ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
MAANDAG 21 SEPTEMBER 1942
OP6EH
ZIERIKZEESCHE COURANT
ABONNEMENTi
Prijs: In Zierikzee 'J 1.60, elder* yi.90
per kwartaal. Weekabonnementen rasp.
13 en 15 cent. Losse nummers 5 cent.
Verschijnt lederen werkdag.
1797 - 1889
Uitgave: N.V. jZierïkzeesche Nieuwsbode, ;ZierikzeeJ Schuithaven3BJ94,
Telef. 32, Giro uo. 137677 - Directeur-Administrateur (Advertentiechef)
A. J. de Looze, Zierikzee - Hoofdredacteur: M. J. Kosten, Zierikzee
993TB JAARGANG No. 15043
ADVBRTBNTIBS
Advertentlfe 10 cenï per millimeter; In
gezonden mededeelingen 20 cent per
millimeter; kleine adverteptiën 84 cent
Bij contract belangrijke korting. K 2620
DE OPBOUW VAN
OOST-EUROPA
Uiteenzetting van den president
der Oost-Compagnie
De persdienst van de NederlandBeh O.»
Compagnie meldt:
Begin September heeft een bijzondere
studiecommissie, onder leiding van den
president der Nederlandsche Oost-Com- 1
pagnie, mr. M. M. Rost van Tonningen,
een reis gemaakt naar Wit-Roethenië en
de Oekraïne.
Wij weten, dat velen in den lande 1
uitzien naar de mogelijkheden, die het
Oosten den Nederlanders bieden kan en
naar den wegbereidenden arbeid, dien
de Nederlandsche Oost-Compagnie ver-
richt. Wij hebben daarom mr. Rost van
Tonningen en zijn reisgenooten bereid
gevonden hun indrukken mee te deele",
waarvan wjj de voornaamste hier in
een vraaggesprek laten volgen.
'Hoewel de NOC een monopoliepositie i
innneemt en dus alle inzet voor het
Oosten haar zal moeten passeeren, moet j
dit nipt zoo uitgelegd worden, dat zij-
zelf handeldrijvende onderneming is, als
wijlen haar voorgangster, waaraan haar
naam herinnert, de VOC.
Integendeel, alle particulier initiatief
zal te allen tijde aangemoedigd worden;
de NOC is alleen de sluis waar de Ne
derlandsche inzet naar het Oosten door
heen moet stroomen en waar zij getest
wordt op betrouwbaarheid en deskun
digheid. Wat hier gebouwd moet wor
den heeft niet alleen beteekenis voor de
toekomstige constructie der Oostelijke ge
bieden, maar is allereerst van belang
voor de toekomst van Nederland zelf.
Een wilde, ongecontroleerde inzet zoü
slechts desillusies kunnen wekken en Ne
derlands naam en aanzien ©n daarmede
Nederlands toekomstmogelijkheden kun
nen schaden.
„Is dan" zoo vroegen wij „vol
gens u het lot van Nederland zoo sterk
aan de ontwikkeling van het Oosten ge
bonden?" Het antwoord van mr. Rost
van Tonningen luidde volmondig ja. En
niet alleen, zoo ging hij voort, met het
oog op de economische mogelijkheden,
maar vóór alles wat betreft den ge-
heelen status van Nederland in de Euro-
peesche samenleving.
Er wordt veel gepraat over ge lij k-
berechtigheid voor Nederland in de
Germaansche levensruimte en de meeste
Nederlanders zullen gaarne bereid zijn
de voordeelen daarvan te aanvaarden.
Maar al te vaak wordt echter vergeten,
dat die gelijkberechtigdheid niet een gave
is, die ons door het zegevierende Duitseh-
land in den schoot geworpen wordt,
maar dat zij veroverd moet worden, ver
overd door inzet en prestatie.
Welk recht zou Nederland kunnen doen
doen gelden op een gelijkberechtigde be
handeling van de zijde van het overwin
nende volk, tenzij dat op grond van de
hulp die het verleent bij den herbouw
van Europa? Men moet dat zóó zien,
dat de Führer op gropd van de gelijk
heid van hef bloed het Nederlandschel
volk, als een der voornaamste Germaan
sche volken van het Westen, tot deel
neming heeft uïtgenoodigd.
Van die uitnoodiging is de NOC het
gevolg geweest wat wij er van ma
ken zullen ligt in onze handen. Waar
bij wij wel zullen moeten bedenken, dat
wij niet eindeloos kunnen afwachten. Ook
nu zullen wij reeds met volle kracht
moeten werken om ons recht te verove
ren, tegen den onvoorwaardelijken inzet
en ontzagwekkende prestatie van den
Duitschen soldaat, die Europa van het
bolsjewistische gevaar heeft gered.
Over de mogelijkheden welke er in
den boereninzet schuilen, sprak
reeds de boerenleider Roskam. Ik w.l
alleen nog wijzen op de voortreffelijke
verstandhouding, die er met de inheem-
sche bevolking in de Oekraïne bestond.
De aanwezigheid van vier of zes leiding
gevende Duitschers op een gebied van
40.000 H.A. bleek reeds voldoende om
orde en regelmaat te scheppen en de
bevolking weer tot haar gewonen ar
beid er haar oogstfeesten terug te doen
keeren.
„Hoe stelt u zich onzen inzet in het
Oosten voor?" was de vlogende vraag.
Op twee wijzen, luidde het antwoord.
Zoowel firma-gewijs als indi
vidueel. Voor beide wijzen van inzet
geldt echter, dat deze naar onze mee
ning organisch moet zijn. Van den aan
vang af heeft de NOC er naar gestreefd
een krachtigen inzet van firma's te ver
zijgen en Zij heeft daarbij den vollen
steun en vol begrip ondervonden Zoowel
De chef van het opperbevel der Duitsche
Weermacht, gen. veldmaarschalk Wilhelm
Keitel, viert op 22 September a.s. zijn
60sten verjaardag
(Hoffmann Stapf Pax Holland s)
van de Duitsche autoriteiten van het
„Vierjahresplan" als van het- „Ostminis-
terium". De firma-inzet biedt n.l. dit
voordeel, dat een geheel bedrijf onder
eigen leiding, éen organisch gegroeid en
compleet geheel, kan worden ingezet,
waarbij dan. ook de waarborg bestaat
dat de leiding geheel in eigen hand kan
blijven.
Wij Nederlanders, zoo besloot mr.Rost
van Tonningen zijn uiteenzettingen, klop
pen thans aan de deur van Europa, om
een gelijkberechtigde plaats te vragen.
Wij hebben dit ook vroeger en niet
tevergeefs gedaan. In den tijd van den
Oostlandtrek hebben wij ons aandeel ge
leverd, niet minder in de tijden van de
Hanze, wier macht van Diorpat en Smo
lensk tot Londen en Bergen reikte en
die, vooral in de latere jaren, voor
een niet gering deel mede een Neder
landsche schepping was. Nieuwe kan
sen staan thans voior ons open,
die, indien wij ons slechts in goeder
trouw en met geheel ons hart inzetten,
evengroot Zijn als die van welk volk
ook, het -Duitsche niet uitgezonderd.
DE STRIJD OM STALINGRAD
In den volgens de plannen verloopen-
den slag om Stalingrad is het den Duit
schen troepen, naar het DNB in aanvul
ling op het weermaehtsbericht van mi
litaire zijde verneemt, gelukt, na zware
straat- en huisgevechten, dieper in de
stad door te dringen. De iklauwen van
de tang der Duitsche aanvalsvleugels slui
ten-zich van het Noorden en het Zuiden
uit steeds meer en omklemmen de stad
in een ijzeren ring, waardoor de bolsje
wisten iedere bewegingsvrijheid ontno
men wordt. Wanneer zij niettemin pogen
in verwoede tegenaanvallen met hooge,
bloedige verliezen de Duitsche troepen
tot staan te brengen, dan bewijst git op
nieuw, dat de bolsjewistische legerlei
ding geen offer te groot acht om, om
prestige redenen, ide steeds meer nade
rende beslissing voor korten tijd op te
houden.
Hoewel het Duitsche opperbevel over
den strijd bij Stalingrad niet dagelijks
berichten over de resultaten van den
strijd geeft, zoo wordt niettemin de
Duitsche aanval met, systematische pre
cisie uitgevoerd.
Iedere doorbraak der Duitsche stoot
troepen in de versterkte huizenzee werd
met steun van het luchtdoelgeschut en
stormgeschutbatterijen na taaien strijd
bereikt en straat na straat'moest ge
zuiverd worden. Daarom heeft de in de
laatste dagen gevallen regen voor den
aanvaller een ongunstigen invloed ge
had. Nog woedt de strijd op de puinhoo-
pen van dit bolsjewistischezenuwcen
trum, doch de militaire en economische
gevolgen beginnen zich reeds langzamer
hand af te teekenen.
Aan het Terekfront zijn de Duitsche
tanks Donderdag tijdens een veel om-
vattenden aanval door de bolsjewisti
sche stellingen heengebroken. In zwarfc
gevechten drongen de Duitsche pantser
voertuigen tot in den rug van een groep
vijandelijke strijdkrachten door, rolden
haar op en vernietigden haar.
19 schepen vernietigd e
Hst Opperbevel van do Duitsche Weer
macht deelde Zaterdag mede:
Duitsche dniïhooten hebben in hevige
gevechten in de Caraibische Zee, voor
Afrika, in de Sint Lanrensgolf en in de
Noordelijke IJsVee 19 schepen met een
gezamenljjken inhoud van 100,000 brt.,
alsmede een sleepboot tot zinken gebracht
Drie andere schepen werden getorpedeerd
OUD EN NIEUW ANKARA
Op de hoogvlakte ontstond
een moderne stad
Een kwart eeuw geleden was Ankara
nog een klein provinciestadje met nau
welijks 20.000 inwoners. Deze oude kern
van de huidige Turksche hoofdstad is
vrij goed bewaard gebleven. Nog altijd
verheft zich de burcht met zijn verweerde
muren uit het ..warnet van stegen en
straatjes, waar bouwvallige huizen hun
gevels boven de donkere straten naar
elkaar toebuigen. De oude stad leeft
voort, zooals zij 20, 50 of honderd jaren
leefde. Zij laat zich niet verdringen, hoe
zeer moderne Turken dit ook zouden
wenschen.
Toch heeft de nieuwe tijd ook in oud
Ankara diepe wonden geslagen. Breede
asphalt wegen met moderne kantoren, zijn
hier en daar aangelegd, die in architic-
tlsch opzicht een chaos vormen, waar
uit gebrek aan bouwmaterialen en ar
beidskrachten thans weinig kan worden
gedaan.
In oud-Ankara zijn trouwens belangrijke
instellingen gevestigd. De nieuwe markt
hallen hebben ondanks het gebrek aan
góederen grooten toeloop. Verder zijn er
eenige regeeringsins.anties, zelfs hef bu
reau van den minister-pTesident, gehuis
vest, die in de moderne ministeries van
de rc-geeringswijk geen plaats konden
vinden. Dit bureau is nog in dien bouw
stijl opgericht, die indertijd den traditio
neels aan het landschap, aangepasten stijl
met de moderne zakelijkheid trachtte te
vereenigen. Later, in den tijd der radicale
moderniseering, werd uitsluitend naar
Westersche beginselen gebouwd, waarvan
de nieuwe ministeries, het parlementsge
bouw en het Ankara-Palacehótel getui
genis afleggen.
Langzaam stijgend leidt ide Ataiturk-
boulevard naar een heuvelachtig terrein,
waar o.m. de villa van den president
Inönü gelegen is. Men heeft hier een
prachtig uitzicht over het oude en nieuwe
Ankara en de kale heuvels, die de hoog
vlakte overal afsluiten. Als Ankara des
avonds zijn lichten' ontsteekt, is de stad
een zee van licht, een des te wonderlijker
aanblik, omdat zich rondom de einide-
looze, dunbevolkte Anatolische steppe
uitstrekt.
De groote bekoring, die van Ankara uit
gaat, bestaat juist in het scherpe con- j
trast, dat de stad met haar omgeving
vormt. Zestien uur duurt de reis met. de
Anatolische Express van den Bosporus
naar Ankara. Kale hoogvlakten, dorpen
en stadjes wisselen elkaar af. Plotseling
ziet men hooge radiomasten, dichtbe
bouwde heuvels snellen voorbijeindelijk
een echte stad, het moderne Anikara. Een
stad, die nog overal blijk geeft van haar
snelle en kunstmatige ontwikkeling en
met haar omgeving niet organisch ver
groeid is. i
Van de oude stad voert de Ataturk-
boulevard, genoemd naar den vader van
het moderne Turkije, naar de nieuwp
wijk, die met winkels begint om gelei
delijk in moderne ministeries en gezant
schapsgebouwen over te gaan. Aan het
begin van de diplomatenwijk staat de
legatie der Sovjet-Unie, met zijn bekro
ning van hamer en sikkel een monster
van smakeloosheid. Recht er tegenover
ligt de vroegere Oostenrijksche legatie,
waarin thans een gedeelte van de Duit
sche diplomatieke vertegenwoordiging is
ondergebracht. Een antal paviljoens
huisvesten de Duitsche legatie, terwijl de
gezant het vroegere Tsjedio-SIowaaks'che
gezantschapsgebouw als dienstwoning
heeft betrokken. Naast het Duitsche ligt
hét Italiaansche gezantschap, het groot
ste van Ankara, dat geheel in den ko
lonialen stijl gebouwd is, die men ook
te Rhodos of Bengasi kan aantreffen.
WINKELSLUITING
PER 1 OCTOBER 5 UUR
Mogelijkheid tot openhouden tot 6
(Zaterdags 7 uur) blijft
In de Staatscourant van 18 dezer zijn
opgenomen een besluit tot wijziging van
het winkelsluitingsbesMt 1941 en een
nieuwe uitvoeringsbeschikking daarvan,
waarbij de secretaris-generaal van handel,
nijverheid en scheepvaart met ingang vain
1 October wijziging brengt in de thans
van kracht zijnde regeling inzake de ver
plichte openstelling van winkels in dien
zin, dat alle winkels in het algemeen
op de werkdagen voor het publiek ge
opend zullen moeten zijn van 10 tot 17
uur. Voor andere dan de levensmiididelen-
zaken blijft de vrijstelling der verplich
ting voor den Maandag tot 13 uur ge
handhaafd. De nieuwe regeling zal even
wel slechts gelden voor het tijdvak van
1 October tot 1 April; voor het overige
deel des jaars blijft de huidige regeling
De z.g. middagpauze zal dus komen te
vervallen, hetgeen noodzakelijk was *>m
vooral dat gedeelte van het publiek, dat
overdag in den vasten werkkring werk
zaam is, en dat practiseh na het eindigen
van den dagelijkschen arbeidstijd des
avonds geen gelegenheid meer zal heb
ben tot het doen van inkoopen, de ge
legenheid daartoe in het middaguur te
bieden. Verwacht mag worden, dat de
winkeliers, wier arbeidstijd eenigszins ver
kort is en voor wie de verplichte open
stelling hunner winkels thans één uur
later een aanvang zal nemen en één
uur vroeger zal eindigen, te dezen hun
dienende taak zullen verstaan.
Vorenbedoelde regeling heeft de strék
king, rekening te houden met de zuinig
heid, welke in den komenden winter ten
aanzien van het verbruik van electrisch
licht, gas en brandstoffen zal dienen te
worden betracht. Het winkelpersoneel zal
voorts een werkelijke mogelijkheid krij
gen om nog vóór het invallen der
duisternis zijn woning te bereiken.
De aandacht wordt er nogmaals op
gevestigd, dat het in het tijdvak van 1
Oct.—1 April mogelijk zal blijven de
winkels voor het publiek geopend te
hebben op ide eerste vijf werkdagen der
week van '518 uur op Zaterdagavond
tot 9 uur.
AAN DE TEREK
EN BIJ STALINGRAD
Het Opperbevel der Duitsche Weer
macht maakte Zondag bekend:
Aan de Terek hebben Duitsche troepen
den vijand uit zijn versterkte stellingen
verdreven. In het gebied van Stalin
grad duren de gehechten met onver
minderde hevigheid voort. Vliegtuigaan-
vallen van den vijand uit het Noorden
'zijn mislukt. Bij Woronesj werden vij
andelijke aanvallen ten deele in gevech
ten op korten afstand onder hooge bloe
dige gevechten afgeslagen.
In de Middellandsche Zee heeft een
Duitsche duikboot een sdhip1 van 1200
brt. en vier vrachtzeilssóhepen tot zin
ken gebracht. Afzonderlijke Britsche vlieg
tuigen ondernamen overdag ondoeltref
fende storingsvluchten boven het Duit
sche Rijksgebied. Een vliegtuig werd neer-
gebaald. Des nachts vlogen Britsche bom
menwerpers naar Zuidwest- en Zuid-
Duitschland. In eenige plaatsen onder an-
Wanneer verduisteren?
Heden (Maandag): zon onder
19 43, Morgen (Dinsdag) zon
op 7.24zon onder 19.40
Tusschen zonsondergang en
zonsopgang moet worden ver
duisterd.
Maan onder 4.27op 18.57.
Volle maan Donderdag 24
Sept. Laatste kwartier Vrijdag
2 Oct. Nieuwe maan Zaterdag
10 October. Eerste kwartier
Zaterdag 17 October.
dere in de stad München berokkenden
brisant- en brandbommen schade, over
wegend in woonwijken en aan openbare
gebouwen. De burgerbevolking leed ver
liezen. Twaalf der aanvallende bommen
werpers werden, ten deele door lucht
doelgeschut, ten deele door nachtjagers
neergeschoten. Na aanvallen op fabrieken
.aan de Britsche Zuidoostkust, bestookten
Duitsche gevechtsvliegtuigen in den nacht
van 19 op 20 September het industrie
gebied van Sunderland met bommen van
zwaar kaliber. Zooals in een extrabericht
is bekend gemaakt hebben Duitsche duik-
booten in hevige gevechten in die Caraibi
sche Zee, voor Afrika, in de Sint Lau
rens Golf en in de Noordelijke Zee 19
schepen met ieen gezamenlijken inhoud
van 100.000 brt. alsmede een sleepboot
tot zinken gebracht. Drie andere sche
pen werden getorpedeerd. Voorts maakt
het Opperbevel van de Weermacht be
kend: De van officieele Sovjetzijde ver
spreide en door het Reuterbureau over
genomen bewering dat General-Obérst v.
Kleist gesneuveld is, is onwaar.
(tal laansch weermaehtsbericht
Vliegtuigactio boven Egypte
In haar Weermaehtsbericht no. 846 maakt
het Italiaansche Hoofdkwartier het vol
gende bekend: Formaties Italiaansche en
Duitsche vliegtuigen, die in achtereen
volgende golven aan het Egyptische front
opereerden, hebben ook gisteren met
zichtbare resultaten concentraties vijan-
delijke voeriuigen aangevallen. Een Britgch
vliegtuig werd door het luchtdoelgeschut
van een onzer divisies neergehaald. Een
formatie van onze bommenwerpers bracht
groote branden te weeg op het vliegveld
Miecaba op Malta. Een vijandelijke aan
val op Navarrino (Griekenland) bracht
geen schade teweeg. In den afgeloopen
nacht hebben Engelsche vliegtuigen eeni
ge bommen laten vallen op de omgeving
van Catania en Licata, zonder slachtoffers
te maken. Een vijandelijk vliegtuig stort
te brandend neer op Sicilië in de pro
vincie Agrigehto. Een der vliegers, een
Nieuw Zeelander, die met ©en valscherm
uit het toestel was gesprongen, werd
gevangen genomen.
De tfederlandsch-Duitsche Kuituurgemeenschap heeft te 's Qravenhage een kunst
avond georganiseerd, waar o.a. de romancier dr. Robert Hohlbaum uit eigen
werken heeft voorgelezen Onder de aanwezigen bevonden zich de Rijkscommissaris
Rijksminister dr. Seyts Inquart en prof. dr. T. Qoedtwaagen, secretarit-generaal
vak het Departemeut van Volksvoorlichting en Kunsten.
Polygoon Metfer Pax H( lland s)