ZIERIKZEESCHE
KIEUWSBODE
WOENSDAG 27 SEPTEMBER 1939
ÖPGENO*
ZIEMKZESSCKS COURANT
De Kern
ABONNEMENT
17© 7
Prijs p. 3 taiaanden f 1.60, buiten Zierikzee f 1.80
Voor het buitenland p. jaar f10. Afzonderlijke
nummers vijf cent. Verschijnt dagelijks.
Tel. No. 32. Giro 137677
Directeur A. J. DE LOOZE Uitgever-Redacteur: M. J. KOSTEN
Uitgave N.V. ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE - ZIERIKZEE
96STE JAARGANG No. 14147
ADVERTENTIEN
van 1—4 regels 80 cent, van 4 regels em
daarboven 20 cent p. regel. Reclames 40 cent
p. regeL Bij contract belangrijke korting
Inzending op den dag van uitgave vóór 10 uur
ONDER DEN SCHIJNWERPER
staat B e r 1 ij n in. den licht
kring van de algemeeme politieke be
langstelling, nu de pers zich daar .uit
voering bezig houdt miet de bekende
verklaringen, van Mussolini. Het schijnt
dat Hitier, ondanks de weinig aanmoe
digende reactie op zijn redevoering te
Danzig, toc/i nog, alvprens zic'h mlet
violle kracht op het Westen te werpen,
het vredesoffensief wenscht voort te zet
ten, welke aanval door een perscam
pagne publicistisch wordt voorbereid.
Opmerkelijk is, dat niet alleen in de
Duitsche bladen, maar co-k in de pas
sages, welke deze ter versterking van.
hun betoog ait de Italiaan,sche bladen
overnemen;, het beroep op Engeland
cm den oorlog thans te staken, resp.
zcoals dat heet, niet te beginnen, ge
paard gaat met de vreeselijkste bedrei
gingen, voor het geval Engeland daarop
niet toestemmend zou re age eren. Men
spreekt steeds over middelen, die in.
1914 onbekend waren en die „een doo-
delijke en verwoestende uitwerking heb
ben van beslissenden aard". Deze mid
delen worden nog in reserve gehpuden,
m'aar indien het ncodig is zal men ze ge
bruiken. In B e r 1 ij n leeft het ver
moeden, dat in. dergelijke aanduidingen
toespelingen, zijn vervat op een nieuw
scort gasbommen, te gebruiken, bij aan
vallen uit de Kucht.
Wanneer de weinig vredelievende me
thoden gepubliceerd worden voor bin-
nenlandsch gebruik, kunnen1 ze in
Duitschiand zelf wellicht effect sortee-
ren, maar wanneer zij tot doel hebben
bij voorbaat de tegenstanders te inti-
mldeeren, als men- de te verwachten
vredesvoorstellen van den Führer niet
zou aanvaarden, dan zlulien deze dreige
menten in het buitenland weinig indrtuk
•maken.
Van mieet af, evenals in 1914, is de
haat tegen Engeland het grootst, omi-
dat dat land de zeeën beheerscht en
Duitschiand afsnijdt van veie zijner bron
nen van levering. In de eerste drie
weken van den oorlog hebben de Engel-
schen 256000 ton goederen in beslag
genomen, ten aanzien waarvaln. er be
wijzen bestonden, dat zij Contrabande
waren, voor Duitschiand bestemd. En
gland's doei is de Duitsche economische
struct(u(ur te desorganiseeren. tot zooda-
nigen. omvang, dat het voor Duitschiand
onmogelijk wordt den, oorlog voort te
zetten. Voor iederen man aan het frpnt
moeten er verscheidene achter het front
zijn, die werken, aan de productie en
leverantie van, oorlogswapens en wan
neer Engeland Duitschiand kaïn, verhin
deren grondstoffen in te voeren, die vain
essentieel belang zijn vcor de funetio-
neering van zijn oorlogsindustrieën,, zal
het resultaat in feite zijn een verminken
van het Duitsche vermiogen, om' de vij-'
andelijkheden voort te zetten.
Gisteren heeft Chamberlain, in het La-'
gerhuis zijn wekeiijksche overzicht van,
den toestand gegeven, waarin hij in het
bijzonder uitweidde over de oecomoimi-
schc maatregelen, welke de oorlog ver-'
eischt- Na Chamberlain was het woord
aan Churchill.
Churchill gaf een beschrijving van
den succesrijken, strijd van Engeland te
gen de du ikb cotbedrei ging'. Toen de oor
log begon voeren alle Britsche schepen"
op de gewone wijze over de wereld, toen
zij werden aangevallen door loerende
duikbooten, die van, te voren zorgvuldig
waren gestationneerd.
In de eerste week bedroegen, de En-
gelsche verliezen in, tonnage de helft
van de wekeljjksche verliezen, in April
1917, het top-jaar van de duikboot-aan
vallen in den vorigen oorlog.
Engeland antwoordde hierop op drie
manieren: het zette een convooi-systeem'
in beweging, dat thans volledig' functio
neert in beide richtingen, koopvaardij
schepen en snelle mailschepen worden
voorzien van een defensieve bewapening
zoowel tegen vliegtuigen als tegen duik-
bcoten. Dit was een aanzienlijke taak,
aangezien Engeland gewoonlijk tweedui
zend schepen dagelijks op zee heeft.
Churchill besloot met te zeggen, dat
wanneer Zijn vermoedens ten opzichte
van het succes van den oorlog tegen
de duikbooten juist bleken, „dit be
teeken l, dat een primair gevaar binnen
zijn eigen greinzen terugvalt en dat wij
temidden van al onze zorgen ee|n,i ge
stadige mate van zekerheid kunnen ge
voelen, dat, voor zoover de duikboot be
treft. het Britsche Rijk en al z'ijn vrienden
over al op den aardbol is staat zhHen
zijn hun onmetelijke latente krachten tot
WINSTON CHURCHILL
MANOEUVRES IN
STILLEN OCEAAN
Amerika als waakhond
De Amerika ansche marine koestert het
plan vloolmavoeuvres te hpiuden bij Hai-
waii met het imeerendeel van de oor
logsschepen die thans te San Diego en
San Pedro in Califomië gestationneerd
zijn. Van officieel© zijde spreekt men
het gerucht, als zloiuden deze manoeuvres
gehouden worden in verband met den
uit den Eluropeeschen oorlog vloprtge-
komen toestand of met krachtiger mili
taire operaties van Japan en China,
tegen.
Van andere zijde wijst men er echter
op, dat de aanwezigheid van deze oor
logsbodems in de buurt van Hawaii een
remmenden invloed op Japan kan heb
ben, voor het geval dit land plannen
koestert zich meester te maken van
Fransche, BritscJhe en Nederlandsöhe be
zittingen in het Oosten.
Naar verluidt zal op gezette tijden
één afdeeling verschijnen voordat de an
dere haar manoeuvres volbracht heeft en,
naar haar ligplaats terugkeert.
Er bevinden zich thans in Californië 12
slagschepen, 25 kruisers, 61 torpedoja.-
gers, vier vliegkampschepen, 14 onder
zeeërs en 32 hulpvaartuigen.
Te Pearl Harbour op Hawaii bevin
den zich: één. kruiser, 15 onderzeeërs,
8 mijnenieggers en mijnenvegers, 12 hulp
vaartuigen en 75 vliegtuigen. Het vlieg-
kamicschip „Langley" bevindt zic'h op
het cogenblik te Manilla, waar thans
tevens van de 15 zware bommenwerpers
die van Pearl Harbour waren opgeste
gen, zijn aangekomen.
10 torpedojagers uit den Wereldoorlog
worden te Philadelphia gembderniseerd,
een veertigtal andere zal weldra in den
patrou.illedienst tot handhaving van de
neutraliteit worden ingeschakeld.
STRIJDBAARHEID IN CIJFERS
Da balartB der strijdende partijen
Het zijn niet allééln de aantallen sol
daten en tonnages der oorlogsvloten van
de belligerent© mogendheden, welke den
einduitslag van den thans blegonnein, strijd
zullen bepalen. Afgezien nog van een
factoren-complex als hlet „bevoilkings-Tno-
reel", zullen vooral de economische
kracht en uithoudingsvermogen een zééjr
belangrijke rol spelen!
Let men alleen op de bevolking, dan
staat aan den étLien kant Duitschiand
mei inbegrip van Oostenrijk en het
protectoraat met 92 millioen zielen,
die ge voted en gekleed moeten worden,
teneinde te kunnen vechten of werkeJni.
Aan de andere zijide staan Frankrijk
Imet 42 en Engeland met 47, dus te
zamen 89 millioen zielen. In dit opzicht
is er dus vrijwel evenwicht tussdhen
de twee partijen. Let men op de terri
toriale oppervlakte, dan staat Duitsch
iand met 650.000 km2 tegenover Frank
rijk met 530.000 en Engieland met 220.000
dus in totaal 750.000 km2.
Met inbegrip van èllie geoefende re-
s eer ven wegen de Duitsche en Fransche
legersterkten precies tegen elkander op,
n.l. 6 a 6I/2 miilüoen mian, waarbij aan
ontwikkeling te brengen en dat de g,e-
heele kracht, de rijkdom-, de hulpbron
nen. 'ön het menschenmateriaal van die
vele gemeenschappen geconcentreerd
kunnen worden in steeds toenemende
intensiteit voor de taak, die wij aange
pakt hebben en waarin wij slechts be
hoeven te volharden omi te overwinnen".
geallieerde zijde dan nog komt het En-
gelsche leger-potentieel. hetwelk voor 't
oogenblik op nog slechts éétn millioien
man kan worden gesteld (het territo
riale leger en conscriptie te zamen).
Wat de vloot betreft, verkeert Duitsch
iand volgens Engelsehtó gegevens van
een half jaar geleden, verre in de min
derheid. Het beschikt over 2, straks 6,
slagschepen, tegen de geallieerden 22,
straki 30. Verder beschikt het Duitsche
Rijk over 9, straks 18 kruisers, met in
begrip van de „vestzak-slagschepen", doch
de geallieerden over 83, straks 103 van
deze schepen. Tegenover de 22, straks
30 Duitsche torpedojagers kunnen Enge
land' en Frankrijk er niet minder dan
232 en als de op stapel staande bodems
voltooid' zJijin, zelfs 258 stellen. En ten
slotte beschikte het Derde Rijk bij het
uitbreken van den oorlog over 60, straks
74 onderzeeërs tegenover 140, straks 163
Engelsche en Fransche.
Op, het stuk van torpedobboten en
motor-torpedobooten alleen is het over
wicht aan Duitsche z'ijide n.l. 44, straks
74 stuks tegenover de geallieerden 34,
straks 45 stuks, doch Frankrijk ©n En
geland hebben 7 vliegtuijgikampschepen
(de „Courageoiu'S" werd getorpedeerd),
terwijl er eveneens 7 op stapel staan,
zoodat rij' er straks 14 hebblen, terwijl
dit type schepen in de Duitsche vloot-
sterkte niet voorkomt.
Wat de luchtmachten bletreft, daarvan
z'ijn geen betrouwbare gegevens bekend,
doch men kan aannemen, dat Engeland
en Frankrijk samen een ruiiml overwicht
hebben op de Duitsche Lichtsterkte. (Vol
gens deskundige schattingen 4.500 tegen
4.200 ©scaders in eerste linie).
DE ONVINDBARE «ORZEL»
Ontsnapte Pooliche duikboot
nog steeds zoek
Nog steeds is imien er niet in
de Poplsche ion der zeeboot „Orzel" (ad©
laar) u op te sporen, die zooals gemeld
uit de interineering te Tallinn (Reval)
(de ho|Oifdstaid van Estland iisi ontsnapt
en nu ergens in de Oostzee mloiet zijin*
(De „Orzel" werd naar men zich herin
nert op een Neöerlandsche werf n.l. bij
de maatschappij: „De Schelde" te Vlis-
siogen, .gebouwd). Het laatste w;at men
van de „Orzel" geho|ord heeft, is, dat in
den macht van Woensdag iop Donderdag
jl. op het Zweedsdie eiland Gotland een
jol landde met twee Estlanidsche mari
niers, een .onderofficier ien een gewoojni
soldaat. Zij vertelden dat zijl met n|0g
een derde ide bewaking hadden gevormd
van de Poiolscbe onderzeeboot toen deze
te Tallinn geïnterneerd, lag. De derde
had nog kans gezien de Estlandisicbe
kustwacht te wnarschujwen, die daarop
tevergeefs de ontsnappende „Orzel" on
der vtaur had genomen. De twee mannen
waren te Tallinn van de geïnterneerde
duikboot af in telefonische verbinding
geweest met den wal doch ide Polen
hadden de telefo|onleiding doorgesneden
Den oenen bewaker hadden, zijl een slag
op het b^eofd gegeven, den ander een
pisto|0.1 t egen den slaap gehouden, waar
op de trpissen waren toegesmeten en de
duikboot zee had gekozen.
Te middernacht van Woensdag op Don
derdag, had1 de „Orzel" op 8 zeem'ijl bui
ten Gotland de jol taaist de twee gevan
gen bewakers buiten boord gezet en hun
instructie gegeven maar het Zweedsche
eiland te roeien. Het weer was kalhil
en imlopii, zoodat de twee mannen geen
gevaar liepen. Zij verklaarden aan boord
goed behandeld te zijm. De duikboot had
den im'eesten tijd onder water gevaren.
De „Orzel", zoo wisten de twee Est-
landers, die maar gemeld, in Zweden
geïnterneerd werden, nog1 te vertellen,
is ruim van proviand voorzien 011 heeft
0|0k voldoende torpedo's.
Deze Poolsche o/z boot vormt aldus
een ernstige bedreiging voor de erts-
transporten van de Noord-Zweeidsche
haven Lulea aan de Bothnische Goilf,
naar Duitschiand. Dit vervoer geschiedt
grootendeels door Duitsche booten en ide
verschepingen over die haven zijn opge
voerd daar het vervoer via ide Noorsche
haven Narvik, waarover gewoonlijk' het
grootste deel er van „büiten-o.mi" gaat,
is stopgezet.
De Duitsche ertsbopiten varen van Lu
lea binnen de Zweedsche territoriale
grens heel tot aan de Zuidküst van Scho
nen maar moeten van hier af het inter
nationale vaarwater kiezen. De b©®l© Rus
sische Oost zeeboot is op jacht naar dei
„Orzel", evenals Duitsche torpedojager
doch tjoit dusver blijkbaar zonder resultaat
DE „MEES" BIJ HELGOLAND
BESCHOTEN
Een Zweedsch passagier gedood
Duitsche vlieger dacht een vijande
lijke machine voor zich te zien
Gisteren, om 15 uur 28, landde op
Schiphol de vliegtuigbestuurder Moll met
de Douglas DC-3 PH—ASM uit Malmö.
Hijl rapporteerde om 14 uur 10 .op 120
K.M. Noordwest van Helgoland, vliegen
de op 800 meter hoogte. door een om
bekend1 watervliegtuig, voorzien van drij
vers te Zijm beschoten. Hijl zag deze ma
chine later in Oostelijke richtimg naar
Helgoland afbuigen.
De hofmeesteres, mejuffrouw Wynoldi.
blemerkte dat er iets niet in orde was,
waarop Zij. zich naar de stuurhut begaf
om den gezagvoerder te waarschuwen,
pie boordwerktuigkundige vergezelde de}
hofmeesteres maar de cabine en bemerk
te aan een aamtal kogelgaten, dat de
machine was beschoten. Er waren negen
passagiers aan boord. Een van de pas
sagiers, de Zweedsche ingenieur Gustav
Robert Lamm, oud1 38 jaar, uit Malmö,
bleek getroffen te zijm. De heer Lamm
was op weg naar Brussel voor «een be
zoek aan een schoenenfabriek.
Die hofmeesteres had den heer Lamm
hulp verleend; deze had slechts gezegd:
„it is a gun", ©n was daarna beweging
loos in den stoel blijven zitten. Aan
boord! bleef ieder van de passagiers1
em de bemanning rustig.
Dr. Slotboom van de KLM werd on
middellijk gewaarschuwd, evenals de of
ficier van justitie. Dr. Slotboom consta
teerde, dat de heer Lamm was over
leden.
Door 50 kogels getroffen
Direct werd door het parket het on
derzoek ter hand genomen. Het toestel
werd1 door circa 50 kogels geraakt, die
op allerlei plaatsen het toestel binnen
drongen. O.a. zijm kogelgaten geconsta
teerd in het stabile, de beide staartvlak
ken, onder in den romp, in de zijkan
ten van de cabine, zelfs achter de pro
pellers. De gaten waren veroorzaakt door
mitrailleurkogels, waarvan er eenige in
de cabine werden teruggevonden. Uit het
aantal kogels kon ongeveer worden af
geleid, dat de beschieting circa 5 min.
heeft geduurd, hetgeen in overeenstem
ming is met de verklaringen van de pas
sagiers, die overigens aanvankelijk geen
aandacht aam de ongewone geluiden had
den geschonken. Uit de plaatsen waar
de kogelgaten zich. bevonden zou voorts
kunnen worden afgeleid dat het aanval
lende vliegtuig om de Mees heeft ge
cirkeld1. De aanvaller heeft men uit de
Mees echter niet gezien. Eerst later zag
men in Oostelijke richtimg een toestel
wegvliegen. Het was een watervliegtuig,
waarvan de nationaliteit miet kon wor
den vastgesteld.
Het i]n groote letters op onder- en
bovenkant van romp en vleugels ge
schilderde woord „Holland" laat geen
twijfel omtrent de nationaliteit van de
Douglastoestellem der KLM.
Naar aanleiding van dit betreurens
waardig ongeval verklaart het Duitsche
Nieuwsbureau dat het incident een ge
volg is van ©en ongelukkige samenloop
van omtandigheden. Het Nederlandsche
toestel, aldus de verklaring, geleek op
een vijandelijk verkenningstype 'en was
op den grooten afstand niet als neutraal
verkeersvliegtuig te herkennen.
Groenten en (ruit in overvloed
De voorraad fruit en groenten in ons
land voior de komend© periode is zeer
aanzienlijk te noemen. Er draait, nu meln
op het oogenblik zoo ongeveer aan het
einde van de caimpagpe is gekomen, niet
veel meer do|or. Er zijn nog steeds te
veel tomaten, b|oom©n en andijvie, maar
deze worden in grpote hoeveelheden in
geblikt.
Met de fruitopbrengst gaat het vpor
de kweekers slecht. Er is een enorme
opgst van appelen 'en druiven en ip iets
mindere mate van peren. Van dez© arti
kelen is geen uitvoer naar Engeland. Dit
land, heeft den invoer van druiven ver
boden en de invoerrechten van appelep
en peren naar Engeland, zijjni te hoog
om! de ppbrengst toornend te doen zijin.
Wat den uitvoer naar Duitschiand be
treft is de aanzienlijke verlaging van de
betalimgsoomtigenten belemjmerend voor
den uitvoer naar dat land.
Ben en ander heeft tot gevolg dat de
prijzen, die er voor het ftruit worden
gewtaakt zeer laag zijn.
Engeland wil Duitsche economi
sche structuur desorganiseeren
Het K.L.M. vliegtuig .Mees"
bij Helgoland beschoten
Motorrijtuigenbelasting betaal
baar per maand bepleit
Zakenverloven en uitstel eerste
oefening wegens studie
Pogingen tot heropening van het
luchtverkeer Haamstede-R'dam
Plaatselijk lichte nachtvorst
Barometerstand vian hedenmiddag 2 niur:
Zon pp: Zon onder:
28 Sept. 5,56 17,45
Maan op: Maan onder:
28 Sept. 17,33 5,42
Hoog- en laagwater te Zierikzee
HoogwaterLaagwater
28 Sept. 2,44 14,49 8,07 20,24
HEROPENING DER ZEELANDLIJN?
Naar wij vernemen worden momenteel
door dei. Burgemeester van Haamstede
met de KLM besprekingen gevoerd, ten
einde tot een heropening van de Zee-
landlijn te geraken, in het bijzonder van
het traject Haamstede-Rotterdam.
Vele moeilijkheden zullen echter over
wonnen moeten worden, aangezien de
militaire autoriteiten het gebruikmaken
van het vliegveld Waalhaven door de
burgerlijke luchtvaart momenteel niettoe-
staan ©n verder gevlogen zal moeten
worden langs een bepaald aangegeven
route. Voorts zal de goedkeuring benoo-
I digd zijn van de Ministers van Water
staat en Defensie, terwijl de finantieele
medewerking van de 'belanghebbende ge
meenten op Schouwen niet ontbeerd' zal
kunnen worden, in verband met de ex
tra exploitatiekosten, waardoor men an
ders genoodzaakt zou zijn de tarieven
te verhoogen. Reeds thans kan worden
medegedeeld dat de KLM niet afwijzend
tegenover de plannen staat en in prin
cipe bereid is hare medewerking te ver-
leenen tot het instellen van een be
perkte dienst-
Voor het min of meer geïsoleerd lig
gende Schouwen en voor de vele met
verlof gaande militairen hier en elders,
is het te hopen dat de pogingen spoe
dig zullen mogen slagen.
Prijsverhooging van benzine
en gasolie
Naar wij, -vernemen is de prijs van
benzine met ingang van hede(n, levering
per. tankauto, met 13/4 pent per Liter
verhopigd, tengevolge waarvan de ben-
Zinelevering aan pom'pen thans 151/2 cent
per Liter kost.
De prijs van petroleum1, gasolie en
huisbrandolie zijtn met 11/2 ©ent per Liter
verhoioigd,.
Deze prijsverhoiogiog koim't niet onver
wacht daar reeds dadelijk na het uit
breken van den oorlog de zeevrachtta
rieven 'en de mblestpremies (st,erk zijn
opgelioopen, terwijl bovendien de wereld
marktprijs van petrol©u|mprodju©ten is
gestegen.