ZIERIKZEESCHE
N
IIEUWS
B
O!
DE
l|p
1
iiE
DONDERDAG 19 OCTOBER 1939
OPOENOr
2HSCHE CO
De Kern
ABONNEMENT
1707 - 1880
OAQTC IA A A Kin
Prijs fl.BO p. kwartaal, buiten Zierikzee
fl.80. Voor het buitenland flO— p. jaar
Afzonderlijke nummers 5 cent. Ver
schijnt dagelijks, behalve 's Zondags.
Uitgave: N.V. de Zierikzeesche Nieuwsbode,^Zierikzee, Schuithaven B 94
Tel. 32, Postgiro 137677 - Dir.A. J. de Looze - Uitg.-Red.M. J. Kosten
ADVERTENTIES:
Prijs: 20 cents p. regel, minimum 80 cents
Bij contract speciale prijzen. Grootte der
letters naar plaatsruimte. „Succesjes" 60
cents. Inzending tot 's morgens 10 uur
ONDER DEN SCHIJNWERPER
treedt Rusland in den lichtcirkel van
de publieke opinie, nu het een diplo
matiek verlies leed tegenover Turkije,
waarmede de sieepende onderhandelingen
werden afgebroken. Molotov heeft ge-
getracht Sara?oglu, den Turkschen on
derhandelaar te overrompelen. Hij kwam:
plotseling wiet geheel andere voorstellen
voor den dag dan die welke pp 't pro-
gramjmia stonden. Ditmaal had Molotov
niet met kleine onbeduidende staten te
doen, maar imet een krachtiger en groo-
ter rijk, terwijl die voorstellen lijn
recht in strijd waren met de tu&schen
Engeland en Frankrijk door Turkije aan
gegane verplichtingen. Molotpv eischte
dat T-urkije den geheelen Balkan als
Russische invloedssfeer zou erkennen, met
als eerste voorwaarde, daft Turkije de
Dardanelien zou sluiten voor de vloten
van die landen:, wier grenzen niet
aan de Zwarte Zee liggen. Had Turkije
aan dezen eisch toegegeven,, dan was
z'ijn invloed o,p den Balkan nihil gewor
den. Het behoeft geen verwondering te
wekken, dat Duitschland dezen stap
van Rusland ziou hebben gesteund, daar
het er groot belang bij heeft, dat zijn
olievoorziening uit Batoem, via de Zwarte
Zee, ongestoord wordt aangevoerd, wan't
de bevoorrading uit Rumenië blijkt niet
voldoende te z'ijn voor den imiechanischen
oorlog. Rumenië komt hierdoor in de
knel, evenals den heelen Zuidoosthoek
van Europa. Hongarije blijkt vriendelij
ker tegenover Ruimenië te worden, uit
vrees foor bet qomtmiunisme, da,t aan
de grens staat en aan: welke ideologie
het minder aangename herinneringen
heeft. Natuurlijk keurt Duitschland de
door Turkije aangenomen houding sterk
af en wijt de mislukking aan de diplo
matie van de Thames, maar Italië, de
as-genoot, beschouwt, in het licht van
het sikkel en hamer-probleem', de geste
van Ankara anders en de Duoe houdt
de zwarte lucht boven den Balkan scherp
in het oog. 1
In het Noorden schijnt Molotov met
•meer succes en dreigementen te kunnen
optreden tegenover Finland, dat al
lerlei voorzorgsmaatregelen treft, waar
uit zou mpgen blijken, dat de situatie veel
ernstiger wordt beoordeeld, dan enlkele
dagen geleden. Helsinki is nog steeds
de zetel der regeering, m'aar plannen
tot spoedige evacueering zijn uitgewerkt.
Finland zou wel bereid zijn drie klei
ne eilanden!, welke vopr de haven
plaats Kroonstad z'ijn gelegen,, af te sbaan.
De 'beschikking over deze eilanden is
voor de Sowjet-Unie van groot belanig
in verband met de veiligheid van .Lenin
grad en Kroonstad, haar belangrijkste
havens aan de Oostzee. In, dit opzicht
zullen 'Zich dan ook geen, moeilijkheden
voordoen met de Finsche republiek, die
als vergoeding dan waarschijnlijk eenig
gebied van het Russische Karelië toe
gewezen krijgt»
Zeer gespannen wacht m'en de resul
taten var. deconjferentie t e S t oi c k-
helmi af- Men verwacht een krachtige
manifestatie van de solidariteit der Scan
dinavische staten, waarmee Finland den
laatsten tijd zoo intensief heeft samen
gewerkt- Zeker is het, dat de Scandi
navische staten Finland moreel, mate
rieel en economisch zullen steunen, ook
in het geval deze landen, zelf buiten
de directe inmOnginig in een eventueel
Finsch-RussisCh conflict wenschen te blij-
Ven-
Een volle van vier im'illioen im'enschen,
dat over een betrekkelijk klein leger
en een kleine marine beschikt en te
voren nooit op groote schaal versterkin
gen voor "(ie weermacht heeft getrof
fen, staat nagenoeg weerloos tegenover
het 160 milioen inwoners tellende rijk
der ^Sowjets. Dit rijk heeft bovendien
zijn positie ter zee krachtig versterkt
en zijn marine op geduchte wijze uit
gebreid.
Indien mag worden aangenomen, dat
Sow jet-Rusland irnet Finland een bij
standspact wenscht te sluiten, Zooals het
met de kleine Baitische landen heeft ge
daan, zal de Finsche regeering zich hier
tegen hardnekkig verzetten- Hetzelfde
geldt voor het geval de Spwjet-Unie de
Aland-eiiandoni zielf wenscht te verster
ken, hetgeen een inbreuk zou beteeken©n
op de Finsche neutraliteit en onafhan
kelijkheid.
Hoog- en laagwater te Zierikzee
Hoogwater: - Laagwater:
20 Oct. 7,25 20,02 1,09 13,36
Chamberlain's weekoverzicht
De aanvallen op de vlootbaies
De vijandelijke luchtmacht is begonnen
met aanvallen op onze vlootbases, ver
klaarde Chamberlain in zijn gisteren ge
houden wekelijksch overzicht in het La
gerhuis. De teleurstelling over het feit,
dat het mislukt is om ernstige schade
aan de schepen aan te richten, blijkt
1 uit de fantastische mededeelingen, welke
men zich gedwongen heeft gevoeld uit
te vinden. Het is niet waar en ik moet
j dit nogmaals herhalen, hoewel het nieuws
duf wordt door *het herhalen, dat noch
de Hood, noch de Repulse of eenig an
der slagschip in het minst is bescha
digd. Hetzelfde is het geval met de
Ark Royal.
De Engelsche regeering heeft niet'ge
aarzeld1 ©enige geleden verlies in vollen
"Omvang bekend' te maken. De denkbeel
dige verliezen, welke door de Duitschers
in de radio bekend worden gemaakt, mo
gen dienen om voor eenigen tijd dein
moed er in te houden, doch ten laatste
zal de onjuistheid blijken en de teleur
stelling zal des te meer ter neer drukken.
Engeland' van zijn kant is inliet voor
nemens sucpessen te publioeeren, waar
van het niet overtuigd is. Wij weten,
aldus de premier, dat in de gevechten
in de lucht, welke in de af geloop en twee
dagen voor het eerst boven onze kust
zijn geleverd, acht vijandelijke toestellen
zijn vernield, zonder dat wij'zelf een en
kel vliegtuig hebben verloren. We ge-
loovon, dat verscheidene Duitsche bom
menwerpers er niet in geslaagd zijn hun
basis te bereiken. Het totaal aantal vlieg
tuigen, dat aan den aanval deelnam,
bedroeg niet meer dan dertig. De ver
liezen. welke wij hebben toegebracht, be
dragen dus ten minste 25 pet. van het
totaal en kunnen nog honger zijlnj.
Na hulde te hebben gebracht aan de
luchtmacht, zeide de minister-president,
de luchtmachtreserve zijn eerste succes
heeft behaald door drie van de vier toe
stellen omlaag te schieten bij een aan
val op Rosyth. We kunnen inderdaad
moed scheppen uit de wetenschap,, dat
onze verdediging zooi succesrijk is ge
bleken in deze eerste beproeving van
hun kunnen en dat olhze jachtvliegtui
gen zulk een uitstekende kwaliteit too-
nen te bezitten, zooals wij hadden ge
hoopt. In deze eerste dagen moeten wij
niet dwaas gaan pochen. De aanvallen
zijn weinig geweest en op kleine schaal
uitgevoerd. Het zou onverstandig zijn te
verzekeren, dat wij steeds zooveel suc
ces zullen hebben als deze eerste dagen.
DE AANVAL TE SCAPA FLOW
Dwars door de mijnenvelden gevaren
„Het eerste wiat wij: zagen, toen twfij
voor de haven van Scapa Flow laan-
kWaimten, was een uitgebreide tmlijbver-
sperring. Wijl scharrelden er doioir heen
en toen betonden wtiji ops plotseling mid
den in de haven imtet vlak bijl ons de
B.ritsche oorlogsschepen. Ten Noorden
van ons lagen >er twee". Aldus verhaal
de de comimiandant van (den Duitschen
onderzeeër, Prien, die er in slaagde ld|oor
te dringen tot in dieze zeer belangrijke
Britsdie oorlogshaven in het Noorden-
„Ik Was er, en ik wilde iets doen voor
den Imlan, die destijldis hier zulke (moei
lijke uren dioio|nmlaaikte: admiraal von
Reuter. Maar ik' Was hier niet alleen
oiml iets uit te richten tegen de vijande
lijke vlooit, imlaar ik (mloest bovendien aan
mlijn schip en (mijn bemainniing1 denken.
Ik verloor geen tijd en vuurde onmid
dellijk een torpedo' af, die blijkbaar het
eerste schip trof: de Royal Oak". En
kele minuten later schoten wij een tweede
projectiel af, en daarna miqg' een e|ni nog
een.
Voortdurend stegen uu waterzuilen op,
die gevolgd werden |d|oor een serie hevige
explosies en een hopge vuurzuil. Het was
een onheilspellend schouwspel, dat vuur
werk in de lucht.
Masten, schoorsteen en, dieelen vafm de
brug, zWaar ijzerwerk, alles vloog door
de lucht. Het eerste schip, dat wijl ge
troffen hadden, moest volkomen in stoK-
ken zijn. En daarachter lag een schip
imiet den bloeg onder water. Het had twee
schoorsteen en. Het kan de „Royal Oak"
niet geweest zijtnhet mloet de „Repulse"
Zijn geweest.
Wij moesten toen aan onze eigejnl vei
ligheid: gaan denken, Wilden wij1 ,niet als
krijgsgevangenen in Engeland achterblij1-
ven. OpnieuWi wisten iwlij ongedeerd door
de imüjnversperrimg te komien, en reeds
toen Wij in open zee voeren, hoordeO
Wijl achter ons de doffe knallen van de
dieptebomlmien".
De Britsche pers uit, Zij! het in voor
zichtige bewoordingen, haar ongerust
heid over de omstandigheden, waaronder
de „Royal Oak" getorpedeerd is. De
„Daily Express" to|ont zich het minst
tevreden. Het blad zegt, dat het buiten
gewone verhaal, zooals dat in het Lager
huis is verteld, over de Wljize waarop
de „Royal Oak" in d° baai van Scapa
Flow tot zinken is gebracht, een stand
van zaken aan het licht brengt, Waar
door de Britsche openbare meening
zeker niet bevredigd zal 'zijn.
TWEEDE KAMER
lnterpellatie-ve«-zoek van
mr. Rost van Tonningen geweigerd
Aan de orde was gisteren de behande
ling van het verzoek van den heer Rotst
van Temmingen |o|mi verlof tot het rich
ten van vragen ,aan den voorzitter van
den raad van ministers, den minister van
buitenlandsche zaken en den minister
van justitie, betreffende het in gevaar
brengen van de onzijdigheid van Neder
land door den voorzitter van het Neder-
landsche verbond' van vakverenigingen,
het uitstrekken doioir de SDAP en het
NVV als staatkundige vereeniginlgien van
haar Werkzaamheid tot bet buitenland,
de toepassing in dit verband van de
Wet op het recht van vereeniging en
vergadering, en de houding in deze aan
gelegenheid van de twee leden (der
SDAP, die deel uitmlaken van het kabinet
De voorzitter imeende dat het tot het
gOed recht van den heer Rast van Ton
ningen behoort vragen te (richten over
deze gelegenheid. Spr. is van oordeel,
dat het thans niet Wiensebelijk is een
mondeling debat daarpver te hou
den. Binnenkort zal bij de algemieen©
beschouwingen die gelegenheid daartoe
bestaan. Het is niet gewienscht de mi
nisters thans aan hun werk te onttrek
ken. Als de heer Rost van Toninimgen
het verzoek niet intrekt, stelt spreker
aan de Kamier voor de interpellatie niet
toe te staan.
De heer Rost van Tjonningen (NSB) is
van oordeel, dat de resolutie van het
NVV ©en inbreuk maakt op de Neder-
landsche neutraliteit.
Z-h.st. wordt het voorstel van den
voiorzitter aangenomen (om: de interpel
latie niet toe te staan) met aanteekenihg
dat de heer Rost wenscht geacht te
Worden te hebben tegengestemd.
Wijziging Vestigingswet
Aan de orde is dan het wetsontwerp
tot Wijziging van de Vesti|giingswet klein
bedrijf 1937. Deze beoogt o.a. de mo
gelijkheid te scheppen den spertijd van
een halt jaar, twieemaal miet een gelijken
termijn te verlengen en uitzondering te
mlaken voor vervangers van gemiobili-
seerden. De heer IJzerman (SD) kon
groiatendeels met de wijziging) meegaan
en bepleitte subsidie aan Middenstand|s-
cursussen. De heer van den Heuvel (AR)
kWlam op tegen de betaling van f5 vaor
vergunining&aanvragen en vroeg cjnider-
scheid voor stad en platteland. Een jaar
spertijd achtte spr. verder lang genoeg.
De heer Bakker (CH) was het met dit
laatste ©ens.
De heer Bachg1 (RK) daarentegen whs
voor de verlenging, doch tegen het ver
gunningsrecht. De heer Vos (Lib.) zou
de geheele opzet der regel iing Willen
herzien. Een jaar spertijd achtte ook
deze spr. voldoende, evenals Idle heer
Schilthuis (VD). De heer Effendi (CPN)
verklaarde zich tegen de geheele Vesti
gingswet, welke vooral aan beginnelin
gen veel te hooge eischen stelt.
Nadat minister Steenberghe de spre
kers had beantwoord, repliceerde de
heer van dien Heuvel, die zijn standpunt
handhaafde.
Vervolgens kreeg de heer Al|gler.a (AR)
gelegenheid, zijn ahiiemdeimient te verde
digen, dat beoogt, den spertijd, evenals
thans de iwiet bepaalt, tot maximlaial een
jaar te beperken, een halfjaa/r miet mo
gelijkheid van verlenging met een half
jaar.
Dit amendement werd verworpen met
14 tegen 54 stemmen. (Voor de AR, be
halve de heeren Amelink, Baas en Terp
stra en de Liberalen).
De heer Algera diende nog enkele
amendementen in, waarvan het voor
naamste beoog*, art. 7 der VestiginjgjS-
Wet aldus te lezen, dat de mogelijkheid
blijft bestaan, dat bij' de waardeering van
de mate, waarin aan de vestigingseischen
Wiordt voldaan, rekening kan worden ge
houden miet plaatselijke omstandigheden.
Een redactioneel sub-amendement diende
hierop de heer Suring (RK) in.
Minister Steenberghe achtte het aimleo-
delmlent overbodig. Het sub-ajm©ndem©nt-
Suring beteekent een taalkundige ver
betering.
Na deze verduidelijkende verklaring1
van dien minister trok de heer Algera
zijn amendementen in, 'waarna het re
dactioneel© amendement- Sur ing zonder
hoofdelijke stemlming is aangenomen.
Daarna is het wetsontwerp zonder
hoofdelijke stemlming goedgekeurd.
VERSCHILLENDE BERICHTEN
Algemeens nationale straatcollecte
"De burgemeesters van alle gemeenten
in ons land zijn uitgetooodigd, in hun ge
meenten een openbar© inzame
ling aan de huizen en op straat te hou
den ten behoeve van het Algemeen©
Steuncomité 1939, zoo ©enigszins (mogelijk
in de wièek van 13 toit 18 Nov.
De burgemeesters zijn voorts uitgenoo-
digd tot het vormen van plaatselijke im-
ziamelingsooimiité's ien het welslagen van
de collecten met all© middelen te be
vorderen, in 'het bijzonder ook om een
persoonlijk beroep te .doen op de kapi
taalkrachtige lichamlen.
Zoioials reeds is gemJeld, i|s het Alge
meen© Steuncomité 1939, tonder esre-prae-
sidïuml van Prinses Juliana, ingesteld tea
einde in een centraal orgaadi te belicha
men de behartiging van de in deze idageini
zoo hij! uitstek gewichtige ondersteuning
van de talloozen, die bijstand behoeven.
Deze bijstand zal in drieërlei vormi
kunnen worden verleeiad. In hoofdzaak
zal ingeschakeld blijven de werkzaam
heid, tot dusver verricht dioor ld© Ko
ninklijke Nationale vereeniging t,oit steun
aan miliciens en het Nationale fonds
vo|qr bijzondere nooden.
Da Bo aren leenbank te Roswinkel
Het is thans ongeveer een jaar gele
den, idat het Drentsche dorp RosWinkel
Werd opgeschrikt diooir de arrestatie van
den kassier van de Boerenleenbank al
daar, de landbouwer K. G., wegens on
regelmatigheden, waardoior een bedrag
van ongeveer drie ien een halve ton
verloren zou zijn. Sedertdien hebben de
leden en de spaarders van deze instel
ling zich moeten afvragen, welke (ge
volgen het gebeurde v|qor hen zou hen-
benDe fraudeerende kassier is inmid
dels door het gerechtshof te Leeuwarden
tot drie jaar gevangenisstraf - veroordeeld
Thans heeft de raadsman van het
bestuur aan de leden medegedeeld, lat
zijl hoofdelijk vóór 1 December f775,—
mjoeten betalen, hetgeen v|qor velen van
Turkija liet zich niet door Molotov
overrompelen
De vermetele aanval van de
Duitsche duikboot te Scapa Flow
Chamberlain uit zijn voldoening
over Engeland's luchtmacht
Wijziging Vettiqmgswet op het
Kleinbedrijf 1937 goedgekeurd
Algemeene Nationale Straat
collecte van 13 18 November
Iets kouder
Barometerstand van hedenmiddag 2 uur:
Zon op: Zon onder:
20 Oot. 6,34 16,55
Maan op: Maan onder:
20 Oot. 13.38 23,16
Eerste Kwartier 3,44
hen, kleine landbouwertjies en arbeiders,
in de tegenwoordige omstandigheden
ernstige moeilijkheden zal beteekenen.
Kleine eigenaren, die, mede onder idien
invloed van de crisis, hun bedrijfje tot
het uiterste met hypotheek hebben mas
ten belasten, krijgen doiqr deze vorde
ring den nekslag en de mogelijkheid
schijnt dan oiok niet uitgesloten te zijn,
dat enkele van zulke bedrijfjes verkocht
zullen moeten warden.
NEDERLAND'S VREEDZAME VEROVERINGEN
Holland1 is, op eigen wijze
Op gebiedsuitbreiding uit:
Groots stukken vruchtbaar blouwland
Maakt het af en toe weer buit.
Het proces voltrekt zich langzaam
En 't is vaak een harde strijd
Maar dan is de tegenstander
Weer een stevig brokje kwijt.
Zoo Wordt hier de kaart gewijzigd:
Urk is thans geen eiland meer!
Wat Neptunus heeft genomen
Dat ontneemt men hem nu weer.
't Rood-witJblauw w|ordt triomfant'lijk
Ook op deze wal geplant;
Deze strijd is sedert eeuwen
1 Steeds de glorie van ons land.
Mocht dit ook voor and're landen
Als ©en lichtend voorbeeld zijn:
Wilt ge vruchtbaar land1 veroveren
Doet dat dan op U w terrein.
Deze wijze van expansie
Is naar waarheid cultureel,
En verlangt van geen der buren
Ook maar het geringste deel. J. S.
