ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
VRIJDAG 15 DECEMBER 1939
OPGEN
ZlEMKZffSOS COURANT
17971
HET ZEEGEVECHT VOOR DE
ZUID-AMERIKAANSCHE KUST
Voorburg, Schillen
en Bessenjenever
De Kern
C. J. J. VERTON
ABONNEMENT
Prijs 11.50 p. kwartaal, buiten Zierikze*
fl.80. Voor het buitenland flo.— p. jaar
Afzonderlijke nummers 5 cent. Ver
schijnt dagelijks, behalve 's Zondags.
Uitgave: N.V. de Zierikzeesche Nieuwsbode ^Zierikzee, Schuithaven B 94
Tel. 32, Postgiro 137677 - Dir.A. J. de Looze - Uitg.-Red.M. J. Kosten
96STE JAARGANG No. 14215
ADVERTENTIES
Prijs: 20 cents p. regel, minimum 80 cents
Bij contract speciale prijzen. Grootte der
letters naar plaatsruimte. „Succesjes" 60
cents. Inzending tot 's morgens 10 uur
Het verloop en bizonderheden over den strijd
De Engelsche kruiser «Fxeter» getroffen
De correspiomdent van de New York
Times te Buenos Aires schrijft aan zij®
blad. dat de Britsche kruisers met de
Graf Spee in contact zijn gekomen op
ongeveer 20 mijl ten O,osten van Punta
del Este (de monding van de Rio Plate)
Woensdagochtend omstreeks 6 uur. Het
vuur werd onmiddellijk geopend. De Brit
sche kruiser Exeter werd zoodanig ge
troffen, dat het schipi mjog sleeihts met
beperkte snelheid kon varen, zopdat het
den strijd moest cpgeven.
Eenige minuten later versche®ie® twee
Britsche kruisers aan den horizon, Zij;
openden het vuur en binnen tien minu
ten waren twintig schote® gewisseld. Een,
uur l'ater Werd de strijd opi 25 mijl
ten Zuiden van Punta del Este hervat.
De Graf Spee bevond zich toen minder
dan negen mijl uit de kust en het mon-
dingsvuur van de kanonnen kon van de
kust worden gezien. To,en te half negen
de duisternis viel, lag een dik rook
gordijn iover een lengte van verscheidene
mijlen.
De «Graf von Spee* verspeelde
zijn commandobrug
Van de kust van Uruguay had men in
den lOjOp van den dag de oorlogssche
pen twee keer gezien. Toen de Brit
sche schepen Punta del Este voorbij. Wa
ren, manoeuvreerden zij z®oda®ig, dat
zij! de Graf Spree tusschen Zich (en de
ondergaande zon in kregen, Zoodat het
silhouet van het Duitsehe schip zich dui
delijk afteekende. Lang nadat de zon
Was ondergegaan duurde het schieten ®og
voort. In het donker van den nacht
Wist de Graf Spee echter te ontkomen
en later wierp het schip het anker uit
voor Montevideo. De treffers die de
Graf Spee heeft opgeloiopen. moeten voor
namelijk afkomstig Zijn van de Exeter.
Aan den anderen kant richtte het Duit
sehe oorlogsschip zich voornamelijk op
dezen Britschen kruiser.
Omstreeks middernacht verscheen de
Duitsehe gezant te Montevideo op het
hoofdkantoor van den havenmeester, om
voorzieningen te treffen voor de ontsche
ping van 36 dooiden en 70 gewonden.
Men weet te Montevideo nog niet of
de Exeter zoo zWaar getroffen is, dat
het schip eveneens de haven zal moeten
binnenloopen, of dat de schade zoo ge
ring is, dat op zee voorzieningen ge
troffen kunnen worden, die het het schip
mogelijk maken, jopmieuw deel te nemen
aan den strijd, Wanneer de Graf Spee
de haven Weer verlaat. Het schip is in
de richting van de zee gestoomd en
vertoonde een lichte slagziji.
Ajax en Achillei wachten da
.Graf von Spee" op
Het is zonder twijfel een merkwaardig
gevecht geweest dat zich heeft afge
speeld tusschen de vier oorlogsschepen.
Het schijnt dat de Spee den aanval heeft
geopend op den Britschen kruiser Ajax,
die de Fraxnsche mailboot Formosa be
geleidde. Later moeten de twee an
dere Britsche kruisers te hulp zijn ge
komen.
Men weet welk een geduchte tegen
standers de Britsche marine in de Duit
sehe vestzakslagschepen hebben en dat
de Engelschen slechts over enkele groo-
te slagschepen beschikken, die in staat
zijn deze Duitsehe oorlogsbodems in een
open gevecht te bestrijden, omdat de
Duitsehe schepen over zulk zwaar ge
schut beschikken. De Exeter heeft 6 ka
nonnen van 20.3 centimeter en naar het
schijnt hebben de Duitschers vooral dit
schip onder vuur genomen.
De beide lichte kruisers Ajax en Achil
les (schepen van hetzelfde type van on
geveer 7000 ton) wachten nu voor den
Rio de la Plata tot de Spee weer naar
buiten komt. In het feit dat het Duit
sehe schip de haven van. Montevideo is
binnengevallen ligt een aanwijzing dat
het schip vrij zwaar is beschadigd.
De Duitsehe lezing over den strijd
Het Duitsehe Nieuwsbureau meldt uit
Montevideo, dat het vestzakslag
schip Admiral Graf von Spee, welne
in. de haven van Montevideo ligt, geen
sporen van den strijd vertoont. Op het
dek ziet men de gebruikelijke wacht.
Commandobrug, gevechtstoren en romp
zijn niet beschadigd. Het schip ligt enkele
honderden meters van de kade. Op de
reede, binnen de territoriale wateren,
ziet men de omtrekken van twee Brit
sche kruisers, welke omringd zijn van
een aantal koopvaardijschepen.
Van Britsche zijde wordt het strengste
stilzwijgen in acht genomen over het
aantal gesneuvelden en gewonden aan
boord van de Britsche schepen.
Vandaag zullen de Duitsehe geval
lenen te Montevideo ter aarde besteld
worden. Van de gewonden behoefde tot
nu toe slechts één aan wal gebracht te
worden, aangezien hij een wond aan de
oogen heeft gekregen, welke een speci-,
ale behandeling noodig heeft. De overige
Duitsehe gewonden worden door de dok
toren van het schip zelf verzorgd. Aldus
de Duitsehe lezing.
De Engelsche opvattingen
over den slag
De Britsche admiraliteit heeft gister
avond een communiqué uitgegeven, waar
in gezegd wordt:
„Er zijn geen berichten ontvangen over
dooden en gewonden op de Britsche
schepen, die deelgenomen hebben aan den
feilen strijd buiten Montevideo. Berichten
daarover zullen zoo spoedig mogelijk
worden gepubliceerd. Ondanks de schade,
die de Exeter dwong zich uit den
strijd terug te trekken, hebben de beide
kleine zesduims kruisers het Duitsehe
vestzakschip achtervolgd tot de La
Plata en liggen thans in de monding
te wachten. Zij hebben krachtige ver
sterkingen gekregen.
Wat het probleem van het inter,natiio-
nale recht betreft, dat doioir de Graf
Spiee aan de orde is gekomen, dit pro
bleem! wordt thans actief bestudeerd
doior de Britsche en Uraguaysche regee
ring. Lord Chatfield heeft hier
van gezegd: Het is mogelijk, dat wij
de Graf Spee nogmaals in lopen Water
zullen ontmoeten e® da® voor de laat
ste maal. Maar er is nog een anderei
mogelijkheid, want reeds zij® er berich
ten die melden, dat de gezagvoerder
interneering voor de® verderen duur van
den oiorlog heeft aangevraagd, omdat het
onmogelijk is het schip in korten tij'd
te herstellen.
RUSLAND UIT DEN
VOLKENBOND GESTOOTEN
De Volkenbondsraad heeft gisteren on
der presidium van den gedelegeerde van
Bolivië, Costa de Reis, zijn 107-de zitting
gehouden. Na een welkomstwoord van
den raadspresident tot de nieuw gekozen
raadsleden Egypte, Finland en Zuid-Af-
rika en aan het opnieuw gekozen China,
behandelde de Volkenbondsraad het laat
ste deel van de voor de Volkenbondsver
gadering aangenomen resolutie, welke den
Volkenbondsraad adviseert de consequen
ties te trekken uit de door de Volken
bondsvergadering uitgesproken veroor
deeling van het Sovjet-Russische
optreden tegen Finland.
De raadspresident legde den Volken
bondsraad een ontwerp-resolutie voor,
waarbij de Volkenbondsraad zich ver-
eenigt met de door de Volkenbondsver
gadering uitgesproken veroordeeling en
op de in de resolutie van de Volken
bondsvergadering aangegeven gronden en
gelet op artikel 16 paragraaf 4 van net
Volkenbondsverdrag, constateert dat Sov
jet-Rusland door zijn eigen handeling zich
uit den Volkenbond uitgesloten heeft.
Hieruit volgt, zoo is de laatste zin
van de resolutie, dat Sovjet-Rusland niet
langer deel van den Volkenbond uitmaakt
De gedelegeerden van China, Zwitser
land en Zuid-Slavië verklaarden zich van
stemming over de resolutie te onthouden,
speciaal met het oog op het laatste deel
van de resolutie. Ook Holsti, Finland,
verklaarde zich van stemming te onthou
den, daar Finland als partij in de strijd
vraag niet gelijktijdig rechter moet zijn.
Van de andere raadsleden hebben alleen
Paul Boncour (Frankrijk) en Butler (En
geland) gesproken, beiden ten gunste van
de resolutie. Hierop werd de ze een-
stemmig aangenomen, met ze
ven stemmen voor en vier stern-
onthoudingen.
Vóór stemden België, Bolivië, de Do-
minicaansche republiek, Egypte, Enge
land, Frankrijk en Zuid-Afrika, van stem
ming onthielden zich China, Finland, Grie
kenland en Zuid-Slavië. Afwezig waren
Sovjet-Rusland, Peru, dat het lidmaat
schap van den Volkenbond reeds opge
zegd heeft, en Iran, welks vertegenwoor
diger een diplomatieke ziekte had, om
door zijn tegenstemmen den Volkenbond
in moeilijkheden te brengen.
DE REIS VAN DE „BREMEN"
Het relaas van den kapitein
Naar thans wordt gemeld is de Bremen
Woensdagmiddag om 12.15 uur te Bre
merhaven voor anker gegaan. Kapitein
Ahrens deed volgens de Duitsehe bladen
|iet volgende relaas van zijn wedervaren.
Wij waren op 22 Augustus uit Bremer
haven vertrokken. Wi> hadden ongeveer
1700 passagiers aan boord en brachten
die veilig naar New York. Wegens het
dreigende oorlogsgevaar was besloten de
Bremen den volgenden morgen terstond
weer uit New York te laten vertrekken.
De Amerikanen hielden het sohip echter
36 uur vast onder voorwendsel, dat zij
het op munitie moesten doorzoeken. Per
soonlijk kreeg ik echter den indruk, dat
de Amerikanen de Engelschen een handje
wilden helpen, om hun de gelegenheid
te geven ons op te vangen.
Des avonds om 7 uur verlieten wij
New York. Begunstigd door de duisternis
en door de gunstige weersomstandighe
den slaagden wij er in, het schip geheel
onzichtbaar te maken voor mogelijke
achtervolgers. In den loop van de reis
kregen wij order een neutrale haven bin
nen te loopen. Langs een specialen koers
slaagden wij er in, deze neutrale haven
(Moermansk) behouden op den 6den Sep
tember te bereiken.
Wiji kwamen op |onzie route geen vijan
delijke schepen tegen. Toen ik in die
neutrale haven was aangekomen had ik
natuurlijk slechts é(jn gedachte: 'tschip
weer naar Duitschland terug te brengen.
Toen wij order daartoe ontvingen waren
wij allen onbeschrijfelijk blij.
Ik moet daarbij vertellen, dat reeds
850 man van onze bemanning naar huis
gezonden waren en dat nog slechts een
tiende van de bemanning over was. Met
deze kleine bemanning moesten wij trach
ten het schip thuis te brengen.
Op den afgesproken tijd en bij een
weer, dat gunstig was voor de voorge
nomen doorbraak, verlieten wij de neu
trale haven. Wij slaagden er in onbe
merkt door het cordon te komen, dat de
Engelschen van de Shetlandeilanden tot
aan de Noorsche kust hadden gevormd
en het Zuidelijk gedeelte van de Noord
zee te bereiken, waar wij door Duitsehe
vliegtuigen opgewacht werden, die ons
verder begeleidden. Onder dit geleide
voeren wij langs de Duitsehe mijnenvel
den recht op de Duitsehe territoriale wa
teren af, waar wij, aldus de kapitein,
Dinsdagavond behouden aankwamen.
Luchtstrijd boven de Oosl-
Friesche Wadden-Eilanden
De opgegeven verliezen zijn
tegenüt ijdig
Tusschen Wangerooge en Spiekerooge
is het gistermiddag tot een luchtgevecht
gekomen tusschen Duitsehe jagers en En
gelsche bomvliegtuigen.
De Engelschen, die vroegtijdig waar
genomen werden, seint het D.N.B., had
den 12 lange-afstand-mobvliegtuigen, hun
meest moderne gevechtsvliegtuigen, inge
zet. Dc Engelsche vliegtuiggroep werd
door dc beproefde Messerschmidt's aan
gevallen en binnen korten tijd uit elkaar
gejaagd. Hierbij werden zes Engelschen
neergeschoten. Eén Duitsehe jager moest
op zee dalen.
Het Engelsche ministerie van lucht
vaart deelde daarover mede:
Gedurende de laatste vierentwintig uur
hebben omvangrijke formaties van de
luchtmacht boven de Noordzee geope
reerd. Eeii formatie van onze luchtmacht
ontmoette een sterke vijandelijke formatie
in den Bocht van Helgoland. Het kwam
tot een scherp gevecht, gedurende het
welk vier Duitsehe jagers en drie van
onze vlietuigen neergeschoten werden.
Een marconiit alt ooggetuige
De marconist van een Japansch schip,
dat langs de Nederlandsche Waddeneilan
den opstoomde, seinde aan zijn reederij,
dat het schip een aantal angstige oogen-
blikken had medegemaakt. Toen het schip
het eiland juist gepasseerd was, zag
de bemanning plotseling een dozijn En
gelsche vliegtuigen over zich passeeren.
De toestellen vlogen nu eens in V-vorm
en dan weer in los verband. Enkele
minuten later kwamen over Spiekeroog
driftige Duitsehe jagers aanvliegen, die
met groote stijgsnelheid op de Britsche
toestellen afgingen. Het aantal jagers was
zeer groot en door hun bewegelijkheid
en snel manoeuvreeren kon men hun
aantal niet met zekerheid vaststellen.
Een hardnekkig gevecht volgde. De ja
gers openden het vuur en de Britsche
bommenwerpers beantwoordden dat- on
middellijk. Wij zagen op een gegeven
oogenblik twee jagers en twee bom- i
menwerpers tegelijk vallen.
TWEEDE KAMER
De begrooting van Waterstaa
Bijl de behandeling van de Begroeting
van Waterstaat heeft Minister Albarda
Donderdagavond die sprekers beantwoord.
Spr. dankte in de eerste plaats vooir
de welwillende woorden, jegens hem ge
sproken. Aan alle gemaakte opmerkingen
zal spr., zoodra de handelingen zij® ver
schenen, aandacht bestede®,.
Inpolderingen ®oemde spr. Werk
verruiming van de beste soort. Het ini
tiatief is echter niet bij; het departement
soms bij gemeenten of provinciën, soms
bïji een particulier. Als goedkeuring wiordt
onthouden, is dat om ernstige water
staatsbelangen.
Waterstaat zou ten lonrechte medewer
king aan inpoldering iini Zeeland hebben
onthouden. Spr. zal dit onderzoeken,-.
Invoering der electriciteitsWiiet
is bepleit en ontkend. Ee® drietal arti
kelen der wet zijn bereids ingevoerd. De
electriciteitsraad zal a.s. Maandag wor
den geïnstalleerd.
Komende tot de spoorwegen en 't
Wegverkeer zeide spr. dat er een,
onjuiste voorstelling Wordt gegeven, we
derzijds. Beide moeten toit breede ont
wikkeling komen, er mjoet evenwicht zij®.
Het zou verkeerd zijn, het geheele volk
in de bestaande tegenstellingen te be
trekken. Het behoud der spoorwegen is
een algemeen belang, qok va®, de auto
mobilisten, ze moeten een re®deere®d be
drijf Zij®. Het moeilijke is, het evenwicht
te vinden en te beware®,.
Wat is gezegd over belastingen
op a u t |o's kon spr. niet onderschrijven.
Spr. wil wel afschaffing der personeele
belasting, maar niet een vast bedrag met
heffing op de benzine. Geweze® is lop
de moeilijkheden der tperwagenbedrijven
De ondernemers zitten im de knel. Men
is niet vrijgevig geweest met het geven
van vergunnimge®, maar dit Was uit vrees
voor Wederopleving der wilde bussen.
Alcoholgebruik voor autobestuur
ders vermeerdert het gevaar. De Weg-
verkeerswet kent veel zwaardere straf
fen dan de tegenwoordige. Het rijbewijs
niet te laten intrekken door den rechter
doch door de administratie, acht spreker
niet juist. De gevolgen kunne® te erg
zijn voor beroepschauffeurs e.d.
Met 1 Januari 1940 behoeven de kloip1-
1 amp en niet aan de mieuwe voorschrif
ten te voldioen. De termij® is met 2 jaar
verlengd.
T.a.v. het rïjit'djldenbesluit deelde de
Minister tenslotte mede, dat aan den
wensch om een bepaald artikel tijdelijk
buiten Werking te stellen, niet kan wor-
.den voldaan. Het verbieden va® aufoiver-
voer iop> Zondag is niet van spreker uit
gegaan en hij, zal er dus niet over spre
ken. Na alles Wiat er is gezegd, behoeft
spreker niet te herhalen dat hij; bet u i t-
voeren van openbare werken, in
zooi groot mogelijken omvang Zooveel'
mogelijk zal bevorderen.
Rusland met 7—4 stemmen uit
den Volkenbond gestooten
Britsche schepen houden voor
de la Plata-monding de wacht
De zwerftocht van de «Bremen»
door den kapitein toegelicht
Is medewerking aan inpoldering
in Zeeland tegengewerkt 7
Dr. H. Col ijn krijgt belangrijke
functie bij den Volkenbond
Om het vriespunt
aiiketlaliLeuj
Dagelijks verkrijgbaar:
Vleeschcroquetten
2 voor 25 cent
Zaterdag:
Vleeschbroodjes a 10 cl.,
Pariser Soezen, enz.
Denk a.s. Kerstdagen aan een hoog
fijne Kerstkrans
VERRENIEUWSTRAAT e ZIERIKZEE
Zon op: Zon onder:
16 Deo. 8,05 15,45
Maan op: Maan onder:
16 Deo. 11,01 21,57
Predikbeurten te Zierikzee
Zondag 17 December.
Ned. Berv. Kerk.
Nieuwe Kerk. 10 ure, ds. Valeton.
Kleine Kerk. 10 ure, ds. R^ddingius
en 7 ure, de. Westerhof van Nieuwerkerk.
Luth. Kerk.
10 nre, dhr. H. Smitheus Bange van
Amsterdam.
Geref. Kerk.
10 en 6 ure, ds. Ros van Krabbendijke
Ohr. Geref. Kerk
9.30, ds. Hoogendoorn, 2 Leesdienst en
6 ore, ds. Hoogendoorn.
Leger des Heils (Poststraat)
10 kapt. F. G. Kremer, 3.30 Openluoht-
werk 't Groentje en 7.30 ure, kapt. F. G.
Kremer.
Gerei. Gem. (8t.-Donm88iraat)
9.30, 2 en 6 nre, Leeskerk.
Oud-Geref. Gem.
9.30, 2 en 6 nre, Leeskerk.
Ondanks de moeilijkheden moge® We
niet stilzitten. De regeering Wil de werk-
loiosheid ook door openbare werken krach
tig bevorderen. Mjoet men door gebrek
aan buitenlandsch materiaal soms afzien
van brugbouw, dan is er mogelijkheid
van kanalisatie. Het uitvoeren va® wer
ken zal worden voortgezet, wat komt
het er op aan, ®f men het Plan va®
den Arbeid noemt |of Wat anders.
Als er maar Wat gebeurt.
Hierna ging de Kamer over fjot arti-
kelsgewijze behandeling der begrooting.
