ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE WOENSDAG 21 MEI 1941 OPGENOl ZIERIKZEESCHE COURANT B ERICH T. DE KERN ABONNEMENT Prijs: in Zierikzee f 1,60, elders f 1,90 1797 - 1889 per kwartaal. Weekabonnementen resp. 13 en 15 cents. Losse nummers 5 cents. Verschijnt dagelijks, behalve Zondags. UitgaveN.V* de Zierikzcesche Nieuwsbode, Zierikzee, Schuith. B 94, Tel. 32 Postgiro 137677 - Dir.- A. J. de Loose - Red.: M. J. Kosten, Zierikzee 97STE JAARGANG No. 14649 ADVERTENTIES Prijs: 22 cents per regel, minimaal 88 cents. Bij contract speciale prijzen. Suo- cesjes op Maandag, Dinsdag, Woensdag en Donderdag: 70 cents. Inzending tot 's morgens 9.30 uur. POLITIEKE PROBLEMEN De strijd om Dakar Geheel Frankrijk is opgeschrikt door het bericht, dat de Verenigde Staten van Amerika het voornemen zouden' heb ben, Dakar, de bekende haven aan de Westkust van Afrika, te bezetten als steunpunt in het Zwarte Werelddeel. Hoewel de mededeelingen dienaangaan de zich nog slechts bepalen tot min of meer vage geruchten, heeft de Fran- sche regeering het toch noodig geoor deeld. ten sterkste te protestearen tegen eventueel© plannen van de V.S. in die richting. De naam Dakar is voor het eerst ter sprake gekomen in den afgeloopen zo mer, toen, na het sluiten van1 den wapenstilstand tusschen Frankrijk ©n Duitschland, de bekende Generaal de Gaulle een poging waagde om Zich mees ter te maken van Dakar. Deze poging mislukte, ofschoon een Engelsch© vloot voor den ingang van de haven ver scheen ©n de stad beschoot. Thans treedt D a k a, r opnieuw op den voorgrond ©n wel door het in de Ver. Staten geopperde plan, om de hay©n te bezetten. M©n zo.u namelijk Dakar wil len beschouwen als voorpost in de keten van Amerikaansche steunpunten in den Atlantischeu Oceaan. De Amerikaansche pers maakt van dit plan volstrekt geen geheim; zijl bespreekt het openlijk in| haar kolommen. Hierop heeft de Brinon, de vertegenwoordiger van: Pétain in Pa rijs, een persconferentie belegd voor Amerikaansche journalisten, waarin hij ©en scherp protest heOft laten hojoren. Hij: heeft met nadruk verklaard, dat, indien het den Vereenigde Staten ernst is om Dakar te bezetten, dit niet anders kan geschieden dan door middel van geweld. Hij vestigde er de aandacht op, dat Frankrijk nog altijd een marine- be- zit. die in staat is om e©n woordje mee te spreken en die niet Zou aarzelen, om in actie te treden. Dakar vormt het kopstation van de spoorlijln, die naar het 263 kilometer ver wijderde St.-Louis voert. Deze spoorweg, die in 1882 werd voltooid, is van het allergrootste belang voor geheel Framsch Wiest-Afrika. Aan het feit dat langs dezen weg al de goederen worden aan gebracht die in Dakar worden verscheept, heeft de stad haar opkomst te danken. De naastbijgelegen stad is de aan het Oostelijke uiteinde van de baai liggende Rufisque, op 24 kilometer afstand. Ru- fisque kan worden beschouwd als een der centra van 'den handel in arachidenl, waaruit -de bekende olie wordt geperst. Wanneer men bedenkt, dat Dakar in vogelvlucht op 5500 küiom'eter afstand van New-York ligt, klinkt het wel ©enigszins zonderling, dat men in eerstgenoemde er aan gene zijde van den Atlantischen Oceaan niet de minste twijfel meer be- die de Brinoln echter voor de Am|©ri- kaansche journalisten heeft gegeven1, kan ©r aan gene rijde van den- Atlntsclheiu Oceaan geen de minst© twijfel meer bei- staan, hoe het Frainsche volk over hlet, plan denkt. Irak, het Suazkanaal der lucht Het uitbreken van den strijd in Irak heeft de strategische beteekenis van >dit gebied eensklaps helder in het licht ge steld. Het geo-politieke gewicht van het gebied tusschen het Oosten van de Miid- dellandsche Zee en de Perzische Golf heeft zich reeds sedert jaren geopenbaard in de twee uitdrukkingen: „Landbrug tusschen Palestina en Irak" en „Suez- kanaal van de lucht". Beide uit drukkingen werpen een schel licht op de beteekenis van de landen Palestina, Transjordanië, Syrië en Irak. Elk land, dus ook de landen in het Nabije Oosten, is ten zeerste afhankelijk van de verdere ontwikkeling uit ver- keersoogpunt, door den aanleg van spoor wegen, autowegen en luchtlijnen, even als van het aantal beschikbare vliegter reinen. In alle drie genoemde opzichten is voor en na den wereldoorlog in het Nabije Oosten, vooral met het oog op eventueel© verwikkelingen, zorg gedragen Daar is in de eerste plaats de Bag- d a d - s p o o r w e g, die in den afgeloo pen zomer eindelijk is voltooid. Men weet dat de aanleg van dezen spoorweg, die van Duitschland uitging, van Engelsche rijde altijd op groote moeilijkheden is gestooten. Het Noordelijke deel van dezen spoorweg speelt op het oogenbiik geen rol, daar dit door Turkije loopt. Van des te meer gewicht is echter het ge- deelte, dat door iTak loopt. De lijn, die in bijna Zuid-Noordelijke richting van Basra, de Iraksche haven stad, naar de Syrische grens loopt, is ongeveer 1200 kilometer lang. De aanleg van deze spoorlijn beteekende een groote vooruitgang, natuurlijk vooropstellende dat rij niet verwoest werd, zooals dit tij dens den wereldoorlog geschiedde met een andere, niet minder belangrijke lijn in dit gebied. Deze lijn functionneert nog steeds niet, wat het Zuidelijke deel be treft, daar Ibn Saoed geen lust aan den dag legde om de schade, die er aan werd toegebracht, te doen herstellen. Het Transjordaansche deel van dezen spoorweg daarentegen verkeert in uit stekenden staat, daarvoor- hebben de Engelschen wel gezorgd. De lijn, die over Amman naar Maan loopt, is van bij zonder belang voor hen, daar een zijlijn naar Haifa voert. Van Maan voert ver der een moderne autoweg naar de haven Akaba aan de Roode Zee. Akaba is van bijzonder gewicht voor de Engelschen, omdat deze haven in zekeren rin als tegenwicht voor Suez kan dienen. Dit is dan ook de reden, waaróm Akaba niet werd toegewezen aan Ibn Saoed, doch aan den Engelschgezinden Emir Abdoella van Transjordanië. In de jaren na den wereldoorlog is echter ook in het Nabije Oosten de auto in de plaats gekomen van den spoorweg. Zij speelt wel is waar geen rol van belang voor het vervoer van massagoe deren, maar zij is toch veel goedkooper in het gebruik. Zoo heeft men een auto weg van Damascus naar Bagdad, die 800 kilometer lang is, welke afstand door de autobussen in 24 tot 30 uur wordt afgelegd. Van uit het Zuidwesten komt de straat Jaffa-Amman op dezen weg uit. In het Noorden bestaat verder het traject DamascusMosoel; deze sluit aan op de druk bereden weg Mosoel— Bagdad, Nog meer ontwikkeld rijn echter de vliegvelden. In Irak zijn zij zeer. modem ingericht. Het vliegveld Habbanyah heeft rich in de laatste weken een zekere bekendheid verworven. Bagdad heeft zoo wel een vliegveld als een vlieghaven. Niet minder dan zes groote transcontinentale luchtlijnen passeerden hier: de Neder- landsche lijn naar Ned.-Indië, de Impe rial' Aiir ways, de Air France, de Luft- Hansa, de Egyptische Misr-lijn en de Iraksche lijn naar Teheran. Deze drukke luchtlijnen maakten een zeker aantal steunpunten noodig, die natuurlijk ook militaire beteekenis bezaten. Dit verklaart het betrekkelijk groote aantal namen van vliegvelden in Irak, waarvan men nooit had gehoord. IJSLAND ONAFHANKELIJK VAN DENEMARKEN? Alting zou Unieverdrag niet verlengen „Berlingske Tidende" verneemt via Stockholm uit Reykjavik, dat het IJs- landsche Alting zou hebben besloten het Unieverdrag met Denemarken niet te verlengen. Uit Deensche politieke kringen ver luidt hieromtrent, dat een dergelijk be sluit in strijd zou zijn met de bepa lingen van het Unieverdrag van 1918, want volgens paragraaf 18 daarvan heeft het IJslandsche Alting slechts het recht te besluiten tot het openen van onder handelingen over herziening van dit ver drag. De IJslandsche gezant te Kopenhagen, Svein Bjoernsson, die genoemd wordt als candidaat voor den post van IJs- landsch staatshoofd, bevindt zich op het oogenbiik niet in Denemarken. „Stockholms Tidningen" meldt, dat de IJslandsche zaakgelastigde te Stockholm verklaard heeft, dat de nieuwe toestand genoopt heeft tot het besluit van het IJslandsche Alting, IJsland tot een on- afhankelijken staat te verklaren en de Unie met Denemarken op te heffen Kroatië's naaste toekomst Volksvertegenwoordiging zal worden gevormd vóór koningskroning In kringen uit de omgeving van de Kroatische regeering wordt verklaard, dat door de uitroeping van den hertog van Spoleto tot koning en door de Ita- liaansch-Kroatische overeenkomsten de grondslag van de souvereiniteit van Kro atië verzekerd en zijn internationale po sitie voor goed is gevestigd. De vol gende weken zullen, naar D.N.B. ver neemt, gewijd zijn aan den verderen bïnnenlandschen opbouwarbeid. Weldra ijs de staat dan naar binnen en naar "buiten geconsolideerd, zoodat de kro ning kan geschieden als uitdrukking hiervan. Inmiddels hoopt men ook de grenzen van Kroatië aan alle zijden de finitief te hebben bepaald. Aan de kroningsplechtigheden zal, vol gens een blijkbaar geïnspireerd bericht van de „Hrvatski Narod" de vorming van een volksvertegenwoordiging voor afgaan, die vertegenwoordigers van alle gebieden, standen en godsdiensten zal omvatten. Deze volksvertegenwoordigers zullen ook de troonsbestijging van den hertog van Spoleto plechtig moeten be vestigen. Men is niet voornemens een grondwet op te stellen, doch de grondbeginselen zullen naar het voorbeeld der autori taire stalen overeenkomstig 'de behoeften organisch worden ontwikkeld. Van toonaangevende Italiaansche rijde wordt medegedeeld, d;at het tijdstip van de kroning des konings te Zagreb nog niet is vastgesteld, daar eerst nog aller lei principieele con|stitutioneele en po litieke vraagstukken alsmede de kwes ties in verband met de kroningscere- monie moeten worden opgelost. Het zal derhalve nog eenigen tijd duren vóór de kroningsdatum officieel wordt gepu bliceerd. Voorts is nog de vraag on beantwoord gebleven, of de nieuwe ko ning zijn doopnaam zal behouden of een Kroatischen naam zal aannemen. Het vertrek van 3en koning naar Kro atië zal waarschijnlijk pas. in den loop der volgende week plaats hebben. Italiaansch weermachtsbericht Maria Matros an Tobroak gebombardeerd Het 349e weermachtsbericht luidt als volgt: Noord-Af rika: Aan het front van Tobroek hebben wij klegie vijandelijke acties afgeslagen, waarb'iji gevangenen werden gemaakt. OinZe lucShtfiormaties hebben Mersa Matroe en Tobroek ge bombardeerd, waardoor groote branden zijn ontstaan. De vijand heeft een lucht aanval ondernomen op Benghasi. O os t-A f r i k a: In den sector van Gon- dar is de vijand door onze energieke tegenacties uit zijn stellingen verdreven, waarin hij zich op 17 en 18 Mei had weten te nestelen. De aan den vijand toegebrachte verliezen zijn aanzienlijk; onze verliezen zijn eveneens groot. Duitsch weermachtsbericht Luchtaanvallen op en rond Kreta Het opperbevel van de Duitsche weer macht maakte gisteren bekend: Een duikboot onder bevel van kapt.- luitenant Lehmann Willenbrock heeft uit konvooien 33000 brt. aan Britsche tank- j schepen tot zinken gebracht. Duitsche j duikbommenwerpers hebben onder be- scherming van jachtvliegtuigen schepen in de Soeda baai en vliegvelden op het eiland Kreta aangevallen. Zij wier pen een kruiser van de York-klasse in J brand, vernielden zes jachtvliegtuigen van het type-Hurricane op den grond en stelden zes stukken luchtdoelgeschut buiten gevecht. j In het zeegebied rondom Engeland ver nietigden gevechtsvliegtuigen ten Zuid- Westen van Weymouth een Britsche duikboot -en beschadigden in Milford- haven een groot koopvaardijschip zwaar. Bij aanvallen op de Engelsche Zuidkust schoten Duitsche jagers in luchtgevech ten zes Britsche jachtvliegtuigen en een gevechtsvliegtuig neer. j In den afgeloopen nacht vielen ge- vechtsvliegtuigen haveninstallaties aan de Zuid en Zuid-Oostkust van Engeland aan. In Noord-Afrika wederzijdsche activi teit van verkenningistroepen. De vijand is overdag noch des nachts boven het Duitsche rijksgebied ver schenen. A.s. Donderdag (Hemel vaartsdag) zal de Nieuwsbode niet worden uitgegeven. DE DIRECTEUR. SPT meldt uit New York: Uiit Fort de France zijn te New York berichten binnengekomen, volgens welke Marti nique in allerhaast door de Fransche strijdkrachten in staat van verdediging wordt gebracht. De vestingwerken wor den belangrijk uitgebreid. In militaire kringen op Martinique verklaarde men, vast besloten te zijn Fort de France waar zich de goudreserven der Bank van Frankrijk bevinden, iin geval van oorlog tot het uiterste te verdedigen en zoo noo dig de vesting op te blazen. Het DNB verneemt van bevoegde zijde het volgendeS o 11 o e m is sedert den zestienden Mei in handen van de Duitsch- Italiaansche troepen. Andersluidende En gelsche beweringen zijn even onwaar als het van Engelsche zijde verspreide be richt, dat de Duitsehers bij de jongste gevechten in Noord-Afrika meer dan vijf honderd gevangenen zouden hebben ver loren. De correspondent van het ANP te An kara meldt.: In Turksche politieke kringen is de aankondiging van Eden over een aanstaande militaire actie tegen Sy rië met de grootste belangstelling ont vangen. Uit het standpunt, dat de bladen innemen blijkt, dat men te Ankara er mede rekent, dat zoowel Frankrijk als de spilmogendheden .tegenmaatregelen zullen nemen voor het geval van een Engelschen aanval op Syrië. Dakar's beteekenis als steunpunt in West-Afrika Irak, het Suezkanaal der lucht in Midden-Azië IJsland zou de unie met Dene marken willen opheffen Dr. H. Colijn over „Grondslag en Doel" in Neder!, Oost-lndië Straatooileote voor de N.J.H. op 23- en 24 Mei Wanneer verduisteren? Heden (Woensdag) gaat de zon onder om 21.88 uur. Morgen (Donderdag) komt zij op om 5.34 en gaat zij onder om 21.40 Vrijdag komt de zon op om 5.33 en gaat zij onder om 21.41 Tusschen zonsonder- en opgang moet verduisterd worden. Nieuwe maan Maandag 26 Mei. Eerste kwartier Maandag 2 Juni. Volle maan Maandag 9 Juni. Laatste kwartier Maandag 16 Juni. Zondagartiandianit Ziorikzea Donderdag 22 Mei (Hemelvaatrtsdag) Dr. Van Hooiyi en Dr. Verspijek. De Finsche president, Risto Ryti, heeft ter gelegenheid van een bijeenkomst voor de nagelaten betrekkingen der gesneuvel den een rede gehouden, waarin hij er op wees dat het Finsche volk op den lijdensweg van zijn geschiedenis steeds in staat bleek, uit zijn offers nieuw vruchtbaar leven te voorschijn te brengen. Er is haast geen cultuurvolk, aldus Ryti, dat niet overtuigd is van deze groote vitaliteit van het Finsche volk. Reeds thans vertoont zich het wonder, dat uit de ruïnes van den laatsten veTSchrikke- lijken oorlog nieuw vruchtbaar leven be gint te bloeien. (DNB) Dr. H. COLIJN OVER NED.-INDIE .Grondslag en doel" De senaat van het studentencorps aan de Vrije Universiteit te Amsterdam heeft gisteren in de groote aula van het ko loniaal instituut een „Indischen dag" ge houden, voor welken dag groote be langstelling bestond. Dr H. Colijn sprak over het onder werp „Grondslag en doel". Spr. zeide, dat het niet zoo eenvoudig is eigen standpunt aan te geven, omdat de verhoudingen langen tijd invloed heb ben ondervonden van gebeurtenissen, welke met het koloniale probleem niets hadden uit te staan, omdat in Neder land vrij lang het rechte inzicht heeft ontbroken in wat van christelijk stand punt ten aanzien van de koloniën moest worden gedaan of nagelaten. Een kleine natie, die deze geweldige koloniale arbeid heeft verricht, hortend en stootend voortschrijdend, tot einde lijk na drie eeuwen het werk was vol tooid mag worden genoemd. Wie dat helder voor oogen houdt, wie bij dit alles de leidingen Gods onder scheidt in den groei van Nederland, in de ontwikkeling van Indië, in het naar elkaar toegroeien van twee zoo geheel onderscheiden gebiedsdeelen, mag er toe overgaan te zeggenwat God op zoo duidelijke wijze bijeen deed blijven, dat worde door den mensch niet gescheidem Da bardan mat hat moadarland Niet alleen om ons, doch ook van de zijde van de inheemsche bevolking kan de conclusie geen andere zijn. Ze zou een andere kunnen zijn indien er voor hen uitzicht bestond, dat ze met rust zouden worden gelaten indien de band met Nederland zou worden losgemaakt. Zoo zou men zich den gedachtengang van de inheemschen kunnen voorstellen indien er zekerheid bestond van alge- heele zelfstandigheid, nadat de band met Nederland verbroken ware. Maar niet slechts dat die zekerheid ontbreekt. Andere staten zouden de plaats van Nederland innemen. En naar het oordeel, niet van onszelf, maar van alle bevoegde buitenlanders zou men tever geefs naar een beteren mentor zoeken!. Ook de inheemschen zelf weten wel, dat zij bezwaarlijk een anderen mentor zullen vinden die meer of beter voor hunne belangen zal zorgen dan Neder land doet. Dit "besef vormt den grond slag voor al onzen arbeid in de ko loniale sfeer. Tagangaitalda zientwijzan Spr. wees voorts op de aspiraties in de inheemsche bevolking, die hun uit drukking vinden in de bekende leuzen: „Indië voor de Indiërs, Indië los van Nederland", welke rechtstreeks ingaan tegen den door spr. geschetsten grond slag. Hoe nu deze tegengestelde zienswij zen te verzoenen Daarvoor moet de door spr. genoemde grondslag verstevigd worden, niet zoo zeer van onzen kant als wel van de zijde van Indië. Elk koloniaal bewind moet zijn recht vaardiging vinden in een verdedigbaren historischen oorsprong en in een klare doelstelling. Voor zooveel ons fietreft, stelden wij reeds, dat naar versteviging van den grondslag, d.i. naar verstevi ging der deelen van het rijk moet wor den gestreefd. Van een organische volkseenheid bin nen het grootere Nederlandsche staats verband zal nimmer sprake kunnen zijn In Indië zelf moet dit, binnen de tijd- grenzen die wij kunnen zien, trouwens eveneens een onmogelijkheid worden ge acht. De verscheidenheid van volksgroe pen is er te groot, ook wat den so cialen bouw aangaat. Aanaanaluitlng tot aan staatigahaal Deze toestand doemt elk streven naar organische volksverbondenheid tusschen Oost en West van tevoren tot onvrucht baarheid Daarentegen is de mechanische aaneensluiting tot één staatsgeheel niet slechts mogelijk, maar op historische en ethische gronden de eerst voor de hand liggende oplossing. Het begin van alle wijsheid op dit gebied ligt in de bevordering van een zelfstandige dagelijksche bestuursvoering in de inheemsche omgeving, teneinde aan de amorphc massa een houvast te geven in een eigen nationale sfeer. Een hou vast dat zij alleen door een centraal vertegenwoordigend lichaam nimmer zul len Jtunnen verwerven. Tenslotte wees spr. op de groote be teekenis van het werk van de zendingl. Iedere penetratie van het Westen in het Oosten werkt storend. Dat geldt ook wel van den zendingsarbeid, doch die tracht het evenwicht weer te her stellen door de inheémschen in aan raking te brengen met den wortel, waar uit de geheele Westersche beschaving is gegroeid.

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1941 | | pagina 1