ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
DINSDAG 14 FEBRUARI 1939
OPGENOl
ZIERIKZEESCHE COURANT
1707-1880
I&e Kern
ABONNEMENT
Prijs p. S maanden f 1.60, Sul ten Zierilu ee 11.80
Voor het buitenland p. jaar 110, Afzonderlijke
nummers vijf cent. Verschijnt dagelijks.
Tel. No, SI - Giro 137677
Directeur: A. J. DEILOOZE Uitgever-Redacteur: M.
Uitgave N.V ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE -
J. KOSTEN
ZIERIKZEB
95STE JAARGANG No. 13958
ADVERTENTIEN
van 1—1 regels 80 oeot, van 1 regels so'
daaihoven EO cent p. regel. Reclames 40 oent
p. regel, Bij contract Belangrijke korting
Inzending op den dag van uitgave vóór li aar.
FRANCO FAVORIET
Wedloop naar Burgos
Politiek is. zoo heeft <mien wel eens
beweerd, een kansspel, waarbij mem niet
mmoet zetter, op een kaart, waarvan men
weet, dat zij verlies inhoudt.
Nu wedt Engeland nooit op het ver
keerde paard en het is dan ook! terugge
komen van de gedachte, dat de erkenning
van Franco in redhten eersf zou kunnen
geschieden na de bezetting: van Spanje
door de redhtsöhe troepen.
Snelheid van handelen wordt thans
voorop gesteld en nu pogingen, welke
vorige week zijn ondernomen, om tot
een regeling tusschen beide partijen te
koimlen, zijn mislukt, is mien zelfs 'bereid
tot de erkenning van Franco over te glaan
voordat deze geheel Spanje heeft bezet
in de overtuiging', dat de eindoverwin
ning hem niet meer kan ontgaan.
Mogelijk hoopt rnten hierdoor ook steun
te verleenen aan die krachten in het linkj-
sche front, welke het hopelooZe van den
verderen weerstand inzien en er de voor
keur aan geven den strijd te staken.
Deze geste is van Engielsche zijde maar
al te begrijpelijk. Want indien ooit, dan
is het nu het oogenblik, waarop Franco
het meest behoefte heeft aan oeconomi-
schen steun voor het herstel van zijn land.
Engeland en Frankrijk' zullen
t e g e 1 ij k e r t ij d tot een e r k e m-
ning overgaan. De beslissing zal
Dinsdag te Londen en Woensdag te Parijs
worden genomen, waarop het vertrek
van de nieuwe vertegenwoordigers direct
zal geschieden. Vermoedelijk gevolgd door
een wedloop van andere landen, wOike
de erkenning nu wei niet langer zullen
uitstellen. Een beslissing in dien zin is
in Zwitserland reeds geno mien.
Dat de Engelsch-Fransche plannen een
goede kans van slagen hebben, blijkt uit
de ontstemlming van de Italiaansche en
Duitsdhe pers. Vooral de eerste laat zich
niet onbetuigd en verbergt haar nauwe
lijks verholen spijtigheid achter een ver
scherping van de Italiaansche eischen.
Hoe kwaad Italië wel is, dat Engeland
en Frankrijk suc'ces boekten bij Franco
onthult de volgende ontboezeming, van
de „Tribuna":
„De democratische landen hebben in
Spanje niets te zoeken. Zij 'hebben zich
solidair verklaard met de eommlunistiv-
sche republiek" en aan deze wapentuig!
en manschappen verstrekt, opdat zij' het
Spaansche volk in het verderf zOu voe
ren en opdat de burgeroorlog langen
tijd zou duren, zoodat Spanje een ge
makkelijke prooi zou worden voor hun
begeerigtheid,,.
De bezetting van Minorca
Engeland's bemiddeling
In antwooird op een aantal vragen heeft
Chamberlain in het Lagerhuis meegedeelu
da.t de Britsche regeering op verzoek van
plaatselijke (a/utoriteiten van Pal ma op
zich heeft genomen een hoofdambten aar
naar Minorda over te brengen, ten einde
er te kunnen onderhandelen over een
vreedzame overgave vian Minojrcia.
De Britsche regeering was ier tevoren
van in kennis gesteld, dat, tenzij Zij' on
derhandelingen mOgelijk kon maken doör
verkeersmiddelen ter beschikking te stel
len, een aamvial op Minorca zou wo'roen
onaernomen. Aangezien het gevoelen be
stond, dat onnooldiig bloedvergieten mioOst
worden voorkomen werd het oorlogs
schip „Devonshire" beschikbaar gesteld
Chamberlain zeide voorts, Jat ide Brit
sche regeering noch met de Spaalnsche
regeering. noch met de autoriteiten van
Burgos overleg heeft gepleegd, hoewel,
naar verluidt, de plaatselijke autoriteiten
vain Pal ma in 'Contact zijn geweest Smet
Franco. De Fransche regeering was vol
ledig op de hoogte gehouden, van het op
treden der Britsche regeering. Het Brit
sche oorlogsschip heeft zidh naar Mi
norca, begeven esn het vierl.uidt, dat het
eiland thans is overgegeven.
De Britsche regeering heeft geen aan
deel gehad in Ide onderhandelingen en
draagt er geen verantwoordelijkheid Voor
De Devonshire heeft 450 Vluchtelingen aan
boord genomen, daar |de mogelijkheid va|n
vergeldingsmaatregelen bestond-. In sa
menwerking met de Fransche autoriteiten
zijin deze menschem te Marseille ont
scheept..
Hoog- en laagwater te Zierikzee
Hoogwater: Laagwater:
15 Febr. 12,26 5,56 18,22
Plechtigheden te Rome
Rouwdiensten en voorbereiding
van het conclave
Uit alle deefen der wereld koimlen nog
berichten van condoléance van staatshoof
den, wegens het overlijden van Pius XI,
van rouwdiensten, die overal gehouden
Zijn en van het vertrek der kardinalen
na,ar het komlende conclave. Te Rome zijn
Zondagochtend de „niovendiales" (rouw
diensten), die negen da,gen zullen duren,
begonnen; de eerste diensten zullen wor
den gehouden in Sint Pi et er, en de drie
laatste in de Sixtijnsche Kapel.
Zondag vroeg werden de deuren van
St.-Pieter geopend en een ontelbare me
nigte trok lan,g|s het stoffelijk overschot
van den Paus.
Voorts is Zondag de algeimieene con
gregatie van kardinalen twee uur in con
sistorie 'bijeen geweest. Dertig/ kardina
len waren aanwezig. Daarna heeft de
beperkte co'mmiissie, die uit de kardinalen
Cassia, Diolmlinoni, Mariani en Can al i be
staat en het conclave Imioet voorbereiden,
geruimen tijd vergaderd; des avonds is
'zij opnieuw bijeen gekomen.
De opening van het conclave Zal waar
schijnlijk op den lsten Maart worden ge
steld, op welken dag alle kardinalen aan
wezig kunnen z'ijn.
De bijzetting van het stoffelijk over
schot van den Paus zal bij het vallen
van den nacht geschieden. De kist zal
in de crypt van de basiliek van het
Vaticaan, naast de sarcophaag van Pius X
worden geplaatst.
Het stoffelijk overschot van den Paus
zal in een drievoudige kist ter ruiste
worden gelegld: de eerste kist zal uit
cypressenhout vervaardigd worden en ge
voerd zijn met roode zijde, de tweiedo
kist zal uit lood bestaan en de derde
uit iepenhout; op het deksel zal het fa
miliewapen in brons worden aangebracht.
De drie laatste missen voor de zielsrust
van den overledene zullen in de basi
liek van het Vaticaan en niet volgens de
traditie in de Sixtijnsche Kapel worden
gehouden, imtet het ook op de güoote
ruimlte die voor het aantal bezoekers
noodig is. De secretaris van de Congre
gatie der Latijnsche brieven m(gr. Pe-
rugini, zal bij den uitvaartdienst de lijk
rede uitspreken. 1
KORT EN BONDIG
Limburg krijgt een v 1 i e g v e 1 d en
kele km ten Zuiden vain. Sittard.. Naar
verluidt, Zoiu de Deutsche Luft Hainsa op
haar luchtpostlijn naar Zei d-Ame'ri-
k a haiair vliegtuigen dezen zomer ook
voor passagiers tpegafnkelijk stellen.
Jaspar is er iniet in geslaagd een nieuw
Belgisch ministerie te vormen.. De op
Ameland geïnterneerde S p a n jaar id' e n
zijn naar 's-Gravenhage overgebracht, in
afwachting van hun vertrek naar Spanje.
Gisteravond is minister, Pat ij n v( jn
Hoek van H^laind njaiar Londen vertrok
ken ter bijwoning van de onthulling va|n
de onthulling van het Grotius-mionument.
Een 'Cy olpon heeft het eiland An-
glotsche, dat op 130 km ten zuidwesten
van Mozambique is gelegen, geteisterd.
Twee Europeanen en een aantal inboor
lingen zijn om het leven igekoimisn.. Alle
huizen zijn beschadigd. Een 'dorp is ge
heel verwoest. G r y m s 'z p a n, de jon
ge Pool, die den Duitscben lega.tieseöre-
taris von Rath heeft doodgeschoten, is
door de geneesheeren toerekenbaar ver
klaard. Hij zaïl waarschijnlijk in Mei te
recht staan. Dezer d;agen is van Duin
kerken naar de Ivoorkust verscheept een
locomotief van 160 toin, welke de
krachtigste ter wereld genoemd wöirdt.
Het gevaarte is meer dan 30 mieter lang
en heeft 28 wielen.
VERSCHILLENDE BERICHTEN
Ongeluk met een lift
Gisteren is in een fabriek aan den
Oimhval te Amsterdapii een ongeluk
gebeurd, dat een 14-jarigen in de fabriek
werkzamen jongen het leven heeft ge
kost. Een aantal jongens had tijdens het
schaftuur vertier gezocht bij een goede
renlift. De liftkoker was in reparatie)
en zoo was het mogelijk boven op de
lift te gaan staan. Een van de jongens)
beging, toen de lift omhoog schoot, de
onvoorzichtigheid zijn hoofd naar buiten
te steken, om den achtergeblevenen iets
toe te roepen. Daarbij raakte hij met
Zijn hoofd een steenen uitbouw. Hij was
op slag dood.
1
Uit de Nieuwsbode
van vóór vijftig jaar
Van 13—18 Bebr. 1889. De heer A.
Hollestelle te Th al en nam zijn benoe
ming tot lid van de Prov. Staten van
Zeeland aain.
De gasfabriek te Tholem werd
voor f 5100 verkocht a,T<i den heer Pook
van Buggen te Apeldoorn.
De soirée musieale et declamatoire
te Brouwershaven door eenige da
mes en hoeren uit dezje gemeente en
Zierikzee gegeven leverde f 70.565 op
voor de armen.
Wegens 20-jarigen dienst werd de
medaille namens den Alg. Ned. Politie
bond uitgereikt aan M. C. Lodewijk te
St .-A n n a 1 a n d en wegens 10-jarigen
dienst aan J. Zoon te St.-Maa r tens,-
d ij k.
Aan de matrozen 'bij het Loodswe
zen te Brouwershaven, W. Meer
man, W. S. v. d. Ham, J. van deri
Hoeven en J. J. Stolk werd vanwege
de Z.-H. Mpij. tot redding van schip
breukelingen een bronzen medaille uit
gereikt.
In de algemeene vergadering van
het Waterschapsbestuur van Schou
wen, werd eervol ontslag verleend aan
den waterbouwkundig ambtenaar, dhr. P.
Labrijn Dzn.
De heer A. H. W. y. d. Vegt, adst.
opZ. werd in zijn plaats met algemeene
stemmen benoemd, met toekenning van
den titel van Ingenieur.
In 't kanaal gewaaid
De 78-jarige ongehuwde en alleenwo
nende bode en eourawtenbteZorger, Jan
Klok te Zuidwending, onder de gemeente
V e e n d a m, reed Zaterdagavond per
driewieler door het dorp om een familie
bezoek af te leggen. Toen hij ver
gezeld van een neef in het late avond
uur terugreed, moest hij langs den berm
van het kanaal rijden, omdat daar de
rechterkant van den weg is. Een wind
vlaag heeft den ouden man, met den
driewieler opgenomen en in het kanaal
geworpen. De neef begaf zich aanstonds
te water, mlaar kon Klok niet redden.
Met behulp van in de buurt wonenden
is dat tenslotte gelukt en werd de oude
drenkeling thuis naar bed gebracht. Hij
had veel Water naar binnen gekregen.
Eenige uren later bleek hij te zijn over
leden.
Zendtijd voor kerkdiensten
Minister van Boeijen heeft volgens het
orgaan van de NCRV aan deze vereeni-
ging verzocht, hangende de beslissing
over de aanvrage van eigen zendtijd door
den Ned. Herv. Radio-Omroep en depu-
taten van de Gen. Synode der Geref).
Kerken voor uitzending van kerkdien
sten, alle uitingen in de pers over die
bewuste aanvragen achterwege tie laten.
De voorzitter van de NCRV, mr. v. d.
Deurne, meent aan dit verzoek te moe
ten voldoen, maar hij schrijft: „Over ééh
ding kunnen onze leden gerust zijn. Wij
Zijn bereid Hervormden zoowel als Ge
reformeerden zoover mogelijk tegemoet
te komen bij het doen van speciaal ker
kelijke uitzendingen. We begrijpten, dat
onafhankelijkheid moet zijn gewaarborgd.
Maar nooit zal ons bestuur zich kunnen
leener. tot federatieve samenwerking met
zelfstandige Hervormde of Geref. groe
pen. Dit zou, gezien de ervaring van
15 jaren, het begin van het einde ble-
teekenen.
KERKNIEUWS
Geref. Kerk.
SCHUDDEBEURS. Woensdag 15 Febr.
a.s., 's avonds 7 uur, Evangelisatiedienst,
candidaat W. den Boer,.
OUD-VOSSEMEER. Oud-Geref. Kerk.
Woensdag a.s. 's avonds 6 ure, ds. van
Thoog te Utrecht.
De Hervormde Schlppersraad
Wij ontvingen de eerste kerkjelijke gids,
betreffende het schippersw|erk, uitgaan
de van de Ned. Herv. Kerk, geschreven
door cand. F. D. Emous. Voor den schip
per is het een gids waarin hij alle ge
gevens kan vinden omtrent kerkdiensten),
catechisaties, huisbezoek en wat verder
voor hem vanwege de Ned. Herv. Kerk
op geestelijk gebied Wordt verricht in
verscheidene (ook onderscheidene Zeeuw-
sche) gemeenten van ons land.
Prof. dr. M. J. A. de Vrijer en de
heer G. de Jong, resp. voorzitter en
secretaris van den Raad schreven een
voorwoord tot het boekje.
HET STRARIJDEN
Met 'het naderen van de datum!, waarop
volgens de kalender de lente muoet begin
nen, zien we op ons eiland ook weer
het eigenaardige volksgebruik) naderen,
dat het Stra genoeimld wordt. Dit folklo
ristisch gebruik, dat alleen in de duin
streek voorkomt, regelt zich naar de da-
tuimt van Paschen en is ongetwijfeld een
lente-ceremonie. Hieruit blijkt al, dat er
een vermenging van 2 gewoonten waar
schijnlijk heeft plaats gehad. Gewoon
lijk wordt de oorsprong van het Stra
naar de grijze o.udheid verwezen en,
naar onze meening, hebben we hier te
doen m'et een oeroude volksgewoonte,
die waarschijnlijk uit de heidensche tijd
stajmjt.
Volgens Strabo, een Rplmjeinsch gteo-
gra,af uit de eerste eeuw, woonde de
Zeeuwsche godin in de duinstreek. De
rest van Zeeland, dat toen nog één giëheel
was, bestond uit schorren en slikkien en
was dus 'grootendeels onbewoonbaar.
Voor de godin imOest men dus een
plaatsje zoeken in een hooger gedeelte.
Nu vindt urnen nog altijd in de duinen ach
ter het slot te Hf amlstede een welpult,
die in die vOlkslmiond de Tempelput heet.
Daarnaast lag vroeger het Teimlpelbosch
wat ook blijden kan uit de oude veld-
boeken van de Wiesteren Ban. De ver
onderstelling lijkt, niet gewaagd, dat deze
plaats in verband heeft gestaan mlet de
viereering van de Zieeuwsche Godin.
Toen in dez;e streken de Roimleins'che
bezetting was gevestigd, kwamlan de be
woners ook vanzelf onder Rpimeinsche in
vloed. Of aan de Rooim|pot een Romein-
sche burcht heeft gestaan, waaraan dan
Burg(t) zijn naam' zou hebben ontleend,
wordt :dror verschillenden betwijfeld.
Wel is achter het Slot te Haalmistede een
Rcjmieinsdhe penning gevonden met de
beeltenis van keizer Posthuimhs uit de
derde eeuw Roim'einsche s'chrijvers ver
nielden, dat in Zeeland werd vereerd
Ceres of Demieter, de godin van de ak
kerbouw, welkte vereering de bewoners
natuurlijk van de Roimeinen hebben over-
genolmten. Dezen hadden in hun land bij
de Ceresve'reering in het voorjaar voor
het aklkterwerk begon de kleine Eleusini-
siche feesten (Febr-Maart). Daarbij1 kwa-
imien dan optochten te pas rond da ak
kers en ooikl tochten naar zee. Zoo mtoest
dan de. hulp der godin bij de akkerbouw
worden verkregen.
Mogelijk ligt hier de oorsprong van
het strarijden. Burgh-Haa'mlstede geeft
daarbiji den toon aan. Aan den tegenwoor-
digen voet der duinen kan dan een hei-
li gdo'ml gjestaan hebben, waarbij men na
tuurlijk strooim'end water noodig had, djujs
de Teimipeliput.
Bij de latere vestiging, van net Chris
tendom) zijn de zendelingen de g|ewoonten
van het volk zooveel mogelijk: tegemoet
gekolmen. Bestaande feesten en gebruikten
bleven ongeveer op dezelfde tijd gehand
haafd. Alleen werden ze gekerstend. Het
Joelfeest der Gerlinanen word b.v. ver
vangen door het Kerstfeest, waaihij o.a.
de Kerstbooim! bleef. Nu zijn in overwe
gend Roomlsche streken processies ter
zegening) van het akkerwerk niet vreemld.
Zoo kunnen we ons vpprstellen, dat na de
kerstening de Ceresoptoehten vervangen
werden door processies imiet hetzelfde
doel. Mogelijk staat de datum! der op
tocht, voor Burgh en Haalmistede 7 weken
voor Paschen, ook nog in verband unlet
de Rooimische vastentijd voor Paschen,
bepaaldelijk dan im'et den Vastenavond,
3 dageii vper Asc'hwoensdag, die dit jaar
valt op 22 Februari.
Dat de andere duingemieenten een an
dere datumt hebben doet hieraan niets iaf,
daar Zij1 zich regelen naar B.-H. en oud
tijds waarschijnlijk er een feest van werd
gemaakt, zoodat men daarvoor een ver
schillende dag uitkoos.
Op die tfegen imioet het er wel eens
raar naar toe z'ijn gegaan. Op de Zeeuw
sche Synode van 1636 werd tenminste
geklaagd over ongeregeldheden in de
duinstreek bij de Vastenavondviering, wat
zelfs een verbod van de Staten heeft uit
gelokt. Toch heeft door de tijden heen
dit oude gebruik zidh staande gehouden,
pl is de oorspronkelijke bet eekenis ver
loren geg|a,am. Bijkomstigheden zijn (ge
wijzigd en gemoderniseerdBoerenzoons
en anderen, die im'et den landbouw te
maken hebben, trekken op versierde paar
den door het dorp en op,k nog wel inaar
Zee en Voor velen is het een dag g/ewor-
den voor familiebezoek.
H. v. d. Bj.
De wedloop der vertegenwoor
digers naar Burgos
De verkiezing van een nieuwen
Paus vóór 1 Maart te wachten
Grymszpan, die von Rath dood
schoot, zal in Mei terechtstaan
De houding der N.C.R.V. over
eigen zendtijd van Hervormden
De oorsprong van 't «Strarijden»
in Westelijk Schouwen
Kans op regen
RECHTZAKEN
Rechtbank te Breda
Van het smokkelfront
Voor den Bredaschen politierechter wjêr-
den Maandag 13 Februari j.l., weer on
geveer een 50-tal smokkelzaken en ©en
40-tal overtredingen der Motorrijtuigen
belastingwet behandeld.
Voor het smokkelen van sigarettenpa
pier werden o.m. de navolgende perso
nen veroordeeld:
De 20-jarige matroos M. v. G. uit Oost
en West-Souburg, die op 30 Juni 1938
in den Hinkelenoordpolder onder Ossen-
drecht. verbonden onder zijn kleeding 70
boekjes frauduleus ingevoerd sigaretten
papier vervoerde, toen hij aldaar dien
dag per rijwiel voortpeddelde, bekwam
deswege, na Zijn bekentenis, 'een boete
van f 30 of 30 dagen hechtenis, welke
straf hij direct aannam, vermoedelijk bliji
er zoo af gekomen te zijn, want het
smokkelen van sigarettenpapier wordt
steeds bijna altijd met gev.str. gestraft.
Voorts werd nog een zaakje behandeld
tegen den 45-jarigen reiziger P. A. E,
uit Zierikzee, die op 2 Juli 1938 op.
den Lange Weg onder St.-Philipsland per
rijwiel voortreed en alstoen bij visitatie
onder zijn kleeren 199 boekjes gesmokkeld
sigarettenpapier bleek te vervoeren. Dezen
verdachte, die aan Zijn oproep om zich
deswege te komen verantwoorden geen
gevolg gegeven had, bekwam deswege bij
verstek een veroorde|eling van 1 maand
ge v an genisst r a f
In beide zaken werd de inbteslaggeno-
men smokkelwaar verbeurd verklaard.
Kantongerecht Bergen-op-Zoom
P. M. te Scherpenisse, overtre
ding der Politieverordening dier gemeen
te, fl bi s. 1 d. h,; P. H. en A. G.
te O u d-V ossemeer en H. v. H. te
Stavenisse, allen rijwiel zónder licht,
ieder tot f 2 b. s. 2 d. h. A. O. tiei
Poortvliet, wegens overtreding van
het Motor- en Rijwielreglement, f3 s. 3
d. h. P. H. te St.-M aartensdij k,
als voren van art. 22b' dier wet, tot 7
dagen principieel© hechtenis, intrekking
van het rijbewijs voor 1 jaar, en boete
van f10 s. 10 d. h. en toewijzing der
civiele vordering van f 3.60.
Geen lachgas bij 't kiezentrekken
De vraag of het den tandarts geoor
loofd is, bij het behandelen van zijn
patiënten gebruik te maken van een lach
gasapparaat, heeft reeds geruimen tijd
de medische wereld bezig gehouden. Gis
termorgen is voor den kantonrechter te
Haarlem het vraagstuk zoowel door den
tandheelkundigen, als door den juridi-
schen bril bekeken. Na een getuigen
verhoor van ruim twee uur eischte de
ambtenaar van het O.M., tegen den ver
dachte, een 38-jarigen tandarts uit Bloe-
mendaal, een boete van zes gulden, subs,
een dag hechtenis.
