ZIERIKZEESCHE
KIEUWSBODE
Ruwe Handen, Ruwe Huid Purol
DINSDAG 19 DECEMBER 1939
OPCiENOI
mtoKZEEscm courant
DE ONDERGANG VAN DE «GRAF SPEE»
Dt Kern
aap—g
gauw 1B.II HJ'M
ABONNEMENT
Prijs fl.50 p. kwartaal, buiten Zierikzee
fl.80. Voor het buitenland flO.— P« jaar
Afzonderlijke nummers 5 cent. Ver
schijnt dagelijks, behalve 's Zondags.
1707 1-080
Uitgave: N.V. de Zierikzeesche Nieuwsbode'"Zierikzee, Schuithaven B 94
Tel. 32, Postgiro 137677 - Dir.: A. J. de Looze - Uitg.-Red.: M. J. Kosten
96STE JAARGANG No. 14218
ADVERTENTIES
Prijs: 20 cents p. regel, minimum 80 cents
Bij contract speciale prijzen. Grootte der
leners naar plaatsruimte. „Succesjes" 60
cents. Inzending tot 's morgens 10 uur
De kapitein liet de kruiser in de lucht vliegen
om hem uit handen van den vijand te houden
Langsdorff als de moderne van Speyck
Het Duitsche vestzak-slagschip „Graf
Spee" is door zijn eigen bemanning Zon
dagavond tot zinken gebracht. De ka
pitein drukte op een knop, welke ver
bonden was met een electrische mijn in
het munitiemagazijn. Een verschrikkelijke
ontploffing volgde en daarna kwamen
er nog een aantal zwakkere explosies. De
bemanning had het schip verlaten. Staan
de in de reddingbooten brachten de offi
cieren het saluut toen hun schip in de
golven verdween.
Hitier gaf bevel tot vernietiging
Hitier zelf had bevel gegeven het oor
logsschip van 10000 ton in de lucht
te doen vliegen. Als protest tegen de
houding der regeering van Uruguay, die
weigerde aan de „Graf Spee" een lan-
geren termijn toe te staan dan volgens
de internationale regelen gebruikelijk is,
doch welken de kapitein noodig beweerde
te hebben, is de „Graf Spee" tot zin
ken gebracht op een van de belang
rijkste ankerplaatsen der reede van Mon
tevideo. Op eenigen afstand stoomden
de oorlogsschepen der geallieerden....
De bemanning wordt geïnterneerd
Kapitein Langsdorff heeft met zijn of
ficieren het schip verlaten en zich ge
voegd bij het zich reeds in de redding
booten bevindende deel van de beman
ning. Allen schijnen toen door de „Ta-
coma", een Argentijnsche kruiser en uit
gevaren sleepbooten te zijn opgepikt. Ook
de geallieerde oorlogsbodems hadden
booten uitgezonden. De meeste van deze
opvarenden van de „Graf Spee" zijn naar
Buenos Aires gebracht door den Argen-
tijnschen kruiser „Libertad", aan boord
waarvan zich ook de commandant van
de „Graf Spee" bevond. Alle leden
van de bemanning van de „Graf Spee"
zullen nu te Buenos Aires of te Mon
tevideo worden geïnterneerd.
Het wrak brandt nog
Nadat de bemanning van boord was
gegaan, keerde een boot met vier Duit
sche matrozen naar het oorlogsschip te
rug. Dezen lieten het schip in de lucht
vliegen. Vervolgens werden de vier man
nen aan boord genomen door de „Ta-
coma". De Urugueesche autoriteiten heb
ben deze vier opvarenden van de Graf
Spee gearresteerd.
Het wrak stond gisteren nog steeds
in vlammen. Er steeg een zware rook
wolk op, terwijl olie over de zee-opper
vlakte vloeit tot op een afstand van
twee mijl van het wrak. Hierin ligt een
gevaar voor de schepen, die in de haven
van Montevideo manoeuvreeren.
Het optreden van de
U uguaysche regeeriag
De minister van buitenlandsche zaken
van Uruguay heeft een uiteenzetting ge
geven over de houding zijner regeering
in het geval met de ingesloten Duitsche
kruiser.
„Ik ben er zeker van, zoo zeide de
minister, dat de Uruguaysche regeering
nauwgezet de beginselen der neutrali
teit en de internationale wetten gehand
haafd heeft. Ik ben 0|p, het oogenblik
bereid over te gaan tot een publicatie
van alle documenten betreffende dit bij
zondere geval. Men zal dan kunnen
waardeeren, hoe correct het optreden
geweest is en hoezeer het zelfs royaal
was."
De minister besloot zijn verklaring met
te zeggen: „door het tot zinken brengen
van de Admiral Graf Spee is geen en
kel slachtoffer gevallen. Alle zeelieden
zijn gered en op weg naar Buenos Aires
aan boord van Argentijnsche schepen. De
commandant van het slagschip is veilig.
Berlijn is vertoornd
op de regeering van Uruguay, omdat
zij de Graf Spee niet voldoende tijd
heeft gelaten tot herstel van zijn zee
waardigheid. Dit is volgens de Duitsche
opvatting een inbreuk op het internati
onaal zeerecht en op het zeegebruik. Men
spreekt als zijn overtuiging uit, dat de
regeering van Uruguay haar besluit niet
zelfstandig maar onder den druk van
Engeland heeft genomen. Intusschen is
uit het Duitsche protest af te leiden, dat
de Graf Spee in niet zeewaardigen toe
stand in Montevideo is binnengeloopen,
hetgeen uit de eerste Duitsche berichten
waarin van een overwinning van de Graf
Spee sprake, was niet viel op te maken,
vooral omdat daarin zelfs werd medege
deeld, dat de Graf Spee geen sporen
van een gevecht vertoonde en eigenlijk
alleen naar Montevideo was gegaan om
de „door Engelsche gasgranaten ver
nietigde levensmiddelen te vervangen".
De Duitsche radio vertelde gisteravond,
dat de ondergang van de Graf Spee het
volk eerder met trots dan met droe
fenis moest vervullen, terwijl de D.A.Z.
er op wijst dat inleidende faze van den
oorlog haar einde nadert.
HET GEBEURDE BIJ VENLO
Genoegdoening van Berlijn gevraagd
Op vragen van het Tweede Kamer
lid de Marchant et d'Ansembourg in ver
band met het optreden van gewapende
Duitschers op Nederlandsch grondgebied
bij Venlo, heeft de minister van alge-
meene zaken a.i., mede namens den mi
nister van buitenlandsche zaken als volgt
geantwoord
Het is waar, dat op 9 November j.l.
eenige gewapende Duitschers de Neder-
landsche grens bij Venlo hebben over
schreden en op Nederlandsche grondge
bied onder bedreiging met wapengeweld
de inzittenden van een auto, onder waar
een Nederlandsche officier, hebben over
meesterd. De identiteit der genoemde
Duitschers kon dezerzijds niet worden
vastgesteld.
Het antwoord op de vraag „Is 't waar,
dat de Duitschers een aantal der inzit
tenden van de auto en de auto zelf met
geweld over de grens gebracht hebben",
luidt bevestigend.
De regeering heeft van de Duitsche re
geering volledige genoegdoening ver
langd voor deze schending van ons grond
gebied, met inbegrip van de invrijheid
stelling van den ontvoerden Nederland
sche chauffeur en het lijk van den Neder-
landschen officier, die bij den overval,
volgens de verklaring van ooggetuigen,
den dood heeft gevonden.
VERSCHILLENDE BERICHTEN
Slachtoffer! van h«t ijs
Gistermiddag zijn twee militairen P.
de Winter en M. de Wilde, beide wo
nende te G a a s t e r 1 a n d, bij het schaat
senrijden op de Hoogeveenschevaart te
Ossesluis door het ijs gezakt en verdron
ken. De dertigjarige arbeider K. Reits-
ma uit Oenkerk is gistermiddag bij het
schaatsenrijden op de Ringvaart ter hoog
te van de werkverschaffing Buitenveld
onder Veenwouden, in een wak terecht
gekomen en verdronken. Gistermiddag
is de 25-jarige landarbeider J. Raggers
uit S t e g g e r d a, bij het schaatsenrijden
op de gekanaliseerde rivier de Linde
door het ijs gezakt en verdronken. R. laat
een vrouw en twee kinderen achter.
Gistermiddag is de 25-jarige veehouder
j E. C. Wijnia te B o o r n z w a a g bij het
I schaatsenrijden op den Langstaartenpoel
in een wak gereden en verdronken. De
man was gehuwd en laat een vrouw met
een kind achter.
Da onb«w«akta overweg
Gistermiddag om vier uur is op den
onbewaakten overweg van den Hoogen
Zeedijk te Zevenbergschehoek 'n
twaalfjarig meisje, dat per rijwiel van
school huiswaarts keerde, door den snel
trein uit Breda gegrepen. Het meisje was
op slag dood.
Gasverstikking
Bewoners van het huis Duinkerksche-
straat no. 16 te 's-Gravenhage had
den bemerkt, dat de medebewoners, de
34-jarige J. B. J. en zijp. 78-jarige huis
houdster de weduwe M. L. op het appèl
ontbraken. J. was ziek en werd door zijn
huishoudster verpleegd. Deze laatste is
bi] het ziekbed gaan zitten en is daar in
slaap gevallen. In de kamer brandde een
niet-goedgekeurde gaskachel, die boven
dien geen uitlaat naar de buitenlucht had
voor verbrandingsgassen en aan een lekke
gasslang stond aangesloten. Beide perso
nen bleken overleden te zijn.
Speling der natuur
Bij den landbouwer C. de Kam, hof
stede „Roompot" in den Jacobapolder te
Kamperland, is een kalf geboren met
5 pooten. De vijfde poot zit tusschen de
schouderbladen van de voorste pooten.
Het is een volslagen poot met een buig
zaam kniegewricht en een teen. (M.C.)
KORT EN BONDIG
Her Britsche ministerie van luchtvaart
deelde gisteravond mede, dat Engelsche
bombardementsvliegtuigen twaalf Messer-
schmidt-gevechtstoesteilen hebben neerge
schoten in een verwoeden luchtslag
boven de Duitsche bocht. Zeven Engel
sche vliegtuigen zijn nog niet terugge
keerd. De Britsche bombardementstoe
stellen bevonden zich ojpi een verken
ningsvlucht, met het doel, ieder Duitsch
oorlogsschip, dat op zee aangetroffen
wordt, aan te valleri. - (Gistermorgen is uit
Gibraltar waargenomen, hoe 'n Spaansch
post- en passagiersvliegtuig
brandende kwam aanvliegen. Korten tijd
later stortte het toestel in zee, op on
geveer 10 km. ten Zuiden van Gibraltar.
Britsche oorlogsschepen voeren uit om
assistentie te verleenen. Zij namen de
geheel verkoolde lijken van de inzitten
den van het toestel aan boord. Hoeveel
personen aan boord waren, is nog niet
bekend. Het linieschip Renown, een
onbenoemde kruiser en het vliegtuigmoe
derschip Ark Royal zijri gisteren na het
bericht van den ondergang van de
Graf Spee met onbekende bestemming
in Oostelijke richting uit de haven van
Rio de Janeiro vertrokken. De beman
ning heeft geen verlof gehad om aan
wal te gaan, maar de schepen zijn wel
voor het Braziliaansche publiek ter be
zichtiging gesteld. Meer dan 30.000 per
sonen hebben hiervan gebruik gemaakt.
In den middag van 18 December
hebben de Engelschen een groote vlucht
ondernomen met 44 moderne gevechts
vliegtuigen. Gepoogd werd verscheidene
plaatsen aan de Noordzeekust aan te
vallen. Zij werden ten Noorden van Hei
geland door Duitsche jachttoestellen op
gevangen en uiteengedreven. Er werden
verscheidene verbitterde lucht ge
vechten boven het binnendeel van de
Duitsche bocht gevoerd. Daarbij werden,
volgens tot dusverre ontvangen berich
ten, 34 Engelschen neergeschoten. Het
Duitsche luchtwapen heeft gisteren in
het kader van zijn verkenningsvluchten
Engelsche voorposten en beveiligings
schepen aangevallen. De verkenning werd
op breede waaiervormige wijze uitge
voerd over de geheele Noordzee tot
aan de Shetland-eilanden en tot Ports
mouth. Verscheidene voorpostenschepen
kustwachtschepen en tankbooten, bene
vens andere vaartuigen, die in oorlogs-
dienst zijn, werden met bommen en
machinegeweren bestookt. Door vol
treffers werden twee voorpostenschepen
en twee andere vaartuigen tot zinken
gebracht. Churchill, heeft gisteren
voor de radio gesproken over den slag
bij de La Plata rivier. Na hoog opge
geven te hebben van de overwinning van
de Engelsche wapenen, deelde Churchill
mede, dat twee van de vier geschutto-
rens van de A j a x getroffen waren,
terwijl de Exeter veertig of vijftig
treffers gehad had, waarvan verscheidene
van granaten. Drie van haar achtduims
kanonnen werden vernield en zij had
tegen de honderd dooden en gewonden,
voor het meerendeel dooden. De Brit
sche commandant van de duikboot „Sal-
m o n", luiten. Bickford, heeft gerappor
teerd, dat hij een Duitsche duikboot, de
kruiser „Leipzig" en wellicht nog een
kruiser van 10.000 ton heeft getorpe
deerd op een tocht in de Oostelijke
Noordzee.
-Wat is de taak van het vreemdelingen
verkeer onder de huidige en te
verwachten omstandigheden
Zaterdagmiddag hield de Provinciale
Zeeuwsche Vereeniging voor Vreemdelin
genverkeer een bijzondere bijeenkomst
in de bovenzaal van „de Vergenoeging"
te Middelburg, ter behandeling van het
j vraagstuk, wat de taak is van V.V.V.
onder de huidige en te verwachten om-
standigheden.
j De voorzitter, mr. J. Moolenburgh, heet
te allereerst welkom den directeur van
de A.N.V.V., den heer H. W. R. de
Waal, die op verzoek van het bestuur
was overgekomen om het bedoelde on
derwerp bij de vergadering in te leiden.
Vervolgens heette spr. de verschillende
autoriteiten welkom.
Hierna verkreeg de heer de Waal het
woord. Deze begon met er op te wijzen,
dat er begrijpelijkerwijze op het gebied
van vreemdelingenverkeer nog veel on
zekerheid bestaat voor de naaste toe
komst. Toch is er volgens spr. geen reden
tot pessimisme, veel eerder voor gema
tigd optimisme. De tallooze Nederlan
ders, die vroeger vacantiereizen naar 't
buitenland maakten, zullen op een zeer
klein percentage na, in het land moeten
blijven. En dit schept voor het vreem
delingenverkeer ongekende mogelijkheden
Maar dan moet men ook alles doen om
de menschen tot reizen te bewegen en
niet hen thuis laten zitten. En de vraag
voor Zeeland is wat moet men doen om
de menschen daarheen te trekken? Iedere
organisatie moet zich terzake voortdurend
aanpassen aan de omstandigheden van
het oogenblik. Een groot verschil met
de oorlogsjaren 19141918 is, dat het
reizen veel vlugger gaat en goedkoo-
per is dan toen.
Spr. is van meening, dat de gemeenten
voor Vreemdelingenverkeer ongelooflijk
veel kunnen doen en dat Vreemdelingen
verkeer voor de gemeenten van zeer
groot belang is. Er moet z.i. dan ook
een intense samenwerking zijn tusschen
de gemeenten en de VVV's. Het gaat in
de eerste plaats en niet alleen om de
subsidies, dat is hoogstens een begin.
Maar van grooter waarde is de moreele
steun, de gemeentebesturen moeten bij
zeer veel handelingen zich afvragen, hoe
zij de VVV daarbij kunnen inschakelen.
Er is veel te combineeren. O.a. het maken
van propaganda voor bijzondere gebeur
tenissen in de gemeente. Door den groo
teren invloed van de gemeente op de
pers dan van VVV, al wordt die ook
steeds gaarne geholpen, is nog wel wat
te bereiken. Dit is alles soms een veel
voud van de subsidie. De Zeeuwsche
bodem is waarschijnlijk geschikt voor
vruchtbare resultaten van de te voeren
propaganda. Men moet niet vergeten, dat
het vreemdelingenverkeer niet alleen van
beteekenis is voor hotels, café's, ver-
keersinstellingen enz., maar ook voor al
lerlei andere bedrijven en ook voor de
industrie. Velen dezer instellingen doen
reeds iets, maar de middenstand, die
direct en indirect belang heeft bij vreem
delingenverkeer, kan nog veel meer steu
nen. Men moet de middenstanders in
vele zaken erkennen en dan zullen ve
len daarna zeker wel begrijpen, dat zij
Vreemdelingenverkeer moeten steunen.
Men moet leden werven door op den
arbeid der vereeniging te wijzen en de
middenstanders service te verleenen.
Men moet niet alleen plaatselijk willen
werken, maar contact zoeken met zuster
verenigingen, die in groote trekken toch
alle dezelfde belangen hebben. Men kan
volgens spr. de menschen niet meer 3
weken op een plaats houden, men wil
tegenwoordig trekken en zich verplaat
sen en in een kortst mogelijken tijd veel
zien. Daar moet men meer rekening mede
houden. Daarom moet men de menschen
niet opwekken een bepaalde plaats, maar
Zeeland in haar geheel te bezoeken en
dit door collectieve propaganda. Men kan
daarom de Provinciale vereeniging nooit
te veel inschakelen. Men moet alles on
derling bespreken en spr. wijst daarmede
in verband op de maandelijksche bijeen
komsten, die de Ned. Ver. th%ns heeft
ingesteld. Er moet een algemeene samen
werking op den meest breeden basis
worden ingesteld. Men is begonnen met
een algemeen reisboek voor binnenland-
sche reizen samen te stellen met ver
melding van allerlei aardige tochten, met
aanwijzing wat te zien is en hoe men
het beste kan reizen. Het komt er voor
namelijk op aan te overwegen hoe men
het reizend publiek voor zijn omgeving
belangstelling kan inboezemen.
Na een pauze, waarin de aanwezigen
een kop thee werd aangeboden, was er
gelegenheid om met den inleider van
gedachten te wisselen.
De «Graf Spee» door kapitein
Langsdorff zelf vernietigd
Hevig luchtgevecht boven de
Duitsche bocht bij Helgoland
Genoegdoening over incident te
Venlo door Nederland verlangd
Het nog onbetrouwbare ijs
eischte reeds vele slachtoffers
Gemobiliseerde werkloozen
zullen een Kerstgave ontvangen
Om het vriespunt
Postkantoor Zierikzee
De dienst op 2 5 December (eer
ste Kerstdag) is als op Zpmdagen.
Afhalen van correspondentie van. 13.30
tot 14.
Op 2 6 Dec. (tweede Kerstdag)
vindt étjn brief- en pakketpostbes telling
plaats.
De openstelling is van 8—9; afhalen'
van 13.30 tot 14. Het kantoer is dan
niet open vioior den diepst der post
wissels (met uitzondering van telegra
fische), postbewijzen, quitantiën, aanne
men van postpaketten, uitvoering verze
keringswetten, postcheque- en girodienst,
Rijkspostspaarbank, belastingbetalingen
pasmunt.
DENKT OM DE VOGELS I
Tot de ijverigste insecten verdelgers We-
hOjOren de meezen. Om de onschatbare
diensten, die zij ons bewijzen ip den
strijd tegen de schadelijke insecten, moe-
ten wij hen helpen de moeilijke winter
maanden doior te komen.
Een mees verslindt dagelijks ongeveer
haar eigen gewicht aan voedsel. Dit lijkt
heel veel, doch het is maar 12 a 15
gram. Toch beteekent dit altijd pog 12.000
tot 15.000 eieren van schadelijke insec
ten! Hoe kouder het is, hoe meer voed
sel de mees mondig heeft, om haar li
chaamswarmte te behouden.
Een practische voedergelegenheid voor
de meezen kan al heel eenvoudig ge
maakt worden uit een halve oocosnoot.
De nopt wordt er uitgehaald en de schaal
gevuld met een mengsel van rupdvet
of reuzel en oliehoudende zaden. Aan
een ijzerdraad wordt zij dan lomgekeerd
aan een boomtak opgehangen-
Barometerstand van hedenmiddag 2 uurj
Zon op: Zon onder:
20 Deo. 8,08 15,46
Maan op: Maan onder:
20 Deo. 12,28 1,08
Hoog- en laagwater te Zierikzee
Hoogwater: Laaigwater:
20 Deo: 8,48 21,40 2,2S 15,00
Kerstgave voor gemobiliseerde werkloozen
De minister van defensie heeft bepaald,
dat de kostwinnersvergoeding, die is vast
gesteld op het steunbedrag, hetwelk een
dienstplichtige als ondersteunde werk-
looze voor zijn opkomst laatstelijk genoot,
in de week van 18—23 dezer wordt ver
hoogd met het bedrag, dat de dienst
plichtige dit jaar als Kerstgave vermoe
delijk zou hebben genoten, indien hij niet
in werkelijken dienst zou zijn geweest.
