IZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
WOENSDAG 17 FEBRUARI 1937
OPGENOl
ZIERIKZUESCHE COURANT
BEKENDMAKING.
DIENSTPLICHT.
SCHOUWEN
IN DE CRISISJAREN
Kern
ABONNEMENT.
1797 - 1889
Prijs per 3 maanden f 1,50, buiten Zierik«ee f1,80
Voor het buitenl. p. jaar f 10,Afzonderlijke
nummers 5 oent. Verschijnt dagelijks.
Tel, No. 32. - Giro 137677
DirecteurA. j. DE LOOZE Uitgever-Redacteur M J. KOSTE»
Uitgave: N.V. ZIERI KZEESCHE NIEUWSBODE, ZIERIKZEE
93STE JAARGANG No. 13348
ADVERTENTIENi
ran 13 regels 60 cent, ran 4 regels en
daarboven 20 cent per regel. Reclames 40 oent
per regel. Bij oontraot belangrijke korting
Inzending op den dag van uitgave vóór 10 uur
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van Zierikzee brengen ter openbare ken
nis, dat ter gemeente-,sec'retarie ter in
zage zijh nedergelegd en op verzoek
verkrijgbaar zijn:
De voorwaarden van aanbesteding
voor de levering van uniformklee-
ding ten behoeve van de Agenten
van Politie, gedurende het jaar 1937.
Gegadigden voor die levering moeten
hun insdhrijvingisfeiijetten aan bet adres
van den Burgemeester, inleveren vóór
27 Februari 1937.
Zierikzee, 17 Februari 1937.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. SCHUURBEQUE BOEIJE, Burgemeester
P. F. WITTERMANS, Secretaris.
INSPECTIE.
Behoudens onvoorziene omstandigheden
zal in Juni a.s. het jaarlijksdh onderzoek
plaats hebben voor de gewone dienst
plichtigen der landmacht van de lich
tingen 1925 en 1928.
Plaats en tijd van het onderzoek zul
len nader worden, bekend gemaakt.
Zierikzee, 16 Februari 1937.
De Burgemeester van Zierikzee,
J. SCHUURBEQUE BOEIJE.
De loop der bevolking in
het tijdvak 1930 1 936
Uit de lijn, waarlangs de ontwikkeling
van bepaalde gemeenten en groepen van
gemeenten zich beweegt, valt met een
zekere nauwkeurigheid af te leiden, hoe
in de naaste toekomst de verdere ont
wikkeling dier gemeenten verwacht kan
worden. Het kan daarom, vooral nu
het dieptepunt van de crisis ook in
Nederland toch wel gepasseerd schijnt
te zijn, en wij weer aan het begin van
een economisch beteren tijd staan
van belang zijn om na te gaan, hoe de
gemeenten op ons eiland zich tijdens de
crisisjaren hebben ontwikkeld in verge
lijking met het overige deel van Zee
land en van Nederland.
In het tijdvak 1930—1936 nam de be
volking van geheel Nederland toe met
8.2 pet. De Zeeuwsche bevolking groeide
met 2 pet. Dat Zeeland in een ^eel
langzamer tempo in zielental groeit dan
Nederland als geheel, is niet een ver
schijnsel van dezen tijd alleen; het is
een eigenschap, die onze provincie met
Friesland gemeen heeft. Zeeland en Fries
land zijn beide de landbouvvprovincies
van Nederland; de groote trek van in
woners richt zich steeds meer naar de
streken, waar industrie en handel de
bestaansbronnen zijn.
Intusschen is ook de bevolkingstoename
van 2 pdt., die Zeeland als geheel kori
boeken, niet over alle Zeeuwsche eilan
den gelijk verdeeld. Schouwen's zielen
tal nam in het besproken tijdvak slechts
met 0.14 pet. toe. In het algemeen zijn
er twee factoren, die een bevolkings
toename kunnen veroorzaken. Er kan
een geboorte-overschot zijn, d.w.z. er
kunnen méér menschen geboren worden
dan er overlijden, en ier kan een ves
tigingsoverschot zijn, d.w.z. dat zich er
gens méér menschen vestigen, dan er
naar elders vertrekken. Schouwen heeft
in de crisisjaren wél een geboorte-over
schot gehad. Wat dit betreft, zou de
bevolking van het eiland in de crisis
periode met bijna 4 pet. hebben kun
nen toenemen. Terwijl er zich evenwel
in de verschillende gemeenten 5536
nieuwe ingezetenen vestigden, vertrok
ken er in totaal 6367. Er zijn dus 831
personen méér naar elders vertrokken,
dan er zich op het eiland gevestigd
hebben. Dit vertrek-overschot heeft het
geboorte-overschot bijna geheel te niet
gedaan.
Over de jaren 1930—1936 was het ge
middelde geboortecijfer van geheel Ne
derland 21.2, d.wvz. dat er per 1000
inwoners en per jaar 21.2 geboorten
voorkwamen. Het Zeeuwsche geboorte
cijfer lag wat lager; het bedroeg gemid
deld 18.9. Voor Schouwen als geheel
bedroeg het 17.1, wat dus ook lager wasl
dan het gemiddelde van de provincie.
Zierikzee's geboortecijfer bedroeg 19.4,
wat dus niet alleen hooger was dan het
gemiddelde van het eiland, maar watl
ook boven het Zeeuwsche gemiddelde
uitrees. Ook Duivendijke had eenzelfde
geboortecijfer, terwijl Haamstede aan de
spits stond. In deze gemeente kwamen
in de besproken periode gemiddeld 20.6
geboorten op duizend inwoners per jaar
voor. Burgh met 12.1 en Dreischor metl
12.8 waren in dit opzicht de laagstenj.
Tegenover dit geboortecijfer staat het
sterftecijfer, dat voor Schouwen gemid
deld 10.8 bedroeg, d.w.z. dat er op elke
1000 inwoners per jaar 10.8 stergevallen
voorkwamen. Voor Nederland was het
gemiddelde sterftecijfer 8.9 en voor Zee
land 9.3. Op Schouwen had Burgh het
hoogste sterftecijfer, n.l. 15.7, waarop
Renesse volgde met 15. Kerkwerve daar
entegen had verhoudingsgewijs de minste
sterfte, n.l. 7.1 per 1000 per jaar, waar
op Oosterland volgde met 7.9.
Het hoogste vertrek-overschot, in pro
centen uitgedrukt, komt voor rekening
van Serooskerke. Hier vertrok per jaar
gemiddeld 2 pet. der bevolking méér dan
de nieuwe vestiging bedroeg. Daartegen
over staat Haamstede met het grootste
vestigingsoverschot. Gemiddeld groeide de
bevolking van deze gemeente reeds met
1 pet,, per jaar door het aantal nieuwe
vestigingen boven het aantal vsrtrek-
kenden.
Drie gemeenten op het eiland gingen
tijdens de crisisperiode in zielental voor
uit, n.l. Haamstede met 14.3 pet., Burgh
met 2.7 pet. en Zierikzee met 2.6 pet.
Nieuwerkerk en Renesse blijven vrijwel
op hetzelfde aantal inwoners. Achteruit
gingen Brouwershaven mét 0.2 pet., Ei
kerzee met 0.7 pet., Oosterland met 1.2
pet., Duivendijke met 1.4 pet., Bruinisse
met 1.9 pet., Ouwerkerk met 2.5 pet.,
Nocrdwelle en Zonnemaire, ieder met
2.6 pet., Kerkwerve met 3.2 pet., Noord-
gouwe met 6,7 pet., Dreisdhor met 7,7
pet, Serooskerke met 11.3 pet.
Zooals wij hierboven reeds aanstipten,
bestaat er een voortdurende verschuiving
van de bevolking van het plattelandi
naar de groote steden. In nauw verband
hiermede staat ook het feit, dat deze
groote steden een vrouwen-overscho.,
hebben, d.w.z. dat er méér vrouwen dan
mannen wonen, terwijl de kleinere ge
meenten meest alle een mannen-over
schot hebben. Méér dan de mannen ple
gen n.l. de vrouwen zich metterwoon
in de groote steden te vestigen. De oor
zaken daarvan zijn tweeërlei. In de
groote steden heeft de vrouw een groo-
tere vrijheid van optreden en handelen
dan op het platteland, wat velen aan
trekt. Maar daarbij zijn de beroepsmo
gelijkheden voor de vrouw, vooral de
laatste jaren, in de groote steden aan
merkelijk grooter: kantoren, fabrieken,
warenhuizen, mode- en confectiemagazij
nen, ziekenhuizen enz., en er is meer
vraag naar dienstboden dan op het plat
teland.
Wat het aantal inwoners betreft zou
daarom in alle gemeenten op Schouwen
een mannen-overschot mogen verwachten.
Alleen Zierikzee, als grootste stad van
Schouwen zou volgens dezen algemee-
nen regel een vrouwenoverschot kunnen
hebben. Dat heeft Zierikzee ook inder
daad, maar het opvallende daarbij is,
dat dit vrouwenoverschot in den loop
van de crisisperiode afgenomten is. Bij
den aanvang van dit tijdvak stonden n.l.
tegenover 100 mannen 106 vrouwen in
geschreven; dit aantal daalde echter tot
103 vrouwen tegenover 100 mannen. Maar
ook Brouwershaven, Bruinisse en Haam
stede hebben een vrouwenoverschot. In
Brouwershaven wordt dit vrouwenover
schot, evenals in Zierikzee, kleiner. Ston
den aanvankelijk tegenover 100 mannen
112 vrouwen ingeschreven, later werd
deze verhouding 100 tegenover 106. In
Bruinisse daarentegen werd het vrouwen
overschot in den loop der crisisjaren
grooter, steeg het aantal vrouwen tegen
over 100 mannen van 101 op 102. Gril
lig zijn de cijfers ten dezen opzichte van
van Eikerzee, Haamstede, Noordgouwe,
Ouwerkerk, Renesse en Zonnemaire.
Eikerzee ging de crisisjaren'in met een
vrouwenoverschot (100—102). In den loop
van 1933 wijzigde zich het vrouwen
overschot in een mannenovsrschot, ter
wijl sedertdien de vrouwen weer de
overhand hebben gekregen.
Haamstede zag het aanvankelijk vrou
wenoverschot reeds in 1930 in een man-
nenoverschot veranderen- In '33 ontstond
echter weer ieen vrouwenoverschot, dat
sedertdien grooter is geworden. Aan het
1 Generaal Miaja,
idiie beschouwd wordt als V|0|lksgo,uver-
neur ©in verdediger van Madrid is door de
regeering gekozen oimi 'de leiding te ne
mén over de krijgsverrichtingen ter be
scherming van de Spaansche hoofdstad.
Generaal Miaja bevindt zich op het
oogenbiik aan het hoofd: der troepen der
fronten van. de Jaramla en de Maïizainta-
res tot Aranjuez, d.w.z'. in ihet Zuiden
van die samenvloeiing van Taag en.' Jara-
'm'a toit Las, Rqsais, ten Westen van Miadrid
aéjn den weg naar La Goruda. Deze maat
regel is (noodzakelijk gewofrden in (verband
mjet die recent© offensieven der opstande
lingen, die zich de omsingeling van Ma
drid ten doel hebben gesteld. Hierdoor
krijgt mén «en 'Concentratie en eoördinia-
tie der strijdkrachten.
einde van het besproken tijdvak ontstond
de verhouding als \00 tegenover 103.
Noordgouwe heeft in den loop van de
crisisperiode haar vrouwenoverschot ver
loren, evenals Ouwerkerk, waar de ver
houding aanvankelijk 100 mannen tegen
over 107 vrouwen was, welk aantal daal
de tot 98 vrouwen op 100 mannen. Re
nesse, dat zoowel bij den aanvang als
bij het einde van de besproken periode
een normaal mannenoverschot had, heeft
zich in 1931 tijdelijk in een vrouwen
overschot mogen verheugen. Dat kon Zon
nemaire in 1930 doen. In laatstgenoem
de plaats is ipmiddels het manweiniover
schot belangrijk grooter geworden, zoo
dat de verhouding werd 100 mannen,
tegenover 91 vrouwen.
In een volgend artikel zullen wij na
gaan, welken invloed de crisis gehad
heeft op de financieels verhouding onder
de bevolking van de verschillende ge
meenten.
DEN LEZER HEIL!
Het Zeeuwsche Provinciale Werkcomité
j tot de inzameling van gelden vooir het
j nationale huwelijksgeschenk aan Prinses
Jiuliana en Prins Bernhard der Nederlan
den heeft zijn arbeid thans geheel be-
ëindigd.
Oiver de mitkonbsten van dien arbeid
kan tevredenheid heerschen, jop zichzelf
beschouwd reeds, en zeker niet minder
in vergelijking mét in andere provincies
opgebrachte bedragen,
j Dit kan geen verwondering baren: de
1 liefde tot onsi Vorstenhuis is den Zeeuwen
een wezenlijk en hecht bezit. In zwaren
tijd als 't moet, in vreugdevollen tijd als
't harte j|ubelt, komt Zij rijkelijk tolt uiting,
j Het Zeeuwsche Werkcomité en zelfs
het Algemeen Comité, Zijïi uit den aard
der zaak niet gerechtigd, dank te Zeggten
voor de giften zelf. Beiden gev,o|elen niet
temin de behoefte, langs dezen weg, uit
drukking te geven aan hun oprechte dank
baarheid voor de oinontbeerlijke daadwer
kelijke hulp, welke imien heeft mogen on
dervinden, van hoog t(0|t laag, bij allen
(die tot (het welslagen van het inzamelings-
werk bun steun en medewerking gegeven
hebben. 1
Slechts door den gezamlelijken een-
drachtigen arbeid van collectanten, plaat
selijke ooimité's, plaatselijke eere-comité's,
het provinciale Comité en het provinciale
eere-coimité is het mogelijk geweest in
Zeeland deze schoone uitkoimst te be
reiken.
Het WerkcOimité in Zeeland, te
dezen handelende mede in op
dracht van het Nationale Comité:
M. FERNHOUT.
F. BEELAERTS VAN BLOKLAND.
M. J. QUARLES VAN UFFORD.
S. S. SMEDING.
Het Kroonprinselijk Paar
te Zeil am See
Het jachtslot Mittersill
Prinses Juliana em pris Bernhard, die
precies om negen uur wegreden van, den
Opernplatz te Weenem, arriveerden, reeds
om tien minuten, over zes, Ditnisdagiaivond,
vroeger dan xn©n had verwacht, te Zeil
am See voor het hótei Excelsior. Prin
ses Juliana, die vernam, dat de Koningin
op haar vertrekken op de tweede ver
dieping was, begaf zich onmiddellijk daar
heen. Het wederzien had dus geheel in
de intimiteit plaaits, Zoodat de Zeilers er
niets verder over weten te vermeiden.
Prinses Juliana en prins Bernhard ble
ven dineeren met H.M. de Koningin en
reden daarop door naar het jachtslot
Mittersill, waar men ze reeds Zondag
had verwacht en Iwiaar ook reeds sedert
haast een week de auto, met 'bagage staat,
die hij aankomst uit Polen niet in Boe
dapest 'bleef, maar vandaar al direct
vooruit reed.
Dit Jachtslot Mittersill, in den Ober-
Pinzgau, een der schilderachtigste dee-
len van het toch zooi wonderiwlondermoipiie
Salzburg, ligt evenver van Zeil am See
ais van Kitz'bühel, vlak bij den grooten.
automob'ielweg, die van Duitschland over
de Groszglockners'trasse naar Italië voert.
Het was eens, toen het in 1183 daar ge
bouwd wierd, ©en sterke aartsbisschoppe
lijke vesting. Het werd ettelijke malen
verwoest, laatstelijk in 1537 herboulwid.
Maar toen met slechts drie van de vroe
ger vier Zware ronde vestingtorens.
Het werd in het begin van verleden!
jaar gekocht door ©enige aristocraten en
met Amerikaansch geld verbouwd tot
jacht- en sporttéhui's.
Nieuwe K.L.M.'ers voor
de binnenlandsche lijnen
Dit jaar nog in gebruik
De K.L.M. voert onderhandelingen met
de Lockheed Aircraft Corp. over den
eventueeien asjnkoop van Lotlkheedvlieg-
tuigen voor de binnenlandsche lijnéh dei'
K.L.M. en voor de mogelijke uitbreiding
der vloot in West-Indië.
De laatste vliegtuigen van de Lpdkheed
Aircraft zijn de Lockheed Eleclra en
de Super Eiectra, beide geheel metalen
vliegtuigen, zooals tegenwoordig aan bij
na alle Amerikaansche mpij.em ge
leverd worden. Deze toestellen, Welke in
Amerika rpeds zeer veel in gebruik zijn,
werden ge'bouwld om de z.g.n. aanslui-
tingslijnem van de Amerikaansche lueht-
vaartmijen te bevliegen. Het is dus be
grijpelijk, dat de K.L.M. voor haar klei
nere lijnen eveneens tot dit type zal
overgaan, waar de Fokkervliegtuigen
waarmede de im'ij- in de afgeLoopen ja
ren deze lijnen heeft onderhouden, in
middels bijna alle verkocht zijn, terwijl
de D.C. II en D.C.. Ill-viiegtuigen door
hun njotoruitrusting pas tot een goed ren
dement kunnen komen op den langen
afstand, waarbij de vliegtuigen op een,
hoogte van ten minste 2000 meter kun
nen vliegen.
De mogelijkheid is groot, dat de be
treffende vliegtuigen reeds dezen zomer
aan de K.L.M: zuilen worden geleverd,
zcodat rog <3it jaar daarmede diensten
kunnen wordelpi onderhouden.
VERSCHILLENDE BERICHTEN
Stelling neergestort
Een ernstig ongeluk is gisternamiddag
geschied bij de werken van het in aan
bouw zijnde Bosbad, aan de Amelia van
Solmsstraat te 's-G r a v e n h a g e
Op dat Tijdstip waren op een z.g.n.
hangstelling, van vier bij drie meter,
zes werklieden, n.m.l. drie schilders en
drie opperlieden, aan den arbeid, toen
door het breken van een yam de haken
welke aan het plafond Iwlaren bevestigd,
de stelling met een hevig gekraak neer
stortte, in het drie meter diepe gedeelte
van het bassin. De stelling bevond zich
op vier meter hoogte boven den beganenl
grond, zoodat de val zeven meter be
droeg.
ïn het 'bassin, waarvan de vloer is sa
mengesteld uit cement en geglazuurde
tegels, bevond zich geen water, zoodat
de gevolgen van den val naar z'itlh laat
begrijpen, zeer ernstig waren. Enkele an
dere werklieden, die zich in de zWemzaal
bevonden, snelden) onmiddellijk op de
ruïne, te midden van stofwolken, toe en
troffen hun kameraden met gebroken ar
men en beeneni en diverse verwondingen
aan.
Schouwen in de crisisjaren ge
durende 1930—1936
Het Prinselijk Paar op de huwe
lijksreis
Nieuwe metalen vliegtuigen voor
de K.L.M.-lijnen
De opbrengst in Zeeland voor
het Nationaal Huwelijksgeschenk
Jaarvergadering te Goes van
den B.V.G.
Iets zachter
Barometerstand van hedenmiddag 2 u-ur.
WEERBERICHT
Hoogste barometerst.: 767,9 te Biarritz
Lajagste 741,8 te Ingö.
Verwacht tot den avond van 18 Febr.:
Aan de kust aanvankelijk nog krachtige,
overigens, miatige tot zwakke Noordwes
telijke tot Westelijke of Zuidwest, wiind,
zwaarbewolkt met tijdelijke opklaringen,
waarschijnlijk weinig oif geen neerslag,
ides nachts temperatuur om het vriespunt,
overdag iets Zachter.
Zon op: Zon onder:
18 Februari 7,12 5,17
Eerete kwartier 4,10
Hoog- en leegwater te Zierikzee
HoogwaterLaagwater t
18 Februari 7,21 20,— 0,36 13,12
Zij waarschuwden onmiddellijk den
G-G.Dl, die met drie auto"s spoedig ter
plaatse was, om ue eerste hulp te ver-
ïeenen.
Alle getroflénen zijn overgebracht naar
het gemeentelijke ziekenhuis aan 'dien
Zuid wal. De schilders wieren in dienst van
een Rotterdamsche, de opperlieden in
dienst van eeti Haagsdhe firma.
Een der werklieden, de 35-jarigeschil
der C. Schafthuizen is aan de bekomen
verwondingen overleden. De toestand van
den 46-jarigen A. Kleingeld te Rotterdam
is ernstig. t)e overige 4 werklieden ma
ken het naar omstandigheden goed.