WOENSDAG 20 SEPTEMBER 1939
■■■I OPüEHOr
23ERIK2EESCHE COURANT
De Kern
ABONNEMENT
1707-1389
Prijs p. 3 taiaanden f 1.60, buiten Zierikzee f 1.80
Voor het buitenland p. jaar 110. Afzonderlijke
nummers vijf cent. Verschijnt dagelijks.
Tel. No. 32. Giro 137677
Directeur A. J. DE LOOZE Uitgever-Redacteur: M. J. KOSTEN
Uitgave N.V. ZIERIKZEESCHB NIEUWSBODE - ZIERIKZEB
96STE JAARGANG No. 14141
ADVERTENTIEN
van 1—4 regels 80 cent, van 4 regels en/
daarboven 20 cent p. regel. Reclames 40 cent
p. regel. Bij contract belangrijke korting
Inzending op den dag van uitgave vóór 10 uur
100 JAAR SPOORWEGEN
Daar staat hyop zfjn drie paar j
raderen
Log rustendtot zijn meester komt I J
Hoort l 't is of in zyn koopren
aderen
Het rommlen van een vuurberg gromt
(J. van Beers «De Stoomwagen") j
Na een vrij lange lijdensweg, veroor- 1
zaakt door officieel©, zoowel als particu
liere tegenkanting, werd1 den len Juni
1836 de toestemming verleend tot aanleg
van een spoorlijn Amsterdam—Haarlem.
De ondernemers kregen den raad, dat
dat zij haar gang maar mopsten gaan,
want het Nederlandsohe publiek zou waar
schijnlijk spoedig tot het inzicht korrnen.
dat voor zoo'n moderniteit in ons land
geen plaats was. Maar de Hollandsch
IJzeren Spoorwegmaatschappijl, die de
concessie van drie ondernemende Am
sterdammers had overgenomen, stoorde
zich niet aan deze en dergelijke uitlatin
gen en op 8 A[ug. begon zij! haar moei
zame taak, welke haar bekroning vond
in den proeftocht, die ©p 20 Sepjt. 1839
nu 100 jaar geleden aanving
met een officieele rit, waaraan 250 auto
riteiten deelnamen.
Een hoofdstedelijke journalist uit die
dagen geeft een verslag van dien sensa-
tioneelen tocht van de eerste spoorweg-
rit tusschen Amsterdam en Haarlem.
„De plegtigheid is tot uiterst genoe
gen van allen, die dezelve hebben bijge
woond. uitgeloopen. Aan het Amsterdam-
sche station had1 pggt gevat de muzijk
der Amsterdamsche schutterij: en bij het
afrijden vulde een deel derzelve den
eersten waggon om zich van tij/d' tot tijd
ook onderweg te doen hooren. De Haar
lemmerweg, zoo in de nabijheid van Am
sterdam als van Haarlem, stond opge
propt van toeschouwers, zoo in rijtuigen
als te paard en te- vpet. De heenreis*
werd volbragt in vijfendertig minuten,
hieronder begrepen eenig oponthoud, ver
oorzaakt door het voor een oo-genblik
loslaten van den eersten stoomslea-
p er, waardoor de trein iets van Zijnen
gang verloor en daarna zelfs een oogen
blik moest stil houden, om den losge
laten hebbenden stoomsleeper weder vast
te hedhten
Den volgenden dag mochten de aan
deelhouders de eerste rit maken, waar
aan nie: minder dah 6 a 700 reislustigen
deelnamen, zoodat het treinstel moest
worden uitgebreid tot achttien rijituigen.
Ook! deze rit verliep volkomen naar
wensch. De (oiffieieele openstelling voor
het publiek volgde op *24 Sept. 1839.
Dagelijks reden vier treinen in beide rich
tingen. Hoe laat men vertrok werd1 door
de 'directie aangegeven, mfear het uur
van aankomst werd niet vermeld. Men
kon nooit weten; 'twas nog zoo nieuw.
Maar de spoorwagen verkreeg spoedig
burgerrecht en de ouwe getrouwe ge
moedelijke trekschuit raakte in onbruik!
Toen de latere Koning Willem III met
zijn gemalin, Sophia van Wurtemberg,
in da1 jaar Amsterdam bezocht, maakten
de vorsten miet het gevolg op 27 Sep
tember eveneens een ritje met het nieuwe
vervoermiddel. Dat de hoo-ge gasten zich
na den rit gunstig over den tocht uit
lieten. had tengevolge, dat" in breede krin
gen het vooroordeel tegen den stoom
wagen afnam, die langzaam maar zeker
terrein won.
In den aanvang hiebben de concesskjna-
rissen veel strijd moeten voeren tegen
dw'aze vooroord eel en. Bij, Halfweg mo est
een schutting worden geplaatst over een
lengte van tweehonderd en een hoogte
van vij;f meter, die van onderen geheel
wias gesloten en van latten vo;orzien, met
het doel „het ijzige van de passagio"
voor 'mteusch en dier te verminderen. Een
groep stalhouders uit Amtsterdalmi dacht
er ernstig over 'bij de gem'eente een pro
test in te dienen tegen den „vuurduivel",
die hiet traject tusschen Amsterdam' en
Haarlem' onveilig maakte. Wanneer ze
een vrachtje langs den Haarlemmerweg
moesten vervoeren, kregen hun rossinan
ten het te kwaad. Maar de dieren wen
den er aan en keken hun concurre)n)!(
op den duur niet meer aan!
In ons land was het spoorwegbedrijf
tot 1861 in handen van «enige maatschap
pijen; daarna begon ojojk de Staat lijnen
aan te leggen, Tbaar droeg de exploita
tie aan een nieuwe maatschappij op'. Bij
de spooiweglQvereenkoimlsten van 1890
werden de lijnen, van de Rij kss poor wegen
verdeeld' tusschen de Holland®ehe IJzeren
Spoorw'eg Maatschappij' en het Staats-
DE MILUOENENNOTA
Verhooging der Inkomstenbelasting
45 opcenten op de gemeentefonds-
belasting Winstbelasting zal divi
dend- en tantièmebelasting ver
vangen Geen nieuwe uitgaven,
behalve voor defensie en werkeloos-
heidsbestrijding
In de mi'llioeneiMOta stelt de regeering
het reëele tekort op den gewonen dienst
voor het volgend jaar op ruim! 551/2
-mlillioen. Bij de berekening van dit be
drag is zij binnen de engste grenzen
gebleven en heeft Zij van- alle stille
reservevormling afgezien. Bij het n-a-
deelig saldo op den gewonen, dienst ad
51/2 'mlillioen en 16 mlillioem voor sanee
ring van het werkloosheidsstubsidiefomds
en van het spoorwiegfopds.
Wijst dit cijfer van 551/9' -m'illioe-n, al-
diUiS de regeering, op den ernst van den
finan-cieel-en toestand, Zooais die was voor
het uitbreken van den» oorlog, een ken
nisneming van de-stijigijng van de uitgaVe|n|
waarop vopr het jaar 1941 m|oet worden
gerekend, versombert dit beeld nog in
aanzienlijke nuate. In totaal wordt voor
dat jaar een vermlgerdering van uitga
ven verwacht van 6OI/2 millioei^, waar
onder voor de versterking van de ma
ritieme defensie in In^ië een jaarlijksche
hoogere uitgave van 15 mlillioen. Indien
derhalve de overige uitgaven niet omlaag
zouden gaan en de middelenopbrengst
dezelfde zou blijven, zou vioor 1941 een
tekort verwacht -moeten worden van
f 116 «miillioen.
De regeering noemt het dan. ook een
eerste verejsehte, dat voor het komende
jaar het evenwicht tusschen uitgaven, en
inkomsten op den, gewonen dienst wordt
verkregen.
Teneinde de vereisehte versterking
van de -mid d e 1 en te verkrijgen^ zal
de regeering .een herziening, van de in
komstenbelasting voorstellen,, welke mlet
1 Mei 1941 zal ingaan. Als voorlpopige
m'aatregej Zullen dan tot dit tijdstip, ten
behoeve van het Rijk 45 opcent en
op de gemeentefond sbelastinig
Wlorden geheven, terwijl het aantal dezer
opcenten voor het loopen.de belasting
jaar zal worden gesteld op 15.
Verder zal de thans bestaande divi
dend -en tantiè-mlebalisteng worden ver
vangen door winstbelasting.
DE ONDERGANG
VAN DE «COURAGEOUS»
Koelbloedig optreden van
kapitein en bemanning
De overlevenden Van d-e „Gou-rageous"
hebben ina. aankombt in Engelafmd verha-
'Jen verteld omtrent de heldhaftigheid',
geestkracht en koelbloedige lo-pgfewfekth'Cld
'Waarvan de imiarinemiannen hiebbe)n| blijk
gegeven toen het moederschip vioior vlieg
tuigen „Courageous" Zondag jl. te acht
uur 's avonds snel naar den bodem- van
de z«ee zonk.
Zij vertelden van dien mlatroos, eigenlijk
nog een jongen," die een cigaret -rookejnd
op het dek -wiachtte to.t het sein werd
gegeven, dat «elke nuan voor zichzelf
moest zorgen.
Zij vertelden ook van den jonge offi
cier van een duikboot jager, die tienmfeal
dook loim' uitgeputte mannen te redden-
en van den kapitein vajn het s<chip(,
die kalm! 'Zijn orders gaf tot de laatste
minuut toe en dien jnien het laatst heeft
gezien terwijl hij op de brug stond;.
spoor, tioitdat in 1917 een fusie volgde
tusschen deze bei d-e, waardoor d«e exploi
tatie in één hand kwö'ml.
In 1921 groeiden hieruit de Vereenigd.e
Nederlandsche Spoorwegen, die mot de
regeering -een over-eenkoimist tiptffdn, vol-
gems «welke die staat zou d-eelnemfen in
de aandeel,en kapitalen der H.IJ.S. M.
en S.S., resp. met 27,5 en 22 'millioen
gulden, tengevolge waarvan deze kapi
talen stegen tot 50 -en 40 millioen. Als
grootste aandeelhouder kreeg de regee
ring overwegend medezeggenschap over
het beheer en bedrijf der beide maat
schappijen, 'welke in de jongstem tijd
een felle -concurrent hebben gekregen iin
de autobussen, maar 'wier bestaansrecht
in tijden van mobilisatie en concentratie
van troepen en mlateriëel, ten volle is
bewezen.
Jhr. Mr. D. J. DE GEERj
minister-president, minister van financiën
Uit deze beide -maatregelen wordt een
-opbrengst verwacht van f 50 «millioen;,
eenzelfde bedrag als het netto, rendement
van het thans bij de Tweede Kamfer
aanhangige belastinigontw'erp, iwlaartegem
de «minister van financiën overwegende
bezwaren heeft» D-e overige f5. millioen
van het tekort zullen gevonden moeten
worden door een verdere besparing op
de -uitgaven.
Voorts ligt het ia het vOjorne'miein der
regeering, evenals ine 1914 over te gaan
tet de instelling van -een leening-
fonds, aangezien, dekking van de mO-
bi-lisatieuiitgaven uiit de gewone -midde
len van het jaar, waarin zij worden
gedaan,uitgesloten is. De aflossingjster-
mijn zal op 15 jaar worden gesteld. In
dit fonds zal worden ondergebracht het.
Crediet van 100 millioen, dat in 1938 is,
gevoteerd voor het buitengewoon onder,
de wapenen roepen, van dienstplichti
gen en verder een; nieuw bedrag van
100 miillioen, dat deZer dagen zal worden
aangevraagd. Bij aanhoud ipg] van den,
oorlogstoestand zal nog op verdere be
dragen- -moeten worden gerekend.
In haar nota zegt de regeering
nog, dat, al -mbgen we spreken van een
verzwakt weerstandsvermogen, dit stel
lig nog .geen reden» is om) den moed te
laten z-akken, doch veeleer om! "te trach
ten door verhoogd krachtsbetoon de ern
stige -moeilijkheden te overwinnen.
WOROSHILOW,
chef van het Russische leger
Alle overlevenden zijn het erover eens,
dat er geen paniek is geweest. Officieren
gingen voort imfet het geven van bevelen
op krachtige en kalhife Wijze. Iedereen
wfes volk-om'en kalm en de mannen icjntde-
den zich van Zwfere kleed,ingstukken voor
dat ziji in zee doken.
Toen Ziji wiachtten alvorens (overboord
te springen, telden zij rustig hun geld,,
wierpen het kopergeld weg, doch blpr-
gen zilverstukken -en bankpapier in hun
gordels.
Sommigen zlwtommen (ofp wanhopige Wijze
toen zij b'eneden zich de zuiging. voelden
van hun groote s-chip, dat ten ion-dier
ging. Weer anderen hebben drie uiren
•ron dgeZ Womlmien dioioir d-e olie op het
'Water. Sedertdien is hum de sm'aak van
de stookolie op het wiater bijgebleven, zoo
zeide -een van de overlevend-en.
Allen prijzen ten zeerste het prachtige
Werk, -dat de schepen, die te hunnerf
redding Waren gekomien, hebben gedaan
Ben jongen van zestien jarefa vertelde,
hoe de Zwfemlmlende manschappen juich
ten, toen de duikboiotjagers de Duitsche
duikboot uit het wiater rijzen en ver
wierpen dieptebornjmien -en wij; zagen de
duikbooten uit het Wat-er rijzen en ver
volgens wfeer in de golven verdwijnen.
Wiiji juichten all-en".
Het vliegtu igmOed-ersfehip had 1260 klop
pen aan boord, Waarvan tqt op heden
681 gered zijn.
SUIKER MET MONDJESMAAT
Met October ruime aanvoer verwacht
Naar aanleiding van opmerkingten om
trent schaarschte aan suiker hebben wij
in bevoegde kringen informaties ingewon
nen. Daarbij1 is ons gebleken, dat de be
schikbare voorraden op het oogenblik
inderdaad niet overvloedig zijln, maar dat
toch niet van 'bepaalde schaarschte ge
sproken kan worden. De kwestie is n.I.
deze, dat -die regeering de noodige maat
regelen heeft getroffen in verband1 met
-h-et feit dat de suiker-aanvoer thans niet
normaal is. Er worden immers vele sche
pen opgehouden -en van een enk-el schip,
dat doorkomt, moet de suikerlading nog
geraffineerd worden. In h-et algemeen is
thans, met het oog op eventualiteiten,
-de suikerverstrekking to,t 75 pet. van-
het normale 'beperkt. Hetgeen Zeggen wii,
dat de grossiers 75 pet. van hun gei-»
wone voorraden kunnen krijigen en der
halve den Winkeliers o,ok 25 pet. minder
dan gewoonlijk leveren. Dit geeft na
tuurlijk wel eens moeilijkheden bij de
klanten. De winkelier is verplicht de
suiker met mondjesmaat te verkoop en
'en hijf zal -dan jn -de eerste plaats zijnj
vaste klanten bedienen en meestal ge
combineerd- met de bestelling van andere
kruidenierswaren.
Inmiddels is verbetering in dezen toe
stand reeds in zicht, want begin October
begint de bietenoogst en dan mag men
verwachten dat de voorraden weldra weer
normaal zuil-en zijh, voo-ral ook als bo
vendien meer schepen suiker van over
zee kojnen brengen.
Hitler's rede in Danzig over den
itrijd tegen de Polen
Hoe het Engelsche vliegkamp
schip „Courageous" onderging
Het tekort op de Staatsbegroo-
ting 1940 bedraagt f55,6 mill.
20 Sept. 1839 reed de 1ste trein
tusschen Amsterdam Haarlem
In 1940 worden geen Olympische
spelen in Finland gehouden
Droog weer
Zon op; Zon onder:
5,44 18,02
Maan op: Maan onder:
21 Sept. 14,30 23,25
2L Sept.
Hoog- eo laagwater te Zierikzee
Hoogwater: Laagwater:
21 Sept. 8,03 20,38 1,31 14,06
HITLER TE DANZIG
Duitschland neemt genoegen met
Duitsche gebieden van Polen
Hitier koestert geen veroverings
plannen, maar zal den handschoen
oprapen
Op de Lange Markt te Danzig heeft
Hitier gistermiddag zijn k-ort te voren
aangekondigde rede gehouden, na door
den gouwleider Forster te zijln verwel
komd als de bevrijder van de volar!
malige Vrije Stad1.
De hoofdinhoud^ van -deze rede, be-
do;eld als ©en verantwoording voor het
feit, dat de bereeniging van Danzig mfct
Duitschland1, het Duitsche volk in den oor
log heeft gestort, kan als volgt wor
den samengevat
„Het verdrag van Versailles heeft
Duitschland' ock aan zijln oostgrens groot
onrecht gedaan. Erger nog was evenwel
de dwaasheid van dit verdrag. De Duit-
sch-ers hebben steeds veel t-e lijiden ge
had' van de Polen. Ik heb steeds naar
een regeling met hen gestreefd, welke
met Pilsoedski tot stand kwam. Na diens
dood werd de toestand weer erger. Ook
trachtte men Danzig stelselmatig te ver-
poolseh-en. Ik kwam toen met voorstel
len om een voor beide partijlen bevre
digende regeling t-e vinden, welke werd
afgewezen. De toestand' werd zooi erg,
dat Duitschland dezen niet langer dulden
kom. In het laatst van Augustus zou- nog
•een vreedzame regeling mogelijk zijn ge
weest. Mussolini deed nog een bemid
delingsvoorstel, -doch Engeland stelde zijh
ultimatum. Dit kon Duitshland' niet aan
vaarden en het kwam tot den oorlogj
Wlelks gevolgen men leemt. Als d-e oorlog
drie jaar of langer duurt, zal hij' niet
-eindigen imfet de capitulatie van Duitsdh-
land".
Swastica en Sikkel
Hitier zette uiteen dat Rusland zich
genoodzaakt heeft gezien tot bescherming
van d-e Wit-Russen en de Oekrainers op
te rukken. De Duitseh-Russische poging
o.m samenwerking te verkrijgen is ge
lukt. Beide landen blijven wat zij zijn.;
Eén -ding is beiden duidelijk: zij zullen
geen -man opofferen voor de be
langen van de Westelijke democratieën.
Wij' zijn van zins onze belangen Zelf
te behartigen en wij kunnen ze het best
behartigen wanneer de beide groote vol
keren en staten met elkander tot over
eenstemming komen. Wij' hebben een zeer
begrensd do-el in Polen en voor de lan
den die in den oorlog Zijn gegaan, om
dat Zij Duitschland een onbegrensde ver
overingszucht toeschreven; kan hiermede
een nachtmerrie zijn weggenomen. Wan
neer Engeland en Frankrijk niet
in den nieuwen toestand willen berusten
kan ik opmerken dat ik in het Zuiden
en Westen definitieve grenzen heb ge
accepteerd. Ik heb tegen Engeland en
Frankrijk geen enkel oorlogsdoel. Ik heb
er integendeel naar gestreefd de vroe
gere spanningen met deze landen weg
te nemer, en miet -het Engelsche vo-lk
had' ik -een 'betrekking van oprechte
vriendschap gewenscht. Wanneer Enge
land1 gelooft den oorlog te moeten voe
ren kan ik slechts zeggen: Polen zai
,in den vorm van het verdrag van Ver
sailles nooit meer opstaan.
Duitschland dreigt met eon luchtoorlog
Zakelijk van de grootste beteek-enis
voO" d-e ontwikkeling van den oorlog
waren de aankondigingen waarmed-e de
Führer zijn redevoering besloot. Hij her
haalde daarin hetgeen van Duitsche zijde
reeds ettelijke malen is gezegd, dat
Duitschland' den oorlog zoo zal voeren
als de vijanden van Duitschland dat zul
len doen. Deze uitspraak kon echter van
den aanvang af slechts miet zekere re
strictie Worden aanvaard. Geheel op de
zelfde manier als Engeland en Frank
rijk kan Duitschland niet vechten, omdat
het over andere wapenen beschikt. En
-elke mogendheid vecht bij voorkeur met
de wapenen, waarin zij door de omstan
digheden het sterkt is. Zoo denkt Duitsch
land dat zijn luchtwapen superieur is.
Hiervan uitgaande heeft Hitier laten door
schemeren dat Engeland wel kan rede
neeren: „Ik ben ter zee d'e sterkste en
daar maak ik gebruik van Zooveel als
ik kon, maar dat Duitschland daarop
eventueel kan antwoorden met een aan
val uit de lu<^ht. Een aanval die ook;
tegen ouden van dagen, vrouwen en kin
d-eren kan gaan inderdaad, maar als zoo
danig volgens het Duitsche standpunt een
antwoord zou zijn op den Engelschen
handelsoorlog in zooverite (die ook tegern
den aanvoer van levensmiddelen en daar
door tegen de heele bevolking is gericht.