ZIERIKZEESCHE
IMHBBl
NIEUWSBODE
WOENSDAG 30 SEPTEMBER WAAkl
h OPGENOl
ZIERIKZEESCHE COURANT
De Kern
ABONNEMENT:
Prijs per 3 Maanden 1,50, buiten Zierikiee i 1,80
Voor het buitenl. p, jaar flO,—Afzonderlijke
nummers 5 cent, Versohijnt dagelijks.
Tel. No. 32. Giro 137677
1797 - 1889
Directeur: A. J. DE LOOZE Uitgever-RedacteurM J KOSTEN
Uitgave: N.V. ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE, ZIERIKZEE
93STE JAARGANG No. 13235
ADVERTENTIENi
ran 13 regel, 60 eent, van 4 regel. >a
daarboven 20 e.nt per regel. Reoleues 40 eent
per regel. By eontraet belangrijke korting
Inzending op den dag van uitgave vóór 10 uur
Nederland had geen keus meer
Hoe ontwikkelde zich de
huidige toestand 7
De laatste rotspunten in de
monetaire stormzee overspoeld
Een historisch overzicht
Amsterdam, 28 September.
Den 25sten Juni 1928 verscheen te
Parijs de „loi Monétaire", waarbij Frank
rijk tot den gouden standaard terugkeer
de, die het land noodgedwongen
bij het uitbreken van den wereldoorlog,
in den zloimer van 1914, had moeten
veriaten.
Reeds bijna twee jaar lang was de
groote Fransche staatsman, Poincaré, be
zig geweest den Franschen franc al
thans de facto te stabiliseeren, waartoe
o.a. Pierpont Morgan hem in staat had
gesteld. Op een oogenblik van den zwaar-
sten druk op het Fransche betaalmid
del stelde deze Amerikaansche financier
een bedrag van éénhonderd millioen Ame
rikaansche gouden dollars die waren
er toen nog! ter beschikking van den
Franschen minister-president. Deze was
daardoor in de gelegenheid gesteld, de
aanvallen der internationale speculatieop
den Franschen franc! met suCc'es te ver
ijdelen, waarna de franc een waarde
bleef behouden van ongeveer f 9.70 voor
Nederlandschen gulden.
Wat ongeveer twee jaar lang de facto
het geval was geweest, legde Poincaré
op 28 Juni 1928 ook de jure vast: Dei
Fransche franc kreeg een waarde van
0.05895 gram fijn goud, dat is ongeveer
één vijfde gedeelte van de waarde van
den goudfranc van vóór 1 Augustus '14.
Meer dan acht lange jaren heeft Frank
rijk aan die goudwaarde kunnen vast
houden. Noch het loslaten van den gou
den standaard in 1931 door Engeland»
waarbij de Scandinavische landen zich
aansloten, noch het prijsgeven van den
Amerikaanschen dollar door president
Roosevelt in 1933, hebben de Fransche
regeering kunnen bewegen de nieuwe
goudpariteit van het aan haar zorgen
toevertrouwde betaalmiddel vaarwel te
zeggen.
De oorzaak der Fransche devaluatie
Het bleef aan de regeering van het
nieuw-geboren Fransche volksfront voor
behouden den franc te laten devalueeren
tot een nog onbekend peil, gelegen op
een waarde van tusschen de 49 en 43
imilligram fijn goud voor den franc.
Daarvoor was dan ook alle aanleiding,
want in één week tijds moest de Banque
de Franc een hoeveelheid goud van 841
hiilïioen goud afstaan. Dat was in de
week tusschen 17 en 24 September, maar
sindsdien nam de gouduitvoer onrust
barende afmetingen aan. Op Donderdag
24 September, na de publicatie der bank-
staat van de Banque de France, werd
200 millioen frc. aan geel metaal uit-
gqv'oerd. Op Vrijdag 25 September werd
te Cherbourg voor 350 millioen francs
aan goud in baren verladen in de naar
New York vertrekkenden mailstoomeri.
In twee dagen tijds was de Fransche
centrale credietinstelling dus meer dan
één half milliard francs aan goud armen
geworden
Sedert het Fransche volksfront regeer-
de was de voorraad geel metaal van!
ongeveer 68 milliard tot ongeveer 49
milliard frc. gedaald. 20 milliard frs.
1 dat is: 2.000.000.000 Nederlandsche gul
dens was in een hopeloozen strijd
voor het behoud van de goudwaarde.
van den franc verloren gegaan.
I He', was te voorzien, dat dit tempo
eerder sneller dan langzamer zou gaan,
zoodat aan Blum, Auriol en Labeyrie
niets anders restte dan den Franschen
franc te laten devalueeren. Dit te eerder,
omdat de nieuwe emissie van schatkist
papier (waarbij de kleinste coupure 200
Fr. frs. bedroeg met een looptijd van
Waar 6 (maanden) slechts 4 milliard had
opgeleverd, terwijl de Fransche schat
kist reeds 15 milliard frs. bij de Fran*
sche Bank had onderdak gebracht. Prac-
tisch gesproken had de circulatie in
Frankrijk daardoor reeds een inflatie met
11 milliard ondergaan. Bij een zich in
omloop bevindend aantal bankbiljetten
van 84 milliard frs. is 11 milliard schat
kistpapier een factor van beteekenis! In
Frankrijk was dus de facto reeds inflatie!
Waarom dan ook maar niet ineens de
jure tot devaluatie te besluiten. Toen dat
besluit, waarvan de regeering te Parijs
de regeeringen te Washington en te Lon
den reeds van te voren had verwettigd,
eenmaal gevallen was, bleven er in de
schuimende en kolkende monetaire storm
zee nog maar twee vaste rotspunten
over: de Nederlandsche gulden en de
Zwitsersche franc.
Den Haag en Bern moesten volgen
Aanvankelijk waren de regeeringen te
Bern en te 's-Gravenhage voornemens den
Zwitserschen franc en den Nederland
schen gulden op goudpeil te behouden!.
Zaterdagmorgen vergaderde te Bern de
Zwitsersche bondsraad in tegenwoordig
heid van den Nederlandschen gezant, Mr.
ridder van Rappard. In diens tegenwoor
digheid besloot de Zwitsersche minister
raad, dat de belangen van het Eedge
nootschap, dat een toeristenland bij uit
nemendheid is, eischten, dat Zwitserland
het Fransche voorbeeld zou volgen.
De devaluatie van den Franschen franc
met circa 30 o/o van de vroegere goud
waarde, maakte het noodzakelijk ook den
Zwitserschen franc te laten devalueeren.
Al is het percentage nog niet officieel
bekend gemaakt, men kan veilig aan
nemen, dat ook het Zwitsersche betaal
middel met een gelijk percentage zal
verminderen. Nadat dit door Ridder van
Rappard naar den Haag was getelefo
neerd, vertrok Dr. Colijn onmiddellijk
naar het Loo, teneinde de Koningin van
advies te dienen. Teruggekeerd in de
residentie riep Colijn den ministerraad
bijeen, waar ook Mr. Trip aanwezig was,.
In gemeenschappelijk overleg is toen be
slaten den gouduitvoer te verbieden,
waarmede Nederland, practisch gespro
ken, als laatste land in de wereld ook;
van den gouden standaard heeft afstand
gedaan.
Na Engeland, de Vereenigde Staten,
Frankrijk en Zwitserland, had Nederland
geen keus meer. Colijn en Trip moesten
zij het zeer tegen hun zin volgen,
omdat een anderen uitweg niet meer
mogelijk Wlas. Zij zijn tot het laatste
oogenblik paraat gebleven en als het
ware „in 't harrenas gesneuveld".
De Kamers nemen drie
spoedwetten aan
De maatregelen tegen prijsop
drijving geldig tot 1 Maart e k.
De beide Kamers, spoedshalve bijeen
geroepen, hebben een drietal ontwerpen
noodig geworden door (de gewijzigde mo
netaire politiek, goedgekeurd.
Dit zijn, het ontwerp tol bekrachtiging
van het Kon. Besluit tot invoering vap
een gouduitvoerveibod, dat tot instelling
Van een stabilisatiefonds en dat tot heit
geven van uitgebreide volmachten aan
de regeering tot het tegengaan van prijs
opdrijving en onredelijke huurverhoogin-
gen. Deze laatste regeling zal voorloo-
ipig to|t 1 Maart gelden.
De Tweede Kamer had te ruim 10
minuten oiver acht alle drie de wetsont
werpen afgehandeld en half negen ving
aan de overzijde de vergaldiering der
Eerste Kamqr al weer aan.
Minister Oud verklaarde, dat die reges-
ring niet nu reeds de grenzen voor het
„zweven" van den guldenkoers kaïn aan
geven.
Winst op den goudvoorraad van |die
Nederlandsche Bank is eventueel eerst
mogelijk, wanneer een nieufWe lagere pa
riteil zou zijin vastgesteld. Het zial billijk
zijn, dat een netto-winst, ina aftrek van
(het piondeoverlies, in de schatkist zal wor
den gestort.
Tegen hamsteraars meende de regee
ring voorshands geen maatregelen temoe-
ten nemen. Of aanpassing van loonen
en pensioenen (nog noodig zal zijn, is
voiorloopig zeker niet te Zeggen. Alleen
de revolutionairen gaven hun steuh niet
aan dit lOjntwérp. i
Het Egalisatiefonds
Bij het tweede Wetsontwerp (egalisa
tiefonds) deelde minister Ou'd mede, dat
de regeering voorshands te stichting van
een wisselcientrale, teneinde speculatie
door aankoop en verkoiop van (wissels
do)or particulieren tegen te gaan, niet
noodig acht
Het beheer van 't sta'bilisatieflonds zal be
rusten bij den minister van financiën,
(die de eindbeslissing heeft in voortdurende
samenwerking met den president vap de
Nederlandsche Bank. Zonder (discussie ep
hoofdelijke stemming is dit wetsointw'erp
hierna goedgekeurd.
De prijsopdrijving
In zijin mlopdelinge beantwoording van
de in het verslag Over het derde wets|-
(ojntwierp (prjjfcopdrijving, Iwlaartegen tot
1 Maart 1937 de maatregelen gelden)
gemaakte opmerkingen, verklaarde mi
nister Gelissen, dat de regeering zoionoo-
dig zeker andere maatregelen zal nemen
als dit noodig blijkt te Zijn om 'prijsjver-
hopging _[van eerste levensbehoeften te
Voorkomen. Strafbaarstelling van hamste
ren is niet noodig. Wal de loo'nep betreft
is zeker niet aan een veibOd van Ver!-
Wopging gedacht. De werkingsduur van
de Crisispaichtwet zal verlengd iwloïden.
Uiteraard zal de wet in redelijikhei'di
wiorden toegepast, dit geldt ook voor
inbeslagnemingen van goederen. Zo,udePi
burgemeesters in hun plicht te k|0|rt
schieten, dap zal de minister van Binl-
nenlandsehe Zaken zeker piet nalaten hen
lOp de hem eigen wijze aan de ooren te
trekken.
Onrust op de graanmarkt
Wat zal de regeering doen
met de monopolierechten
De graanmarkt te Rotterdam onder
vond Maandag in sterke mate den in
vloed van de gebeurtenissen rondom' idep
gulden. Zenuwachtig Wlas de stemming
niet, maar wel Wlas men nieuwsgierig
naar hetgeen er thans in jops land zal
geschieden Op het terrein der landbbuw-
crisismaatregelen.
Binnenlandsche graanhandelaren, die aan
vulling van hun voorraden piet konden
uitstellen, kwamen in enkele gevallePmet
hun Rotterdamsche leyeranciers overeen
dat de benojodigde hoeveelheden hun ge
leverd zouden worden, |dO(Ch dat de prij
zen eerst later zlouden worden vastgesteld
Welke die prijzen zullen zijp hangt
behalve van de mate van devaluatie van
den gulden in hooge mate van de beslui
ten af, die de regeering zal nemen iO(m-
trent de miopopiolieheffingen.
Tot ;d*usverre is over voornemens tot
verlaging der heffing biets bekend, maar
wel heeft de regeering bekend gemaald,
dat met inachtneming van de belangen
van den landbouw de prijzen vap icfe
eerste levensmiddelen met name brood
en aardappelen niet zullen wiordep ver
hoogd.
Zij laat daaraan voorafgaan, dat ingrij
pende veranderingen in de landbouwcri
sis maatregelen noodig zullen zlij'n. Inder
daad zijn Zulke veranderingen Onvermij
delijk, wanneer men werkelijk vërhoo-
ging van de prij'zen van levensmiddelen
Wil voorkomen.
Indien bijvoorbeeld bij de te verwach
ten stijging van het buitenlandsche voe-
öergraan de bij invoer te betalen mo
nopolieheffingen onveranderd blijven en
de houders van varkens, pluim- en rund
vee dus de volie prijsverhooging te dra
gen krijgen, dan moeten de producten
van dien veestapel wel in de prijsj-
stijging betrokken worden.
Buitenlandsche tarwe sterk gestegen
Het bestuur van den Bond van Ned,.
Graan- en Zaadimporteurs heeft aan den
voorzitter van den ministerraad een te
legram gezonden, waarin men den mi
nister-president wijst op de sterke p r ij s-
verhooging van buitenland
sche tarwe en voedergranen, tenge
volge van de nu blijkende lagere waar
deering van den gulden op de Londen-
sche en New-Yorksche wisselmarkt. Daar
door is de buitenlandsche tarwe ongeveer
f 1.25, de rogge f 1.20, de gerst f 1 en
de maïs f 1 per 100 kilogram gestegen,
terwijl onafhankelijk daarvan, de graan
prijzen reeds aanmerkelijk gestegen wa
ren. Derhalve gelooven de graan- en
zaadimporteurs, dat een overeenkomstige
verlaging der monopolierechten op deze
artikelen in het algemeen belang nood
zakelijk is. Zij geven dringend in over
weging deze verlaging zoo spoedig mo
gelijk te doen ingaan.
Hoeveel is de gulden gezakt
De Wisselmarkt wias Dinsdag Wieder ge
opend eu Zooi kon 'mien beter dan Maan
dag, toen lalleeu in z.g. „straath'aindel"
zaken Wlerden gedaan, er een beeld van
krijgen, w'aar de gulden nu op gewaar
deerd Iwlordt. In het beursoiverzicht van
gisteravond heeft Polen kunnen lezen, dat
de gulden in den loop van den dag ge
stegen is. De tenslotte te Amsterdam tot
stand gekomen koers van het pond iwlas
f8,91 tegen f7,46 Zaterdag, terwijl de
dollar 1,80 noteerde, tegen 1.48. Afgaande
op! deze prijzen heeft derhalve de gulden
tegenover het pond 16.3 piet. van zijn
oude Waarde verloren en tegenover den
dollar 17.8 pet. Dat de daling in vergelij
king (mlet het pond kleiner is dan tegen
over den dollar, komt, doordat de |dlollar
sedert Zaterdag tegenover het pojnid is
gestegen. I
Henry Deterding beweert dat
het gaat dagen
Mr. L. J.#A. Trip tevreden over
den toestand
De Kamers nemen drie spoed
wetten aan
De leiders van het Mossel
kantoor vragen ontslag
De luchtraid Portsmouth
Johannesburg
Zeeslag in de straat van
Gibraltar
Weinig verandering in het weer
WEERBERICHT
Barometerstand van hedenmiddag 2 uur.
Hoogste banotmleterst. 770,8 te Stornjolwlay
Laagste 753,1 te Revial
Verwlacht tot den avond van 1 Oct.:
ZWakke tot imlatige Westelijke tot Noorde
lijke wind, gedeeltelijk bewolkt, weinig
of geen regen, Weinig verandering in
temperatuur.
Zon lotpi: Zon onder:
1 October 6.02 5.37
Tijd van hoogwater en laagwater
HoogwaterLaagwater
1 October 2,44 14,57 7,57 20,25
Aan hamsteraars wordt
niet geleverd
De drie Middenstandsorganisaties
hébben ter beschikking van hun leden-
winkeliers een aanplakbiljet gestéld,
waarop met kapitale letters het koo
pend publiek wordt aangeraden in
verband met de monetaire maat
regelen zich niet noodeloos ongerust
te maken over prijsstijging, Koopt"
wordt verder aangeraden, \>in normale
hoeveelheden en op het gebruikelijke
tijdstip, hetgeen u noodig heeftaan
hamsteraars wordt niet geleverd
De president der Ned. Bank
tevreden
Gevluchte guldens terug op 't nest
De president van de Nederlandsche
Bank, mr. L. J. A. Trip, heeft zich in
een interview zeer tevreden verklaard
over het verloop van zaken, nu de beurs
Belangrijke opleving ie verwachten
Deterding ziet nieuwe bloei
Reeds sedert September 1931 is door
één Nederlander van wereldreputatie on
verdroten gehamerd op het aambeeld
van devaluatie van den Nederlandschen
gulden en aanpassing van den gulden
bij het Engelsche pond sterling, waar
door Nederland, gelijk Zweden, Noor
wegen en Denemarken, deel zou hebben
uitgemaakt van het Sterling-bloc. Doch
nakaarten heeft thans geen zin meer.
Wij vroegen nog Dinsdagmorgen belet
bij den heer Deterding, belovend niet
over de valuatie of devaluatie te spre
ken, doch alleen zijn oordeel te geven
over de toekomst van Nederland, die
hem zoo ter harte gaat.
„Al dadelijk kan verklaard worden,
dat ik vol bewondering ben voor de
forschheid van de beslissing, waarmede
de Nederlandsche regeering het goud
heeft laten schieten, toen dit nog mo
gelijk was, nadat Frankrijk eerst, Zwit
serland later, het voorbeeld hadden ge
geven. Zonder dat de internationale spe
culatie kans gegeven werd zich op den
gulden te werpen, is in den histori-
schen nacht van Zaterdag op Zondag,
27 September 1936, het roer omgegooid
en is Nederland, nog juist bijtijds gaan
zeilen in het kielzog van het Sterling-
bloc.
Dat de beslissing aan Colijn en de
andere ministers moeite heeft gekost, be
sef ik volkomen, doch er was geen an
dere uitweg mogelijk, omdat Nederland,
als eenig tot op het laatste oogenblik
overgebleven land van het oude goud-
bloc nooit anders dan ten prooi had,
kunnen vallen aan de rest van de we
reld, waardoor de goudvoorraad van de
Nederlandsche bank weldra zou zijn uit
geput geweest.
Op 't nippertje
Nu kon Nederland, met een kleine 700
honderd millioen gulden goud, opgesla-
|gen te Amsterdam, nog op het nip
pertje rechtsomkeert maken, terwijl een
vertraging van één of twee dagen voor
ons land de meest funeste gevolgen zou
hebben gehad.
Waardeerende, dat Dr. H. Colijn, staan
de in een hoogst verantwoordelijke po
sitie, op het allerlaatste daartoe geëigen
de oogenblik, nog tot devaluatie van den
Nederlandschen gullden wist te besluiten,
ben ik van oordeel, dat voor Nederland
in de meer nabije toekomst gunstiger
economische verhoudingen voor verschil
lende takken van het vaderlandsche be
drijfsleven zullen aanbreken.
Met name verwacht ik een opleving
van beteekenis voor den Nederlandschen
HENRY DETERDING
handel, de Nederlandsche nijverheid, de
Nederlandsche scheepvaart, die alle weer
„konkurrenzfahig" zullen zijn. Doch ook
vooral de vaderlandsche landbouw, de
tuinbouw, de teelt van fijne zaden en
granen, de teelt van bloemen, bloembol
len, heesters, die alle met lamheid waren
geslagen, zullen de gunstige gevolgen
van de devaluatie van den Nederland
schen gulden ondervinden.
„Het daghet in het Oosten"
Immers, al die grootere en kleinere
land- en tuinbouw-ondernemingen konden
door de hooge goud-waarde van den
gulden vrijwel niets meer naar het bui
tenland exporteeren. Die mogelijkheid
staat thans weer open. Men vergetei
niet, dat ons land veel meer landbouwt
producten procudeert dan het zelf kan
consumeeren, terwijl het ook in ander
opzicht groote industrieën heeft, (o.m.
Philips-producten, kunstzijde- en scheep-
vaartbelangen), die voor meer dan de
helft moeten bestaan van de buitenland
sche markten.
Natuurlijk zullen nog tal van moeilijk
heden blijven te overwinnen, maar nu
de eerste groote stap gezet is, komt}
Nederland die bezwaren van secundairen
aard wel vanzelf te boven.
De blijdere toekomst, die Nederland
tegemoet zal gaan, heeft weliswaar lang
op zich laten wachten, doch het is be
ter een dergelijk hoopvol stemmend voor
uitzicht te hebben dan uiteindelijk bij
een stapel goud in de kelders van de
Nederlandsche bank een langzamen eco-
nomischen hongerdood tegemoet te moe
ten gaan, zonder dat er nog ergens een
greintje uitkomst uit de allerbenardste
omstandigheden valt te bespeuren,
