ZIERIKZEESCHE
■■■Hi
NIEUWSBODE
DINSDAG 27 OCTOBER 1936 WAAK
OPGENOI
ZIERIKZEESCHE COURANT
DE SPAANSCHE BURGEROORLOG
Dê Kern
ABONNEMENTi
Prijs per 3 ■«enden i 1,50, buiten Zierikxee 11,80
Voor het buitenl. p. j»«r f 10,—, Alxonderlijkc
nummers 5 oent. Versohijnt dagelijks.
Tel. No. 32. Giro 137677
1797 - 1889
Dlr«cteurA. J. DE LOOZE Uitgever-Redacteur M J. KOSTEN
Uitgave: N.V. ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE, ZIERIKZEE
93STE JAARGANG No. 13257
ADVERTENTIENi
van 13 regels 60 cent, ran 4 regels
daarboven 20 eent per regel Reclames 40 oent
per regel. Bij contract belangrijke korting
Iniending op den dag van uitgave vóór 10 uur
New York's vrijheidsbeeld
vijftig jaren oud
Een Fransch geschenk aan
de Vereenigde Staten
Op 28 October is het vijftig jaren ge
leden, dat Frankrijk het enormle Vrijheids
beeld, dat aan de haven van New York
staat opgesteld, :aan de Vereenigde Staten
ten geschenke gaf. De beeldhouwer Biart-
tholdi, die kort na 1870 in New York iwias,
had het plan opgevat, da,ar een reusachtig
standbeeld der vrijheid1 op te richten. In
Amlerika vond zijn voorstel echter voior-
loopig weinig weerklank. Maar Biartholdi
liet de gedachte niet viaren en. stichtte
zoowel in de Vereenigde Staten alsook
in Frankrijk comité's op, om de inoioidige
geldmiddelen voor het standbeeld te ver-
zamlelen. 180 Fransche gemeenten, vele
vereenigingen. en duiz©nden burgers brach
ten 3.500.000 francs bijeen, terwijl het
New Yorksche dagblad „World" ander
half 'mlillioen inzamelde. De Frairrsdhe gel
den werden voor het vervaardigen van
het standbeeld en het tramsport over den
Oceaan gebruikt, terwijl (uit de A'mleri-
kaansche inzameling de kosten viajni den
bouw van het geweldige finndajmlent be
streden werden.
Bartholdi vervaardigde eerst een twee
mieter hoog model, dat daarna vier imjaal
vergroot werd. Dit acht meter hooge beeld
was in Fur opia reeds een sensatie, dat
vele nieuwsgierigen maar het atelier van
den mieester trok.
In het jaar 1876 begon Bartholdi ©jam
de vervaardiging van het eigenlijke stand
beeld, dat 46 M. hoog moest worden.
Hij1 modelleerde eerst de rechterhanidi, die
4,30 mteter lang is. De wijsvinger alleen,
mleet reeds twee meter. De Parijsche bla
den waren geestdriftig. Er werd aange
kondigd, dat het publiek het Vrijheijdls-
beeld op de tentoonstelling van het jaar
1878 zou kunnen bezichtigen.
Maar daar kwami niets van. Eerst im
1881 kon Mr. Morton, als vertegemwqo|r-
diger van de U.S.A. den eersten miaigel
in de constructie slaan.. Het reusachtige
standbeeld, dat (die Kolos vian Rhodos n|og
overtreffen mbest, kwam slechts lang
zaam! gereed. Eindelijk was het geweldige
lichaam', dat in koper gedreven werd en
van binnen door stutte|n gesteund was,
gereed gekomlen. 200 ton koper en ijzer
waren er in verwerkt. Het geheel werd
nu weer uit elkaar gehaald en via Rouen
per vrachtschip naar New York over ge
bracht. Het werd begeleid door een aan
tal Framsche oorlogsschepen. Toen het
flottielje in de haven van New York aan
kwam! werd het door een enorme mlem-
schenmlassa welkom geheeten. Van het
fort donderden idle kamonlnen. Op 28 Oct.
1886 had daarop de plechtige inwijlding
plaats.
Madrid wil geen gijzelaars uitwisselen
De Spaansche ambassadeur te Londen
heeft eer. bezoek gebracht aan minister
Eden. Een officieus bericht imieldt, dat Ida
heeren met elkaar het beroep hebben
besproken, dat Grqot-Britanmië heeft ge
daan op beide partijen iin Spanje qml de
gijzelaars uit te wisselen. Zooals imien
weet heeft de Spaansche regeering hier
op geantwoord, dat zij' het vrijlaten der
politieke gevangenen beschouwt ajs een
hulpverleening aan de opstandelingen.
Het schijnt, dat Eden nogmaals er zoo
krachtig imlogelijk bij den ambassadeur
op heeft aangedrongen1, dat de regeering
te Madrid toch de maatregelen zou tref
fen om' de onrust weg te nemien, die
buiten Spanje bestaat omtrent het lot
van het groote aantal gevangenejni in de
hoofdstad. Offfieieus schat imlen dit aan
tal op 14.000. Waarschijnlijk' zaï de En
gelsche regeering een nieuwe nota zelf
den. Intusschen is nog geeia antwoord ont
vangen op het Britsche verzoek aan de
autoriteiten van de andere Zijde, Idioch
het vierluidt, dat het daar miet sympathie
is ontvangen.
De vrouw van den Spaanschen
president is een Moorsche
In de Intrainsigeant vertelt EJie Richard
een liefdesroman, die het leven van me
vrouw Azana, vroiuiW van den president
der Spaansche republiek, is. Ze stamt
af van Abderramlan, emir en groot k|alief
van Cordova en heet Dolores qf Lqlita
de Rivias Cherif. In de uitgaande kringen
van Madrid trok ze de aanldaCht door
haar schoonheid. Vele jongelui dongen
naar haar gunst, m|aar ze gaf hun de
bons, totdat gefluisterd werd: Lolita
houdt van Az&na... Op een gekostiuim|eei*d
hal hadden ze elkander qntm|oet, Zij als
herderin, hij als... kardinaal vermtomd.
Dat was in '30 en doin Manuel Azatna y
Dias was een man in de vijftig, ambte
naar aam het departement van justitie..
Zij' iets ouder dan een en twintig. Als,
kind had ze hem leeren kennemi, wamt
Azana was imiet haar broer bevriend. Ma
nuel liet haar op zijn schoot rijden en
de schrijver onderstelt, dat ze al vroeg
te zijner wille de aanbidders uit wanlde-
len stuurde.
Ze huwden in de kerk, ofschoon Azana
eerst niet gewild had; een jaar later
ij>rak de revolutie uit. Ze bracht hem
roem, want hij wierd minister van oorlog,
premlier en eindelijk staatshoofd. Mem
weet dat ze nu te Genève een bezoek bij
haar broer heeft gebracht, en Zich tie
Barcelona1 bij haar gem|aal gevoegd heeft.
MAURICE THOREZ,
de leider van de Fransche communisten
De wet op de uitverkoopen
Verjongingskuur der voorraden
De hoofdtrekken dezer regeling
Het schijht niet ondienstig, tot goed be
grip van bovenstaande wet, de boiofldistuk-
ken nog eens weer te geven. De opzet
van de regeling was om te voor
komen, dat de eene winkelier idien ander
in moeilijkheden brengt d>o|or te vroeg
aan het uitverkoopen of opruimen te
gaan. Hieibij wprdt dan aangemo|men, dat
er, behalve biet geval van liquidatie enz.
maar een oeconomisch verantwoorde re
den voor uitverkoopen of opruimen be
staat, namelijk de noodzaak om zijn voor
raden i'risch te houden en zich derhalve
desnoods tegen verlaagde prijzen, te ont
doen van alles, wat letterlijk of figuur
lijk d,uf dreigt te worden. Maar wil dit
laatste voojr den winkelier niet op een
krach uitloopen, dan imloeteh er eerst
'behoorlijke hoeveelheden tegen (normale
prijzen verkocht zijn. Wie |nu al vroeg
in het seizoen begint met de prijzen
te laten kelderen, werpt dus roet in
het eten van Zijn collega's. Alleen rijst de
vraag, fyoe het klomt, dat hij dan pok
geen roet in Zijn eigen eten werpt, Want
men imag toch niet aalnnemen, dat onze
spelbreker louter uit philantrqpie en met
schade voor zichzelf zijn prijizen zoo vroeg
afslaat. Oiqk bij de behandeling va|n de
wet in de Staten Gepieraal Zijn er Iwiei
opmerkingen in deZen geest gemaakt.
Uitverkoop en opruiming
Wat hielen zij, de genoemde rede
neering ligt aan de wet ten grondslag1.
Zij brengt imede, dat de geschetste ver
jongingskuur van de voorraden econo
misch alleen verantwoord is aan fti'et eind
van een seizoen 'en het aankondigen er
van wordt dioor de Wet dan ook enkel
toegestaan van 1 Jafnuari tot 1 Februari,
en van 15 Juli tot 15 Augustus. En ieder
die buiten deZe tijdperken goedkoope aan
biedingen gaat doen en zoodoende de
overigen, dje mog Zoover miet zijh, in
hun spijsvertering stoort, zal met de straf
fende hand kennismakentenzij hij een
eerlijk excuus heeft. Want de wet kent
zulke excuses. Ze bestaan vpor het aan
kondigen van een uitverkoop hierin, dat
mien de winkelneering gaat opheffen «of
den verkoop van bepaalde soorten van
goederen staakt en, in geval van oprui
ming, hierin dat het betreft een ver
koop in verband 'met andere bijzondere
omstandigheden, welke zich ten aanzien
van een winkelnering bij overdracht,
verplaatsing, verbouwing of anderszins
kunnen voordoen. In al die gevallen na
melijk1 kan de Kamer van Koophandel,
wanneer ze tenminste de opgegeven re
den serieus acht, toestemming gevep.
Strafbaar is dus het buiten de sei-
zioenswisseling aankondigen van een ver
koop onder den naam1 van uitverkoop
of opruiming zonder de genoemde ver
gunning.
De overval te Kloosterzande
liet slimme oudje sloot
de eiken deur
Omtrent de daders van den in den
nacht van Vrijdag op Zaterdag te Kloos
terzande gepleegden overval met roof,
doen in het dorp allerlei geruchten de
ronde. Van de drie gebroeders De W„
die Zaterdag in arrest zijn gesteld en
aan een verhoor werden onderworpen,
zijn er Zondagmiddag twee vrij gelaten.
De derde wordt nog in hechtenis ge
houden.
De 76-j. echtgenoote van Verschuren
vertelde, dat de inbreker niet van buiten
af, doch reeds staande in de gang van
haar woning, gebeld heeft om het echt
paar aldus wakker te maken en naar
de voordeur van het huis te lokkeni.
In zekeren zin is deze toeleg gelukt,
want de vrouw heeft haar slaapkamer
verlaten en zich naar de gang begeven,
waar zij den man aan de bel zag trek
ken. Hevig verschrikt is zij naar de
slaapkamer teruggerend, heeft een zwa-
ren eikenhouten deur gegrendeld, de ta
fel ervoor geschoven en zichzelf onder
Ideze tafel tegen de deur gedrukt.
Van één uur \tot half vier heeft zij
den inbreker in huis bezig gehoord met
het uithalen van kasten en laden. Haar;
man, die stookdoof is, begreep niet da
delijk wat er in het huis omging. Zijn
vrouw heeft hem door teekens gewaar
schuwd het bed te verlaten en onder
de tafel dekking te zoeken. Hoe slim
dit dooi' de oude vrouw bedacht is,
bleek bij het onderzoek der justitie. De
inbreker heeft n.\, kort daarop door
een gat in de deur op het ledikant ge
schoten en als de oude man zich nog
te bed had bevonden, zou hij zijn ge
troffen. Hierop heeft de roover onder
bedreiging opnieuw te zullen schieten,
de sleutel van de brandkast geëiseht.
De vrouw antwoordde, dat deze door
haar zoon, in Terhole bewaard werd.
De inbreker antwoordde hierop met zijn
revolver. Een der schoten trof den ouden
man in de zijde boven de rechterheup.
Toen de inbreker bemerkte, dat de zware
eiken deur van de slaapkamer te grooten
weerstand bood, heeft hij op zijn gemak
de andere vertrekken afgezocht en alle
kasten overhoop gehaald. Voor een be
drag van f500 aan goud en juweelen
heeft hij op z'n minst buit gemaakt. Daar
de inbreker, toen de vrouw hem in de
gang zag staan een laken over het
hoofd had, kon zij geen signalement
aan de politie verstrekken.
KORTE BERICHTEN
Storm op de Engelsche kust
Een hevige Zuid- tot Noordwesterstorm
heeft Maandag oqk de Engelsche kusten
geteisterd. Een Aiberikaansch schip is imi
de Ierstehe Zee onklaar geraaikt door het
breken van het roer en het heeft 5 uiur
hulpeloos rondgedreven vóór de Alexam-
drië, de zwaarste sleepboot uit Liverpool,
het naar de haven viain Wicklow heeft ge
bracht. De v eerdiensten Duinkerken—Ga
lais imloesten gestaakt worden, omdat de
booten zoowel aan den Franschetni als 'aan
den Engelschen kant de have|nis niet kon
den verlaten en de Queen Mary is miet
6 uur vertraging te Cherbourg laangekb-
imien, Eenige passagiers waren licht ge
wond bij' een botsing op het pnoimienade-
deky Er worden nog een paar treiters ver
mist; maar de geheele visschersvloot, die
niet; op zee was, is in de havens gebleven
De oudste dochter van de Duce
Wie aan den weeg timtnert... Mevrou|W
Ciano,; oudste dochter van Mussolini, imjo|et
dit ondervinden. In Paris Mfld'i schetst
iemland, die haar blijkbaar van nabij kent,
haar karakter en optreden. Ze is slajnlk,
bedrijvig, heeft een korten, snellen gang
en een luide stemj. Ze maakt den, indruk
Van een studente, is sierlijk, unianr een
voudig gekleed, ze heeft de schranldere
oogen van papa ien een iro|nischen trek
oïni'denmjond. i
Ze is trotsch en een süherpzimnig op-
imerkster. Voor een vrouw moet ze een
buitengewoon politiek zintuig rijk zijn,
een snel, helder ieu betrouwbaar oordeel.
Als kind was ze onverdragelijk, Want ze
zat vol nukken ©n haar vader was niet
streng. Toen ze voor 't eerst in1 de uit
gaande wereld kwiaim], vond mem haar
onbeschafllrnjd.
Belgische erkentelijkheid
Geschenk van oud-vluchtelingen
aan Prinses Juliana
Volgens het Laatste Nieuws heeft een
aantal Belgische staatsburgers, die ge
durende den oorlog in Nederland hebben
vertoefd, een commissie opgericht, waar
van de heer Maskens, de Belgische ge
zant te 's-Gravenhage, het eere-voor-
zitterschap heeft aangenomen. Deze com
missie stelt zich ten doel in België giften
in te zamelen voor den aankoop van
een geschenk, dat de voormalige Belgi
sche vluchtelingen als dankbetuiging voor
de genoten gastvrijheid aan Prinses Ju
liana ter gelegenheid van haar huwelijk
met Prins Bernhard zullen aanbieden.
Vuurtoren van het Imperium
Tot de talrijke openbare werken, wielkle
op 28 October in Italië zullen worden, in
gewijd, behoort iook de „vuurtoren van
HERMANN GöRING,
de leider van het Duitsche Vierjarenplan
Barometerstand van hedenmiddag 2 uur.
Frankrijk schonk Amerika het
Vrijheidsbeeld
Madrid wil geen gijzelaars uit
wisselen
Zeventig jaar Nieuwe Waterweg
Caland's schepping
De wet op de uitverkoopen en
opruimingen
Landbouw en Devaluatie
Geschenk van Belgische vluchte
lingen aan onze Prinses
Veel kouder
het imlperium", geboiuwd op den ihoogsten
top van den berg Mucrome. De bouw van
dezen vuurtoren, welke is gewijd aam de
nagedachtenis vam hen, die im Oost-Afrika
DE NIEUWE WATERWEG
Caland's schepping wordt
31 Oct. zeventig jaar
Zonder de Nieuwe Waterweg, waar
mede 31 October 1866 een begin werd
gemaakt, was Rotterdam een groote pro-
vinciestad gebleven, maar nooit uitge
groeid tot een zeehaven van den eersten
rang in West-Europa.
De zeegaten van den Briel en Maas
sluis waren voor dien de toegangen uit
zee. Daar konden zeilschepen met 35
d.M. diepgang varen toen de Water
weg werd ontworpen. Dieper geladen
vaartuigen kozen de zeegaten van Brou
wershaven en Goeree omwegen, die
maar ten deele naar het doel leidden,
want onderweg moesten de schepen wor
den gelicht om de eindbestemming te
bereiken. Het kanaal van Voorne kwam
en bekortte den afstand aanmerkelijk,
maar noch het Goereesche gat met ten
hoogste 55 d.M. diepgang noch hetVoorn-
sche kanaal konden Rotterdam naar
wensch bedienen,
j De stoomvaart, die het op den duur
I van de zeilschepen won, stelde steeds
1 hooger eischen.
De zeilschepen die van Rotterdam uit
daar heen voeren konden uitvarend geen
lading meerr veroverren. Die „lading" be
stond uit emigranten uit Midden-Europa,
Antwerpen, Bremen, Hamburg namen dat
alles. Met de uitgaande lading eigenden
de stoomschepen die van daar voeren
zich ook de thuisvarende katoen, ta
bak enz. toe. Met de scheepvaart dreig
de Rotterdam zijn aanzienlijken handel
op de Ver. Staten te verliezen,
j Men werd gedwongen betere toegangs-
I wegen te zoeken, wilde Rotterdam niet
op een lagere plaats als zeehaven ge
dwongen worden.
Het was Thorbecke, die in 1857 een
staatscommissie instelde, die plannen tot
verbetering van Rotterdam's w.eg naar
zee moest ontwerpen. Deze commissie
werkte snel. Reeds het volgende jaar
schonk zij haar rapport. Het was een
stuk van groote soberheid, dat de door
graving van den Hoek van Holland aan
beval. De commissie steunde bij deze
aanbeveling geheel op de theorie van
haar jeugdig mede-lid ingenieur van Ca-
land.
Een gewaagde onderneming
werd een succes
Thorbecke, die het ontwerp indiende,
zag zeer scherp, dat voor onze groot©
havensteden door duinen en banken heen
een korten weg naar de open zee ge
baand moest worden of dat zij ten
onder moesten gaan in een nieuwen tijd,
die voor mechanisch voortbewogen vaar
tuigen van grooten diepgang niet meer
met nauwe kanalen of ondiepe zeegaten
genoegen kon nemen. Hij diende het
laatste middel toe niet omdat hij de
zekerheid had dat het zou helpen, maar
omdat anders de dood zeker zou zijn.
Caland's werk bestond uit twee deelen:
het graven v&n een geul van 4300 M.
lang, die zich volgens zijn theorie door
de werking van eb en vloed van zelf
zou uitschuren tot voldoende diepte en
de bouw van hoofden in zee. De geniale
ontwerper beschouwde dit laatste als
een gewaagde onderneming. Het was een
werk dat ter wereld zijn weerga niet
vond* en dat ondanks den twijfel van
Caland zelf een volledig succes werd.
Den 31 October 1866 stak de toen
malige Prins van Oranje de eerste spade
in het rulle duinzand.
Geen sluizen remmen den doorvaart I
Hellevoetsluis, Brouwershaven, Brielle
(waren de plannen, die hun den dood
spelden, al even weinig welgezind als een
groot deel der zeilvaarders. Caland zelf
was een zoon van Brielle, maar onder
zijn beroemdheden rekent het hem zelfs
heden nog niet. De tegenslagen die kwa
men voedden het verzet.
Kamer en regeering bemoeiden zich
ermee. Een commissie van advies moest
Caland's stelling, dat door werking van
eb en vloed uitschuring zou worden
verkregen, als juist erkennen. Een mil
lioen kubieke meter zand waren daar
door reeds naar zee vervoerd. Veel zand,
in de doorgraving losgewoeld, plofte
echter neer tusschen de hoofden. De
natuur deed haar werk, maar de mensch!
kon het door baggeren en afgraven be
spoedigen. Op bescheiden schaal paste
Caland die middelen reeds toe. Een
tijdlang werd het werk gestaakt. De
verzanding nam toe. Toen kwam ech
ter de bewilliging tot het aanleggeit
van een strekdam binnen het Zuider1-
hoofd en tot kunstmatige verruiming der
doorgraving. De gemeente Rotterdam
droeg in de kosten bij.
Caland schatte de kosten van zijn werk
op zes millioen, den duur op zes jaren.
Toen de wereldoorlog uitbrak waren er
reeds 50 millioen uitgegeven. Daarvoor
had Rotterdam dan ook een weg naar
zee, die nergens minder dan 10 Meter
diep was bij laag water en nergens,
minder dan 100 meter breed. Geen slui
zen remmen het in- en uitvaren, 's win
ters stolt geen ijs het watervlak 1
