ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
DE OORLOG IN EUROPA
De Kern
DINSDAG 5 SEPTEMBER 1939
ABONNEMENT
Prijs p. 3 hiaanden f 1.60, buiten Zierikzee f 1.80
Voor het buitenland p. jaar f10. Afzonderlijke Directeur
nummers vijf cent. Verschijnt dagelijks. Uitgave
Tel. No. 32. Giro 137677
MHi OP6ENOI
ZjEMKZgSOS COUBAMT
1787 -
A. J. DE LOOZE Uitgever-Redacteur: !H. J. KOSTEN
N.V. ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE - ZIERIKZEE
96STE JAARGANG No. 14128
ADVERTENTIEN
van 1—4 regels 80 cent, van 4 regels eau
daarboven 20 oent p. regel. Reclames 40 cent
p. regel. Bij contract belangrijke korting
Inzending op den dag van uitgave vóór 10 uur
ONDER DEN SCHIJNWERPER
staat thans heel Europa, land en zee
en lucht, waar de strijdkrachten der ver
schillende volken elkaar met de mo-»
dernste wapens bekampen. Toit die wa
pens behooren ook minder moorddadige,
zooals strooibiljetten en radiospeeches,
teneinde de bevolking van Duitschand
te overtuigen van het feit, dat de strijd
niet fe\aat tegen het volk als zoodanig,
maar tegen haar huidige regime. Millioe-
nen strooibiljetten zijn door Engelsche
vliegtuigen boven Noord- en W.-Duitsch
land uitgestrooid, waarin tot de bevol
king! een waarschuwing wordt gericht
en gezegd wordt, dat deze oorlog door
de Duitsche rijksregeering aan Engeland
is opgedrongen. „Deze oorlog is geheel
onnoodig. Van geen enkele zijde wordt
het Duitsche land en het Duitsche recht
bedreigd. Niemand verhinderde de bezet
ting van het Rijnland, de voltrekking
van den „Anschlusz" en de onbloedig
uitgevoerde inlijving van de Sudeten bij
het rijk. Noch wij. noch een ander land
heeft ooit geprobeerd het Duitsche rijk
in zijn groei te belemmeren, zoolang het
niet de onafhankelijkheid van niet-Duit-
sche volken' te na kwam.
Met alle verlangens van Duitschland,
zoolang zij voor anderen rechtvaardig
zijn, zou men in vreedzaam overleg re
kening gehouden hebben. President Roo
sevelt heeft u zoowel vrede met eer als
ook het vooruitzicht op materieele wel
vaart aangeboden. In plaats hiervan heeft
uw regeering u veroordeeld tot massa
moord, nood en alle ontberingen van een
oorlog, waarin gij noioit op een over
winning kunt hopen. Niet ons, maar u
heeft zij bedrogen. Jarenlang heeft ziji u
door een ijzeren censuur de waarheden
onthouden, die zelfs onbeschaafden vol
ken bekend zijn".
Natuurlijk zal het Duitsche volk, wan
neer ze eVentueel deze biljetten onder
de o,ogen krijgt en leest, niet direct over
tuigd zijn van deze stellingen, door En
geland geponeerd, maar zij zou aan het
denken kunnen worden gezet over al deze
aanmerkingen op het huidige regeerings-
systeem in Duitschland. Wanneer die bil
jetten dat zouden kunnen bereiken, was
aan het gestelde doel voldaan.
Een tweede, moeilijker toe te passen
middel is de strijd door den aether.
Zoo heeft de Engelsche premier zich
in een radiorede tot het Duitsche volk
gericht. Doch zullen de radiobezitters in
Duitschland hebben kunnen en durven
luisteren? Het aantal dier onverschrok-
kenen zal wel niet heel groot zijn, want
zij, die dat durven bestaan, spelen met
hun vrijheid of leven, daar de Duitsche
overheid daartegen met strenge straffen
heeft gedreigd.
In deze rede, die in de Duitsche taal
werd uitgezonden, werd uiteengezet waar
om Engeland het noodzakelijk achtte vopr
Polen in de bres te springen, terwijl
haar belangen in het Westen liggen en
niet in Oost-Europa, n.l. omdat het 't
gegeven woord van Hitler het papier
niet waard is, waarop het is geschreven.
De strijd gaat niet tegen het Duitsche
volk, maar tegen het tyranieke en mein-
eedige regime, dat niet alleen zijn eigen
volk heeft verraden, maar de geheele
Westersche beschaving! Maar het is in
middels niet bij 'n papieren of radio-oorlog
gebleven. Engelsche vliegtuigen zijn bo
ven N.W. Duitschland verschenen, waar
de oorlogshavens Cuxhaven, aan de motn-
ding van de Elbe, 'en Wilhelmshafen aan
de Jadelbocht, uit de lucht werden be
stookt, terwijl ook ©enige Duitsche oor
logsschepen tot doelwit werden gekozen,
waarover men nadere bi zonderheden on
der de verschillende rubrieken in dit
nummer kan lezen.
De Internationale toestand
Grieksch stoomich'p op een
mijn geloopen
Het eerste slachtoffer van de Duitsche
(mijnen ten zuiden van de Soint is het
Grieksche schip ,,Josti" geworden. Het
schip was op weg van Leningrad naar
Antwerpen.
De geheele bem'anning, bestaande uit
29 personen, is gered. Zij: wenden aan
boord, genlammen door de Zweedsehe loods
boot en het Finsche schip „P|oiseid,oin".
Da rentemark in Duitschland ingevoerd
Het DNB inVeldt uit Berlijn, dat in ver
band (m'est de door de lamistaindigheden
in het leven geroepen groiotere behoeften
aan betalingsmiddelen, den laatsten tijd
Weer imeer biljetten van vijf renterriarken
Engelsche vliegtuigen boven Duitschland
Het Engelsche Ministerie van Voorlich
ting deelt mede, dat in den nach't v.atni
3 op 4 September vliegtuigen van de
Royal Air Force uitgebreide verkennings
vluchten hebben ondemomern, bioven
Noord- en West-Duitschland. Hun werd
geen strijd geboden door vijandelijke
Vliegtuigen.
Ruim 6.000 000 exemplaren v.an een
waarschuwing aan het Duitsche volk wer
den over een uitgestrekt gebied neerge
worpen.
De Engelsche admiraliteit deel't (mede,
dat het optreden der vloot voortgezet
wordt op alle Zeeën, maa.r dat tot dus
verre nog geen groiote operaties 'te miel-
den vallen. Dover is gesloten voior de
koopvaardij.
Luchtaanval op Warschau
Het Poolsche Telegraaf-agentschap meldt
uit Warschau, dat gisteravond vijf uur
een luchtaanval op Warschau heeft plaats
gehad, de grootste welke tot dusver is
(uitgevoerd. Duitsche eskaders hebben ver
scheidene punten. aan de greihs v.an de
stad gebombardeerd, achtervolgd dloior
jachtvliegtuigen en bestreden, door hevig
vukir van de lucht-afweer-batterijen. Ver
scheidene vliegtuigen zijn neergeschoten,
een daarvan viel in een straat. De aan
val heeft tal Van slachtoffers gemaakt.
Het juiste aantal is nog niet bekend.
Duitsche havens gebombardeerd
Twaalf Engelsche bombardementsvlieg
tuigen hebben Maandagavond de Duit
sche havensteden Wilhelmshafen en Cutx-
hafen aangevallen,: Volgens de Duitsche
lezing richtten de bombardementen geen
schade aan, daar zij geschiedden tijdens
krachtig ofweerviuur. Van de 12 toe
stellen werden er 5 neergeschoten. De
aanvallers trachtten zich in Zuid-Weste
lijke richting aan 'het vuur te onttrekken
en zetten koers in de richting valffl het
Nederlandsche gebied.
Naar het Engelsche Ministerie Van
Voorlichting omtrent dezen, aanval Imede-
deelt, hebben eenheden van die Royal
Ai,r Forsche met sucfces een aanval ge
daan op schepen van de Duitsche vloot
te Wilhelmshafen en Brmusbüttel aan de
ingang van het Kieier kanaal- Aaln twee
Duitsche slagschepen werd ernstige scha
de toegebracht. He't lucht a f wee r geschut
bracht aan het luchteskader eenig ver
lies toe.
Duitsch vrachtschip tot zinken gebracht
Uit Montevideo' wiordt gemeld, dat de
Britsche kruiser „Ajax" ter hoogte van
den Rio-Grande (Zuid-Amerika) het Duit
sche vrachtschip „Olinda" tot zinken
heeft gebracht.
De „Olinda", een schip van de Ham
burg— Südamerik. Daimlpfschiff. Geseil-
schaft, was op weg na.ar Hamburg, Waar
het thuisbehoort. De bemanning kreeg
opdracht het schip te verlaten. Een uur
later werd het vuur op de „Olinda" ge
opend. Het duurde voort, 't|ot het schip
in de diepte verdween- Volgens een Ha-
vas-bericht is de bemanning gevangen
genomen ©n, naar Montevideo gebracht
aan boord van een, Britsche vrachtboot-
De „Olinda" werd in 1927 gebouwd
en, mat 4576 ton-
Bommen op Deeniche havenstad
Uit een vliegtuig van tot dusver onbe
kende nationaliteit zijn Maalndagavond te
gen 6 uUr twee luchtbdmimcn gevallen,
op de stad Esbjerg, een haven aan
de Deensche Westkust.
i De aangerichte schade is groot. Een
huis van drie étages werd vernield. Het
aantal slachtoffers is nog onbekend.
Een vischkotter is aan het mijnenveld
in de Noordzee ten offer gevallen, en
in de lucht gevlogen- De bezorgdheid te
Esbjerg is groot, daar no® 90 visschers-
schepen u'it deze stad zich op zee be
vinden. i
Telegram van dr. Benesj
Chamberlain heeft een telegraiml ont
vangen van dr. Benesj, dien oud-presi
dent van Cecho-Slovakije, waarin, deze
zegt, dat de „Cechen en Slovaken zich
zonder aarzeling aansluiten bij: Elngeland
in den strijd voor een. vrij1 Europa. Wij
j Cecho-Slovaaksc'he burgers, beschouwen
I ons ook als» fn oorlog met Duitschland
en zuilen met uw volk optrekken, naar
de uiteindelijke overwinning en de be
vrijding van ons vaderland".
I Arabische wereld achter Engeland
1 Alle politieke partijen, met inbegrip
van'de machtige Wafdp,artij', hebben una
niem besloten hun bondgenoot Grooit-
Brittannië tot het uiterste bij te
staan. Verklaard wordt, dat de Arabische
wereld eensgezind achter Engeland staat-
i
Frankrijk heeft voorraden
De graanoogsten der laatste jaren, heb
ben in Frankrijk een overschot vain) 18
millioen centenaar opgeleverd, aldiuS Ha-
vas, hetgeen met een verbruik van ver
scheiden maanden, gelijk staat. De oogst
van dit jaar kan in de behoeften voor
zien. Frankrijk heeft geen Argentijlnsch
graan gekocht.
I Wat de suiker aangaat rekent men.
dat de productie van meer dan een
1 milliard, kilogratmi het jaarverbruik aan
merkelijk overtreft.
Da houding van Finland
De Finsche staatspresident heeft een
verordening uitgevaardigd, betreffen.de 'de
bescherming der installaties van de kust
verdediging 'en van de oorloigishavens en
een verordening over den toegalnjg van
oorlogsschepen van oorlogvoerenden tot
I bepaalde gedeelten van de Finsche ter-
ritoriale wateren. In de eerstgenoemde
j verordening worden Helsinki en Turku 1ot
oorlogshavens verklaard. In de tweede
verordening wordt bepaald, dat oorlogs
schepen van oorlogvoerenden geen toe
gang hebben tot de Finsche territoriale
wateren in de Noordelijke IJszee.
De torpedeering van de «Athenia»
In antwoord op een in hel Lagerhuis
gesteld© vraag betreffende het incident
met het passagiersschip „Athenia,", ver-
klaarde Churchill, eerste Lord van de
admiraliteit, dat de kapitein van de
„Athenia" Zondagnacht om' 1 uur (mteldde,
dat Jiet schip snel zonk. Eenigen vain
I de veertienhonderd burgers der Vereen-
j Staten, bevonden zich toen aaln boord-
Het schip, zoo voegde Churchill hieraan
toe, werd zonder de minste waarschuwing
getorpedeerd. Het schip was in geen
enkel opzicht een 'hulpkruiser. In, ant
woord op een aanvullende vraag, zeide
Churchill nog, dat het zeker was dat de
„Athenia" Zonder de minste waarschu
wing getorpedeerd werd onder omstan
digheden, welke alle landen, der wereld,
inclusief Duitschland zelf, aan het einde
van het vorige jaar als onmenschelijk'
hebben gekenmerkt.
in omloop zijn gebracht. Deze biljetten
zijn nooit ongeldig verklaard en zijn der
halve een volledig geldig betalingsmiddel'
Ten einde te voldoen aan de 'behoefte
van kleinere mtont zullen ook biljetten
van een en twee rentenvark in o'mJlopp
worden gebracht.
Suez-kanaal blijft vrij
Vanwege het Britsche ministerie van
Voorlichting is medegedeeld, dat voor
zorgen zijn genomen, opdat het gebruik
van het Suez-kanaal door de handels-
scheepvaart niet door vijandelijke actie
zal kunnen worden bejern'miord.
De Hertog van Kent In dienst
Het Britsche ministerie van Marine deelt
mede, dat schout-bij-naioht de hertog van
Kent, zich naar zijn oorlogsbestemming
begeven heeft. De hertog zou deze im'aand
als gouverneur-genera al naar Australië
gegaan zijn.
De Hertog van Wind«or vrijwilliger
Nam'ens den hertog, van Windsor, die
te Cannes vertoeft, is verklaard, dat hij:
voornemens is naar Engeland terug te
koeren om' in welke hoedanigheid ppk,
als vrijwilliger dienst te nemen.
Vrijwillig aanbod te Sjanghai
Tientallen Duitsch-JoodScbe vluchte
lingen hebben zich gisteren verdrongen
voor de Britsche >en Fransche Consulaten
te Sjanghai, orni zich aan te melden voor
den dienst te velde tegen Duitschland.
De autoriteiten echter hebben slechts hun
namen genoteerd. Intusschen hebben hoiw-
derden Engelschen vrijwillig hun diensten
aangeboden voor onmiddellijke dienstne
ming. Duitschers, die in de Fransche con
cessie wonen, wordt toegestaan daar te
blijven zonder te wonden ge interneend,
Ziji zijn echter gewaarschuwd, dat zij'
ordelijk en rustig imioeten zijn.
Duitschers in Hongkong gearresteerd
De verklaring, d'at Engeland in staat
van oorlog verkeert is Zondagavond te
zeven uur te Hongkong ontvangen eb
onmiddellijk werd begonnen miet het uit
voeren van het programma der landsver
dediging. Die politie begon onmiddellijk
ide Duitschers te arresteeren en stelde
'n huiszoeking in de Duitsche club in. De
Duitschers zullen gevangen gehouden wor
den. in een interneeringskamp i|ni het La
salle College te Kaupen, tegenover Hong
kong.
Duitschers in Canada gearresteerd
Tientallen Duitsche burgers in Montreal
■en andere deelen van Canada, zijn gister
morgen door de royal Canadian mounted
police, krachtens de wet op vijandelijke
vreemdelingen, in hechtenis genomlen. In
ide woning van de Duitschers werd ieen
kortegolf radiozender in beslag genomen
Evacuatie van Engelsche schoolkinderen
Morrison, de voorzitter van den Lon-
demschen Graafschapsraad heeft meege
deeld, dat Maandagavond de evacuatie
van 600.000 schoolkinderen, zieken en
blinden voltooid was zonder een enkel
incident of ongeval. Biovendien waren 5000
personen uit ziekenhuizen naar plaatsen
op 150 km! van Londen vervoerd.
TWEEDE KAMER
De regeering doet een beroep
op de eenheid der natie
In de Kamerzitting van Maandagmüd-
dig heeft ide minister-president, Jhr. de
Geer, in een verklaring o-jmi. gezegd:
Ruimi 25 jaar geleden, op Maandag 3
Aug. 1914, werd door den heer de Sa-
vormin Lobmlan in deze Kamer gezegd':
,,Ik geloof niet, dat ooit ons Koninkrijk
in een zóó gevaarlijken toestand is ge
weest als op het oogenblik". Het was
aan het begin van den wereldoorlog en
de Kamler was 'met een gelijksoortig deel
bijeengeroepen als op dezen middag. Ons
Koninkrijk bestond teen honderd jaar.
Het is wiel een bittere ervaring, dat
de generatie, Idie dien onheilsdag heeft
imieegemlaakt, reeds na een kwarteeulw'nei
ging moet gevoelen die sombere woorden
te herhalen. Dit ondanks de hoop, "die een
tijdlang gekoesterd: werd, dat de les van
den wereldoorlog niet tevergeefs Zou zijn
geweest len den volken de kracht zou
geven, haar onderlinge verhouding iop
nieuwen en betrouwbaarder grondslag te
vestigen.
Zoo de vioorteekenen niet bedriegen,
wacht ons 'werelddeel en zijn beschaving
in de naaste toekomst een nog bangere
crisis dan in de jaren tusschen 1914 en
1918 werd doorgemaakt. En ai m|ogen wij
hopen, dat die rechtstreeksche verschrik
kingen van den oorlog aan ons land zullen
worden bespaard, dan toch zullen w'ij pns
deel hebben in Ide spanningen die hij op
roept, in de vernietiging van welvaart die
hiji brengt, in het onzegbare leed dat in
allerlei voirmi over de volken konten zal.
Daarbij zullen de moeilijkheid en en ge
varen, waarvoor de jongste wereldoorlog
ons heeft geplaatst, niet alleen met
nieuwe kracht zich openbaren, maar ook,
naar te vreezen valt, nog zwaarder
eischen aan ons beleid en geduld en
uithoudingsvermogen stellen dan destijds
bet geval was.
Bij de (ernstige taak, die ten deze aan
de regeering is opgelegd, rekent zij op
de eenidracht vlam 't volk en op de trouwe
plichtsbetrachting en toewijding van allen
die, op hqogere of lagere plaats, btiiten
of binnen staatsrechtelijk verband, tot me
dewerking in eenigerlei opzicht geroepen
worden. Zijl is overtuigd, dat het beroep
dat zij ten Ideaen op heel oins violk doet,
niet onbeantwoord zal blijven. De erva
ring, gedurende 'de jongste week opge
daan, zoowel in Ide voorbeeldige en van
een voortreffelijken geest getuigde wijize
waarop zich de arlobilisatie voltrok, als
in andere symptomen Idie te barer kennis
kwamien, versterkt haar in die overtui
ging.
Omtrent de politieke houding, doior ons
land in het uitgebroken conflict aan te
nemen, bestaat in ons midden geen ver
schil van gevoelen. Ons land is vastbe
sloten zijn neutraliteit naar alle Zijden
met de grootste nauwgezetheid en de
volledigste consequentie te handhaven. Wijl
hebben van de naastliggende belligerente
mogendheden een verklaring ontvangeinj,
td,at zij Idie neutraliteit zullen ontzien 'en
De Duitsche steden Cuxhafen en
Wilhelmshafen gebombardeerd
De Deensche havenplaats Esbjerg
bij vergissing gebombardeerd
Radiorede van Chamberlain tot
het Duitsche volk gericht
De regeering doet een beroep
op de eenheid der natie
Vreemde vliegtuigen verschenen
vanmorgen boven Amsterdam
Iets warmer
Jhr. Mr. D. J. DE GEER
Minister-President
wij stellen vertrouwen in den ernst en
de oprechtheid van die verklaring. De
mobilisatie van onze weermacht is dan
ook tegen niemand; gericht, maar werkt
ten gunste van allen.
Zij is zeker een plicht tegenover ons
zelf, tm'aar zij is nog veel mleer eeni
plicht tegenover de oorlogvoerende par
tijen. De paraatheid van ons leger, en
onZe onverzettelijke wil, |om iedere, ook
de geringste, aantasting onzer neutraliteit
imlet alle beschikbarre middelen tegen te
gaan, verschaft hun de zekerheid en vei
ligheid, die zijl behoeven.
Wat de toekomlst aan Europa zal bren
gen, weten wij, niet.
Wèl weten wij, dat het in bange tijden
als deze meer dan ooit aankomt op
die eigenschappen van geest en ka
rakter, die ook in achterliggende eeuwen
onZe natie in de hachelijkste oiogenblikkem
hebben geschraagd.
Met het voorbeeld Ider vaderen vioor
oogen, willen wijl |oins evenwicht bewè-
ren, rusteloos arbeiden aan de beveiliging
van wat ons toevertrouwd is, maar tege
lijk rustig zijn te (midden van de opge
zweepte golven, elk in eigen kring doen
wat ter leniging van nood en verlich
ting van (druk mógelijk is en bovenal
een diep en innig geloof bewaren in
onzen trouwen Vader in den hemel, die
ook dpior nacht en stormtij de volken en
personen wil leiden naar een betere toe
komlst.
Het was in het donkerste uur van onze
geschiedenis, dat de geloofshyimhe ge
boren werd, (die de eeuwen trotseerde
de hylmhe, Idie ook in u niog de diepste
en zuiverste gevoelens van ons vioilk' ver
tolkt, en dit zal blijven doen, hoe hoog
straks de nood imloige stijgen:
„Mijn schilt ende betrouwen
Zijt Gijl, o God, mijn Heer.
Op U zooi wil ik bloiuwen,
Verlaat mij nimmer m^er".
