal beurzen op
de begrooting 1947 is verviervou
digd.
Tenslotte waarschuwde Z.E. te
gen het nationaal socialisme. Wie
denkt dat het dood is en hot, gevaar
geweken, vergist zich terdege.
Extra bevoorrading met tabak
In de loop van deze week zullen
dc sigarenwinkeliers een extra-be
voorrading ontvangen. In grossiers-
en detaiilistenkringen knoopt men
hieraan het vermoeden vast, dat
binnen enkele weken het tabaks
rantsoen zal worden verhoogd, of
schoon het Rijksbureau hierover nog
geen enkele mededeeling aan den
handel heeft gedaan. Men verwacht
dat op de eerste extra-bonnen, die
eventueel zullen worden aangewe
zen, uitsluitend sigaren beschikbaar
worden gesteld, om de groote voor
raden sigaren op te ruimen. Van de
zijde van de vakgroep, deelde men
ons mede, dat het geenszins uit
gesloten is, dat de extra-bevoorra
ding wijst op een rantsoenverhoo-
ging.
Volksherstel-sigaretten
Aan het eind vain deze maand
zullen de sigarenhandelaren een
aanvang maken met de verkoop
van de z.g- Volksherstelsigaretten.
In totaal worden een millioan pak
jes van twintig stuks ter beschik
king gesteld, voornamelijk Am-er i-
kaansch-e import. De geheele partij
is momenteel nog niet in ons land
aanwezig. Daardoor moest de ver
koop tot -dusverre worden uitge
steld. De prijzen der sigaretten zijn
bepaald op f 1,20, f 1,44 en f 1,68.
De toeslag op elk pakje bedraagt
f 3,Een vijfde gedeelte van de
opbrengst daarvan komt ten bate
van Nederlandsch Volksherstel, de
bestemming van het overige ge
deelte zal in gezamenlijk overlag
doo.r de -ministers vain Socia-le Za
ken en Economische Zaken nader
worden aangegeven.
Maximumprijzen
voor groenten
Binnenkort zijn maximumprijzen
voor wintergroenten te verwachten
Dez-e maatregel zal alleen kunnen
slagen wanneer het publiek mede
werkt en niet koopt voor hoogere
prijzen dan toegelaten zijn.
Verschillende oorzaken voor de
hooge groenteprijzen zijn aan te
wijzen. De handelsmarges zijn wel
aan iden hoogen kant, .doch de
kleinhandel in het algemeen ils m-eer
[gevoelig voor verliezen door bederf
dan vroeger.
Omtrent het 'peil der vast te stel
len prijzen zijn nog geen bijzonder-
RADIO-PROGRAMMA
Donderdag 16 Januari.
HILVERSUM I (301 M.)
7 nieuws; 7.15 gymn.; 7.30 mor
gengebed; 7.45 gram.; 8 nieuws;
8.15 pluk -den dag; 8.55 muziek-
kalender; 9 gram.; 9.45 voor de
kleuters; 10 gram.; 10.15 morgen
dienst; 10.45 gram.; 11 de Zonne
bloem; 11.45 fam.berichten uit
Indië; 12.03 hoorntrio; 12.40 Klaas
van Beeck; 1 nieuws; 1.15 vervolg
12.40; 1.35 gram.;- 1.50 voor de
vrouw; 2 all round sextet; 2.40
causerie; 3 stafmuziek; 3.45 sym
phonic; 4 bijbellezing; 4.45 piano;
5.30 concert; 6 zangkoor; 6.30 Ned.
strijdkrachten; 7 nieuws; 7.15 gr.;
7.35 vaart der volken; 7.45 R.V.D.;
8 nieuws; 8.08wij gaan de wijde
wereld in; 9.30 de bijbel in België;
10 nieuws; 10.15 actueel geluid;
10.30 gram.; 10.45 avon-doverdenking
11 nieuwe Nederlandsche muziek;
11.30—12 avondconcert.
HILVERSUM II (415 M.)
7 nieuws; 7.15 gymn.; 7.30 gram
8 nieuws; 8.15 gram.; 8.45 gram.;
9.15 morgenwijding; 9.30 berichten;
9.50 arbeidsvitaminen; 10.30 voor de
vrouw; 10.3.5 gram.; 10.50 voor de
kleuters; 11 Jetty Cantor; 11.45 gr.;
12 viool en cello; 12.35 pianoduo;
1 nieuws; 1.15 virtuoso-sextet; 1.45
graml; 2 voor de vrouw; 2.20 zang;
3 voor zieken en gezonden; 3.20
reprises; 4.15 de camera loopt; 5
AVRO-kaleidoscoop; 5.20 causerie;
5.30 kinderkoor; 5.50 rijk overzee;
6 nieuws; 6.15 vaudeville-orkest;6.45
sportpraatje; 7 nu naar bed; 7.05
gram.; 7.15 lezing; 7.30 volksmuziek
school; 7.55 nieuws; 8 concert; 9.15
gram.; 9.30 hoorspel; 10.15 orgel;
10.45 lezing; 11 nieuws; 11.15dans
muziek; 11.30 hoogste tijd heeren;
11.45—12 dansorkest.
heden bekend. De goedkoopste
groentesoorten zijn thans nog twee
maal zoo -duur als de maximum
prijzen die het vorige jaar golden,
zoodat in ieder geval een belang
rijke verlaging te verwachten is.
De plaatsvervangers van de Groor
te Vier zijn hun besprekingen te
Londen begonnen over het vredes
verdrag met Duitschland.
Orca's belagen de walvisschen
Het is een sprookjeswereld, waar
in we ons bevinden. We zijn welis
waar in open water, maar overal
zien we ijsbergen, en de radar-
installatie, waarmee -de „Willem
Barendsz" is uitgerust, bewijst daar
bij goede diensten.
Aan boord wordt gezwoegd. De
arbeid gaat rusteloos voort. Alle
dagen van de week zijn gelijk. Ook
op Zondag wordt gewerkt. Het
moet! De walvisschen storen zich
niet aan den rustdag en voor de
„Willem Barendsz" is elke dag,
dien we in de IJszee doorbrengen,
kostbaar. Er is niets aan te doen:
er moet op deze wijze gewerkt
worden, want het is alsof de wal
visschen aan een loopenden band
worden aangevoerd. De jagers va
ren gedurig af en aan en brengen
soms drie tot vier walvisschen te
gelijk mee, die dan in snel tempo
de bewerking ondergaan: ontspek-
ken, ontvleezen, zagen, naar de
fabriek.
De fabriek draait volop. De be
manning gaat onderling al wed-den
schappen aan ten aanzien van do
grootte der productie. Zooals be
kend, ontvangen de leden van de
bemanning, van hoog tot laag, een
bonus voor eiken gevangen wal-
visch, welke varieert naar gelang
hun functie. Bonus is het slagwoord
aan boord geworden. Het schip zelf
is onherkenbaar. Er is niets meer
over van den aanblik, dien het
had in de haven van Amsterdam
en IJmui-den. Dat zal me een
schoonwasscherij worden als we te
rug zijn!
Orca's doen een aanval
Vandaag waren we getuige van
een adembenemenden strijd. Een
troep orca's, ook wel zwaardwalvis-
schen genoemd, die het meestal
voorzien hebben op de baardwal-
visch, deed een verwoeden aanval
op de achter de „Willem Barendsz"
drijvende prooi. De orca's zijn roof
zuchtige dieren, die ongeveer 5 tot
9 meter lang zijn. Met hun gele
kleur en zwarten kop, waarin bij
een aanvtbl hun opengesperde bek
met tanden hun een monsterachtig
voorkomen geeft, zijn het ais het
ware de duivels van de IJszee.
In -den regel moeten de orca's
zich tevreden stellen met afval,
maar vandaag hebben zij klaarblij
kelijk in de gaten welke héérlijke
hapjes bij de „Willem Barendsz"
te krijgen zijn, want hun aanvallen
in groepsverband houden niet op.
Behendig zwemmen en duiken zij
om hun prooi heen. Kapitein Visser
neemt tenslotte een besluit Hij
spoedt zich naar het achterdek met
een geweer en schiet op één der
aanvallers, die geraakt moet zijn
ook,, want plotseling duiken de
tyrannen onder en spoeden zich
van de gevaarlijke plek. Het ver-,
volg liet de gevangen walvisch, die
later aan boord gesleept werd, ons
zien. Deze miste namelijk een stuk
van zijn tong. De orca's waren hun
prooi vinnig te lijf gegaan!
