IZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
MAANDAG 1 MEI 1939
OPGEMOl
ZlERlKZKSOg COURANT
Uit Stad en Provincie
De Kern
ABONNEMENT
Prijls p. 3 maanden f 1.50, buiten Zierikzee f 1.80
Voor het buitenland p. jaar f10. Afzonderlijke
nummers vijf cent. Verschijnt dagelijks.
Tel. No. 32. - Giro 137677
17O7-.1B80
Directeur) A. J. DE LOOZE Uitgever-Redacteur: M. J. KOSTEN
Uitgave N.V. Z1ERIKZEESCHE NIEUWSBODE - ZIERIKZEE
95STE JAARGANG No. 14021 i
ADVERTENTIEN
van 1—4 regels 80 cent, van 4 regels en'
daarboven 20 cent p. regeL Reclames 40 cent
p. regel. Bij contract belangrijke korting
Inzending op den dag van uitgave vóór 10 uur
ONDER DE SCHIJNWERPER
heeft zich Polen geplaatst, doordat
Hitler, in zijn weinig positieve rede, van.
meening is, dat de grondslag van de
eenmaal aangegane overeenkomst met
Warschau weg valt, nu Polen met En
geland een defensief verbond sloot, dat
op beginsel van wederkeerigheid rust.
De vraag is: welke toekomst staat Hit-
Ier voor den geest? Een gunstig, element
is, dat hij zoowel tegenover Engeland
als Polen van geen zweem van agressie
blijkt geeft, zich integendeel haast ver
ontschuldigt, tegenover Engeland ver
klaart, dat de opzegging der accoorden
voor het oogenblik althans geen wijzi
ging in de Duitsche vlootpolitiek brengt,
tegenover Polen dat Duitschland bereid
is met Polen een nieuw verdrag te slui
ten. De opzegging van de vlootaccoorden
heeft geen practische beteekenis: Enge
land is in staat het Derde Rijk ter zee
de baas te blijven.
De opzegging van het verdrag met Po
len heeft wel practische beteekenis. Hitier
heeft tegen den zin van het verdrag in,
dat tot 1944 liep, na de overrompeling
van Tsjecho-Slowakije Polen trachten te
bewegen, ten aanzien vajiu Danzig en
den Corridor aan het Derde Rijk
concessies te doen zonder succes even
wel. Berlijn is blijkbaar van plan op het
chapiter terug te komen, zoodra de tijd
daarvoor rijp schijnt. Houdt Hitier de
Poolsche kwestie open als een „Duitsche
wond" die geheeld moet worden?
Zooals het Europeesche machtseven
wicht er thans uitziet, kan er echter geen
sprake zijn van agressie zonder dat het
Derde Rijk te maken krijgt met het ge
heele gewicht der tegenpartij. Hitier deinst
daarvoor blijkbaar terug. Zal het gezond
verstand hier de oplossing kunlnem bren
gen. zullen B ie r 1 ij m e int Warschau
de kwestie op vredelievende wijze on
derzoekend, tenslotte tot een redelijk ac-
coord kunnen komen? In het werkelijk
belang van den vrede ware dit te wen,-
schen.
Vrijdag 5 Mei zlal kolonel Bedk! op
het Duitsche memorandum antwoorden.
Uit de perscommentaren zou men kun
nen conclude er en dat een vastberaden
houding zal worden aangenomen.
Opschriften als „Hitier organiseert de
geheele wereld tegen het Duitsche volk",
en „Je gaf me je woord en je hield
het niet, maar dat deert niet, ik zal
je een ander geven", kenschetsen de ge
voelens der Poolsche openbare meening.
Nu de onmiddellijke oorlogsdreiging
eenigermate op den achtergrond is ge
drongen, hoewel het „attentiesein blijft",
dringen de 'economische lasten vaan den
gewapenden vrede weer tot het bewust
zijn door.
De gevaren voor het particuliere be
drijfsleven zijn sedertdien nog grooter
geworden, nu in verschillende landen cij
fers bekend zijn geworden van de be
wapeningslasten en de grondslagen wor
den gelegd voor een totale !m|Obilisatie vain
het bedrijfsleven, gepaard gaande m'et een
beslaglegging op extra winsten in ge
val van oorlog. Maar ook zonder dat de
oorlog uitbreekt zal een steeds grooter
deel van het nationaal inkomen worden
opgeëischt om de fabelachtige bedragen
voor de landsverdediging op te brengen.
Deze lasten zal men met zich blijven
rondsleepen ten spijt van tijdelijke op
klaringen van den toestand, die zich ook
in de achter ons liggende jaren hebben
voorgedaan.
Evenmin als het roode bolsjewisme be
lang heeft bij de rustige ontwikkeling en
een politieken vrede, kan het Zwarte
bolsjewisme gedijen van conferenties aan
de ronde tafel. Dat had President Roo
sevelt moeten bedenken voor hij zijn/
boodschap naar Berlijn en Rome zond,
indien de President met deze boodschap
althans de bedoeling heeft gehad, die
men er oppervlakkig uit kan lezen. Dat
in Duitschland de behoeftebevrediging
noodzakelijk steeds moet verminderen,
omdat de eerste zorg moet zijn, de oor
logsmachine op peil te houden, is nog
nauwelijks aan twijfel onderhevig. On
danks de afwezigheid van werkloosheid',
is het land dus verder van welvaart
verwijderd dan de democratische landen,
die' een leger van werkloozen hebben
te onderhouden.
2 Mei
2 Mei
Zon op:
4,31
Maan op:
18,21
Zon onder:
19,24
Maan onder:
3.47
H.K.H. PRINSES JULIANA
vierde gisteren haar verjaardag, wielk feit
thans overal in den lande herdacht wordt.
In deze moeilijke en spamnieaude tijden
blijkt voor de zooveelste maal in de
historie van Nederland, hoezeer het Huis
van Oranje het middelpunt vormt, waar
omheen zich alle opbouwende krachten
in ons vaderland em de beste NederlanJd-
sche levende tradities concentreereni.
Natuurlijk denken wij daarbij, in de
eerste plaats aan de nobele figuur van
onze Koningin. Maar ip de zorg voor het
Wel' en wee van alle Nederlanders, blijkt
ook nu reeds, hoe lomze Kroonprinses
er naar streeft in de toekomst het voet
spoor van Haar Moeder te volgen. Het
is een gelukkige omstandigheid, dat Zij
daarbij een trouwen en opgewekteto steujnj
vindt in Prins Bernhard met zijin bij
zondere en actieve belangstelling voor
de vele uitingen van ons vaderlapdsche
leven.
Terwijl de aanwezigheid van hun kind,
het Prinsesje Beatrix, een nieuwe noot
van vreugde en blijheid brengt in het
Koninklijk Gezin niet alleen, maar in de
gensche. groote Nederlandsche Gemeen
schap.
KORT EN BONDIG
In hel raaimi van de 1-Mei-feesten
wordt M e ml e 1 feestelijk en officieel aan
Oost-Pruisen toegevoegd. De daad van
de inlijving zal door den president vian
Oost-Pruisen geschieden. De Gestapo
heeft in de Memblsdhe Staatsbibliotheek
meer dan 1000 Litausche boeken in be
slag genomien, waaronder zich zeer kost
bare werken bevonden en die in het
openbaar vörbrand. Het plan om' vpor
den onsterfelijken Zuid-Afr:baansc'hen
bc erer.genera al Christiaan de W. e t
een standbeeld op te richten, is op een
bijeenkomst te Bloemfontein weer a in
de orde gekomen. De kosten worden op
10.000 pond geraamd. In ongeveer
100 steden van ons land zijn oomiité's ge
vormd, die plaatselijk de propaganda ter
band zlullen nemen voor den verkpop
van z o imi e r p o s t z e g e 1 s. De AVRO zal
ten bate van de opbrengst van de zo-
'merpostzegels o;p 16 Mei een grooten
luisterwedstrijd organiseeren. Dr. W.
J. Lejjds, die naast Paul Kruger, in
het la.atste decennium van de vorige eeuw
zco'n belangrijke rol in Transvaal heeft
gespeeld, wordt heden 80 jaar De
Baarnsche rijvereeniging 'heeft Zaterdag
middag .aan den Prins een aardige jongp
penny „Astrid" aangeboden, als geschenk
voor Prinses Beatrix. Op dezelfde
plaats, waar in 1934 koning Albert den
dood heeft gevonden is Zaterdag een
groep alpinisten door een ongeluk ge
troffen, dat .aan een van hen, een jong
meisje het leven heeft gekost. In de
Roeimieensche Universiteitsstad Ternes var
en andere plaatsen in Zevenburgen
hebben betoogingen plaats gehad. De
betoogers begaven zich 'met rood-wit
groene vlaggen en oocardes in nationale
kleuren onder het zingen van Hongaarsch-
nationalistische liederen op straat. Te
Telmlesvar hebben zij de borden met op
schriften in de Roeimieensche taal ver
nield en in verschillende plaatsen winkel
ruiten verbrijzeld. Qm| 11 u,ur Zondag
morgen is de tentoonstelling te New
Vork geopend. Zaterdag hadden 50.000
arbeiders de terreinen en gebouwen voor
de ontvangst van het publiek in gereed
heid gebracht. De hotels in de stad lep
pen vol en de wegen in den olmitrek
waren bezaaid imiet auto's van toeris
ten, die naar New York reden.
In welingelichte politieke Amerikaan-
sche kringen werd vergaard, dat de
mogelijkheid bestaat, dat Roosevelt op
de rede van Hitier zal antwoorden imiet
een nieuw diplomatiek pleidooi voor den
vrede, waarbij de 21 republieken van
Noord- en Zuid-Amerika zich alle aan
sluiten. Op het oogenblik zijn nog
vijf predikanten der Belijdende Kerk, on-
dér wie ds. M. Nie.möller, in een
concentratiekamp geïnterneerd. Twee pre
dikanten zitten gevangen, 103 moigien hum
ambt niet uitoefenen, terwijl 95 uit hun
parochie zijn verwijderd. Zaterdag
nacht zijn op de mturen te Bratis-
1 a w a tal van papiertjes geplakt niet
de weerden „wij* willen Anschluss". Op
talrijke plaatsen zijn de papiertjes door
de Slowaken afgerukt. Het geriuicht
blijft de ronde doen, dat Teleki en
Csaky bij bun bezoek aan Rome Mus
solini ervan hebben weten te overtuigen,
dat het oogenblik gekomen was om Slo
wakije weder bij' het land van de Ste-
fanuskroon te vloegen.
Wetenschappelijke Berichten
Splitsing uranium atoom
In de laboratoria van Engeland en enit-
kele andere landen heeft imien een pinit-
dekking igedaan, bericht de „Sunday Ex
press" Welke de stoutste drooimien over
treft en zoodanige mloigel'ijkbeden. biedt,
dat zij1 de 'wereld volkomen kan verande
ren.
De proefnemingen betreffen ©en nieu
we tm(eth|ode olm/ in onbeperkte hoeveel
heid energie te verwekken door 't atoiom
van een zeldzaalml metaal, uranium' ge
naamd, te splitsen.
Indien de proefnemingen slageln1, zal
het metaal' de kracht van twintig (miillioen
ton steenkool' pnoiduceeren. Alle Weten
schappelijke ontdekkingen, welke ooit'Zijn
gedaan, zouden 'door de nieuwe vjopdst
verre in de schaduw worden gesteld. In
Engeland Wiordt 'Zij bestudeert te Liver
pool, Binminghami en Cambridge.
De gevolgen van de nieuwe ontdekking
Worden in Amlerika Voor de mensebheid
enorm] genoemid, maar de Amerikaamsebe
.geleerden, die met het werk „bezig" zijn
verdoeken de details geheim tie houden,
ppdat een andere mogendheid er g©en.
gebruik van kan imlaken.
De nieuwe kracht wordt verkregen
door het „losmaken" vam .energie uit het
atoom. Men 'wist reeds lang, dat deze
'energie in geweldige hoeveelheden aan
wezig was, maar tot op heden is het
nooit imlogelijk geweest haar „Ipis te ma
ken", tenzij in een zeer geringe hoeveel
heid.
De Wetenschap staat vpor de mogelijk
heid zooveel kracht los te m'aken, als
m'en niet had vermped. Men Wil nu be
proeven een pond uranium „lios te bre
ken", hetgeen theoretisch een (kracht kan
produce eren van 20.000.000 ton steemkopil
HAAMSTEDE. Onder leiding van Zus
ter Switters uit Vlissingen, is in het lo
kaal der Lagere Tuinbouwschool Vrij
dagavond een zlgn. Moedercursus aange
vangen met ruim 40 vrouwen en meisjes
uit de gemeenten Haamstede, Burgh en
Renesse. Het ligt in de bedoeling een
8-tal' lessen te geven. Deze cursus welke
uitgaat van het Groene Kruis en welke
voornamelijk onder leiding van Zuster
Boklmla tot stand !kWia|m, vopirziet dus blijk
baar in een behoefte.
ELLEMEET. Op 15 Mei a.s. hoopt de
burgemeester, de heer A. J. de Bruijn,
den dag te herdenken, waarop hij voor
25 jaar zijn ambt als hoofd der gemeente
aanvaardde. Naar aanleiding daarvan Werd
dezer dagen een openbare vergadering
'gehouden, geleid door weth. J. Steur,
waarin besloten werd, deze dag niet on
opgemerkt voorbij te laten gaan.Na ge
houden stemming werd een feestcomité
van 10 leden samengesteld en besloten
eenige feestelijkheden te organiseeren. Ds
bestuursfunctie^ werden als volgt ver
deeld: A. C. de Jonge, voorz., N. de Ka
ter, vice-voorzitter, A. Boot secr. en A.
Hubregtse, penningm. Reeds is gebleken,
dat de geheele burgerij met dit jubileum
medeleeft en het belooft dus vo|or den
jubilaris en voor de heele gemeente een
mooien dag te worden.
ELKERZEE. De vrijzinnige kiezers heb
ben candidaait gesteld voor lid v.an den
gemeenteraad, wiaairvopr de stemming is
bepaald op. 21 Juni a|.s. de heeren A.
Ornée, L. R. Blom', I. Dorre|mian (alle
3 aftredend), M. A. Gaanderse, P. D.
EverWij'n, J. F. van dep Bout, en G.
van Sluis.
OUWERKERK. De Harmonie „NiieUW
Leven", is voiomiemlens bij gunstig weer,
heden (Maandagavond) ter gelegenheid
van de verjaardag van HKH Prinses Ju
liana een marsch door het doirp te maken
Door de SDAP zijn caindidaat ge
steld voor de gemeenteraadsverkiezing de
heeren: 1. C. Zoirge (affcr.); 2. M. Hoek;
3. A. de Later; 4. D. C- Dorst
Wethouder Chr. de Later stelt zich
niet 'meer herkiesbaar wegens hoogten
ouderdom.
N1EUWERKERK. Onder de voortvaren
de Jeiding en medewerking van zuster
iMenningh is door de dames: Lena Pol-
lie, Marie de Bil, Maart je de Witte, Fran-
cina Kok, gezusters Sijrier, Corrie van
Dijke en Mina Kleemans eert bedrag vani
f 58 gecollecteerd ten bate van de Em -
m abl oem c alle c tie. Gezien vorige ja
ren is dit pen zeer mooi bedrag.
Vanaf 15 Mei a.s. zijn bij zuster
Menningh zakken verkrijgbaar tot het in
zamelen van papier voor het papier-
Financiëel Weekoverzicht
De buitenlaindsche obligatiemlarkt wias
vorige week stil'. Deensche obliga
ties konden enkele punten tmloUteereai.
De aandacht zij1 gevestigd op de anoma
lie in de koersen vain de 4 o/o Guldens-
leening Kopenhagen 1938 ein van de 4 o/o
Pondenleening Kopenhagen 1901, die on
geveer even hoog note eren. Het rende
ment op eerstgenoemde leening bedraagt
bij den huidigen koers (89 °/o) o.a. 43/^
o/o, dat op de tweede (koers 87i/i o/0)
IV2 meer, nf. 61/j, o/0. Het gropte ren-
dementsverschil iwiordt daardopir veijopr-
zaakt, dat de Guldensleening 1938 een
looptijd heeft van 24 jaar, en aflossing,
ingeval de koers beneden pari is, kan
geschieden door middel' van inkoop ter
beurze, terwijl de amortisatie der lee
ning 1901 uiterlijk in 1948 moet hebben
plaats gevonden, Waarbij jaalrlijksche uit-
10tingen zijn voorgeschreven.
De bimnenlandsche aandeelenimlarkt had
een verdeeld voorkomen. De aankondi
ging van een .onveranderd dividenjd pp
de gewone aandeejen Lever Brps
Unilever heeft tpt een vaste stem
ming voor alle waarden van het Concern-
geleid. Uit het jaarverslag is gebleken,
dat de winsten over 1938, niettegenstaan
de de belangrijke dochteronderneming in
Afrika, de United Africa Ooanlp., ongun
stig heeft gewerkt, zich behoorlijk heb
ben gehandhaafd en dat het dividend op
de gewone aandeeien nog bijna tweemaal
is verdiend. Op basis van den huidigen
koers voo r d eze aan d eel en bedraa gt het
rendement bij een dividend van 71/2
Ca. 5 ,0/0
Aandeeien I n t e ir n a t i o konden ruim'
10 0/0 oplioopen tpt 167 o/0 als gevolg
van het gunstige jaarverslag over 1938,
dat nog een kleine stijging van de Wijnist
te zien gaf. Het dividend Werd vastge
steld op 8 o/0 (v. j. 9 o/o). Deze maat
schappij heeft een zeer ruime kasposi-
tie, de saldi in kas, bij bankiers en de
wisselportefeuille alleen bedragen teza
men ruimi f 12.670.000. Het totaal van alle
vlpttende activa (na aftrek van alle schul
den) beloopt circa f 22.000.000,. zijnde ca.
1100/0 van het .aandeelenkapilaail.
De pfficieele aankondiging van een
•tweede interiumdividend idioor de Ko-
n i n k 1'. P e t r p 1 e u m M a a t s c h a p p ij'
en het officieuze bericht, dat on
voorziene omstandigheden voorbehouden
een slotuitkeering zeer Waarschijnlijk
is, heeft niet die uitwerking op den koers
der aan deel en gehad, die daarvan in rus
tige tijden verwacht had mogen wor
den; per saldo heeft de rijzing niet meer
dan oa. 12 o/0 bedragen. Zelfs indien
het dividend beperkt zou blijven tot de
tweede interumdividend door ide Ko-
'zöu het rendement bij dm huldigen koers
van 287 o/0 ca. 5% bedragen.
De eenige groote Indische cultuur, die
imbjmienteel floreert, is die van Java-
suikeir. De Nivas heeft dezer dagen
de limites voor export ppnieuW verhoogd
ditmlaal met f 0,25 per quintal. Het groot
ste gedeelte van de voor uitvoer be
schikbare hoeveelheid van den oogst 1939
is .reeds geplaatst. De gemiddelde op
brengst van dezen oogst ligt zonder twij
fel belangrijk hooger dan het bedrag ad
plml. f5,25, dat over 1938 door de Nivas
aan de suikerclulbuaiilmlaatschappijen zal
worden verantwoord. Alle maatschappijen
die tot nu toe haar verslag over 1938
hebben gepubliceerd, konden behoorlijke
winsten maken. Het is derhalve zeker,
dat de t.z.t. te publiceeren resultaten
over 1939 gunstig zullen zijh. (Robaver)
Het politieke stormiein is neer
gehaald, 't attentiesein blijft 1
Onze Kroonprinses vierde giste
ren haar 30e geboortedag
Opzienbarende ontdekking in
Engelsche en Amerik. laboratoria
Voorstellen van Rusland vormen
een uitwisseling van garanties
Het Zwitscharsche Elftal dat het
Nederlandsche op 7 Mei ontmoet
9 Nog enkeie regenbuien
Hoog- en laagwater te Zierikzee
Hoogwater: Laagwater:
2 Mei 1,29 14,09 7,02 19,19
afvalf onds voor het „G r o e n ie Krui s".
De zakken moeten gevuld worden tot
een gewicht van 50 K.G. Wanneer er
een p artijtj.e gevulde zakken zijn, worden
deze gratis door de RTM vervoerd. Me
dewerking van ieder wordt op prijs ge
steld.
Mej. B, P. FlikWeert is met in
gang van 1 Mei benoemd tot leerling-
verpleegster in het gesticht Vogelenzang
te Bennebroek.
Vrijdagavond 1.1. werd in „De Mee-
baal" de gewone jaarvergadering van de
Coöp. Boerenleenbank alhier ge
houden. Aanwezig waren 57 ledeni. I/n
zijn openingswoord memoreerde de voor
zitter, de heer C. J. van Westen, hetj
overlijden van twee vooraanstaande fi
guren in de Gentrale Raiffeisenbank, n.l.
de heeren Ir. Baron van Ittersum, die
31 jaren zitting had in het bestuur, waar
van 23 jaren als voorzitter en de heer
Negerman, welke 20 jaren deel uitmaak
te van het bestuur. Het waren twee man
nen die hun levenlang hebben geiwerkt
voor de landbouwende bevolking. Hun
nagedachtenis blijve bij ons in eere.
Tot secretaris werd aangewezen dhr.
W. Flikweert Az. Mededeeling werd ge
daan dat de z.g. bevroren credieten afna
men, doch dat hieraan nog meer de
aandacht moet Worden besteed. Voorts
een klacht dat velen zoo laks Zijn met
het inleveren en afhaleni der boekjes in
Januari. De voorzitter roept ieders mede
werking in om daaraan eert einide te
maken. De kassier deed rekening over
•het afgeloopen jaar, welke rekening miet
algemeene stemmen Werd goedgekeurd.
Blijkens het door den Kassier uitge
brachte jaarverslag staat de bank er zeer
goed voor en groeit de omzet gesta
dig. Het aantal leden bedroeg per 31
Dec. '38 136. Spaargeld f 126.143.41, inge
legd werd f 68.462.01, aan rente bijge
schreven f3398.44, in omloop waren 478
spaarboekjes, aan voorschotten werd uit
gegeven i 34647.25, nieuwe voorschotten
f 7700, terugbetaald f 4642.25. In rekening
courant werd uitg. f 615.639.82, id. terug
ontv. f 593.157.51. Op 31 Dec. was een
tegoed bij de Centr. Bank van f 191.015.82
Winst over 1938 bedroeg f 1307.61, welke
toegevoegd werd aan de reserve welke
reeds f7847.44 bedroeg. De voorzitter
bracht den kassier dank voor het ge
houden beheer en zijn uitvoerig verslag.
De rente voor spaargeld werd vastge
steld op 2.64 pet. tot een minimum van
f 5000, daarboven 1 pet., rekening-courant
voor leden 2 pet., niet-leden U/2 pet.,
debet- en creditrente 4 pet.
De heeren H. C. v. d. Zande en H»
P. Barendregt werden herkozen resp. tot
lid van het Bestuur en van den Raad
van Toezicht, terwijl de heer M. Krabbe
werd herkozen als plaatsvervangend be
stuurslid.
t
