IZIERIKZEESCHE
KIEUWSBODE
ZATERDAG 13 FEBRUARI 1937
OPOENOI
ZIEMKZEESCHE COURANT
HINDERWET.
Nationaal Socialistische Beweging
Openbare Vergadering
HOUTEN S AMERICO'S
EEN CHOCOLADELICATESSE
„RUST ROEST"
De Kern
ABONNEMENT i
Prijs per 3 maanden f 1,50, buiten Zierikzee f 1,80
Voor het buitenl. p. jaar f 10,Afzonderlijke
nummers 5 cent. Verschijnt dagelijks.
Tel* No. 32. - Giro 137677
1797 - 1889
Directeur t A. J. DE LOOZE Uitgever-Redacteur i M J. KOSTEF-
Uitgaves N.V. ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE, ZIERIKZEE
93STE JAARGANG No. 13345
ADVERTENTIENi
ran 1—3 regels 60 oent, van 4 regels en
daarboven 20 oent per regel. Reclames 40 cent
per regel. Bij contract belangrijke korting
Inzending op den dag van uitgave vóór 10 uur
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van Zierikzee maken bekend, dat het /ver
zoek van E. SAMAN, smjd te Zierikzee,
om in het perceel D 269, kadastraal be
kend in sectie B, no. 1930, een electros
motor van 2 P.K. te mogen plaatsen,
door hen is ingewilligd.
Zierikzee, 12 Februari 1937.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. SCHUURBEQUE BOEIJE, Burgemeester
P. F. WITTERMANS, Secretaris.
Vreemdelingen in
Middeleeuwsch Zierikzee
ïi
De sporadische vermeldingen van het
vak van den nieuwbakkemi poorter geven
een levendig beeld van de bo|nte ver
scheidenheid, die de Middeleeuwsohe
stad kenmerkte, ito,en alles nog kleinbe
drijf was en de industrieën jniog niet in
bepaalde streken waren geconcentreerd.
De 198 gegevens van dien aard tussdhefa
1302 en 1351 zijn verdeeld oyer niet
minder dan 82 beroepen. Daar Zijp brou
wers 'bij en kuipers, timmerlui en dakdek
kers, potgieters en keltelboeters, bak
ker.; en isLlagers, metselaars en touwsla
gers, messen-, beurzen-, hodden-, sclhoemi-
wagen-, lantaarn- elni kaarsenmakers.
Het talrijkst zijn de smeden en mole
naars (13),- merkwaardig aangezien wind
molens pas nauwelijks 100 jaar in ops
iaud bekend waren en het aantal water
molens in het vlakke land niet groeit ge
weest kan zijn (in 1220 Wordt voor het
eerst de graefiijke watermolen 'te Zierik
zee vermeid). Daar.op volgen de wevers
en de ververs, die samen met vollers,
tapijtwevers en borduurwerkers a&nitoio-
nen, dat hier een niet onbelangrijke tex
tielnijverheid bestond. Bontwerkers be
dienden de beter gesitueerden ein ook de
komst van de goudsmeden Midhiel en
Goiekiin en van de pasteibakkers Matijs
en Ostin wijst op zekere Iw'elvaart. Er
bestond gelegenheid geld te beleggen of
tegen onderpand op te nemen bij de zoo
genaamde lombarden, oorspronkelijk Ita
lianen uit Lombardije. Het poon'terboek
noemt eenige, b.v. Koenraed die -cleijine
lombaert (1353), Willem van Cortövéfcs
Oddins (1380), Bertolmeeus Ruw et (1416)
Jennyn Nichoeï factoir van den tafele
der lombarden (1477).
Wouter die Keetridder (1302) herin
nert ons aan een industrie, die van bij
zonder belang geweest is voor Zierikzee:
de zfcritbereiding. Meester Gheeraerd die
beeideimakere zal voor de kerk' hebben
gewerkt en allicht ook wiel eens een
crucifix voor een particulier gesnedep
hébben. Muntmeesters en valkeniers ken
nen wij thans (niet meer. Hannekiin die
stratemakere (1313) bewijst den ouder-
doln. van het Zierikzeesclhe plaveisel en
bevestigt dus het verhaal van Melis
Stoke, dat Itijdens het Vlaamsche beleg
in 1304 aè vrouwen straatsteen ein, los
woelden om de belegeraars te bombar
deeren. In Lemmekiin die vedeiare, Hain
tarr.buijrman, Jannekiin Hüghens, die
ghittaerneman en Dane die pipere mogen
we geestelijke voorouders van „Kunst en
Eer" begroeten. De wapenindustrie Wlas
ook van gewicht, getuige de bogerumakers
Robin, Kelliber e.a., de Zwaardvegers
(wapensmeden) UWIeiaer Gheenekiip en
Heerman en ettelijke harnasmakers. In
het jaar van het Vlaamsche beleg werd
meester Lam'min die bïidemakere inge
schreven om voor afweergeschut te zor
gen (blijden waren groote kaïtapul'tepom
zWare stoenen wieg te sliuigerep).
In dezelfde eeuw werd het buskruit
uitgevonden en als in 1477 de stad weer
bedreigd' wiordtin verband met de Hoek-
sche en Kabeljauwsche twiisten, haal't'men
dus liever een Jan van Geilekerkem, in
de stad „overmits hii ien Constenaer is
van byissen ende busc'ruut te maken",
en 12 jaar later nog eens eep busmeester
uit Wijk-bij-Duurstede. Hooge personages
niet den tijtel „Heer" zijn niet zeldzlaam.
Geestelijken en artsen w'ordep al vroeg
venreld, b.v. meester Jan die visikere
(physkés!) van den Briele. We zouden
nog jRijcfejn die oudedeederqopere ten
tooneele kunneh voeren en zoovele an
derenmaar ik moet vreezen reeds
te veel van het geduld van den lezer
gevergd te hebben,
In 1364 werden tegelijk 10 molenaars
ingeschreven, die te voren het poorter
schap verbeurd hadden, vermoedelijk als
stra Ivoor een overtreding. Dit kwam
feitelijk neer op een boete, want het
In Nederland
Algemeen Leider: Ir. A. A. Mussert
Hoofdkwartier: Maliebaan 35, Utrecht
op DINSDAG 16 FEBRUARI a.s. in Hotel
„Juliana" te Zzee. Aanvang 8.15 uur n.m., waar zal spreken
Kam. C. van Geelkerken, Alg. Secr. der N.S.B., over „Onze Strijd"
Ruime gelegenheid tot het stellen van vragen!
Toegangsprijs 20 cent. Werkeloozen 5 cent, op vertoon van stempelkaart
burgerrecht moest betaald worden met
het z.g. poortergeld, berekend naar even-
I redigheid van het inkomen. Armen wer
den vaak gratis opgenomen, terwijl de
rijken soms duchtig moesten bloeden. Zoo
betaalden Gillis van Eenvliet (1378) en
Harman Mulaerd van Steenbergen (1383)
250 pond, Jacop Jan Zoetens (1392) 600
pond (een pond was ongeveer een gul
den) en Hèynric van den Abeele (1395)
1000 nobels. De duurste was de dragei?
van den beroemden naam Witte van
Haemstede ende van Moermont, die in
1485 niet minder dan 1200 pond moest!
neertellen. Dan gaat het tegenwoordig
wel gemakkelijker, nu we het burger
recht van Zierikzee automatisch verkrij
gen door er een jaar gewoond te hebben.
We moeten echter liever vergelijken
met naturalisatie tot Nederlander, het
geen minder eenvoudig is. Immers men
beriep zich bij moeilijkheden binnen- en
buitensland steeds op zijn stedelijk bur
gerschap. De steden waren destijds een
soort van republiekjes, die eventueel op
eigen gezag legertjes en eskaders uit
zonden om de belangen van hun onder
danen te ondersteunen. Zoo staat in het
poorterboek vermeld, dat in 1418 de Dor-
drechtenaren wegens een handelskwestie
met een vloot voor de stad kwamen.
Men deelde als burger in alle privile
ges, die de stad in den loop der tijden
vaak voor veel geld had verworven en
telkens opnieuw door de elkaar opvol
gende landsvorsten liet bekrachtigen.
Zierikzee was in dit opzicht rijkelijk
bedacht. Reeds in 1248 had Roomsch-
Koning Willem II den Zierikzeeschen
burger gelijkgeschakeld met den Zeeuw-
sehew edelman.
In 1418 en volgende jaren werd het
poortergeld geheven in den vorm van
levering van een aantal roeden muurs.
Blijkbaar had de Dordtsche bedreiging
aangetoond, dat reparatie der vesting
werken dringend noodig was. Enkelen
werden gratis aanvaard op grond van
bijzondere diensten. Aldus 7 man in 1398
„doe men te Vryessen voer" (expeditie
tegen Friesland!) Evenzoo Anthonis van
Bruielis in 1475 wegens zijn bemiddeling
bij het hevige oproer van 1472 en Zwane
IJe Huge Wisse Bennenz. in 1481 we
gens diensten in de Sont bij Helsingör,
waar de beroemde tol geheven werd.
In 1477 werd een groot aantal weversi
en vollers uit Schouwen en Duiveland
„om niet" opgenomen op voorwaarde
dat ze hun bedrijf niet buiten de stad
zouden uitoefenen.
Behalve geld was een borg noodig.
Dat konden ook eenvoudige lieden zijn
als Jan die stratemakere, Copkiin die
clocludere en Dankaert Jacopss. die brief
drager (1386). Ook wel een instelling:
Helighe Geest-Algemeene armen. Soms
zaten er hooge Jreeren achter. lm 1366
werd Willem tsheer Claijss. gratis inge-
schreven op voorspraak van hertog Al- 1
brecht van Beieren en zijn gemalin, den
abt van Middelburg en de vrouwe van 1
Voorne en in 1403 niet minder dan 5
man op verzoek van den graaf vara
Holland (denzelfden Albrecht). Een daar
van, Philip Wittellens, was het volgende
jaar al burgemeester. Het is natuur
lijk mogelijk', dat de mlan hier ial langer
woonde, maar het heeft er veel van, dat
de graaf eenige trouwe aanhangers in
het stadsbestuur heeft willen stoppen.
Voorts moest men den volgenden eed
afleggn:
„Hijer sweerdi poorter te lAleesen der
stede Zierk'zee, de grave van Zeeiant
mitsgaders de jw'de stadt van Zieriézee
houwe efïde gbetrouu'e te weesen, de
Privilegiën, Hantvestein ende oude Her-
cloimmen der seiver .stede ie helpen sftij-
ven ende sterekan nae U vemrogén,
Baeiiu Burgemeesters Schepenen ende
Raeden der seiver stede te ghehooh-
saemen ende voorts al te do ene dat een
goiet ende ghetrou poorter scihuididh es
ende 'behoort te do,ene., soo waerlijk modt
U Godt almachtich helpen".
Vrouwen en kinderen talerden blijk
baar automatisch met den man mee ge
naturaliseerd. Hoeveel personen a:n de
stad verblijf hielden zonder poorter
schap kunnen we niet zeggen. Vermoe
delijk niet velen. Het burgerschap was
Zoo belangrijk voor de uitoefening van
een bedrijf, yoor de rechtspraak en zoo
veel meer, dat welhaast ieder getracht
zal hébben het te verkrijgen.
Tot slot een beé.tje (Statistiek. We
merkten al ofp, dat in de ruim 5 eeuwep,
waarover de poorterboeken toopen, meer
dan 13000 namen zijn ingeschreven. Daar
van kpmen echter 'bijlma drievijfde voor
rekening vam de 'beide eerste eeuwen.
De veertiende eeuw boekte bijna alleen
meer dan 5000 personen, zooda.l we den
indruk krijgen, dat deze eeuw', w laar in
Zierikzee den huidigen omvang bereikte
en dus wel eveniveel, misschien zelfs
meer, inwoners zal^ hébben geteld als
thans, het hoogbepunt iis. geweest in de
bewogen geschiedenis, van het oude
stadje. A! in 1302 werden 72 nieuwfe
burgers ingeschreven. Om het midden
v.an de eeuw iw'aren de getallen nog
honger, in 1353 zelfs het reclotrdclijïer 130.
Gemiddeïdl Zijn bet er 72 in de jaren 1351
—1360 tegen 18 in 1451—1460. Hierbij
moeten de vrouwen en kinderen ta|orde|n
opgeteld, die in den regel niet apart
Venmeid zijn, In 1477 worden bij 55
nieuwe poorters 71 kinderen genoemd,
waarbij iwte ,o,ns toch oiok een 50-tal vrou
wen zullen moeten voorstellen. Nemen
we dit gegeven tolt maatstaf, dan ziemi
we, dat de getallen mejü 3 a 4 ivermenigj-
vuldigd moeten worden om den toltalen
bevolkingsaanwas te bepalem Zoo. komen
'we tot de eenigszins verrassende Conclu
sie, dat de bevolkingsbeweging van Zie
rikzee 6 eeuwen geleden even sterk W|as
als tegenwoordig.
Dr. J. J. Westendorp Boerm'a.
Huldiging Burgemeester Boogerd
Vrijdagmiddag vond op het Gemeente
huis te Kerkwerve de huldiging plaats
van den Burgemeester, ter gelegenheid
van diens 40-jarig ambtsjubileum. Te
half drie was de raadszaal geheel ge
vuld met belangstellenden, toen de ju
bilaris en zijn gezin werden binnenge
leid. Verscheidene bloemstukken versier
den de tafel. De heer L. van der Wek
ken Mz. opende als oudste lid in jaren,
de bijeenkomst, en hield een rede, waar
in hij, mede namens- de medie-raadsdeicSicjnt
den jubilaris dank bracht voor het vele
dat op Kerkwerve onder zijn leiding was
tot stand gebracht. Het zal U, aldus
spr„ in hooge mate tot dankbaarheid!
stemmen, om door Gods goedheid 40
jaren Burgemeester te hebben mogen
zijn van een gemeente waarin Ge Uw\
prille jeugd hebt doorgebracht, waar ge
op school hebt gegaan, waar gij Uw
jeugd hebt gevierd, en later Uw kinde
ren zijn geboren. Kerkwerve is meet1
voor U dan een holle klank. Het is Uw
geheele leven, Uw leven is met Kerk
werve vastgegroeid. Verder bracht hij
hem hulde voor de leiding van de ver
gaderingen van den gemeenteraad, en
nipt in het minst voor de wijze
waarop hij steeds voor iedereen gereed
staat wanneer men hem voor raad of
daad noodig heeft. In deze 40 jaren is
veel werk door hem verricht, en heden,
zullen zoowel droeve als blijde herin-
neringen bij hem boven komen. Als blijk
van waardeering bood spreker namens
de raadsleden den Burgemeester een
wandelstok aan met zilveren kmop en
inscriptie en sprak daarbij de hoop uit,
dat hij daar nog vele jaren een nuttig
gebruik van zal mogen maken. Spreker
VERENIGING VOOR
LICHAMELIJKE ONTWIKKELING
UITVOERING
DONDERDAG
11 MAART 1937
CONCERTZAAL ZIERIKZEE
j eindigde met de aanwezigen te verzoe-
i ken den jubilaris staande toe te zingen
het 4e vers van psalm 121.
Als jongste raadslid sprak daarna de
heer J. Boot Nz. Als men talles zoo
na gaat, aldus deze spreker, kan menj
wel zeggen dat Kerkwerve nog zoo'n
slechte Burgemeester niet heeft. Spreker
herinnert aan de festiviteiten bij het
25-jarig ambtsjubileum, en aan de Ko
ninklijke onderscheiding, die destijds den
Burgemeester ten deel viel. Hij hoopt
dat de Burgemeester nog vele jaren,
op dezen dag mag terugzien.
De heer C. J. Heij'boer verkreeg daar
na het woord namens de ambtenaren,
van hoog tot laag dezer gemeente. Deze
spreker bracht den Burgemeester hulde
voor de wijze waarop hij als Hoofd der
Gemeente de gemeente-ambtenaren be
handelt, en voor de vriendelijke, joviale
manier waarop hij met hen omgaat. Dit
geldt niet voor één hunner, doch het
geldt zoo goed voor de dorps-genees
heer, als de gemeente-wierkman. Dit wil
niet zeggen, dat hij alles maar goed
vindt. Neen, dit zou aanleiding tot fou
ten geven, doch wanneer zij tot heml
komen, weten zij dat zij tot iemand
gaan die hen begrijpt.
Na 40-jarige arbeid is het goed rusten,
en dies bood hij' den jubilaris een le
deren fauteuil aan, als geschenk van het
gemeente-personeel,
Ds. Post sprak daarna als hoofd der
kerkelijke gemeente alhier, Deze gewaag
de van de goede verstandhouding welke
er steeds heerseht tusschen de gemeen
telijke en kerkelijke autoriteiten. Gezien
de ervaring in het buitenland, kan het
niet anders dan tot zegen van beiden
zijn, wanneer Burgerlijke en Kerkelijke
overheden eensgezind zijn. Voor de ver
nieuwing van het Kerkplein, waarvan
de Burgemeester de geestelijke vader
is, bracht spr. hem ook nog gaarne hul
de. Ook voor het vele dat hij als Pre
sident-Kerkvoogd voor de Kerk heeft
gedaan, betuigde hij zijn dank.
Dr. van Eldik memoreerde hierna de
totstandkoming van de tegenwoordige ge
neeskundige armenverzorging. Spr. was
nog niet lang hier, toen de bespre
kingen over dat punt dreigden een on
aangenaam karakter aan te nemen, doch
spreker beaamt ten volle, dat het Bur
gemeester Boogerd was, die met tact
de wrijving heeft afgewimpeld. En hij
weet zich de tolk van alle armlastige
zieken, als hij den Burgemeester dank
zegt voor de wijze waarop hier de ge
nreen te -zieken v e r zo rg irtig plaats vindt.
Namens de burgerij spraken de hoe
ren L. N. den Boer en P. G. van Dijk}.
De heer den Boer deed in dichtvorm!
den geheelen ambtstijd van den bur
gemeester aan ons geestesoog voorbij
gaan. Men zegt dan wel eens, er ver
andert niet veel op zoo'n dorp, maar
als men alle feiten zoo ziet voorbijtrek
ken, blijkt wel terdege veel veranderd
en verbeterd te zijn.
Zichtbaar ontroerd beantwoordde de
Burgemeester toen de verschillende spre
kers. Het was hem niet mogelijk veel
te zeggen. Vele gedachten bestormden
hem. Kerkwerve heeft steeds een groote
plaats in zijn hart ingenomen. Kerk
werve is zijn leven geweest en hij hoopt
zijn leven lang te mogen blijven wer
ken in het belang der gemeente. Voor
Wijziging Crisispachtwet
Grondwetsherziening in de
Tweede Kamer aangenomen
Familiekwestie voor de
Bredasche Rechtbank
Huldiging Burgemeester van
Kerkwerve
Burgemeestersbenoeming te
Burgh
Nog buien en kouder
Barometerstand van hedenmiddag 12 uiur.
WEERBERICHT
Hoogste barometerst. 767.3 te Knopio
(Finland).
Laagste 733.4 te Isafjord.
Verwacht tot den avond van 14 Febr.:
Zwakke tot matige wind uit Oostelijke
richtingen, betrokken tot zwaar bewolkt^
waarschijnlijk eenige regen of sneeuw,
vooral in het Zuiden, temperatuur om
het vriespunt, in het Noorden wellicht
lichte vorst.
Zon op:
Zm onder:
14 Februari
7,20
5,10
15 Februari
7,18
5,11
Hoog- en
laagwater te Zierikzee
Hoogwater
Laagwater
*4 Februari
4,42 17,09
10,17 22,16
15 Februari
5.18 17,43
10,47 22,51
de vele hartelijke woorden, en de mooie
cadeaux zegde hij allen dank.
De eerewijn werd daarna aangeboden,
waarbij het glas geledigd werd op het
welzijn van den burgemeester en zijn
gezin. Verscheidene burgers kwiaimen jniog
den jubileerenden burgemeester de hand
drukken.
Voor men uiteenging verklaarde de ju
bilaris, dat, hoewel de herdenking op
zijn verzoek in allen eenvoud is ge
schied, dezen middag voor hem en zijn
gezin onvergeeflijk zullen zijn.
KORTE BERICHTEN
De Mexicannséhe Fédérale troepen
hebben 'den burgemeester, drie wethou
ders en een inspecteur van politie van
het iderp Valtierrilla gevangen genomen,
aangezien zij in staat vian idironkénséhap
zich per auto naar Villaeran hadden be
geven en ide'ar ieen aanval hadden oinder-
nom'en op ide gevangenis, met het dioel
pogingen in het werk te stellen gevange
nen in vrijheid te stellen. Zij doodden
twee agenten vfcm politie en verwotniddem
twee andere. De troepen amoeste/n tus-
séhenbeiide komen om te beletten dat de
woédende bevolking de schuldigen zou
lynchen.