ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE
Uit StacS en Provincie
Maandag
24 Mei '43
Telefoon no. 32
Directenr-Adminletrateur (AdvertentieoheO waarin opgenomen de Zierikzeesche Courant van 1797-1889 Hcofdredaotenr K 2620
A. J. DE L00ZE, Zienkzeo „j m J. KOSTEN, Manhuieetraat, Zierikzee oo. 137677
99ste Jaarg.
No 15247
Uitgave N.V. „Ce Zierikzeesche Nieuwsbode"
REDE VAN DEN
RIJKSCOMMISSARIS
Drie weken later
Precies drie weken na de tragische ge
beurtenissen, die zich. in ons land heb
ben afgespeeld, gebeurtenissen, welke hun
oorsprong vonden in de bekendmaking
van de terugvoering in krijgsgevangen
schap der voormalige leden van de Ne-
derlandsche weermacht om tenslotte te
culmineeren in het afgekondigde stand
recht voor het geheele bezette gebied,
heeft de Rijkscommissaris Dr. Seyss In-
quart een rede gehouden voor het ge
heele Nederlandsche volk. Hij hield deze
rede op een plaats, die een ;van de brand
punten van het kortstondige verzet is ge
weest, niet uit demonstratieve overwe
gingen, noch om zijn beleid te recht
vaardigen, doch enkel en alleen om dich
terbij hen te zijn, voor wie zijn woor
den in de eerste plaats bedoeld waren.
Tc midden van het Nederlandsche volk,
dat hem is toevertrouwd en dat hij
waardeert om zijn goede eigenschappen,
sprak de Rijkscommissaris vrij en open
lijk over de tragische gebeurtenissen, wel
ke zich in het begin van 'deze maandf
hebben afgespeeld. Hij sprak van hart
tot hart. Waar het noodig was legde!
hij den vinger zonder aarzelen op schrij
nende wonden, (hij verbloemde niets en
vergoeilijkte niets, doch nergens, waren
in zijn woorden rancune of bedekte 'be
dreigingen te hooren. Nogmaals stak de
hoogste gezagsdrager hier te lande het
Nederlandsche volk ridderlijk de hand/
toe. Lang en uitvoerig was de rede,
vele problemen werden, behandeld, maar
de ondertoon van elk woord, ide kern
van elke passage en het motief van 'de
geheele rede kunnen in enkele woorden
worden samengevat.
,.Ik ken uw problemen", heeft de Rijksi-
ccommissaris willen zeggen, „ik weet met
welke moeilijkheden gij worstelt, ik res
pecteer uw overtuiging. Ik vraag daar
om slechts van u, dat gij begrip toont
voor onze moeilijkheden, dat gij zult
leeren inzien, 'dat onZe daden, de maat^
regelen welke wij moesten nemen, met
gedicteerd werden door machtswellust of
misscohien door vrees of eigenbelang,
doch slechts genomen worden om land'
en volk voor chaos en hongersnood te
bewaren. En tenslotte hoop ik, dat het
Nederlandsche volk zal begrijpen, dat
deze oorlog door Duitschland niet alleen
om eigen grenzen, om eigen toekomst
en lot wordt gevoerd, maar ook voor
het behoud van het avondland', voor vre
de, vrijheid en welvaart in geheel Euro
pa. Diaarom wil ik het gebeurde ver
geten en ik steek; u nogmaals openlijk de
hand toe. De hand van den vriend, niet
de gepantserde vuist van den onder
drukker
Openlijk sprak de Rijkscommissaris tot
het Nederlandsche volk. Onomwonden
gaf hij toe, welke motieven geleid heb1-
ben tot 'die maatregelen en besluiten,
welke ons volk tot in zijn diepste ve
zels hebben beroerd. De terugvoering in
krijgsgevangenschap, de maatregelen te
gen de studenten, de verbeurdverklaring
van de radio-ontvangtoestellen, het stand
recht, de uitgesproken vonnissen, niéts
werd verdoezeld', geen klipi werd om
zeild. Helder en duidelijk werd betoogd
waarom dit alles moest gebeuren. Geen
moment poogde de Rijkscommissaris zich
te rechtvaardigen en wanneer hij over
deze onderwerpen sprak, was 't slechts
een nuchter Constateeren van feiten.
Even eenvoudig, zonder ophef, ook
zonder lof, maar daarom misschien des
te treffender, sprak dr. Seyss Inquart
over de werkelijkheidszin van ons volk,
het verantwoordelijkheidsgevoel van hen,
die op leidende posten stonden en het
ongeschokte vertrouwen in het bloed en
de karaktereigenschappen van ons volk.
Deze rede zal velen tot nadenken stem
men. Dit is ongetwijfeld ook de bedoe
ling ervan geweest. En wie over dit
alles werkelijk nadenkt, zal vroeg of
laat de hand moeten grijpen, die zonder
bijbedoeling ridderlijk opnieuw naar een
ieder van ons is uitgestrekt.
NI60LAAS COPERNICUS
Heden 24 Mei is het vier eeuwen
geleden, dat de Duitsche geleerde
Nicolaas Copernicus, een der groot
ste sterxekundigen van alle tijden,
te Frauenburg overleed.
Geboren te Thorn in Pruisen, als zoon
van een Duitsehen koopman uilt Kraikau,
op 19 Februari 1473, studeerde hij te
Krakau wijsbegeerte en geneeskunde. Het
was een andere groote onderzoeker, de
beroemde „Regiomantanus" (Johann Mül-
ler), die hem aanzette tot de beoefening
der wiskunde. Het is bekend, dat Regio
mantanus in zijn sterrekundii'ge studiën
de ontdekkingen, welke Copernicus later
neer zou leggen ini zijn „De Revollutiniibus
orbium coelesfcium", tot op zekere hoogte
reeds had voorbereid. In 1497 ging Coper
nicus naar Italië, waar hij zich te Bo
logna liet inschrijven als student in het
kerkrecht. Hier maakte hij ook kenniis
met den' sterrekundage Dominicus Maria
Novara. In het jaar 1500 houdt Coperni
cus voordtachten te Rome, waarin, naar
men zegt, reeds 4e_ kiem van de -nieuwe
opvatting van het "zonnestelsel zou zijn
gelegd. In de eerste jaren der 16e eeuw
studeerde hij nog artsenijkunde en rechts
wetenschap te Padua en Ferrara, waar
hij den. doctorstitel m het kerkrecht ver
kreeg. Van 1506 tot 1512 was hij' arts'
te Heidelberg en in die jaren kwam
zijn groote werk ,„De Revolutiomibus
orbium coelestium" tot stand, waarin hij
ook betoogde, dat de aarde om heer
as wentelt.
Voorlo'opig gaat hij er echter niét toe
over om zijn boek uit te geven. Hij1
publiceerde er slechts eenige stellingen
uit dat de inhoud van het werk in
dien tijid toch bekend werd, is te danken
aan een uitgebreid verslag,dat een hoog
leeraar te Wittenberg er van gaf. Pas
eenige jaren voor zijn dood wisten Coper
nicus' vrienden hem-er toe over te helen
om tot uitgave over te gaan en de eer
ste gedrukte exemplaren waarin de
uitgever overigens, uit angst voor de
geestelijkheid, de voorrede in dier voege
wijzigde, dat het leek alsof Copernicus
theorieën slechts als hypothesen bedoeld
waren ontving1 hij op zijn sterfbed,
In 1512 was hij kanunnik van het dom
kapittel te Frauenburg in Polen geworden
Als vicaris-generaal en bestuurder van
de goederen van het bisdom deed hij
o.a« van zich spreken, doordat hij zorg
de, dat de koning van Polen de bezit
tingen teruggaf, welke deze van de rid
ders der Duitsche orde had geroofd.
Het is schoon om te zien hoe Coper
nicus zijn plaats inneemt in de onver*
gelijkeüjke reeks van mannen, die elkan
der de fakkel der wetenschap overgaven,
van Aristarchus (die omstreeks 250 j'aar
voor Christus' geboorte reeds een zonne
stelsel ontwierp!) en Ptolemaeus over
Regiomantanus, Copernicus en Galilei,
naar Kepler en Newton en het is een
uiterst belangwekkende bezigheid om zich
te verdiepen in de vraag of bijvoorbeeld
de laatste anderhalve eeuw eigenlijk nog
figuren gekend heeft, die ontde'kkingen
deden van zoo groote draagwijdte als
deze mannen. Doch ook méten wijaan
Copernicus de kleinheid en feilbaarheid
van het menschelïjke oordeel. De gedach
ten van Copernicus gaven Giordano Bru
no den staat tot Zijn wijsgeerig stelsel,
dat hem het leven kostte en GaÜleï kon
Zijn vrijheid slechts herwinnen door de
leer van Copernicus op plechtige wijze
af te zweren.
In 1616 kwam Copernicus' werk op den
kerkelijken Index, waarvan het eerst in...
1822 werd geschrapt. Zelfs Zijn groote
tijdgenoot Luther hield Copernicus voor
,.een dwaas, die de geheele kunst der
Astronomie op zijn kop zette". En Vol
taire moest nog in de eerste helft van
de 18e eeuw een! heftigen strijd voeren
ter verdediging van Copernicus-Kepler-
Newton. Zóó feilbaar is het menschelijke
oordeel, dat er twee eeuwen voor noo
dig waren om de stellingen van Coper
nicus, die toch duidelijk en aanschouwe
lijk te. bewijzen en te begrijpen waren,
te doen aanvaarden. Énr zijn beweringen
kwamen niet als een donderslag uit een
helderen hemel; zij werden bekend', na-
datColum'bus op weg naar onze tegen
voeters Amerika had ontdekt, en Ma,*
gelhaes - voor de eerste maal rond de
aarde was gevaren. Wanneer ooit, dan
wordenwijer bij den vierhonderdste^
sterfdag van dezen 'Duitsehen held' des1
geestes aan herinnerd, ho;e licht 'het kan
gebeuren, dat ons oordeel, waar wij ons
onverzettelijk aan vastklampen, bij la
tere generaties slechts een medelijden
den glimlach Zal opwekken!
DE COMMUNISTISCHE INTER
NATIONALE OPGEHEVEN
Naar S.P.T. juit Ankara meldt, wordt
hetbesluit van het centrale comité v^n
de derde communistische internationale
waarin het centrale comité en het uit
voerende comité verkondigen dat de com
munistische internationale met onmiddel-
lijken ingang wordt opgelost. Zaterdag
morgen door de Prawda, en tegelijkertijd
door de radiozender van Moskou bekend
gemaakt. Het_ besluit is onderteekend
door Gottwald, Dimitrow, Manuilescu.
Zjdanow, Marty, Pick, Thorez, Kuusinen,
Pauökerts, alsmede eenige anderen.
In de mededeeling van de Prawda
wordt gezegd, dat er op het oogenblik
geen mogelijkheid bestaat een congres
van de derde Internationale bijeen te roe
pen, 2oqdat het besluit tot het uit elkaar
gaan allen leden der communistische
s, partij op deze manier ter kennis mo.et
worden gebracht. Men herinnert in dit
verband aan de oplossing van de eerste
communistische Internationale, die, even
als thans met de derde het geval is, uit
elkaar is .gegaan nadat zij haar taak
had volbracht.
Het centrale comité reept alle commu
nistische partijen ter wereld op thans
zelfstandig tot de Vër'nietiging van het
fascisme bij te dragen. Deze oproep is
uitdrukkelijk gericht tot de communisti
sche partijen in alle landen, onverschillig
aan welker zijde zij in het huidige we
reldconflict staan. Tenslotte werdt in het
communiqué meegedeeld, dat met de op
lossing van de communistische Interna
tionale alle functionarissen van hun func
tie zijn ontheven.
2IEKENF0NDSENBESLUIT
Van nog niet voldoende algemeene be
kendheid vooral bij de werkgevers is,
dat iedere werkgever bij het inwerking
treden van het Ziiekenfowdsenbesluilt de
verplichting is opgelegd, bij ontslag van
een werknemer diens 'laatste coupon als
zoodanig te waarmerken.
Op de laatste coupon aan een werk
nemer, die door zijn patroon ontslagen
wordt, moet aan de voorzijde het ont-
Bij onze
vrijwilligers.
Even wordt tyd
genomen voor het
middagmaal.
(SS P.K. Dehn
O H Pax a)
De Rijkscommissaris
tijdens zijn groote rede
Bildarchiv Arbeitshereich
N.S.D.A P.-Stapf Pax 8)
slag. en de reden van ontslag" wonden,
geschreven door den patroon.
Diit is noodzakelijk, omdat er verschil
gemaakt wordt i|n ontslag door schuld
en ontslag buiiten de schuld van den
werknemer, ien vrijwillig genomen ont
slag of gegeven ontslag wegens gebrek
aan materiaal, gebrek aan werk of an
derszins.
Indien een werknemer zelf ontslag
neemt of ontslag krijgt door eigen toe
doen, idan houden zijn rechten gelijk
tijdig met ide ontslagdatum op.
Gebeurt het ontslag echter buiten de
will van den werknemer of buiten diens
toedoen, dan kunnen zijin rechten nog
4 weken geldig -zijn.
Nadere inlichtingen hierover kunnen de
bodes geven of bij de administratie wor
den oingewoninen.
RENESSE. OnZe dorpsgenoot dhr. C.
C. de Roo slaagde dezer dagen voor het
djploma Vakbekwaamheid Broodbakker.
THOLEN. In de zitting van het Kan
tongerecht Zierikzee te Tholen op 21
Mei stonden weinig zaken op de rol,
Daar geen der verdachten was versche
nen, kwamen geen openbare zaken aan
de orde en waren het alle verstekvonl-i
nissen.
De vischvangsten ,waren beter loo-
Nederlander* bff de Duitsche Zeemacht.
Inlichtingen over het dientt nemen van
Nederlandsche Vrtfwilligers bfj de Duitsche
Z'.emacht geven alle Ortskommandanturen,
die tevens een uitvoerige Itfet verstrekken
waarop alle hieraan verbonden faciliteiten
staan vermeld. C.N.F.- Pax s)
Belangrijke aanwijzing voor de
verordening inzake de
aanmeldingsplicht
„Morgen (Dinsdag 25 Mei 1943)
moeten zich alle Sn de maanden
Mei, Juni, Juli en Augustus van
het jaar 1922 geboren mannen
overeenkomstig den in dit blad
gepubllceerden oproep op het be
voegde arbeidsbureau, resp. het
bevoegde bijkantoor van 9—12 en
van 14—16 uur, persoonlijk aanmel
den, waarbij zij het ingevulde aan
meldingsformulier en de andere
identiteitspapieren en gegevens
moeten medebrengen.
De distributiestamkaart moet mee
gebracht worden. De werkgevers
zijn verplicht ide tot aanmelding
verplichte personen gedurende den
tijd die zij' 'hiervoor noodig hebben,
van werk vrij te stellen en het
salaris, resp. loon door te betalen.
Aanmeldingspliiichtigen en werkge
vers maken zich strafbaar wanneer
zij handelen in strijd met de bepa
lingen der verordening of trachten
deze te ontduiken".
nend dan vorige- week. De verwachting
vo.or de besomming, gezien het betere
weer, was hooger geweest. De vangsten
der kreeften, ofschoon niet hoog, waren
loonend door de Zeer hooge prijZen van
40 tot 50 guliden per kilogram.
Keuringen Waffen SS, Legioen
en Landwacht
Het SS Ersatzkommando Nederland
deelt mede:
Nederlanders van Arisch bloed, in den
leeftijd van 17—45 jaar (ook gehuwden)
die lichamelijk zoowel als geestelijk goed
ontwikkeld zijn en zich geheel kunnen
geven aan de eischen, die de opleiding
hen stelt, kupnen zich bij de genoemde
adressen vervoegen, teneinde gekeurd te
worden.
Bij de onderzoekingen worden ooh alle
gevraagde inlichtingen verstrekt met be
trekking tot do verzorging der familie
leden, duur der opleiding, extra levens
middelen voor de familieleden, enz.
De aandacht wordt er op gevestigd,
dat voor de vrijwilligers, die om be
paalde redenen in Nederland moeten blij
ven, de mogelijkheid bestaat, hun dienst
te doen bij de Landwacht Nederland of
bij het Wachtbataljon in Amersfoort,
Tijdens deze keuringen kunnen zich
ook diegenen melden, die tot de Ger-
maaasche SS in Nederland willen toe
treden.
Personen tusschen 18 en 35 jaar, die
aanmeldingsplichtig zijn voor den Ar
beidsinzet, kunnen zich eveneens op een
der keuringsdagen op onderstaande adres
sen aanmelden en worden gedurende hun
verbintenis bij een der bovengenoemde
onderdeelen, van den arbeidsinzet vrij
gesteld.
Feuilleton
62
door Frank van Falckenoort
Lachend keek ze naar hem, toen hij
even in de deuropening bleef staan. Ze
was zoo mooi, Zo.oals ze daar bij het
vuur zat. Het licht van de lamp bescheen
haar net even, getemperd door de groo
te, groene kap en Hugo had haar wel
in zijn armen willen drukken, maar hij
beheerschte zich en schold goedmoedig:
Ko.udkleum!
Ja, antwoordde ze, ik heb' altijd
zoo slecht tegen de kou gekund. Maar
de wind is nog scherp' en op de fiets
voel je dat veel meer dan wanneer je
loopt.
En den heelen dag natuurlijk in
de kou gewerkt, hé? Ze moesten zich
schamen. Vanavond, toen ik voorbij fiet
ste, zag je paars en blauw. Net Zoo
lang. tot je het een keer goed te pak
ken krijgt.
De bezorgdheid voor haar verwonder
de Heieen. Maar Huug, het is toch
m'n werk. Het moet immers gedaan
worden.
Natuurlijk moet het gedaan wor
den, maar dat werk, dat ze jou laten
doen, is geen vrouwenwerk. Ga kijken,
op welke stee in den Molenpolder je
wilt. Geen vrouw boent er de bussen,
allemaal de knechts. Hij keek verstoord.
Heieen zag hem aan met een ondeu
gende tinteling in de oogen. Was dal-
het nieuwtje, waar ik voor door de kou
moest fietsen? vroeg ze met een huile
rige stem.
Neem me niet kwalijk, Prinsesje,
maar ik heb' je al meer gezegd, dat ze
opi de Beldam jou het zware werk la
ten doen. Maar genoeg daarover. Nu
het nieuwtje. Ik heb je laatst toch ver
teld', dat Knoop, onze chef, met 1 Mei
gepensio.nneerd zou worden?
Ja, en? y
Nu, raad eens, wie er voor hem
in de plaats komt? Hij keek haar lachend
aan. Het meisje wachtte even met het
wrijven van haar voet en Zag verwon-*
derd naar hem op.
i— Hoe kan ik dat nu weten? Ik ken
geen mensch van de heele drukkerij dan
jou en diie stuk of wat Aohtenkerkers,
d'ie 'eiken- dag langs fietsen.
Ze begreep het nog niet. Vragende
zag ze naar den slanken jongeman, die
nog steeds lachend op' het ranke figuur
tje neerzag.
Met ingang van den eersten Mjei
aanstaande is als meesterknecht van de
drukkerij benoemd een zekere Hugo Kas
telein, thans zetter-drukker.
Knipperend met de oogen en met den
mond wijd open van verbazing, keek
Heieen hem aan. Ze kon geen woord!
uitbrengen.
(Wordt vervolgd)t