ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
m
ZATERDAG 15 AUGUSTUS 1936
OPGENOl
ZIERIKZEESCHE COURANT
DE SPAANSCHE BURGEROORLOG
De Kern
1
ABONNEMENT.
Prijs per 3 maanden 11,50, buiten Zierikaee 11,80
Voor het buitenl. p. jaar flO,—Afzonderlijke
nummers 5 eent. Verschijnt dagelijks.
Tel. No. 32. Giro 137677
1797 - 1889
Directeur: A. J. DE LOOZE Uitgever-Redacteurt M. J KOSTEN
Uitgave: N.V. ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE, ZIERIKZEE
93STE JAARGANG No. 13196
ADVERTENTIENi
▼an 13 regels 60 cent, ran 4 regels en
daarboven 20 eent per regel. Reclames 40 eent
per regel. Bij eontraot belangrijke korting
Inzending op den dag van uitgave vóór 10 uur
De Witten bezetten Badajoz
de rooden nemen Oviedo
Vrijdagmorgen om zieven iuur is de
artillerie van de rebellen begpnnen Ba-
d a j o zi te bombar deeren. Vervolgens heb
ben vliegtuigen verscheidene bommen la
ten 'vallen.
Na tevergeefs (getracht te hebben topn
opmarsch V|Oiort te zletten, staakten de
rebellen om elf uur hun offensief.
Om vijf |u,ur 's middags werd !die aanval
hervat. Drieduizend leden van de mili
tie en vijfhonderd soldaten bevionjdien zich
•voor de muren en verdedigldfen ze steen
Voor steen. De eerste rebellen drongen
de stad door (de T rinidad poort binnen.
Gedurende den geheeien adhtermiiAiaig
'wloedden straatgevechten onder een bran
dende zjom
Het fort San Cristobal, dat de rebellen
den vlorigen dag reeds genomen haldiden,
bombardeerde de Wijk van het ,ojuidie ka
steel en de Wijken, waar de regeerings-
troeper. voortgingen |w|anho:pigen tegen
stand te bieden.
Madrid seint, 'dat id'e regeeringstroepen
er Vrijdagmiddag in gesiaagld' zlijn de
verdediging van Oviedo te breken,
(w|aar sedertdien in de staat zwiare straat
gevechten tusschen de strijdkradhlten vain
de regeering en de opstandelingen ge
voerd worden.
Vliegtuigen der muiters hebben boven
Santander zes bommen laten vallen. De
Almirante Cervera,, die aian den kant der
rebellen strijd, heeft vier granaten afge
vuurd, die geen doel troffen.
De rqgeeringstnoepen hebben zich ook
meester gemaakt van Pozoblando in de
provincie Cordoba. Hierbij' zlijn den regee-
ringlstroepen 200 manschaipipen van de
civiele garde in handen gevallen, die aan
de züjde van de opstabdtelingen streden.
Pozlojbianco telt' 15.000 inwjbners en is
een belangrijk indujstrieoentrumi
Het gebied rond Qordobia is van opstan
delingen gezuiverd en de regeeringstrjoe-
pen maken zlich gereed de stad binnen te
nukiken.
Donderdagnacht Iheeft een bloedig ge
vecht plaats gehad in het gebied van !Mar-
bella, tmsschen Estopotna en Malaga. De
opstandelingen moéten hier een aanzien
lijke hoeveelheid gefwleren, mitrailleurs en
munitie hebben buitgemaakt.
Spaansche Vrouwen
„Niet in Aleate doch in de arbeiders
wijken van [Madrid heb ik de echte iSpaan-
sc'he vrouiwen gezien, schrijft IIja EJhren-
blu-rg. Kommervi0|l en duister voor zfich
luit starend, gaan zje doior de straten.
De honger beloert hen. Ze kennen den
drjuk van den meest lafmattenden arbeid'.
Ze snakken er niaar te leven zktoals men,
stikkend, naar een zfaciht frissche lucht
smachten kaïn.
Op den heuvel van Albacin, tegenover
Granada, wasschen deze vrquwen in weer-
zlin,wlekkende krotten de waseh vain an
deren. In Lorca boenen ze holen
de menschen leven daiar niet in (woningen,
maiar in de rotsen, in de schuilplaatsen
der dieren.
Zwart zlijn de armoe wij ken van Bar
celona;. Niet ver van de Mioorsche pa-
leizien, kan men huisvestingen vinden zon
der licht en zónder ljuicöit; daar komen
Op een hoop lompen op den grond kin
deren ter Wereld.
De Spaansche arbeiders zvkregen als
voor 500 jaar. Dante had over haar
kunnen spreken. Ze arbeiden vian z|ons-
(opgang tot zonsondergang1.
Granada !Die naam klinkt als een lied
In dat heerlijke Granada staan mooie
vro(u'»|en aian de draaibank, zie werken
in benauwde, duffe werkplaatsen, z'woe-
gen ttalaialf pur per dag en krijgen daar
voor onge(veer tlwlee peseta's.
In (Las Hurries zlag ik kleine meisjes
zie iwlaren twaalf jaar oud. En ik
z|ag er "gekromde afgetobde vroiujwien
zie Wiaren nauwelijks dertig. De vrouwen
van Las Hurdes leken Wel dwergen: Ze
hebben nooit vleesch gegeten. Ook eten
zie slechts 'zelden broiOd en boonensoep
beschouwen zie ais lekkernij.
In de gevangenissen van Estramadura
2(aten duizenden vrouWen ver|Oordeeld(
Wlegens diefstal. Uit de blosschen, die het
eigendom Zijn van een of anderen graaf
of markies hadden z'e h et geWaagd wiat
hOuit oif een handvol eikels mee te ne
men. Want: als de menschen geen broojd
hebben eten Ze eikels.
Maar tegenover Seviila, aati den ande
ren oever van den stroom, ligt Triana:
Daar Werden geen serenades gezjongen
Ma;ar, midden in het stof van de Plaz|a
steeg luit de keien der in lompen gehulde
vrouwen de roep: „De macht aian het
volk1"
Pamplona in overwinningsroes.
Nergens is de tegenstelling zoo groot
als tussohen Saragossa en Pamplona.
Pamplona, dat met hart en ziel aohter de
//nationale verheffing" staat, dat de hoek
steen van het fascisme en het monarohisme
is, leeft in een feestroes, in de vreugde
over de verwachtende overwinning op de
z/roode regeering van het volksfront".
In Saragossa heeft men het gevoel, dat
de lucht met dynamiet geladen is, dat ieder
oogenblik tot ontploffing komen kan. Hier
zijn de opstandige soldaten op hun hoede
voor aanvallen van de volksmilitie en
regeerings-getrouwe troepen. Hoe verder
men van Saragossa komt, naar het zuiden
in de richting van Guadalajara, des te
meer krijgt men den indruk, dat men zioh
in het gevaarlijke gebied bevindt.
Eens gebeurde het, dat ik, aldus Frances
Davis, correspondente van de United Press,
door een zwaar bewapende patrouille werd
aangehouden Mijn pas werd nauwkeurig
onderzocht. Eerst toen bleek, dat er geen
reden was voor wantrouwen, braoht men
mij onder bewaking van eenige manschap
pen naar het dorp. Weldra werd het mij
duidelijk dat- ik mij in een veld-hoofd-
kwartier van de troepen van Mola bevond.
Men leidde mij rond, toonde mij de
ruïne van de oude vesting Medina Celi.
Ik was geheel verzonken in den aanblik
van het bosohlandsohap van Nieuw Castilië,
dat zioh tot ver in den omtrek voor mijn
oogen uitstrekte, toen ik plotseling werd
opgeschrikt door het luiden der klokken
in den ouden kerktoren. Soldaten grepen
mij bij den arm, trokken mij mee in een
groot bomvrij gewelf, zooals ik later merkte,
de wijnkelder van het kasteel. Luchtaan
val! hoorde ik. Het was echter loos alarm.
Dit zijn enkele beelden uit het groote
gebeuren. Het doel van Franco en Mola,
de inneming van Madrid, beteekent de
macht over Spanje, Zijn de rebellen nog
ver van dit doel verwijderd? Een vinger
wijzing, dat de toestand voor de rebellen,
die beweren, dat zij reeds twee derde deel
van Spanje in hun bezit hebben, gunstig
is, ligt in de handhaving van de oensuur.
Ofschoon in het hoofdkwartier van Mola
reeds een persdienst is georganiseerd, heeft
men hier toeh nooit getracht, de telegram
men van de buitenlandsche oorresponden
ten te oontröleeren of te oensureeren.
Ik ben vele malen sinds de uitbarsting
van den burgeroorlog van Spanje naar
Frankrijk gegaan, heb mijn koerier met
mijn beriohten van het hoofdkwartier door
de stellingen der opstandelingen gestuurd,
zonder dat ik of mijn koerier ooit be
waakt werden.
ROOSEVELT'S RADIOREDE
De muur van wantrouwen
bereikt zijn grootste hoogte
Vrijdag heeft president Roiosevelt een
groote rede over de buitenlandsche poli
tiek gehouden. Hij begon mfet op te mer
ken, dat de vrede in Euroipia van, bijZofnidier
groote beteekenis Was voor het Am'eri- j
kaansche voflk, dat problémlen en vraag-
stukken, die, hoewel buiten de Am'eri-
kaansche grenzen loptstaap, 'niet achteloos
voorbij kan glaian, olmldat Zij een gnootei i|n>-
vloed kuinnen (u)itoefe|niön op de toekolmist
van de Vereenigde Staten. Ik imjaak mij
,m|eer loingerust over den intermationialen'
toestand, dan over den biinimenlain'dscheh
gestand. Ik Zeg dit nie!t omdat ik een
pessimist ben, maar olmldat ik hoop, dat
de fmlupr van Iwlantroluwen, die tussdneflii
de Inaties is lopgetrokken thans Z'ijln. groot
ste hqogte bereikt heeft en dat er een
tijdperk van vrede Zal v)0|lgen, Waarin
alle staten topnen viajn, goedein fwil te' Zij'n'.
Het is Jm|et bitjterlhedd dat men |0pimierkt hoe
-een kluwen, van (naties icwereengfeko(m!ert
verdragen Schendt, Zojnder het geringste
gevoel voor de eenvto,udigste beginselen
van eer. De blijvende vriendschap kaïn
tusschen (naties Zop gloed lals t|uisschen
Menschen alleen bestaan als men Zich
|m!et de gijoptste eerlijkheid houdt aan 't
gegeven Iwloord. Ondanks dit piles hebbefn
Wif voortdurend de internationale bewe
gingen trachten te helpe|n, die den loorlog
konden Voorko'mlen. m dit verba|nld herin
nerde Roosevelt aan het Imlislukken van
de algemteene ontwapen i|ngsco(nif erent ie en
aan het Imlislukken van de io|niderha|nldelini-
gen (0(ver vlootbeperking.
Een liberale handelspolitiek noodzakelijk
Vervolgens besprak Ropsevelt een aan
tal factoren die tojt een oorlog konden
bijdragen. I
Met betrekking toft de oecö(noimtisd.ie
barrières Zeide hij, dat een pplitiek, die
zich ten doiel stelt, deze fm|u,ren lager
te (maken iojf te doen verdiwlij'nejn), er toie
Zal bijdragen den loiecjonolmlischeh strijd
te verminderen en daardoor gunstig Zal
F. D. ROOSEVELT
zlijn vopr den vrede. Spreker (wilde niet
vloilhouden, dat eep, Meer liberale handels
politiek een einde 'zjou kfu|n|ne|n. Maken .aam
een laorLog, Maar h'ij' geloofde Iwiel, dat
zonder een dergelijke politiek, de eenige
'cloinsequentie een oprlog Iwas. Vierv'plgelns
besprak Ropsev'elt de die het
'clopgres hemi gegevlen had om de neutrali
teit te handhaven. In geval vajn loprlog
Zouden deze vpllmfaichten de oiorlpgslwln-
sten, die adders aan de AMerikaa|nsc,h.e
burgers ten ;gioede 'Zo|u|den kio|m|en, hu|nlnien
verminderen.
Indien Wij hebben- ie kieZe|n tusschen
oorlogswinsten (of vrede, Idan aal het la|nid
dan Moet het land Zeggen: dep vrede te
wensclhen! Wij kurjuan buiten een loiorlog
bl'ijven indien, Zij1 die Wlakejn; e|ii beslissen',
genoeg van de interlmatippale laiaingelegetnr
heden begrijpen, opdat de kleine beslis
singen van iederejn dag piet toit een! oor-
liogi leiden en indiejni Zij; tegelijkertijd dein.
imloed bezitten om „neen" te zeggejn tegen
hen, die ion voorzichtig en door egoisti-
scjhe |m|otieven geleid, OM i,n eeln' PUrliog
dreigen te brengen.
De geschiedenis herhaalt zich
De Spaansche burgertwisten
In deze dagen vian bloedigen strijld] in
de Spaansche republiek wordt herhaal
delijk geweZen op de igrpote overeen-
eenkomst in feiten, Iwleike er bestaat met
vroegere burgeroorlogen, voornamelijk die
van 1836 en Van 18688—70. Men Weet
dat de burgeroorlog vian 1836 een der
hevigste is geweest. Wlelke Spanje ooit
heeft gekend. Het ging toen tusschen
de Carlisten, de iaanhagers van Don Car
los en de z.g. Chnsinos, de aanhangers
der regentes Maria-Christina. Don Car
los was een broeder van Koning Ferdi
nand VII, wiens opvolger hij dacht te
worden, daar Ferdinand kinderloos Was.
In 1830 werd den koning echter bij1 zlijn
vierde gemalin, Miaria-Christina, een
dochter de latere koningin Isabella
géboren te wipr gunste hij door de
Pragmatieke sanctie de tot dusver gel
dende Salische Wel ophief. Don Cairtos
berustte hierin miet en liet zrich tot Ko
ning uitroepen (Carlos V). In 1834 brak
de burgeroorlog uil, Welke bloedige ge
vechten met Zich bracht totdat Espar-
tero," de (aanvoerder der regeerinlgstroepen
er in slaagde de oprukkende Carlisten
bij Madrid tegen te houden en het ver
ziet te breken.
In 1868 kWam het Wlederom tot een
burgeroorlog in Spanje, die ditmaal ern
stige internationale (gevolgen had, daar
hij een der oiOjZaken vam den Fransdh—
Duitschen poirlog iwerd. De militaire op
stand, die van. Cadix uitging, Malaga
meesleepte en tot een overwinning der
opstandelingen pmder bevel vain generaal
Serrano leidde, deed koiningjn Isabella
de vlucht naar Frankrijk nemen. Serrano,
gesteund doojr den sluwen reac/tionnairen
staatsman Pritm, streefde naar een herstel
der monarchie. Serrano werd regent en
Prinï minister-president en minster van
loOrlog. De „junta" vian Miadrid verklaarde,
Isabella vervallen van den tropn; het
hoOifd der Carlisten deeld' aianspraken gel
den, het kivlam tot nieuwe botsingen^
Malaga pterd door de regeeringsvloot
gebombardeerd en in tal van steden
heerscJhte een nieuWe terreur.
Barometerstand van hedenmiddag 12 uur.
Republiek en monarchie
wisselden steeds
Den llen Fefciruari kiwiamen de nieuw-
gekbzjen Qortes bijeen; zij blelden een
repu'biikeinsche minderheid te bevatten.
Niettemin braken er in Barcelona, Va
lencia, Saragoissa en elders republikejn-
Bche Opstanden uit, die met iw|oiest geweld
Wlerden onderdrukt.
Het monarchisme Wjon het ditmaal en
Ide kroioin v'an het te hersteilen koninkrijk
Wierd apn Leopiold von Hohenzpllern—
Sigmaringen aangeboden. Daiar Nap^eoo
III ZicJh sterk tegen deze 'damdidatpur ver-
Zette, trok prins Leopold zich terpg, het
geen niet belette dat de olbrlog tusschen
Dpitschiand en Frankrijk, die allang dreig
de als 't iwiare een motief noodig had,
tolch pitbrak. Kiort daiarop kozen de Cortes
Hertog Amadeus vian Aosta tot Koning,
die maiar tfwlee jaren regeerde en in
Februari 1873 reeds aftrad.
De Cortes riepen de republiek uit!
Weer veranderde dps Idle staatsvorm. Het
De Spaansche Burgeroorlog
Successen van Witten en Rooden
Het leven in de Spaansche
hoofdstad geen pretje
De geschiedenis herhaalt zich,
ook in Spanje
Roosevelt's jongste Radiorede
Gaat Koning Edward zich ver
loven
De Nederlandsche zwemsters
op de elfde Olympiade
Droog warm weer I
Iwlerd een chaos. Republikeinsche opstan
den, Carlistische staatsgrepen (Wisselden
elkaar af. In Dedember 1874 (wierd de
jonge Alfiolnso, Zoon van Isabella, tot
koning uitgeroepen. Spanje Iwfats weer
een monarchie. Dit is het vTij Lang ge
bleven, pas in April 1931 (w'erd Alfonso
XIII Weggezonden en kwam de republiek
(vsleer tot stand, die nui reeds pan haar
fwieeden president toe is.
KORTE BERICHTEN
Een 100-jarige over oud-worden
Gelijk dezer dagen de „Paris Médical"
vermeldde, is Alexandre Guéniot onlangs
overleden, die op den eeretitel van oud
sten arts van Frankrijk mocht bogen.
Hij iwlas een bekend verloskundige, die dien
resepecfabelen leeftijd van bijna 103 jaar
heeft bereikt en die ter gelegenheid van
HET LEVEN TE MADRID
Een Amsterdamsche, die een week ge
leden nog te Madrid vertoefde, heeft het
Hbl. een persgesprek toegestaan over
hetgeen er zich op t' oogenblik in de
Spaansche hoofdstad afspeelt.
Gelijk zoovele families te Madrid jaar
lijks plegen te doen, had zij tegen het
einde van Juni haar zomerverblijf in de
bergen van Guadarama betrokken. In
gezelschap van haar 'beide jeugdige kin
deren en van haar twee dienstbodes be
woonde zij haar villa nabij het dorp
El Escorial, bekend om het beroemde
klooster, dat Philip II er indertijd heeft
laten bouwen.
Het Wias er aanvankelijk betrekkelijk
rustig, wel hoorde men af en toe scho
ten, maar dat is in Spanje niet zoo iets
buitengewoons.
Tenslotte kwam het front der opstan
delingen zóó dicht bij, dat zij het raad
zaam achtte naar Madrid terug te kee-
ren, dat óp 49 KJMi. afstand lag en icxve.r
jwlelk frajecit men 11/2 uur per auto deed.
„Vrouwen, moeten we respecteeren"
Het dagelijksch leven in de hoofdstad
was danig veranderd. Alle auto's wer
den gebruikt ten behoeve van troepen
vervoer. Alleen wagens van gezantschap
pen, voorzien van vlaggen en papieren,
en doktersauto's konden nog rijden. Wie
niets op straat te maken had, kwam
er niet.
Vooral tijdens de eerste dagen van
den opstand was men zijn leven nimmer
fvbiiig. Eei. automiobffiist, die z'jjn rech
terhand uitstak, omdat hij rechtsaf wil
de slaan, werd neergeschoten. Men had
het gebaar voor een fascistengroet aan
gezien. Een als monarchist bekend staand
^lOiaraanstaand ingezfetene (wierd op straat
onder de oogen van zijn vrouw zonder
vorm van proces gedood. Toen een der
mannen ook een revolver op de vrouw
richtte, zeide de leider: „Neen, dat niet,
Krroiulwlen moieteen wij respecteeren
De tram reed nog wel door de stra
ten van Madrid, maar een prettig ver
keersmiddel was het allerminst. Zoodra
de wagen door een straat kwam, waar
gevochten werd, wierpen alle inzitten
den zich op den bodem van de tram
om voor verdwaalde kogels gevrijwaard
te worden. Ook wandelaars gingen plat
op den grond liggen zoodra er in de
buurt schoten vielen.
De levensmiddelen worden schaarscher
Op bevel van de regeering bleven
de levensmiddelenzaken open. Niettemin
was het voedsel er eenige weken geleden
zeer schaarsch. Melk krijgt Madrid uit
Santander, doch nu de verbinding met
het noorden verbroken wordt, komt er
nog maar heel weinig de stad binnen.
En wal men heeft aan melk is voorna
melijk voor de gewonden. Vleesch is
ook bijna niet te krijgen. Wel is er nog
brood en meel. De treinen van^de Oost
kust brachten tot voor kort nog vruch
ten aan. Op het oogenblik rijden echter
ook daar al geen treinen meer.
Drinkwater betrekt Madrid uit een en
kel bergmeer. Zoodra de rebellen dat
in handen hebben moet Madrid zich
overgeven. Er heerscht een groote hitte
in de stad. Men kan er zonder water
niet leven.
Als men voedsel wil koopen, moet
men er voor zorgen, reeds des ochtends
lom zes uur in de rij te staan. Wie
om negen uur aan den winkel komt,
krijgt niets meer. En dan is alles ge
rantsoeneerd met biomnen, gelijk bij' ons
in de jaren der mobilisatie.
Het straatbeeld wordt beheerscht door
patrouilles roode troepen, die weinig
tucht kennen. Huiszoekingen zijn aan de
orde Van den nacht. Alle 'hutelen 'w|orden.
doorzocht. Vindt men iets verdachts, dan
K\ (orden de bewoners meegenomen.
Waarheen? Bloedige geruchten doen de
ronde. Niemand kan of durft ze con
troleeren.
Naar de kust
De buitenlanders zoeken hun toevlucht
in de legatie- en gezantschapsgebouwen.
Het treft ongelukkig, dat alle ambassa
deurs en gezanten des zomers met de
geheele kanselarij naar San Sebastian
verhuizen. De consuls en vice-consuls
nemen de zaken waar. Voor de Neder
landers treedt op de vice-consul, die een
Duitscher is.
Sommige gezantschappen hebben extra
gebouwen gehuurd om de vluchtelingen
te herbergen; ook het Nederlandsche.
In het gebouw van het Duitsche ge
zantschap, dat zeer groot is, bevinden
zich zeker 600 vluchtelingen. De vlag
kan daar niet uitgehangen worden; dat
zou de rooden al te zeer prikkelen.
In de gezantschappen zorgt men er
zooveel mogelijk voor, dat men papie
ren krijgt om naar de kust te reizen/
Daar nemen de buitenlandsche schepen
velen op. Vrouwen en kinderen verlaten
de stad bij drommen. Alleen de mannen
blijven, die meenen hun eigendommen
nog te kunnen beschermen.
Overigens is de situatie er zeer ge
spannen. Men wacht op de dingen die
komenzullen. Maar beter is het op het
oogenblik ver van Madrid te zijn; daar
is het niet altijd veilig, zelfs niet voor
buitenlanders, die met een armband in
de kleunen van hun land de straat op
gaan. De regeering zegt hun wel be
scherming toe, doch de gemoederen zijn
er al te zeer verhit. 4
