IZIERIKZEESCHE
KIEUWSBODE
WOENSDAG 17 NOVEMBER 1937
OPOENOl
Z1ER1KZEESCHE COURANT
Houdt Dinsdagavond 30 November vrij
voor Lezing Luchtbescherming!
Zoute bollen J
Zoute stokjes
De Kern
ABONNEMENT i
Prijs pet 3 maanden f 1,50, buiten Zierikiee f 1,80
Voor het buitenl. p. jaar f 10,Afzonderlijke
nummers 5 cent, Verschijnt dagelijks/
Tel. No. 32. - Giro 137677
1797_= 1889
Dlr.cUur i A. J. DE LOOZB Oitg**er-R*dacteur i M. J, KOSTEN
Uitga**! N.V. ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE, ZIERIKZEB
94STE JAARGANG No. 13578
ADVERTENTIES i
tan 1—4 r«g.l. $0 cent, ran 4 regels en
danrboren 20 eent per regel. Reolames 40 oent
per regel. Bij contract belangrijke korting
Inzending op den dag van uitgave vóór 10 uur
JOOST VAN DEN VONDEL
De groote zanger der 17e eeuw j
Het was in het Keulen van de 16e
eeuw), met zijn oude torens en kloos-
ters, dat, op 17 November 1587, in de
Grosse Wltschgaisse in 'het huis „Zur
Fyolen" Joost van den Vondel geboren
werd. Zijn ouders waren wegens hun
Doopsgezinde geloof uit Antwerpen uit
geweken en woonden nu in Keulen, waar
zijn vader een hoeden stoffeerderij had.
Maar ook in Keulen waren de Weder-
doopers of Doopsgezinden niet veilig en
zoo vinden wij de familie Vondel, nq
talrijke omzwervingen over Frankfort en
Bremen, tenslotte in Amsterdam in de
Warmioesstraat terug. Deze gebeurtenis
vtes voor Joost van groote beteek enis,
daar hiermee zijn blijde, zhrgelooze jeugd
afgesloten (vljas.
Na zijn negende jaar schijnt Vondel
geen onderwijs meer genoten te hebben
maar kwam hij onmiddellijk bij zijn va
der in de taönkel. De zaken gingen na
derhand beter, want Joost's jongere broer
Willem genoot een uitstekende opvoeding.
Over het verdere particuliere leven van
den dichter is ons niet zeer veel bekend.
Reeds op zijn 23ste j'aar trad hij in het;
huwelijk met een tamelijk welgesteld
meisje, Mayke de Wjolff, die voor hem
de kousenwinkel dreef, zoodat Vondel
zich geheel aan de dichtkunst wijden,
kon. Van de verhouding tot zijn vrouw!
weten wij weinig, maar uit enkele ge- j
dichten, die hij na haar dood maaktd,
blijkt toch wel, dat er een innige liefde
tussehen hen bestaan heeft, zoodat ook
voor Vondel zelf zijn dichtregels gelden:
„Waer werd oprechter trouw,
Dan tussehen man en vrouw,
Ter wéereld" oit gevonden?"
Zijn huwelijk
Hun huwelijk werd met eenige kinde
ren gezegend, waarvan er twee, Constan-
tijntje en Saartje, op jeugdigen leeftijd
overleden, tot diepe droefheid van Von
del, die hieraan weer eenige pracht.ge
gedichten wijdde:
b.Konstantijntje, 'tzaligh kijntjes
Cherubijntje, vair om hoogh
d'IJdelheden, hier beneden,
Uitlacht met een lodderoogh".
Twee andere kinderen, Joost en Anna,
bleven in leven; maar zooveel liefde als
Vondel van zijn dochter ondervond, zoo
veel leed bereidde hem zijn zoon. Deze
immers was een ondeugende losbol, die
Zijn vader volkomen ruïneerde, zoodal!
deze nog op hoogen leeftijd aan de
Bank van Leening te Amsterdam moest
gaan werken om in zijn onderhoud te
voorzien. Toen tenslotte zijn eenig over
gebleven kind en dochter Anna overleed,
vóór de dichter zelf het moede hoofdi
kon neerleggen, was hij geheel van zijn
kleinkinderen afhankelijk, daar ook alle
vrienden en kennissen reeds het tijdelijke
met het eeuwige verwisseld hadden. Zoo
was Vondel's levensavond vrij eenzaam
en verlaten in tegenstelling met zijp vroe
ger leven.
Self-made man 1
Zooals wij boven reeds zeiden, ontving
Vondel na zijn negende jaar geen school
onderwijs meer. Alles, wat hij zich na
dien tijd eigen gemaakt heeft, berust op
eigen studie en ijzeren wilskracht. Reeds
in het jaar 1607 werd hij tot lid van
de Rederijkerskamer ,,'t Wit Lavender,' be
noemd. De rederijkers waren geheel ver- I
klassiekt en zoo vinden wij dit aanvan- f
kelijk ook in de gedichten van Vondel,
terug. Spoedig daarop onderging hij den
invloed van den Fransehen dichter du
Bartas, een vromen Calvinistschen kunste
naar, tot wien hij zich bijzonder aange
trokken gevoelde. Van hem leerde Von
del de zwierige en fraaie renaissance
versvorm, de neiging voor breed-schilde-
rende en klankrijke woorden en de zuchl]
naar woordspelingen. Hij bemerkte even
wel spoedig, dat hij aan de kennis van
Fransch alleen niet veel had, daar de
dichters, die hij het meest bewonderde,
zelf navolgers der klassieken waren. En
daar Vondel zich toch op den duur niet
met tweedehandskennis tevreden stelde,
wierp hij zich, toen hij de 30 reeds ge
passeerd was, nog eens op de studie
van Latijn.
De dichterprins I
Om de werken van dezen grooten dich
ter volkomen te kunnen begrijpen en
waardeeren, wordt er van den lezer, die
zich met hem bezig houdt, heel wait)
gevergd. In de eerste plaats moet men
volkomen op de hoogte zijn van de toenn
malige toestanden, van de oude geschie
denis, maar vooral van de kerkelijke en
bijbelsehe wetenschap. Deze moeite wordt
evenwel naderhand ruimschoots beloond
door het genieten van de ontroerende
schoonheden van de taal en de mees
terlijke uitbeelding van dit hartstochte
lijk en vurig gemoed. Want Vondel was
een diepgeloovig Christen en wat ons
bijzonder in hem treft, is zijn waarheids
liefde, zijn vroomheid, kortom zijn on
berispelijke levenswandel.
Alleen in het bestrijden van zijn te
genstanders op godsdienstig en maat
schappelijk gebied, kende zijn felheid geen
grenzen, hier kon hij' niet zwijgen en
moest zijn overladen gemoed luchten en
in ziedende verontwaardiging striemde en
geeselde hij iedereen, die op staatkun
dig of godsdienstig gebied naar zijn mee
ning verkeerd handelde. Zelf zèi Vondel
immers in zijn prachtige hekeldicht „Ros
kam"
&,Wat op 's herten gront leyt,
Dat welt my nae de keel.
Ick word te styf 'geparst,
En 't werekt als nieuwe wijh, die tot
de spoil uytbarst",.
Vondel als hekeldichter
Merkwaardig is het, hoezeer Vondel
met zijn tijd meegeleefd heeft en dit
oofe iu zijn gedichten tot uiting brengt.
Daarom juist moet men zoo uitstekend!
van de toestanden in dien tijd op de
hoogte zijn. Vondel leefde in den tijdl
van de stadhouders: Maurits, die in 1625
opgevolgd werd door Frederik Hendrik,
die op zijn beurt in 1647 weer Willem!
II tot opvolger had. Hoewel ons land
in den 80-jarigen krijg met Spanje ge
wikkeld was, heerschte er voorspoed en
geluk: De Gouden EEuw was een periode
van bloei, zooals ons land nog nooit ge
kend had. De Odht-Indische Compagnie
breidde zich geweldig uit, in Amsterdam
kwamen nieuwe gebouwen, zooals in 1611
de Beurs, in 1637 de Stadsschouwburg, al
lemaal groote gebeurtenissen, die Vondel
in zijn gedichten vereeuwigde. Maar ook
waren er natuurlijk menschen, die van
de goede toestanden gebruik maakten^
om zich ten koste van anderen te ver
rijken, terwijl ook op kerkelijk gebied
niet alles pluis was. Hier leeren wijl Von
del als den scherpen hekeldichter kennen.
Vondel had dan ook stof genoeg om
zijn prachtige dichtkunst bot te vieren.
Zoo hebben we daar de gedichten, die
in verband staan met de onthoofding!
van Johan van Oldenbarnevelt, den „Va- j
der des Vaderlands", Zooals Vondiel hem! 1
noemt. Zijn verontwaardiging kende geen
grenzen. Prachtig zijh de woordspelingen j
in ,,'t Stockske", een gedicht dat Vondel j
maakte, toen hij' eens het stokje van 01-
denbarnevelt gezien had, waarop dezle
stpunde, toen hij naar het schavot ge
leid werd:
„Mijn wenseh behoede u onverrot,
O Stock en stut, die, geen verrader,
Maer 's vrijdoms stut en Hollants Vader
Gestut hebt, op dat wreet schavot;
Ghij ruste van uw trouwe plichten,
Na het rusten van dien ouden stock,
Geknot door 'sbloedraets bitt'ren wrok:
Nu stut en stijft ghij noch mijn dichten"*
„Lucifer"
In 1641 ging Vondel openlijk over tot
het Katholieke geloof. Hiermee werd te
vens een geheel nieuw tijdperk geopend 1
in Zijn dramatis'che ploëz'ie. In 1654 be- j
reikte Vondel het hoogtepunt van zijn
dichterlijk kunnen door de voltooiing van 1
zijn drama „Lucifer''. Het is hier niet
de plaats de verdiensten van dit treur-
spel alle te noemen ep te ontleden, maar
slechts met een enkel woord willen Wijl
hier aan de onovertroffen reien herinne- j
ren, om er op te kunnen wijzen, dat! l
Vondel niet alleen als dramatisch, maar j
ook als lyrisch dichter in den Lucifer
op zijn hoogtepunt staat. Van verheven
schoonheid is de Rei van Engelen in het
eerste bedrijf van de „Lucifer":
„Wie is het, die zloio 'hoogh gezjeten
Zoo diep in het grondelooze licht,
Var. tijt noch eeuwigheit gemeten'",
met als tegenzang:
„Dat 's Godt, Oneindigh, eeuwigh wezen,
Van alle dingh, dat wezen heeft".
En dan tenslotte de strijdzang der Lu-
ciferisten
„Op, treckt op, gij Luciferisteni,
Volght dees' vaan.
Ruckt te hoop al uw krachten en listen.
Treckt vrij1 aan".
„Zich zelf gelijk"
Wanneer wij; tenslotte een oordeel over
den beroemden dichter willen vellen, dan
komen wij tot de slotsom, dat hij onsy
als mensch sympathie en achting af-
dwingt. Hij' was levendig, rusteloos, on- j
vermoeid strijdende voor hetgeen hij als
waarheid beschouwde, daarbij niemand'
en niets ontziende, terwijl hij zich ook
nooit liet weerhouden door gedachten I
aan eigen voordeel, aan eigen gevaar. J
was hij' arbeidzaam, nederig, oprecht, eer- I
lijk en braaf. Zijn geheele werk en le- j
ven geven, Zooals zijn- bewonderaar An-
tonides van der Goes het uitdrukte.:
„Blijk van 't vroom en kuisch gemoed,
zich zelf alom gelijk".
Vondel overleed dpn 5en Februari on
gemerkt en eenzaam. Veertien dichters
en kunstliefhebbers droegen den 8en Fe
bruari zijn lijkkist uit om in de Nieuwe
Kerk te Amsterdam ter aarde te wor
den besteld.
VLIEGRAMP BIJ OSTENDE
Een „Junker" vliegt tegen
fabrieksschoorsteen
Elf passagiers in het toestel
verbrand
Een Belgische Ju 52 fa las Dinsdag van
Frankfurt vertrokken via Brussel naar j
Londen. De draadlooze berichten waren
van dien aard, dat Lambotte, de piloot, j
besloot niet in Brussel aan den grond 1
te gaan, maar door te vliegen naar Os- S
tende. j
Laag boven Steene, een buitenwijk van 1
Oostende, vliegende, heeft de Ju 52 toen;
een fabrieksschoorsteen geraakt met het
noodlottige gevolg, dat de vleuigiel af
knapte en het toestel met de wielen
omhoog op den 'grond viel. Het vlioiog i
in brand en de inzittenden vonden dfen
dood.
De bezetting van het vliegtuig bestond
uit den piloot Lambotte, den radio-tele- I
grafist Oourtois en den mecanicien Lans- j
mans.
De passagiers waren allen Duitschers. j
In de eerste plaats de weduwe van den j
onlangs overleden groothertog Ernst Lud-
wig von Hessen, Eleonore, dan de erf-
groothertog Georg Donatus, zijn vrouWt
Cecilie, een gebtaren prinses van Grieken
land, en zijn beide zoons Ludwig Ernst
en Alexander Georg. resp. 6 eji 4 jaar
oud. De groothertog was met zijn fa
milie onderweg naar Londen om. er de
bruiloft van zijn broer Louis Hermann!
attaché bij1 de Duitsche ambassade, bijl
te wonen.
De namen der andere passagiers wa-
ren freiherr von Riedessel zu Eisenbach1,,
ingenieur Martens en de kamenier der
erf-groothertogin frau Lina Hahn.
Het vliegtuig is tot op het moment
van. het ongeluk in radio-telegrafische
verbinding gefaieest met het station Os-
tende.
Nadere bijzonderheden
Uit Brussel seint Havas de volgende
bijzonderheden van het ernstige ongeluk
dat de Sabena getroffen heeft. Het was
zóó dik van mist, dat het zic'ht zool
goed als nul was. De piloot van het
vliegtuig heeft blijkbaar even geaarzeld*
maar is toen toch gedaald. Hij moet den
schoorsteen van de steenfabriek plots
gezien hebben, want hij schijnt nog een
scherpe bocht te hebben gedraaid. Het
was evenwel te laat. De machine raakte
den schoorsteen op een hoogte van on
geveer twintig meter. De linkervleugel
scheurde van de romp en viel, met den
linker-motor in de fabriek. Het toestel!
zelf maakte een halven slag om en boor
de zich 60 meter verder in den grond'.;
Een ontzettende slag, daarop een nog
verschrikkelijker (ontploffing. Toen stond
alles in brand.
Werklieden kwamen toesnellen om nog
te trachten de menschen uit de machine)
te halen, maar het was niemand moge
lijk de vlammenzee ook maar te naderen*
Nadat de brandweer de vlammen ge
doofd had, vond men de verkoolde over
blijfselen der elf inzittenden..,...^
Generaal GOURAND
de gouverneur van Parijs, viert heden
zijm 70e geboortedag. Gouraud, een vm
de beroiemldste legeraanvoerders uit den
wereldoorlog, heeft o|0|k) in de koloniën
zijn sporen verdiend o.a. als gouverneur
generaal in Marokko en Syrië.
Vers voorradig croquante
65 cent per bus
55 cent per bus
overheerlijk!
TWEEDE KAMER
Dr. Colijn verdedigt het
regeeringsbeleid
Bij de eerste verdediging van het re
geeringsbeleid van het huidige kabinet,
bestond er in de Kamer gistermiddag
meer dan gewone belangstelling. Het viel j
den premier niet gemakkelijk een klabi-
netsformatie te verdedigen, welke aan-
vankelijk door weinigen ook door hem.
zelf niet van dr. Colijn werd ver
wacht Zij!n betoog was dan ook niet
op alle onderdeelen overtuigend, maar
diende, zooals vanzelf spreekt, ter ver
dediging van een rechtsch regeerings
beleid.
iWanneer men het pleidooi over de
samenstelling leest, dan heeft één feit
meer diepte gekregen. Dr. Colijn heeft
aanvankelijk de breede samenwerking wil
len bestendigen, maar zulks ten onrechte
op het program van een zuiver rechtsch
kabinet. De minister-president stelt na'v-
drukkelijk vast, dat hij dit program heel
alleen heeft opgesteld. De veronderstel
ling ligt voor de hand, dat hij daarbij'
zich sterk heeft laten leiden door wen-
sehen, waarvan hem het bestaan b'ij en
kele der rechtscbe fractie's tevoren reeds
bekend moest zijn.
Het program j
Uit het verloop van dr. Colijn's rede
valt te (cjonstateeren, dat hij den tekst
van het program welke door hem werd
voorgelezen, ook voor anderen aanvaard
baar achtte. Hijzelf verklaarde in ver
band met den term „positief christelijke
grondslagen" nadrukkelijk, dat daarin
niets gelegen was, dat niet door ruimere
groepen kon worden geaccepteerd. Dr,
Colijn verliest daarbij echter één omstan-
digheid uit het oog, n,.l. dat .éénzelfde
formule door verschillende groepen ver
schillend kan iwlorden geïnterpreteerd. E|n
als hij de moeite zou nemen na te lezen*
welk bekrompen eenzijdig standpunt reeds
in de eerste week van de kabinetsformai
tie door „De Tijd" verdedigd werd, zou
reeds daarmee de deining onder de vrij
zinnig-democratische groep zijn verklaard.
De nieuwe koers
Wat nu den tegenwoordigen regeer ings-
koers betreft, is het hoogst twijfelach
tig, in hoeverre daarin „de eenheid in
ons volk" waarvoor dr. Colijn erken
de in den verkiezingstijd te hebben ge
pleit tot uiting kan komen. Het ka
binet staat ,op „besilist" chrLstelijken
grondslag. Het denkt erover, de oude
Zondagswet van 1815 in de practijk te j
gaan toepassen, naar wij vreezen op
een wijze, zooals geen der vroegere coa-
litie-kabinetten van de laatste decennia
dit heeft gedaan. Zeker, tegenstellingen
zullen aldus dr. Colijn niet worden j
toegespitst. Maar deze regeering „vreest
de tegenstellingen niet". Zij vraagt slechts
dat zij door anderen niet zullen worden,
gezocht. Verzoek, dat dóór de partijen
buiten de regeering met evenveel recht
kan worden geretourneerd. I
Tenslotte de defensie. De regeering
denkt er niet aan, de extra-voorzieningen
zonder nieuwe middelen te financieren. I
De middelen ter verkrijging der eerst
te gebruiken 20 millioen heeft zij reeds
aangeduid. Dat de internationale toestand'
eenvoudig dwingt tot extra defensie-
voiorzien ingen, is herhaaldelijk uiteen
gezet.
350 jaar geleden werd Joost
van den Vondel geboren
Bij Oostende zijn elf luchtreizi
gers bij vliegongeluk verbrand
Ir. A. A. Mussert zal voor het
gerecht moeten verschijnen
Dr. Colijn heeft in de Kamer het
regeeringsbeleid verdedigd
De teeltbeperking van» rundvee
is nog niet afgeloopen
Zachter overdag
WEERBERICHT
Hoogste blarometerst. 776,1 te Haparanda.
Laagste 741,3 te Reykjavik!
en Vestmanöer.
Ver)wacht tot den avond van 18 Nov.:
krachtige tot matige, later afnemende
falind uit Oostelijke richtingen, toene
mende bewolking met toenemende kaïns
op regen, vooral in het Zuiden, in het
Noorden nog nachtvorst, overdag zachter.
Zoo op: Zon onder:
18 November 7,28 4,02
Mlaan onder: Maan op:
18 November 7,32 4,08
Volle Maan 8,30 v.m.
I»11 1- 3
Hoog- on laagv/ater te Zlerikzee
HoogwaterLaagwater
18 November 2,11 14,28 7,32 19,57
Dr. Coijn wees opnieuw op de onver
mijdelijkheid van defensie-versterking in
verband met onze zelfstandigheidspoli-
tiek. „Elke zwakkie plek van het defensief
systeem in West-Europa kan tegelijker
tijd gevaar opleveren voor den wereld
vrede".
Koning Leopold van België
is gisteren naar Engeland overgestoken,
teneinde een officïëel bezoek te brengen
aan het Engelsche Koningspaar. Gp het
banket ten hove zijn gisteravond harte
lijke "woorden gesproken over de ban
den tussidhen 't Britsche Rijk en België.
.Naar „Het Volk" anleldt, heeft het
partijbestuur der S.D|.A.P. in. zijn ver
gadering van 13 November tot troyemlent
van de leden de beeren P. K i s, J. H.
Anemia, S. de Groot, J. D. van der Mei,
A. Van Wallinga—Veldmlan, H. Eisenga
en A. H. Loots, besloten,