NIEUWSBODE
MAANDAG 27 FEBRUARI 1939
OPGENOl
ZIERIKZEESCHE COURANT
1797.-1689
De Kern
ABONNEMENT:
Prijs p. S maanden f 1.50, buiten Zierikzee f 1.80
Voor het buitenland p. Jaar flfl. Afzonderlijke
nummers rijf cent Verschijnt dagelijks.
Tel. Nb* 81. - Giro 137677
Directeur
Uitgave
A. J. DE LOOZE Uitgever-Redacteur: M. J. KOSTEN
N.V. ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE - ZIER1KZEE
95STE JAARGANG No. 13969
ADVERTENTIEN
van 1—4 regels 80 «at, van 4 regels sol
daarboven 20 cent p. regel. Reclames 40 osot
p. regel. Bij contract belangrijks korting
Inzending op (tea dag van ultgavs vóór IQ aar.
VALORIZATIE VAN
OUDE HUIZEN
Saneering door modern<zeering I
Men schrijft ons:
Stedebouwkundige problemen zijn voor
kleine en middelgroot© plaatsen van ge
heel anderen aard dan voor groote ste.
den; voor Amsterdam en Rotterdam of
het Haagje liggen zij elders dan voor
Zutphen en Zierikzee, Tiel en Culem-
borg. Middelburg en Alkmaar, Delft en
Leeuwarden. Het is evenwel niet enkel
de grootte eener stad, die den aard
zijner stedebouwkundige problemen be
paalt. Uit de vele andere factoren noe
men wij er thans twee: zijln verleden
historisch en ardhitectoniscjh zijn be-
volkingstoename of -afname.
Het denklbeeld der v a 1 o r i z e e r i n g
van oude huizen is, dunkt ons, hoofd
zakelijk van belang van kleine en middel
groote steden met oude, in verval ge-
rakaende, of reeds geraakt zijnde, buur
ten van voorheen goede huizen. Vooral
wanneer het steden met een achteruit
gaande, Constante of niet noemenswaard
wassende bevolking betreft, is het een
Zaak van belang.
Het gewone verschijnsel, dat overal,
met kleine verschillen, hetzelfde is, alom
in den lande, ziet er zoo uit: de binneni-
stad wordt langzamerhand verlaten; de
huizen waar vroeger „goede families"
woonden, worden in tweeën of drieën
verhuurd aan gezinnen van andere stan
ding; daarna komen er winkels, werk
plaatsen, pakhuizen en autogarages in
en tenslotte vervuilt en vervalt de zaak1
heelemaal, tot een catastrofale eindtoe
stand intreedt als men bijvoorbeeld in
Nijmegen in de oude stad aantreft.
De bevolking trekt naar de buitenwij
ken, waar de gemeente tot dat doel en
tegen dikwerf aanzienlijke uitgaven gron
den „bouwrijp" heeft gemaakt. Gemeente
lijke grondbedrijven ontstaan, die bouw
grond verkoopen, in erfpacht uitgeven,
erizoovtoorts; de aannemers bouwen er
lustig vaak lustiger dan degelijk»
op los.
Ziedaar het beeld van de tegenwoor
dige stadsuitbreiding.
De vraag is: kan er in dit ontwikke
lingsproces ingegrepen worden?
En, zoo ja? heeft het zin?
Waarom verlaat men oude huizen
Waarom trekt men naar de buitenwij
ken, in de nieuwe?
Afgezien van de mode, van dien on-
redelijken, maar desalniettemin zeer men-
schelijken drang om te doen „Wat ieder
een doet", is er deze meer hout snij!-'
dende reden: dat men in die nieuwe
huizen aangenamer en billijker woont;
dat ze dus beter bewoonbaar zijn.
De vraag is nu maar: moeten daar
voor, en daarvoor alléén, al die bouw|-
plannen worden gemaakt, al die riolen
en buizen en kabels en trottoirs gelegd,
al dien brandkranen en lantaarns ge
plaatst, en wat er nog meer bij komt
kijken? Oojki in steden, wier inwonertal
niet vooruitloopt, en waar dus de woon-
ruimte in voldoende mate beschikbaar
is. indien zij slechts naar redelijke eischen
van dezen tijd bewoonbaar bevonden
werd?
Er ware. dunkt ons, zoo een en ander
te zeggen vooreen poging tot va-
lorizatie der oude huizen, stra
ten en w ij k e n in de b i n in e (nj s t e-
den. Vooral voor steden van het hier-
voren geschetste karakter; Iklleine en zelfs
zeer kleine provinciestadjes. Al geldt het
voor bepaalde wijken van groote steden
Amsterdam's grachten bijvoorbeeld
feitelijk niet minder.
De vraag is, of dit, voor kleine en
middelmatig groote steden, die geen be
volkingsaanwas van beteekenis hebben,
niet aanzienlijk goedkooper, op z'n minst
even duur, zou uitkomen als al die ennr.
me bouwplannen en uitbreidingsp lamlnen-
makerij?
Waaruit, deze valorisatie zou dienen te
bestaan
Ten eerste: uit herstel, uitwendig en
verbouwing, inwendig, van de oude hui
zen. Uitwendig ware daarbij ter dege
rekening te houden met de architectoni
sche waarde der gevels: herstel in vroe-
geren toestand zou daarbij in bepaalde
gevallen geboden zijn. Van binneni zou
het hui® in alle opzichten bewoonbaar
MANUEL AZANA,
de president der Spaans c'he [republiek
heeft Zondagavond het gebouw van. de
Ambassade te Parijs verlaten. i
Azama begaf zich naar Cholltouse-siir- j
Salère, ieen dorpje dat in Savoye ligt, j
dicht bij de ZwitsersChe grens.
Dit vertrek van Azana uit het Spaan-
sche ambassadegebouw te Parijs betee- i
kent practisch, dat bij' 'Zidh niet meer
beschouwt als president der Spaansdhe
Republiek.
gemaakt dienen te Worden, zoo wat in
richting der kamers, als sanitair, ver
lichting, verwarmingsmogelijkheden en al
Wat dies meer zij, berteft. Ook ware
aandacht te schenken aan bepalingen iin>
gemeentelijke verordeningen (personeele
belasting, water, en lichttarieven etc.) die
ongunstig kunnen werken. Verder zouden
de betreffende buurten goed bestraat,,
van modeme trottoirs voorzien, goed ver
licht dienen te worden, enz. j
Oude steden van dit karakter bergen
schoonheidswaarden. Veel daarvan is in
stijlloozen tijld bedorven; veel zal echter
nog gered of in eere hersteld kunnen
worden. De geest van den tijd is, wat
dit betreft, gelukkig volop in kentering.
Evenwel: is men nu wèl bereid, den
Waan der buitenwijkerijl op te geven,
niet verwacht mag worden, dat men
voor het wonen in gevalorizeerde huizen
in de binnenstad bereid zal zijn ook nog
méér te betalen! Dat zou ook waarlijk
teveel gevergd zijn.
Voorop stellende, dat naar onze over
tuiging in vele gevallen een goed aan
gepakt, systematisch en op wat groote
schaal doorgevoerd valorizeeringsplan als
hierboven geschetst zonder eenige over
heidshulp ('buiten de verbetering der be
strating, verlichting enz.) economisch zeer
wel uitvoerbaar moet zijln, rijst vervol
gens toch de vraag of, in gevallen waar
in dat, na deugdelijk onderzoek, zal blij,-
ken niet mogelijk te zijln, de gemeente
de helpende hand niet zou kunnen e>n
zou dienen te bieden?
Want als in steden met, in dit op
zicht, een behoorlijk stedebouwkundig ka
rakter, een systematische en intensieve
valorizatie van oude huizen op groote
schaal werd ondernomen, dan zou de
overheid daarmede het scheppen van
nieuwe waarden bepaald bevorderen. Dat
niet alleen: zij zou zoodoende aanzienlijk
kunnen besparen op haar uitgaven voor
het „bouwrijp" maken van tot dusverre
onbewoonbare terreinen. Vooral wanneer
deze uitbreidingsplannen niet door een
voortdurend bevolklngs-accres gerugge-
steund worden, lijkt dit toch wel aan
lokkelijk!.
Liefderijke en verstandige restauratie
(van buiten) en modernizeering (van bin
nen) van veel dat thans verwaarloosd',
onpractisoh, praetisclh onbewoonbaar is,
is. zou in menig geval vervallen stede-
schoon in oude glorie kunnen herstellen.
Zoo zouden de waarde en het aanzien
van panden, straten en heete wijken „op
gehaald" kunnen worden, en menigeen
zou, wanneer hij in een aldus gevalo-
riveerde woning in een oude stadswijk
is getrokken, tot het inzicht en de er
kenning kunnen komen, dat het daar
toch goed en aangenaam wonen is.
Het denkbeeld der valorizatie is in
een van Nederlands oud-eerwaarde ste
den geboren. Het is uit de liefde tot
het oude Nederiandsche stedenschoon
ontstaan. Het is practisch te verwezen
lijken, als de vaste wil er maar is!
Anti-Duitsche betoogingen
in Polen
Studentenrelletjes over en weer
In verschillende deelien van Warschau
hebben gedurende eenige uren felle amti-
Duitsche studentenbetogingen plaats ge
had, welke door de bevolking met sym
pathie werden gadegeslagen.
Studenten van alle partijen Van rechts,
van het Nationale Kamp en van links,
namen er aan deel. Heftige kreten wer
den geuit tegen de politiek van toenade
ring tot Duitschland, zelfs keerde men
zic'h tegen minister Beek persoonlijk.
Een student hield een rede, waarin hij
o.a. zeide: „Duitschland begint weer een
roofzuchtige politiek te voeren. De schoiofL1-
jeujgid is bereid de uniform aan. te trek
ken en ten volle haar plicht te doen".
Voor de Duitsche ambassade werd ge
schreeuwd: „Weg met Duitschland, wieg
met Hitfer, wfêg imiet de Duitsche hege
monie over Europa".
Het is Danzig, dat de studenten prik
kelt. Duitsche studenten hebben aldaar
het verenigingsgebouw der Poolsche
studs stormerhand veroverd en zes Po
len mishandeld. Natuurlijk lieten de man
nen in Warschau dit niet op zich zitten
Ze hielden een pro testverga dering in de
Polytechnische school te Warschau- Er
werd een motie aangenomen, waarin ge
vraagd alles wat Duitsch is te boycotten.
Na de vergadering poogden de stu
denten opnieuw te betooigen voor de Duit
sche ambassade. De politie verhinderde
dit evenwel. Daarop begaven zij zich in
igroepj'es naar het ministerie van buiten-
laindsc'he zaken, onder het uiten van Vij
andige kreten jegens minister Beek'. Dank
Zij de komst van politieversterkingen kon
den de studenten echter het ministerie
niet bereiken. De minister van b uiten-
landsc'he zaken had aan de stud enten ver
eenigen verzocht Zaterdag niet te betoo-
gen om de ontvangst van Ciamo niet te
verstoren. 11
VERSCHILLENDE BERICHTEN
Verhooging invoerrechten
Verschenen is het reeds eenigen tijd
geleden aangekondigde wetsontwerp tot
wijziging van de Tariefwet 1934 en de
wet op 'het statistiek'recht.
Ten aanzien van het vraagstukl van de
bestrijding der werkloosheid in het nor
male bedrijfsleven is de taakl der over
heid tweeledig, aldus de memorie van
toelichting. Eenerzijds zal gestreefd moé
ten worden naar een vermeerdering van
den afzet der inheemlsche producten op
de eigen mar kit, anderzijds zullen maat
regelen Ier bevordering van den uitvoer
niet ontbeerd kunnen worden. Het is
de door de regeering, in het belang der
werkgelegenheid hier te lande, gevoelde
nbodzakelijsheid, den afzet der produc
ten van de inheemsche nijverheid op
de eigen mar kit (glas- en aardewerk,
textiel, papier-, hout-, leer- en metaal
nijverheid) te steunen, welke aan de on
derhavige voorstellen ten grondslag ligt.
De totstandkoming van de onderhavige
voorstellen zal een bate voor de schat
kist beteekeneu, welke bij de nog steeds
zeer moeilijke positie van 's lands fi
nanciën niet zonder beteekenis mag wor-
Krupskaj*, de weduwe van Lenin,
is Zondag 70 jaar geworden. Sedert 1929
is Kroepskaja, vice-commissaris van op
voeding. Zij werkt thans als chef der
administratie van de bibliotheken en wijdt
zich hoofdzakelijk aan problemen betref
fend® de politieke opvoeding.
Valorizatie van oude huizen
Saneering door modernizeering
Poolsche studenten betoogen
tegen Duitschland en min. Beek
Azana, pres. van republikeinsch
Spanje, feitelijk afgetreden
Ondersteuning van afzet der pro
ducten van onze nijverheid
Nederland won den voetbalslag
tegen Hongarije met 3-2
Kans op regen
JORDANA,
minister van buitenlandsche zaken van
Franco, welke de onderhandelingen
met Bérard heeft gevoerd
den geacht. In de imillioenennota is de
meerdere opbrengst gesteld op circa 5
millioen gulden. Een ander dan zeer glo
bale schatting is niet mogelijk.
Burgemeester ontslagen
In den avond van 17 Januari j.l. heeft,
als men weet, de minister van binnen^
landsche zaken, de heer H. van Boeyen,
geheei onverwacht een bezoek gebracht
aan Ootmarsum.
De komst van den minister naar Oot
marsum hield verband met de klachten,
welke waren ingebracht tegen den bur
gemeester, jhr. von Bönninghausen, die
zidh bij eenige gelegenheden o.a. tijdens
een vergadering van B. en W,. in de be
wogen Septemberdagen en tijdens een
jadhtdiner, dat in October j.l. te Oldenzaal
werd gehouden, in zeer on-nationalen zin
zou hebben uitgelaten.
Na dit bezoek van den minister is aan
de Rijksrecherche opgedragen een onder
zoek' in deze aangelegenheid in te stel
len. Dit onderzoek is zeer minutieus ge
weest. Do rijksrecherche heeft tal van
personen gehoord, o.a. degenen, die bij
het genoemde jachtdiner aanwezig zijn
geweest.
Daarop heeft de minister van Binnen-
landsc'he zaklen den burgemeester ver
zocht op Zijn departement te klomen. De
burgem'eester kreeg daar inzage van het
proces-verbaal over deze aangelegenheid
waarbij zeer pesitieve beschuldigingen te
gen hem werden geuit.
Zaterdagmorgen heeft de burgemeester
een brief ontvangen im'et een afschrift
van het Koninklijk Besluit, waarbij' hemt
ingaande 1 Maart as-, ontslag als burge
meester is verleend.
Fietsar verdronken
Zaterdagavond is de 66-jairige gehuwde
H. A. uit Schildwolde, gemeente S1 o c h-
teren, door tot nu toe onbekende lOior-
zaak aan de Eeldersingel te G r o n i n-
gen met zijn fiets in het Verbindings-
kanaal geraakt. Hij werd door voorbijL
gangers en politie met behulp van een
ladder en touwen op het droige gebracht.
In bewusteiooze toestand 'werd die man
naar het Academisch ziekenhuis vervoerd
waar hij1 in den afgeipopen) nacht is over
leden.
Fell* fabrieksbrand
Zaterdagmiddag om vijf uur is een fellé
brand uitgebroken in de N.V. Strookair-
ton- en Papierfabriek voorheen W. A.
Scholten aan het Winsdhoterdiep te Sap
pe mie er. Het vuur greep zoo snel om
zich heen, dat de plaatselijke brandweer
de hulp inriep van de brandweer uit
Groningen. Ook de brandweer uit Appin
gedam werd gevraagd hulp te verl'eenen.
De brand brak uit in het oude gedeelte
van ide fabriek, dat aain de oostzijde is ge
legen. Het vuur ontstond op een haksel-
zolder, waar het stroo de eerste bewer
king ondergaat. In de fabriek, die dezen
Zaterdagmiddag op volle kracht werkte,
bevonden zich op het coigemblik, dat het
vuur door '©en arbeider werd ontdekt^
pljm. tachtig man. De werkman, die den
brand het eerst zag, waarschu'wde direct
Zijn mede-arbeiders en allen konden zich
tijdig in veiligheid stellen, al kregen en-
keien nog lichte brandwonden.
De fabrieksbrandweer kwam spoedig in
actie, maar de felle wind, de krachtige
bondgenoot van het vuur, maakte de po
gingen tot blus®ching onmogelijk. Onmid-
Baronjeterstand van hedenmiddag 2 uur.
Zon op: Zon onder:
28 Febr. 6.52 5,35
Maan op: Maan onder:
28 Febr. 11,26 2 42
Hoog- en laagwater te Zierikzea
Hoogwater: Laaglwater:
28 Febr. 8,25 21,12 2,01 14^5
deilïjk werd toen de hulp ingeroepen van
de twee motorspuiten, een uit Groningen
en een uit Appingedam. Binnen dan kortst
'moge'ij ken tijd kwamen deze ter plaatse en
wierpen vlug groote watermassa's in het
vuur. Het nieuwe gedeelte van de fabriek
en de aangrenzende perceelten kondem
1 daardoor behouden blijven.
De muren en het dak van het oude
gedeelte der stroocartonfabriek zijn met
donderend geraas ingestort. Het gebouw
is door het vuur volkomen verwoest.
De brandweer van Appingedam en Hoo-
j gezand rukten om half acht in. Het na-
1 bluSsc'hingswerk duurde den geheelen
avond 'en den geheelen nacht voort.
De hoeveelheid stroo welke verloren is
gegaan, is niet groot. Wel zijn alle ma
chines verwoest. De directie kon de scha
de niet bij benadering opgeven. Deze is
zeer groot. De oorzaak van den brand
is waarschijnlijk het 'warm löopen van
een as van een hakseimachine, waardoor
het stroo. vlam heeft gevat.
Twe« jongens overreden
Zaterdagmiddag is op den oprit van
de brug over de Provinciale Vaart bil
de Vrijenbandsche laan te Delft een
verkeersongeluk gebeurd, dat aan twee
jongens het leven heeft gekost.
Twee fietsende jongens, van naar schat
ting zestien jaar zijn onder een trailer
van een exportfirma uit Utrecht geraakjt.
Een der jongens was vrijwel op slag
dood; de andere werd in stervenen toe
stand naar het ziekenhuis vervoerd.
Volgens den chauffeur zou een der
jongens zich aan den trailer hebben vast
gegrepen. Hij kwam te vallen, waarbij'
hij zijn metgezel meesleurde, waardoor
beiden onder de wielen zouden zijn ge
raakt.
De twee slachtoffers, de ongeveer 16-
a 17-jarige van der Kruk) en de even oude
Kamipsteeg, zijn uit de Ja vast raat te
Delft afkomstig.
ZEETIJDINGEN
ZIERIKZEE, 25 Febr. Gepasserd: mS
„Gejo", van Londen naar Duisburg met
oud ijzer.
26 Febr. Aangekomen: imfl „Gezien»",
ledig van Gravel ines.
