ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
WOENSDAG 21 MEI 1941
OPGENOl
ZIERIKZEESCHE COURANT
B ERICH T.
DE KERN
ABONNEMENT
Prijs: in Zierikzee f 1,60, elders f 1,90
1797 - 1889
per kwartaal. Weekabonnementen resp.
13 en 15 cents. Losse nummers 5 cents.
Verschijnt dagelijks, behalve Zondags.
UitgaveN.V* de Zierikzcesche Nieuwsbode, Zierikzee, Schuith. B 94, Tel. 32
Postgiro 137677 - Dir.- A. J. de Loose - Red.: M. J. Kosten, Zierikzee
97STE JAARGANG No. 14649
ADVERTENTIES
Prijs: 22 cents per regel, minimaal 88
cents. Bij contract speciale prijzen. Suo-
cesjes op Maandag, Dinsdag, Woensdag
en Donderdag: 70 cents. Inzending tot
's morgens 9.30 uur.
POLITIEKE PROBLEMEN
De strijd om Dakar
Geheel Frankrijk is opgeschrikt door
het bericht, dat de Verenigde Staten
van Amerika het voornemen zouden' heb
ben, Dakar, de bekende haven aan de
Westkust van Afrika, te bezetten als
steunpunt in het Zwarte Werelddeel.
Hoewel de mededeelingen dienaangaan
de zich nog slechts bepalen tot min of
meer vage geruchten, heeft de Fran-
sche regeering het toch noodig geoor
deeld. ten sterkste te protestearen tegen
eventueel© plannen van de V.S. in die
richting.
De naam Dakar is voor het eerst ter
sprake gekomen in den afgeloopen zo
mer, toen, na het sluiten van1 den
wapenstilstand tusschen Frankrijk ©n
Duitschland, de bekende Generaal de
Gaulle een poging waagde om Zich mees
ter te maken van Dakar. Deze poging
mislukte, ofschoon een Engelsch© vloot
voor den ingang van de haven ver
scheen ©n de stad beschoot.
Thans treedt D a k a, r opnieuw op den
voorgrond ©n wel door het in de Ver.
Staten geopperde plan, om de hay©n te
bezetten. M©n zo.u namelijk Dakar wil
len beschouwen als voorpost in de keten
van Amerikaansche steunpunten in den
Atlantischeu Oceaan. De Amerikaansche
pers maakt van dit plan volstrekt geen
geheim; zijl bespreekt het openlijk in|
haar kolommen. Hierop heeft de Brinon,
de vertegenwoordiger van: Pétain in Pa
rijs, een persconferentie belegd voor
Amerikaansche journalisten, waarin hij
©en scherp protest heOft laten hojoren.
Hij: heeft met nadruk verklaard, dat,
indien het den Vereenigde Staten ernst
is om Dakar te bezetten, dit niet anders
kan geschieden dan door middel van
geweld. Hij vestigde er de aandacht op,
dat Frankrijk nog altijd een marine- be-
zit. die in staat is om e©n woordje mee
te spreken en die niet Zou aarzelen, om
in actie te treden.
Dakar vormt het kopstation van de
spoorlijln, die naar het 263 kilometer ver
wijderde St.-Louis voert. Deze spoorweg,
die in 1882 werd voltooid, is van het
allergrootste belang voor geheel Framsch
Wiest-Afrika. Aan het feit dat langs
dezen weg al de goederen worden aan
gebracht die in Dakar worden verscheept,
heeft de stad haar opkomst te danken.
De naastbijgelegen stad is de aan het
Oostelijke uiteinde van de baai liggende
Rufisque, op 24 kilometer afstand. Ru-
fisque kan worden beschouwd als een
der centra van 'den handel in arachidenl,
waaruit -de bekende olie wordt geperst.
Wanneer men bedenkt, dat Dakar in
vogelvlucht op 5500 küiom'eter afstand van
New-York ligt, klinkt het wel ©enigszins
zonderling, dat men in eerstgenoemde
er aan gene zijde van den Atlantischen
Oceaan niet de minste twijfel meer be-
die de Brinoln echter voor de Am|©ri-
kaansche journalisten heeft gegeven1, kan
©r aan gene rijde van den- Atlntsclheiu
Oceaan geen de minst© twijfel meer bei-
staan, hoe het Frainsche volk over hlet,
plan denkt.
Irak, het Suazkanaal der lucht
Het uitbreken van den strijd in Irak
heeft de strategische beteekenis van >dit
gebied eensklaps helder in het licht ge
steld. Het geo-politieke gewicht van het
gebied tusschen het Oosten van de Miid-
dellandsche Zee en de Perzische Golf
heeft zich reeds sedert jaren geopenbaard
in de twee uitdrukkingen: „Landbrug
tusschen Palestina en Irak" en „Suez-
kanaal van de lucht". Beide uit
drukkingen werpen een schel licht op
de beteekenis van de landen Palestina,
Transjordanië, Syrië en Irak.
Elk land, dus ook de landen in het
Nabije Oosten, is ten zeerste afhankelijk
van de verdere ontwikkeling uit ver-
keersoogpunt, door den aanleg van spoor
wegen, autowegen en luchtlijnen, even
als van het aantal beschikbare vliegter
reinen. In alle drie genoemde opzichten
is voor en na den wereldoorlog in het
Nabije Oosten, vooral met het oog op
eventueel© verwikkelingen, zorg gedragen
Daar is in de eerste plaats de Bag-
d a d - s p o o r w e g, die in den afgeloo
pen zomer eindelijk is voltooid. Men weet
dat de aanleg van dezen spoorweg, die
van Duitschland uitging, van Engelsche
rijde altijd op groote moeilijkheden is
gestooten. Het Noordelijke deel van dezen
spoorweg speelt op het oogenbiik geen
rol, daar dit door Turkije loopt. Van
des te meer gewicht is echter het ge-
deelte, dat door iTak loopt.
De lijn, die in bijna Zuid-Noordelijke
richting van Basra, de Iraksche haven
stad, naar de Syrische grens loopt, is
ongeveer 1200 kilometer lang. De aanleg
van deze spoorlijn beteekende een groote
vooruitgang, natuurlijk vooropstellende
dat rij niet verwoest werd, zooals dit tij
dens den wereldoorlog geschiedde met
een andere, niet minder belangrijke lijn
in dit gebied. Deze lijn functionneert nog
steeds niet, wat het Zuidelijke deel be
treft, daar Ibn Saoed geen lust aan den
dag legde om de schade, die er aan werd
toegebracht, te doen herstellen.
Het Transjordaansche deel van dezen
spoorweg daarentegen verkeert in uit
stekenden staat, daarvoor- hebben de
Engelschen wel gezorgd. De lijn, die over
Amman naar Maan loopt, is van bij
zonder belang voor hen, daar een zijlijn
naar Haifa voert. Van Maan voert ver
der een moderne autoweg naar de haven
Akaba aan de Roode Zee. Akaba is van
bijzonder gewicht voor de Engelschen,
omdat deze haven in zekeren rin als
tegenwicht voor Suez kan dienen. Dit
is dan ook de reden, waaróm Akaba niet
werd toegewezen aan Ibn Saoed, doch
aan den Engelschgezinden Emir Abdoella
van Transjordanië.
In de jaren na den wereldoorlog is
echter ook in het Nabije Oosten de auto
in de plaats gekomen van den spoorweg.
Zij speelt wel is waar geen rol van
belang voor het vervoer van massagoe
deren, maar zij is toch veel goedkooper
in het gebruik. Zoo heeft men een auto
weg van Damascus naar Bagdad,
die 800 kilometer lang is, welke afstand
door de autobussen in 24 tot 30 uur
wordt afgelegd. Van uit het Zuidwesten
komt de straat Jaffa-Amman op dezen
weg uit. In het Noorden bestaat verder
het traject DamascusMosoel; deze sluit
aan op de druk bereden weg Mosoel—
Bagdad,
Nog meer ontwikkeld rijn echter de
vliegvelden. In Irak zijn zij zeer. modem
ingericht. Het vliegveld Habbanyah
heeft rich in de laatste weken een zekere
bekendheid verworven. Bagdad heeft zoo
wel een vliegveld als een vlieghaven. Niet
minder dan zes groote transcontinentale
luchtlijnen passeerden hier: de Neder-
landsche lijn naar Ned.-Indië, de Impe
rial' Aiir ways, de Air France, de Luft-
Hansa, de Egyptische Misr-lijn en de
Iraksche lijn naar Teheran. Deze drukke
luchtlijnen maakten een zeker aantal
steunpunten noodig, die natuurlijk ook
militaire beteekenis bezaten. Dit verklaart
het betrekkelijk groote aantal namen van
vliegvelden in Irak, waarvan men nooit
had gehoord.
IJSLAND ONAFHANKELIJK
VAN DENEMARKEN?
Alting zou Unieverdrag niet verlengen
„Berlingske Tidende" verneemt via
Stockholm uit Reykjavik, dat het IJs-
landsche Alting zou hebben besloten het
Unieverdrag met Denemarken niet te
verlengen.
Uit Deensche politieke kringen ver
luidt hieromtrent, dat een dergelijk be
sluit in strijd zou zijn met de bepa
lingen van het Unieverdrag van 1918,
want volgens paragraaf 18 daarvan heeft
het IJslandsche Alting slechts het recht
te besluiten tot het openen van onder
handelingen over herziening van dit ver
drag.
De IJslandsche gezant te Kopenhagen,
Svein Bjoernsson, die genoemd wordt
als candidaat voor den post van IJs-
landsch staatshoofd, bevindt zich op het
oogenbiik niet in Denemarken.
„Stockholms Tidningen" meldt, dat de
IJslandsche zaakgelastigde te Stockholm
verklaard heeft, dat de nieuwe toestand
genoopt heeft tot het besluit van het
IJslandsche Alting, IJsland tot een on-
afhankelijken staat te verklaren en de
Unie met Denemarken op te heffen
Kroatië's naaste toekomst
Volksvertegenwoordiging zal worden
gevormd vóór koningskroning
In kringen uit de omgeving van de
Kroatische regeering wordt verklaard,
dat door de uitroeping van den hertog
van Spoleto tot koning en door de Ita-
liaansch-Kroatische overeenkomsten de
grondslag van de souvereiniteit van Kro
atië verzekerd en zijn internationale po
sitie voor goed is gevestigd. De vol
gende weken zullen, naar D.N.B. ver
neemt, gewijd zijn aan den verderen
bïnnenlandschen opbouwarbeid. Weldra
ijs de staat dan naar binnen en naar
"buiten geconsolideerd, zoodat de kro
ning kan geschieden als uitdrukking
hiervan. Inmiddels hoopt men ook de
grenzen van Kroatië aan alle zijden de
finitief te hebben bepaald.
Aan de kroningsplechtigheden zal, vol
gens een blijkbaar geïnspireerd bericht
van de „Hrvatski Narod" de vorming
van een volksvertegenwoordiging voor
afgaan, die vertegenwoordigers van alle
gebieden, standen en godsdiensten zal
omvatten. Deze volksvertegenwoordigers
zullen ook de troonsbestijging van den
hertog van Spoleto plechtig moeten be
vestigen.
Men is niet voornemens een grondwet
op te stellen, doch de grondbeginselen
zullen naar het voorbeeld der autori
taire stalen overeenkomstig 'de behoeften
organisch worden ontwikkeld.
Van toonaangevende Italiaansche rijde
wordt medegedeeld, d;at het tijdstip van
de kroning des konings te Zagreb nog
niet is vastgesteld, daar eerst nog aller
lei principieele con|stitutioneele en po
litieke vraagstukken alsmede de kwes
ties in verband met de kroningscere-
monie moeten worden opgelost. Het zal
derhalve nog eenigen tijd duren vóór
de kroningsdatum officieel wordt gepu
bliceerd. Voorts is nog de vraag on
beantwoord gebleven, of de nieuwe ko
ning zijn doopnaam zal behouden of een
Kroatischen naam zal aannemen.
Het vertrek van 3en koning naar Kro
atië zal waarschijnlijk pas. in den loop
der volgende week plaats hebben.
Italiaansch weermachtsbericht
Maria Matros an Tobroak
gebombardeerd
Het 349e weermachtsbericht luidt als
volgt:
Noord-Af rika: Aan het front van
Tobroek hebben wij klegie vijandelijke
acties afgeslagen, waarb'iji gevangenen
werden gemaakt. OinZe lucShtfiormaties
hebben Mersa Matroe en Tobroek ge
bombardeerd, waardoor groote branden
zijn ontstaan. De vijand heeft een lucht
aanval ondernomen op Benghasi.
O os t-A f r i k a: In den sector van Gon-
dar is de vijand door onze energieke
tegenacties uit zijn stellingen verdreven,
waarin hij zich op 17 en 18 Mei had
weten te nestelen. De aan den vijand
toegebrachte verliezen zijn aanzienlijk;
onze verliezen zijn eveneens groot.
Duitsch weermachtsbericht
Luchtaanvallen op en rond Kreta
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakte gisteren bekend:
Een duikboot onder bevel van kapt.-
luitenant Lehmann Willenbrock heeft uit
konvooien 33000 brt. aan Britsche tank- j
schepen tot zinken gebracht. Duitsche j
duikbommenwerpers hebben onder be-
scherming van jachtvliegtuigen schepen
in de Soeda baai en vliegvelden op
het eiland Kreta aangevallen. Zij wier
pen een kruiser van de York-klasse in J
brand, vernielden zes jachtvliegtuigen
van het type-Hurricane op den grond
en stelden zes stukken luchtdoelgeschut
buiten gevecht. j
In het zeegebied rondom Engeland ver
nietigden gevechtsvliegtuigen ten Zuid-
Westen van Weymouth een Britsche
duikboot -en beschadigden in Milford-
haven een groot koopvaardijschip zwaar.
Bij aanvallen op de Engelsche Zuidkust
schoten Duitsche jagers in luchtgevech
ten zes Britsche jachtvliegtuigen en een
gevechtsvliegtuig neer. j
In den afgeloopen nacht vielen ge-
vechtsvliegtuigen haveninstallaties aan de
Zuid en Zuid-Oostkust van Engeland aan.
In Noord-Afrika wederzijdsche activi
teit van verkenningistroepen.
De vijand is overdag noch des nachts
boven het Duitsche rijksgebied ver
schenen.
A.s. Donderdag (Hemel
vaartsdag) zal de Nieuwsbode
niet worden uitgegeven.
DE DIRECTEUR.
SPT meldt uit New York: Uiit Fort
de France zijn te New York berichten
binnengekomen, volgens welke Marti
nique in allerhaast door de Fransche
strijdkrachten in staat van verdediging
wordt gebracht. De vestingwerken wor
den belangrijk uitgebreid. In militaire
kringen op Martinique verklaarde men,
vast besloten te zijn Fort de France
waar zich de goudreserven der Bank van
Frankrijk bevinden, iin geval van oorlog
tot het uiterste te verdedigen en zoo noo
dig de vesting op te blazen.
Het DNB verneemt van bevoegde zijde
het volgendeS o 11 o e m is sedert den
zestienden Mei in handen van de Duitsch-
Italiaansche troepen. Andersluidende En
gelsche beweringen zijn even onwaar als
het van Engelsche zijde verspreide be
richt, dat de Duitsehers bij de jongste
gevechten in Noord-Afrika meer dan vijf
honderd gevangenen zouden hebben ver
loren.
De correspondent van het ANP te An
kara meldt.: In Turksche politieke kringen
is de aankondiging van Eden over een
aanstaande militaire actie tegen Sy
rië met de grootste belangstelling ont
vangen. Uit het standpunt, dat de bladen
innemen blijkt, dat men te Ankara er
mede rekent, dat zoowel Frankrijk als
de spilmogendheden .tegenmaatregelen
zullen nemen voor het geval van een
Engelschen aanval op Syrië.
Dakar's beteekenis als steunpunt
in West-Afrika
Irak, het Suezkanaal der lucht
in Midden-Azië
IJsland zou de unie met Dene
marken willen opheffen
Dr. H. Colijn over „Grondslag
en Doel" in Neder!, Oost-lndië
Straatooileote voor de N.J.H. op
23- en 24 Mei
Wanneer verduisteren?
Heden (Woensdag) gaat de zon
onder om 21.88 uur. Morgen
(Donderdag) komt zij op om
5.34 en gaat zij onder om 21.40
Vrijdag komt de zon op om
5.33 en gaat zij onder om 21.41
Tusschen zonsonder- en opgang
moet verduisterd worden.
Nieuwe maan Maandag 26
Mei. Eerste kwartier Maandag
2 Juni. Volle maan Maandag
9 Juni. Laatste kwartier
Maandag 16 Juni.
Zondagartiandianit Ziorikzea
Donderdag 22 Mei (Hemelvaatrtsdag)
Dr. Van Hooiyi en Dr. Verspijek.
De Finsche president, Risto Ryti, heeft
ter gelegenheid van een bijeenkomst voor
de nagelaten betrekkingen der gesneuvel
den een rede gehouden, waarin hij er
op wees dat het Finsche volk op
den lijdensweg van zijn geschiedenis
steeds in staat bleek, uit zijn offers nieuw
vruchtbaar leven te voorschijn te brengen.
Er is haast geen cultuurvolk, aldus Ryti,
dat niet overtuigd is van deze groote
vitaliteit van het Finsche volk. Reeds
thans vertoont zich het wonder, dat uit
de ruïnes van den laatsten veTSchrikke-
lijken oorlog nieuw vruchtbaar leven be
gint te bloeien. (DNB)
Dr. H. COLIJN
OVER NED.-INDIE
.Grondslag en doel"
De senaat van het studentencorps aan
de Vrije Universiteit te Amsterdam heeft
gisteren in de groote aula van het ko
loniaal instituut een „Indischen dag" ge
houden, voor welken dag groote be
langstelling bestond.
Dr H. Colijn sprak over het onder
werp „Grondslag en doel".
Spr. zeide, dat het niet zoo eenvoudig
is eigen standpunt aan te geven, omdat
de verhoudingen langen tijd invloed heb
ben ondervonden van gebeurtenissen,
welke met het koloniale probleem niets
hadden uit te staan, omdat in Neder
land vrij lang het rechte inzicht heeft
ontbroken in wat van christelijk stand
punt ten aanzien van de koloniën moest
worden gedaan of nagelaten.
Een kleine natie, die deze geweldige
koloniale arbeid heeft verricht, hortend
en stootend voortschrijdend, tot einde
lijk na drie eeuwen het werk was vol
tooid mag worden genoemd.
Wie dat helder voor oogen houdt, wie
bij dit alles de leidingen Gods onder
scheidt in den groei van Nederland, in
de ontwikkeling van Indië, in het naar
elkaar toegroeien van twee zoo geheel
onderscheiden gebiedsdeelen, mag er toe
overgaan te zeggenwat God op zoo
duidelijke wijze bijeen deed blijven, dat
worde door den mensch niet gescheidem
Da bardan mat hat moadarland
Niet alleen om ons, doch ook van de
zijde van de inheemsche bevolking kan
de conclusie geen andere zijn. Ze zou
een andere kunnen zijn indien er voor
hen uitzicht bestond, dat ze met rust
zouden worden gelaten indien de band
met Nederland zou worden losgemaakt.
Zoo zou men zich den gedachtengang
van de inheemschen kunnen voorstellen
indien er zekerheid bestond van alge-
heele zelfstandigheid, nadat de band met
Nederland verbroken ware.
Maar niet slechts dat die zekerheid
ontbreekt. Andere staten zouden de plaats
van Nederland innemen. En naar het
oordeel, niet van onszelf, maar van alle
bevoegde buitenlanders zou men tever
geefs naar een beteren mentor zoeken!.
Ook de inheemschen zelf weten wel,
dat zij bezwaarlijk een anderen mentor
zullen vinden die meer of beter voor
hunne belangen zal zorgen dan Neder
land doet. Dit "besef vormt den grond
slag voor al onzen arbeid in de ko
loniale sfeer.
Tagangaitalda zientwijzan
Spr. wees voorts op de aspiraties in
de inheemsche bevolking, die hun uit
drukking vinden in de bekende leuzen:
„Indië voor de Indiërs, Indië los van
Nederland", welke rechtstreeks ingaan
tegen den door spr. geschetsten grond
slag.
Hoe nu deze tegengestelde zienswij
zen te verzoenen
Daarvoor moet de door spr. genoemde
grondslag verstevigd worden, niet zoo
zeer van onzen kant als wel van de
zijde van Indië.
Elk koloniaal bewind moet zijn recht
vaardiging vinden in een verdedigbaren
historischen oorsprong en in een klare
doelstelling. Voor zooveel ons fietreft,
stelden wij reeds, dat naar versteviging
van den grondslag, d.i. naar verstevi
ging der deelen van het rijk moet wor
den gestreefd.
Van een organische volkseenheid bin
nen het grootere Nederlandsche staats
verband zal nimmer sprake kunnen zijn
In Indië zelf moet dit, binnen de tijd-
grenzen die wij kunnen zien, trouwens
eveneens een onmogelijkheid worden ge
acht. De verscheidenheid van volksgroe
pen is er te groot, ook wat den so
cialen bouw aangaat.
Aanaanaluitlng tot aan staatigahaal
Deze toestand doemt elk streven naar
organische volksverbondenheid tusschen
Oost en West van tevoren tot onvrucht
baarheid Daarentegen is de mechanische
aaneensluiting tot één staatsgeheel niet
slechts mogelijk, maar op historische en
ethische gronden de eerst voor de hand
liggende oplossing.
Het begin van alle wijsheid op dit
gebied ligt in de bevordering van een
zelfstandige dagelijksche bestuursvoering
in de inheemsche omgeving, teneinde aan
de amorphc massa een houvast te geven
in een eigen nationale sfeer. Een hou
vast dat zij alleen door een centraal
vertegenwoordigend lichaam nimmer zul
len Jtunnen verwerven.
Tenslotte wees spr. op de groote be
teekenis van het werk van de zendingl.
Iedere penetratie van het Westen in
het Oosten werkt storend. Dat geldt
ook wel van den zendingsarbeid, doch
die tracht het evenwicht weer te her
stellen door de inheémschen in aan
raking te brengen met den wortel, waar
uit de geheele Westersche beschaving
is gegroeid.