PUROIL geneest en de-huid
TWEEDE BLAD
Zierikzeesche Nieuwsbode
Uit Stad en Provincie
De Watervloed
van 14 op 15 Jan. 1808
behoorende bij de
van Vrijdag 15 Juli 1938, No. 13778
VOOR DE HUISVROUW
Yoghurt en Zomervruchten
Objectief beschouwd vonmjt yoghurt het
geheele jaar door een prachtig voedsel
met al de voordeelen, die we van melikl
mógen verwachten.
Subjectief bekeken zal ze des te aan
trekkelijker zijn naarmate we den war-
m'en tijd van het jaar naderen: de friscf.i-
zure stiijaalkl lokt oins dan in het bijzonder
aan, terwijl c-oikl de uit kelder of koel
kast meegebrachte lage temperatuur ons
in de hitte aangenaam1 aandoet.
Diaaromi is yoghurt, eenvoudig voorge-
diend met suiikier en een beschuit, in
vele gezinnen een Zeer gtewild nage
recht, dat zoo niet ei'tóen dag dan
toch Zeikier eenige keeren per week Vol
kommen op zijn plaats Zal zijn.
Maar er zijn vooral in de eerste Zo
mermaanden méér mogelijkheden dan
de beschuit en de suiker: alle z.g. beisl-
vruchten van de aardbeien af langs
de aalbessen naar de boisehbessen en
Vandaar zelfs tot in den herfst naar
de bram'en vormen met yoghurt samen
een slmlalklelijke, frissche gezonde com
binatie, die bovendien de ik|ans geeft op
greote variatie in smaak.
Hoe \ye zjullkle Combinaties tot stand
brengen?
Ten eerste door eenvoudig de schoon
gemaakte, gewasschen en gloed droog
uitgelekte vruchten in een afzonderlijk
schaaltje bij de yoghurt te presenteeren,
zoodat ieder op Zijn bord naar eigen
kleus de portietjes samenvoegt en er wat
suiikier over strooit.
Ten tweede door vóór het opdienen
reeds een mengsel van yoghurt en vruch
ten in de schaal klaar te maken, al of
niet ook reeds voorzien van de gewenseh-
te hoeveelheid suiker.
Ten derde door de versehe vruchten
uit te persen (er bestaan tegenwoordig
voor dit doel kleine en grootere vruch
tenpersen te kust en te keur!) en het
sap door de yoghurt te kloppen, tot
kleur en smaak er voldoende aan merk
baar zijn. Voorzien van z'ooveel suiker
als voor den smiaak noodig blijkt de
hoeveelheid is natuurlijk zeer afhankelijk
van de gebruikte vruchten wordt de
yoghurt of in een diepe schaal (een
z.g. „vlaschaal" of „roolmlklom" b.v.) ge
presenteerd of wel in glazen geschonken
en m-et een rietje erin rondgediend.
Wie bij feestelijke gelegenheden zoo'n
schaal (of zuilkie glazen) mot vruchten.-
yoighurt nog wat sierlijker op tafel wfl
brengen, die k)an m»et een kleine hoeveaft-
heid geslagen room (i/2di. per persoon
b.v.) een aardig effect bereiken: de g|e-
slagen room wordt dan in vlokken over
de schaal m'et vruchten-yóghurt verdeeld
en in den room komen hier en daar hééle
vmchtjes te liggjen v,an de soort, die
ook voor het sap heeft gediend.
Wordt de tractatie in glazen gepre
senteerd, dan wordt elk glas afgemaakt
met een nopje geslagen, room, waarin één
aardbei of eenige bessen worden gelegd.
De beschuit, die „in het gewone leven,"
de yoghurt vergezelt, kan voor aujlke
bijzondere gevallen worden vervangien
door een lang beschuitje, een wafe|ltjc
of een „waaiertje".
Onderzoekingen naar den smaak
van roomijs
Hoe gevoelig de organen, waartnlede
wij ons voedsel proeven, zijn, blijkt o.m.
uit het feit, dat de smaak van sotm'mige
spijzen bij overigens kleine temperatuurt
se'hoimjmlelmgen merkbaar verandert. Dit
komt vooral tot uiting bij de ij'sberei-
ding, waarbij b.v. steeds gezorgd moet
'wórden voor een extra suikergehalte. Door
de lage temperatuur, wiaarbij ijs Wórdt
geconsumeerd, proeft imlen tn.l'. veel min
der van den zoeten smiaak dan wafiwieer
tm'en 'het zelfde mlengsel bijvoorbeeld bij'
kamertemperatuur nis vla zou gebruiken.
Zóói gaat het niet lal'leen miet de suiker,
maar (met den smaiak vaó de bestanddee-
len vain het ijs in 't algemleen.
Dit vraagstuk heeft iaan belja|n|gtrijkheid
gewonnen, sinds de tolodertme techniek er
in geslaagd is ,de plaatsen, waarin het
vópr den (verkoop (bestemde ijs wórdt
bewaard, sterk af \te koelen. Hierdoor
is de kans, fdat het publiek heel koud)
en bovendien zeer .stevig ijs ontvain|gjt
groioter (gewórden; dit Wórdt evenwel' niet
in alle opzichten een voprdeel geacht.
Aan de Universiteit ivian Columbia (Ver.
Staten) is in dit verband een pjniderzo.ek
ingesteld naar den invloed, welken de
temperatuur op roomijs heeft Een groot
aantal Imlomsters, afkjoimistig van 60 be
drijven, werden door deskundigen op
sm'aak onderzocht. Daarbij1 vond .men, dat
de meest gewenschte temiperatuur, Waar
op rpplmlijs kan worden gegeten, bleek te
liggen bij tien grajgen (Celsius) onder
nul'. Overeenkplmlstig het .reeds imleaegó-
deel'ae omtrent het suikergehalte bleek
roomJijls, dat weinig suiker bevatte, bij
die temperatuur minder smakelijk te z'ijn
dan oimlstreeks het vriespunt het gevial
whs. Met een hoog suikergehalte voldeed
het roomlijs beter Wanneer 'het tpt onge
veer tien graden onder nul' wias g'ehoield.
Tenslotte bleek, dat het ropmlijs zijn
goeden sm'aak verlppr, 'wianneer de teimi-
peratiuur boven 7% graad Celsius onder
nul steeg of onder 15 giraaen onder hul
daal'cte; het product werd dian bovendien
of te slap of te stevig om' gemakkelijk
genuttigd te worden.
ZIERIKZEE. Dezer dagen zijn .alle bij
den L ui c h t 'b e s c h e r m i n g s d i e n s t
Vertonden personen zakboekjes en in
structies uitgereikt, waarin hun taak Staat
Vermeld ingeval de g|emeente bij een
luchtaanval of door een luchtgevecht zou
getroffen worden. Wij komen binnenkort
op dit üuchtbes'dhhenmjipgfSpilan nader te
rug.
In verbjand met de hun aangewezen be
stemming Zal voor een deel van dit
personeel een pro of-al ar «bee ring
plaats vinden op Zaterdag tol id d a g
1G dezer. Doo,r den radio-zender Sehe-
Veningen op 1205 M. wordt een oefenuit
zending verzórgd, 'aan de hand waarvan
door het hoofd van den l.b.-dienst alhier
de geVarenkans van Zierikzeé wordt be
paald en een te Voren aangeschreven deell
van p.et I.'bi.-personeel door de alarm
signalen wordt opgeroepen. De kerkklok
ken Zullen dian het einde van de gevaren-
klans weer afluiden. Voor het niet opge
roepen personeel en de getoieentenaren
behoeft deze alarmieering geen veront
rusting te gjeven.
Twintig jaren na den Tsarenmoord
Het lot der moordenaars
Den l6den Juli 1918 werd de
Tsarenfamilie door de revolution-
nairen vermóórd. Nimand stalk
een hand iuit om hen te redden.
Maar de voorzienigheid zelfheeft
zich op de moordenaars gewro
ken. Geen van hen stierf een na
tuurlijken dood.
Bekend zijn een vijftal moordenaars vah
de Tsarenfamilie, te weten: Miednicwied,
Wojkowv Jakowlew, SwierdloW en Belo-
'borodow. De eerste werd 1 jaar na dein
mpord op 'n grauwen Nov.-dag doiarde
GPU van bed gelicht, in'n gesloten wagen
naar het open veld vervoerd. Tusschen
de luide commando's door, w;as het ge
schreeuw te hooren „Wat wilt gij vain
miijl" Hét lantwoord kwam echter in de
slagen van een drietal gleweerwolven,
Miedniewied viel neer, werd tegen een
paal gezet. Voor een langdurig debat
was geen tijd. Een bevel weerklonk en
daarna een dof salvjo van geweerschoten.
De eerste Tsarermloordeuaar had zijti deel
geklregen.
Schoten op het station te Warschau
Wojltow, de tweede moordenaar heeft
carrière gemiaaikt. Hij is gezant te War
schau geworden. En niemland heeft er
eenig i dee Van, dat deze elegjant gegoede
heer, eens 'bevel heeft gegeven de lijken
van de Tsarenfajm'ilie door middel van
176 W.g. zwavelzuur te laten vernietigen.
Op een goeden dag bevindt hij zich pp
het station van Warschau pm vopre n-
jklele diagen naar Moskpm te gaan. Npig1
geeft hij1 enkele instructies aan Rot&en-
holtz, zijn z|aaikiwaarnem|er, wanneer plot
seling geweerschoten op het station
weerklinken. Een i9-jarige jopglem|an
Imlet een wasbleek gezicht is het perron
komen opstuiven. Zij-n pogen gloeien van
haiat. Verscheidene kogels vpurt hij af.
De gezant is neergevallen.
Enkele kogels hebben hem in de borst
getroffen. De trein brengt ,een dop den
Woj'kjow naar Moskaiu.
De explosie op den landweg
WedefomJ .een jaar later ontvangt ook
de derde moordenaar zijn deel. Jaikjowilew
bevindt zich onder de Cioogere Sow jet
ambtenaren en maak't bijna dagelijks in.
zijn auto inspectiereizen door het land.
Maar ook heml achterhaalt het noodlot.
Hij is onderweg in zijn auto en r'jdt
in de olmlgeving, van Moskau- Plotseling
weerklinkt een hevig gpkraak en een
donderende knal. Het is ajlles slechts
het werk van enkele seconden en de
schitterende limousine i® een brandende
puinhoop geworden. Van Jatktowiew vindt
men later nog slechts de ver,klooide reisiten
van zijn lijk terug. Men heeft beweerd,
dat het een explosie van de mötor zou
z'ijn geweest, miaar het liglt meer voor
de hand, dat hier van een weloverwogen
bómaanslag spraikie was.
Spoorloos verdwenen
De hoofddader van den afgrijselij|ken
moord, heeft het niet tot gezant gebracht
of iets van dien aard. De Sow jet repu
bliek gaf hemi juist zóóveel, dat hij niet
van honger olmkwiam. Hij leefde in een
klein huisje in de olmlgeving, van Moskau.
Daar men zich weinig of niet met hem
temóeide, viel het den buren eerst na
enkele weken op, dat de bówoner vin
het 'kileine huisje wel erg zwijgjzaalm! ge
worden was. Men besloot een onderzoek
in te stellen éft toen op herhaald bellen
geen gehoor werd ontvangen, brak m'em
de deur open, echter om' het huis leeg
te vinden. Thans zijn tien jaren verstre
ken en nog. altijd heeft men niets van
Swierdlow gehoord, waaiiuit vrij ze'kier
iafgeleid Imiag. worden, dat hij niet meer
onder de levenden gerekend moet wor
den. De vraag blijft nog* waar men zijn
lijk verborgen heeft.
Terug uit Siberië om doodgeschoten
te worden
Belobórodow, de Vijfde TsajrenmpOrde
naar werd So,wjetcommissaris in Jeka-
teriineburg. Bovendien was hij Sprwjet-
president vLan het Oeralgeuvernement ep
had dientengevolge een onbezorgd le
ventje, totdatz'ijn gelukkig,gesternte
dpjofde. Terwijl hij1 aan (het ontbijt zat,
werd hij gearresteerd door de Tsdhéjöa,
die hem tezamen met vele andere mis
dadigers naar Siberië liet overbrengen.
Gelijjkj hij nu miet anderen gehandeld had
werd nu met hem gehandeld. Inderdaad
kfwam hij levend uit Siberië terug, maar
opnieuw werd hij 'door de GPU gearres
teerd en had zich Voor het gerecht te
verantwoorden over een aanklacht, waar
in het heette, dat hij Trotzikjist was. Daar
toten niet meer v|an hem géhoord 'heeft,
Zal ook hij niet op een natuurlijke wijze
zijn leven b'eëindigd hebben.
Stukken
Provinciale Staten van Zeeland
Reglement vervoer Stoombootdiensten
Het voorstel tot vaststelling van een
nieuw reglement o.p het vervoer
door de stopm'bootdiensten der Provincie
Zeeland heeft in één afdeeling der Prov.
i Staten geen aanleiding tot opmerkingen
I gegeven.
I In een andere afdeeling vroeg een
i lid wie met de leiding is belast: de di-
j reeteur of de inspecteur. Van de zijde
van Ged. Staten werd hierop geantwoord
dat de directeur de leiding heeft en,
indien hij afwezig is, de inspecteur. Een
j lid stelde de vraag of het voldoende is,
l wanneer er staat „brandende tabak" als
gelijk gesteld miet ropken op verbóden
I plaatsen, en of het niet beter zou zijn
I te lezen „iets dat b'randt".
Een lid vroeg wat moet worden ver
staan onder „overlast" aan doen in ver
band met het op de hopten de belangen
van eenige andene verkeersonderneming
behartigen. Een ander lid vroeg of door den
kapitein niet te veel de hand wordt ge
licht met deze bepalingen.
Dit lid toch constateerde zelf en hoorde
ook van -anderen, dat personen gedurende
een langen tijd op éénzelfde kaartje me
devoeren om muziek te maken, waarbij
soms opdringerig werd opgetreden tegen
over het publiek, teneinde geld te ver
krijgen. Een en ander acht het lid niet
in het bólang van het verkeer. Een ander
lid acht juist hierom een bepaling noo
dig. Ook in de andere afdeeling wordt
de vraag gesteld, of het mogelijk is,
op één kaartje den geheelen dag heen
en weer te varen? Van de zijde van Ged.
Staten wordt hierop geantwoord, dat de
gememoreerde toestanden natuurlijk niet
wensehelijk zijn en dat door de voorge
stelde bepalingen alle kwaad op- dit ge-
gebied zal kunnen worden bestreden. Na
tuurlijk zal elk geval op zich zelf be
oordeeld moeten worden. Een omschrijf
ving van „overlast" is moeilijk te geven.
Medegedeeld werd nog dat het steeds
mogelijk is, met éénzelfde kaartje heen
en weer te reizen, mits men aan de
overzijde niet aan wal stapt.
Tenslotte zou in één afdeeling een lid
gaarne zien, dat een bergplaats werd
ingericht bij de aanlegplaats der booten;
hij meent, dat dit zeer dienstig zou
zijn voor degenen, die per fiets reizen.
De zorg voor zwakzinnigen
Over het voorstel van Ged. Staten om
f 50 vanwege de Provincie te betalen
voor iederen Zwakzinnige, die in een
behoorlijk ingericht gesticht verpleegd
wordt en de helft van de vervoerkosten
(naar en van school tot een maximum
van f 10 binnen de gemeente en van f 20
in een andere gemeente en tenslotte de
helft der kosten van huisvesting buiten
de woonplaats tot een maximum van f30
en dat tot afwijzing van het verzofeki
van de Ver. tot stichting en instand
houding van Chr. Scholen voor zwakzin
nige kinderen op Walcheren om een jaar-
lijksche bijdrage van f 400 hebben in
de afdeelingen der Prov. Staten ver
schillende leden het woord gevoerd. Een
lid zou liever aan ©en school een sub
sidie geven; een ander lid achtte de sub
sidie-aanvrage op dit oogenblik voorba
rig. Hij heeft nog getracht, met de aan
vragers tot overeenstemming te komen,
om niet tot de oprichfng van een chris
telijke, maar van een neutrale school op,
Walcheren te geraken. Dit is hem echter
niet gelukt en toch zou het ten goedej
komen aan het onderwijs en zeker aan
stumpers van kinderen, indien er een
goede school gesticht zou kunnen wor
den, inplaats van verschillende scholen.
Een der leden merkte nog op, dat hij
zijn kinderen alleen iaan -een Christelijke
school zou toevertrouwen. Verschillende
and-ere leden daarentegen zouden één of
meer neutrale scholen in Zeeland wen-
schen. Zij erkennen echter, dat het een
moeilijke taak voor Ged. Staten is, om
hier een geschikte regeling te treffen
en begrijpen, dat het College daarom
met deze regeling is gekomen. Er wa
ren leden, die er de voorkeur aan zou
den geven, dat ieen of meer scholen in
Zeeland werden gesticht en dat die dan
flink werden gesubsidieerd. Ook waren
er leden, die liever zouden zien, dat per
kind werd betaald en genoemd werd}
f 10 p1. Iklitid. Op 'n vraag van enkele leden
werd van de zijde van Ged. Staten ge
antwoord, dat het moeilijk is het begrip
„behoeftig" te omschrijven. Men zal ter
zake inlichtingen moeten hebben van de
gemeentebesturen.
Men vroeg ook nog wanneer iemand
zwakzinnig is en hoelang hij in de in
richting zal blijven en was van meening,
dat een kind, zoolang het in de inrich
ting is, gesteund moet worden en dat
de bijdrage naar den toiestand der ouders
aan de inrichting moet worden uitble-
1 taald.
Een lid deed een beroep op Gedep^
Staten om de bijdragen te verhoogen
b'.v. die van f 20 op f 30 en die van
f 30 op f 50 en het totale maximum van
f 50 op f 100.
Ged. Staten bleven er in de afdeeling
bij, dat het subsidieeren van scholen toch
wel zijn bezwaren heeft, omdat het hier
voor de Provincie gaat om haar alge-
meene sociale taak. Men zou dan ook
niet kunnen overzien, wat een en ander
aan de Provincie zou gaan kosten en
men zou aldus ook komen tot het steu
nen van andere onderwijsinrichtingen.
Naar het oordeel van Ged. Staten b'e-
hoorde de bijdrage niet ten goede te
komen aan de scholen, doch aan 'de
getroffenen zelf. Ernstig werd in over
weging gegeven, het ontwerp-besluit aan
te -nemen, gelijk het daar ligt, later kan
Snuffelende in het werk van Mr. Fok
ker „Schouwen van 1600—1900" trpk imüjn
aandacht een aojnteekeniiag op bladzijde
363, 1808, 16 Jan., dus nu ruim 130 jaar
geleden. De heer -Fokker schrijft:
„Op Donderdag 14 Januari en in den
daarop volgenden naidht bevige storm en
buitengewoon hpolg Iwlater. Door het ver
vloeien en wegspoelen ivan een Igedeelte
van het rimgdijkje achter de Zaa|gjmolen
en oesterputten benoorden het Ora'nije-
bolwierk, liep de iZuidhoek gedeeltelijk
onder, het kleine St. Jacóbsppldertje bij
Brouwershaven (vloeide over en dienten
gevolge liep opk Groot St Jacobs-Nieuw-
laind veel gelviaar te inundeeren. In den
Wiesthavendijk ivian Brouwershaven kwiacm)
een belangrijk (glat, Waardoor het Jping-
kinds- 'en het Geestpoldertje inundeer demi
en bet Zeewater doordrong tot tejgien den
zoogen aatmlden Beer van 't Geest-NieuW-
land, waardoor Sclhpujwlen zelf -groot |ge-
vaar liep te inundeeren. De Wlestn-o-1 'vain-
Repard was Zeer beschadigd en tusschen
t strand -en den kop een gropt (g|at, ter
wijl' langs de igéheele Noordziijde van
Schouwen verscheidene putten in de bui
tenste difklgedeelten waren geslagen. De
duinvoet was geducht afgeno-m'en en de
staketwerken -en hoofden achterloops ge
worden. Aan de Zuidzijde en opk aan
't nieuwe 'Werk voor Flaauiw&rs was min
der schade.
De regeerinlg van Brouwershaven ginig
op aansporing der directie direct pver
tot het dichten van bet gat- in den Ha-
vendijk, Wat op baar lvérz)oek gesóhiedde
onder directie van Schouwen". I
IW herinnerde (mie 'deze aanteekeni-ng
uit het werk) van Mr. Fokker, toen ik
16 Januari 1.1. in de Middelb. Courant
eene bijdrage vond van dein beer M. D'.
Eam'merts „De Watervloed van 14 op
15 Januari 1808 (Eere wien eere toie-
kloimlt)"
Zoo-wel de aanteekening van Mr. Fok-
J ker ,a-ls de bijdrage van den heer Laml-
mlers hebben betrekking op hetzelfde on
derwerp. Het stuk van den heer Laml-
inerts vinde hieronder een pla-ats.
„Het is in den nacht van 14 op 15
Januari a.s. juist 130 jaar geleden, dat een
watervloed ons land, in 't bijzonder de
provincie Zeeland, teisterde. In „Nabur
en geschiedkundige beschrijving van den
verschrikkelijken watervloed tusschen 14
en 15 Januari 1808", door S. van Hoek1
is deze ralmjp beschreven. In dat werk
heeft de schrijver ookl een enkel woord
gewijd aan reddingen en imlenschlievend
hulpbetoon, zonder evenwel 'de daden
van personen uit te do-en klom'en.
Het is vooral het eiland Schouwen dat
veel van dooiibra'ken te lijden heeft
gehad; het Is te danken aan den moed
Koer.raad Rijsenberg uit Zieri'kisee, dat
dit eiland niet is overstroomd. Aange
zien deze persoon toen aller aandacht
heeft getrokken en zijn flink o-ptreden en
mioedig giedrag door den Koning werden
beloond, meen Ik goed te doen deze
edele en mpedige £aad, waaraan het
eiland Schouwen zijn behoud te danken
heeft, in het licht te stejUen.
Rijsenberg, stalhouder en herbergier te
Zierikisee, bevond zich 14 Jan-uari miet
zijn rijtuig op weg^ van Zieriksee naar
Brouwershaven en andere plaatsen op
het eiland Schouwen. Door den tóradhtigen
wind wérd hij genoodzaakt zijn -reis te
onderbreken en te Brouwershaven te
overnachten. De sto-rmlachtige wind ver
hinderde Rijsenberg in slaap te kjom'en,
zcodat hij om' pl.m. 12 uur op stond en
zich naar de woningen va-n verschillende
inwoners begaf, oiml -hen te waarsdhu-
j' wen, dat mén door -den wind en het
hooige water iai gievaar kwam te verkee-
ren. D-aarna redde hij bij1 een landbouwer
diens beesten en vervolgens zijn paar
den, die opk reeds tot hun hals in het
water stonden.
„Toen Rijsenberg zich daarna in een
'koffiehuis begaf, vernam! hij, dat de dijk
genaamd „Den Beer" op het doorbreken
stond. Nadat hij zich met het gemeen
teraadslid Hoogeboom) hiervan had -over
tuigd, verzocht hij dat raadslid om' maat
regelen te nemen tot behoud van den
polder Schouwen en de bevolking. Toen
eenige oo-gjenblikken later de burgemees
ter va-n Brouwershaven, Van de Velde,
in de nabijheid van Rijsenberg kwam,
werd hejml door laatstgenoemde gevraagd
wie hier burgemeester was. Toen de
heer van de Velde antwoordde, dat hij
i dit was, -gaf Rijsenberg hem' te 'kennen,
d-at dan zijné zorg voor het nemien van
de (loodige hvaatregjelen wel <girooter
imioest wezen. Waarop de 'burgemeester
zeide, „wat kla-n ik doen?" Het spreekt
van-zelf, diat het aintwoprd (hierop niet
achterwege bleef. „Neemt de zeilen van
de hier liggende schepen in beslag, om
daarmiede den dij'k te kunnen bedekken".
Waarop de burgemeester antwoordde,
dat hij niet alleen mocht handelen. Rij
senberg miaaklte hem toen duidelijk, dat
dan binnen 10 minuten de raad bijeen
moest 'komen. Ook dan nog kon de bur
gervader geen hulp verleenen, mieende
hij, want het volk) ontbrak hem1. „Laat
de klokken luiden en een ieder zal zijn
vlucht -nem'en naar de klom der gemeente"
was het antwoord van Rijsenberg. Diat
R. zijn raadgevingen aan den burge
meester vergezeld heeft doen gjaan met
eenige woorden als „bUi'kisem" en „don
der" m|oge hem niet Zwaar aangerekend
worden in dit geval. Er móest toch ge
handeld worden en wel .spoedig.
1 Die schrijver van h-et aangehaalde werk
1 -geeft -de eer aan den burgjem'eester Van
j BroiuwtershaVen .alls Zo-u deze zcflf bet
initiatief hebben genpm'en to-t bet nemen
I van de moodige de noodige miaatrege-
©n flink ^ijn opgetreden, doch zonder
de hulp van Rijsenberg was de dijk!
doorgebroken. Want niet alleen miet
woorden, doch oolki met daden, heeft
hij hulp verleend".
Toen dan de klokken wierden geluid
en de zielen waren gerequireerd, begon,
het gevaarlijke wierk pas. Ook hierbij!
was het Rijsenberg, die dit opknapte. Hij
heeft zich met twiee personen in een,
boot begeven, waarin d|ê zeilen lagen en
heeft deze laatste met inspanning van
alle krachten en gevaar voor eigen leven
naar den dijk gebracht en dezen daar-i
mede bedekt, waardoor deze toen be
stand bleef tegen de zee.
Hierboven zeide ik reeds, dat het op
treden van Rijsenberg aller aandacht had
getrokken en het eiland Schouwen aan
deze edele en moedige daad zijn behoud
te danken heeft gehad.
Rijsenberg ontving voor zijfn moedig
gedrag van den Koning 12 Januari 1809
een zilveren tabaksdoos met een toepas
selijke inscriptie. De doos werd door
den heer Van Citters in het eind van
Januari 1809 bij zijn terugkomst uit 's-
Gravenhage medegebracht en aan den
heer A. Scraver, hoofd van den Rijks
waterstaat in Zeeland, ter hand gesteld.
Deze zond het geschenk met een bege
leidend schrijven aan den heer Rijsenberg
toe. In dat schrijven werd de hoop uit
gesproken, dat het Rijsenberg gegeven
mocht worden nog vele jaren op zijn.
gedrag en de blelooning te kunnen terug
zien. Het heeft evenwel niet zoo mogen
zijn. Nog in hetzelfde jaar overleed hij',
n.l. 12 October en werd begraven 16 Oct,
Rijsenberg was geen Zeeuw van ge
boorte. Hij was geboren te Griet, ge
meente Zevenaar, trouwde te Zieriksee
18 Juli 1792 met Isabella Wijnans".
M. D. LAMMERTS.
Middelburg, December 1937".
Tot zoover de heer Lammerts.
Ook Bommenede zat in groote zorg.
Hooren we weer maar Mr. Fokker: „1808,
19 Jan. Deelde de President mede, dat
vorigen avond eene Commissie uit de
directie van den polder Bommenede bij
zich gehad te hebben, die voor Bomme-»
nede, waarna den storm van 14-15 Ja
nuari de toestand zeer kritiek was, hulp
en raad kwam vragen. De President had
dadelijk de Heemraden van den Bout
en Bolle met den secretaris naar Bom
menede gezonden om alles op te nemen.
Deze rapporteerden dat zij den toestand
boven alle verbeelding akelig en gevaar
lijk bevonden hadden; de geheele zeedijk
zoo van Kijkuit, als van Oud-Bommened©
had alle kracht van zeewering verloren
en bij den minsten mjeer dan ordinairen
vloed was de geheele inundatie van den
polder te wachten. De directie (van Bom-i
raenede), was totaal moedeloos en had
niet de minste redmiddelen, zoo min
materialen als kundige manschappen. Zij
hadden aangeraden over 't geheele bui-
tenbeloop van den dijk een kistdam op
te werken, bet noodige hout te hakken
uit de naaste bosschen, doch voor de
uitvoering had men geen menschen be-
schikbaar. Besloten werd nu, dat Schou-
wen den Commies van die Zuidzijde met
de noodige mannen en gereedschappen
-naar Bommenede zou zenden".
R
W. G. B.
