ZIERIKZEESCHE
KIEUWSBODE
WOENSDAG 12 AUGUSTUS 1936
m OPOENOI
ZIERIKZEESCHE COURANT
De Kern
ABONNEMENT.
1797 - 1889
Prijs per 3 maanden f 1,50, buiten Zierikxee 11,80
Voor het buitenl. p. jaar f 10,—. Afzonderlijke
nummers 5 oent. Versohijnt dagelijks.
Tel. No. 32. Giro 137677
DirecteurA. J. DE LOOZE Uitgever-Redacteur: M J KOSTEN
Uitgave: N.V. ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE. ZIERIKZEE
92STE JAARGANG No. 13193
ADVERTENTIEN i
ran 13 regels 60 cent, ran 4 regels aa
daarboven 20 cent per regel. Reolames 40 eent
per regel. Bij eontraot belangrijke korting
Inzending op den dag ran uitgave vóór 10 uur
VERSCHEURD SPANJE
Vreemde oorlogsschepen
houden de wacht
Spanje, een wereldmacht, zijn koningen
heerschend over een groot deel van
Europa, in een tragisehen burgeroorlog
verzinken... Snel was de ;ojpkomst, ver
blindend voor anderen, maiar snel was
o.oik de (wleergaiooae nuaicht verdwenen
anderen trokken uit o,ver de wereld
zeeën en vernietigden de imperieele drom
men van Spanje's vorsten. Tipen kwaun
het verval met eenerziijds het teren Op
Ouden roem, anderzijds met zijn ver
stomping en verstarring, zijn istoiatie vian
het wereldgebeuren. Treffend voorbeeld
van een staat, die ziijn eigen levenswet
ten niet kende, die, bij1 de 'komst van
nieuwe cultuurmachten in de samenle
ving als gevolg der technisch-industrieele
omwenteling jn het Westen en langzamer
hand over de geheele wereld, geen iwlaer-
stand kon bieden aan de schokken, die
zlijn vermoeid gestel zioiuden treffen. En
van dez'e schokken is nu de tegenwoor
dige burgeroorlog een der ergste.
Spanje kent zijn levenswetten niet
Deze burgeroorlog is slechts een mo
ment; een dictatuur zlai komen; daar
na weer revolutie. Spanje kent zijn le
venswetten niet, en indien het dez'e ooit
leert kennen, zal het toch andere wegen
gaan. Moskou, weet dat en bereidt ziijn
kansen voor, zijn duivelsc'he scherpzin
nigheid 'proeft de goede momenten. Mos
kou parasiteert lop deze arme natie,
doch tusschen het ontstaan van en het
parasiteeren ojp een burgenopriog is een
gropt verschil. Dezie burgeroorlog zou
ook' Zijn ontstaan wanneer Moskou niet
Zijn afgezanten had gestuurd, Mussolini
en Hitier niet regeerden. Hij iw'as er
immers .al vojoir d'at men van bolsjewis
tische en fascistische dictaturen droomde;
in het begin der eeuw opstanden in
alle gropte steden!
De vloek der armoede
Daar is allereerst de vloek der armoe
de. Het verschijnsel der armoede is altijd
verstrekkend in Zijn maatschappelijke ge-
-üoigen. Ieder ipractisch staatsman W'eet
dat; tal van uitstékende studies 'bewijzen
traif. De gevolgen z'ijn vele en veelzijdig:
zioowlal voor den geest des volks als
vo-or de organen wan orde en gezlag
van den staiat. Sip an je heeft zich niet
van den vloek der armjoede hupnen be
vrijden, ten eerste doiOr gemis aan vol
hardenden ondernemersgeest, ten tweede
door de slechte 'bodemcondities van het
land. Het eerste is het ergste: de Mporen
beW|ezen, dat door irrigatiesystemen zeer
•veel <uit het land te halen is. Hier naderen
Iwüj een ernstig sociaal probleem: het
ontbreken van Voldoende sujperieure gees
ten, (Wellicht vootr een groot deel terug
te voeren lojp de enorme drainage v'an
het beste intellect der bevolking, van
de beste denkers en doorzetters, de
avonturiers en pioniers, in de periode
der ontdekkingen, Welke gepaard gaan
immers met immigratie en militaire ex
pedities in hieulwe en ongezinde stre
ken, voorts door drijVing van onderne
mende lieden van onder ras en tenslotte
de inquisitie. Een dergelijke achteruit
gang viain (de intellectueele en physiek'e
elite van een land is van ernstige be-
teekenis.
Staat en Kerk
Ernstig ,w|aren oiok steeds, bij aile po
litieke en finantieele moeilijkheden de
conflicten liepen diklwlijls (zieer hoog: zelfs
conflicten liepen dikwijlls zeer hioiog: zelfs
w|aren de religieuze congregaties een-
maiad verbannen. Dat Was in 1836, maar
!in 1851 Ward de oprichting van soimmige
orden tc'eer toegestaan en sindsdien groei
den ze Weer in aantal en macht, wat
gepaard gaande met haar vrijheid van
belastingplicht en haiar activiteit op clotm-
merciëel en industnïëel terrein, tot steeds
scherpere tegenstellingen met de burger
lijke ondernemers leidde. Een religieuze
macht, Welke laian eigen heil denkt en
sociale plichten verz(uimt, ondervindt daar
van op den duur de ernstige gevolgen,
oojk ai mogen misstanden in feite thans
niet meer in die mate bestaan.
De bergketens belemmeren
eenheid
Natuurlijke barrières belemmerden de
vorming eener nationale eenheid, een
Spaiansöhe gemeenschap; in elk' der ge-
biedsdeelen is het locale gevoel o ver-
li eersdhend boven het nationale, ziopals
vroieger elk pnzier provinciën eerst op
Zich zelf leefde en daarna voor de ge
meenschap der Nederlanden. Én hier p
Spanje z'ijn eeu'wen lang de scheidings
lijnen gehandhaafd gebleven: elk ge
biedsdeel ontwikkelde zlijn eigen sociale
en juridische systemen, zijn eigen tra
dities, taal, Zeden en gew(opnten, kort
om z'ijn eigen maatschappij. Al die tegen
stellingen tusschen steden en dorpen,
allerlei bevoorrechting vjain bepaalde ste
den, kerken en kloosters en den adel
oiok, ewike wij uit de West-Europeesche
geschiedenis 'kennen van enkele eèuWen
terug, Waren tot |0.p deZen tijd van in
vloed /op de geestesgesteldheid 'des volks
dat, tot overmaat van ramp, uiterst f
ring ontwikkeld is.
Zoo (Worstelt hier een volk -x
ver zlopi jwprstelen hier allen,
voikingsdeelen tegen elkaar,
Gixxoite staatkundige leiders zijn er roet.
Zwiarte of noiode dictaturen Zijn dc
ecnige uitklomst. In een land van ruim
20 millioen 'zielen, dat tolch Waarlijk
groot e geesten en kunstenaars heeft
voiortgebracht. Thans houden buitenland-
sche O|0)rlogsschepen aan zlïjh kusten de
Wacht
Het doodvonnis tegen
Edgar André
Het te Amsterdam gevestigde Centraal
Wuppertal Comité heeft den volgenden
open brief gezonden aan Hitier.
Excellentie,
Het is |0(ns ter oore gekomen,
dat de communist Edgar André door,
het „Hanseatische Oberlandesgericht" ter
dood is veroordeeld. Reeds van den aan
vang van uw regeering af, bevindt An
dré zich in de gevangenis, zoodat hij
onmogelijk iets tegen uw regeering kon
ondernemen.
Het vonnis is gegrond op de beschul
diging dat André de geestelijke vader
is (Intellektueller Urheberschaft) van han
delingen van anderen uit den tijd, dat
een grondwet gold, waartegen uwe Ex
cellentie is opgekomen. Volgens de toen
geldende wetten kon de thans ter dood
iveroordeelde André niet worden ver
volgd.
Het vonnis heeft derhalve volgens recht
en wet geen grond en is geïnspireerd
door het feit, dat de rechters politieke
tegenstanders zijn en is daarom zonder
twijfel een onjuist vonnis.
Volgens officieele gegevens heeft 99
pet. van het Duitsche v]o|lk Zich op 29
Maart voor uw regeering uitgesproken.
Geen regeering heeft tot dusver zulk
een meerderheid verkregen bij een uit
spraak van vertrouwen. Des te onbegrij
pelijker zou de voltrekking zijn van dit
vonnis.
Excellentie, in uw hand ligt het leven
en de dood van veroordeelden. De vol
trekking van het vonnis kan onmogelijk
zijn voor de veiligheid van den Staat,
wanneer 99 pet. van het volk achter u
staat. Indien u de wereld den vredq
wilt bereiden, brengt u dan eerst vrede
aan uw eigen volk!
Gedachtig aan de Olympische Spelen,
waar een vredelievende wedstrijd tus
schen de volkeren wordt gevoerd, vra
gen wij u een weerloozen tegenstander
te begenadigen.
DICTATOR
TEGEN WIL EN DANK
In Athene speelt (zliclh een prjopes afy dat
zeker niet imlet de plannen van den Kjoi-
nmg (oyereenkoimlt. Het demioic'ratisch-par-
lementaire regime in Grtüekenla|nd vloior
Geiprge II was niets anders dun de dicta
tuur van de politiek mlachtige partij der
VeniZelisten. Zij werd vervaogiefn dé,or
een .militaire dictatuur, wier dpiel het
was den Kiofning terug te roepen dn, die
haar beslissende inviioied verloer op het
loiogenblik, dat George II Griekenland be
trad. Zijn dioiel was de verzoening der
politieke partijen en een werkelijk oo|nsti-
tutiipneel, op demtoicratiséne grondslagen
gebaseerd regimle. Géneraal Kjotndylis, de
„Kjofningsmiaker", dié op grond vajn. Zijn
buitengew|0(ne bekendheid wat de bijnjnien;-
landsch-poilitieke verhoudingen van Grie
ken land de verwerkelijking' va|n dezie idee
met wantrouwen gadesloeg en mijniste'ns
v(oor een bepaalden overgangstijd eejn
streng autoritair regimle wenschte, en
viopr alles van eén onmiddellijke begena
diging van de Vemzelfistische rebelled
niets weten wilde, leed schipbreuk jop
den tegenstand viajn dén kioininig e|n (mloest
Zijn ambt als minister-president aap den
neutralen professor Demjertsis afstiaian.
De parlémtentsverkiezingen die deze uit
schreef, hadden tjoft resultaat, dat repu-
blikeinsche VeniZelfiisten ep lm|ojniarchale
anti-Venizelisten (ieder 130 zetels vlerkre
gen. Geen der beide partijen had d!us
de meerderheid, en do v|0(rming van ee|n
ministerie v|0|lgens parlementair recept
was (oinmiogelijk. Ook mislukte de poging,
een coolitie-imtnliisterie te vlormen, omdat
de innerlijke tegenstellingen der beide
groepen en door hen opgestelde voor
waarden niet te |0|verwinden Waren1. De
13 icoimlmunistische afgevaardigden echter
voor de vprlmling van een doorvoerijnjg van
hun loppositioneele politiek hebben zich
v|oiortdurend van de communistische hulp
in het parlem'ent bediend.
METAXAS
Er Zijn sedertdien herhaaldelijk Critieke
(oiogenblikken in de b i|nlmenlan\dsCh-ptolit ie -
ke ontwikkeling vian GrieQdepiilalnel voprge-
lt|0|mien. Bij de staking in Salo|ni'k|, enkele
imlaanden geleden, bleek reeds (dpifdielijk,
de invloed van Moskou.'
T|o|éh scheen imlen de situatie nog (niet
viopr Zoodanig; te houden, dat een ipgrij1-
pen gewen9cht wlas. In Maart via|n dit jaar
stelde de vriopgere Minister van Oorlog,
Papagois, den koning voor, het parlement
te |ointbinden ejnj dictatoriaail De regeerén,
pmldat hij meende, op andere wijZe de
pnrusthaarden in het Ipnid (niiet te kunnen
verstikken. Geprge II weigerde. Hij ge-
'oiofde inog altijd aan de mjogelijkheidi vian
dem|o|c'ratie in Griekenland. Het zag
'pen inaar uit, diat de nogj steeds Imlach-
mllitaire gnoiep een staatsgreep Zou
De den vpfst toegedane admiraal
\n verliet daarop imlet de vloot
'olmdat de schepen in gleviaj, van
een staatsgreep niet pan de leden der
militaire liga in handen Z0|Uden vallen.
Thans heeft George ji toidh tpit de dicta
tuur beslioten, olm' het land te redden.\ Zijn
persoonlijkheid en de autoriteit, die hij
Zidh in het Grieksche p;0|l£tieke leven heeft
vierworven, 'waarborgen echter, dat het
nu niet weer t)ot een ee)n|Zijdigie partij
dictatuur zal kjom'en. De toekomst van
Griekenland ligt daarin, dat eén. sterke
hand de in dit lantdi altijld' bijzjo|n|der hef
tige partijhartstjoicWten onderdrukt.
Kans op terugkeer van
het zomerweer
Na vijf dagen im|opi weer schijnt er
weer een kink in defni kabel te (k|o|mldn.
Biij het langzaam) naderen vah, een vlakke
depressie vanuit Frankrijk is de barioi-
mieter bij pns geleidelijk gedaald tot be
neden de 760 imtm, hetgeen i]n dön Zdmier
bij' O|0jstelijken wind op Zichzelf reeds
een kans |op onweer beteekejnt. Nu bpvelni-
dien het centrum' vian de depressie
Vlak bij' |ons land ligt, Imiet N.W. wind
Zuid-Engeland en Z.O. wijad bij' |o|nis, is
het piptreden van onweders gevplgd door
afkioieling Zelfs waarschijnlijk geworden.
De pnweerstoestand Zal zich in ver
band Imlet den geringejn gang die achter
deze depressie zit vanuit hét Z.W
langzaam' pver het land verplaatsen.
Hiet lomheil, dat aldus nadert, is echter
waarschijnlijk slechts vian tijdelijken aard.
De luc'htdrukverdeeling lover Europa blijft
een gunstiger beeld vprimlen dap in de
vprige periode. Over de OostZee ligt
thans een gebied van hpoge|m druk, ter
wijl pok over de Kanaalstreek de lucht
druk achter de pnweersdepressie aan het
stijgen is. Er is dus kans pp Westelijken
tioft Noordwestelijken wind als de on'wle-
ders gepasseerd Zijn. Daarbij w|0|rdt het
dan frisscher, dpch waarschijnlijk trekt
vervplgens het gebied van drukstijiging
uit het Z.W. (ook over ons land' heen, (zlcio-
dat dan na één pf twee dagefn d!e Wind,
weer naar Zuidelijke richtingen terug
draait en de temlperatu(ur weer stijgtt.
Vliegtuigaankoopen voor Spanje
De heer Schalker stelt vragen
De heer Schalker, lid der Tweede Ka
mer, heeft aan den minister van Jus
titie gevraagd:
Is het den minister bekend, dat hier
te lande verblijft een Spanjaard, zich
noemende Morenos of Morenas, die, ten
behoeve van de tegen de wettige Spaan-
sche regeering rebelleerende militairen
aldaar, gepoogd heeft vliegmachines bij
de K.L.M. aan te koopen en naar Spanje
te doen vervoeren?
Is den minister bekend, dat na het
mislukken van deze poging door het
tijdig ingrijpen der regeering, bedoelde
Spanjaard zich naar Engeland heeft be
geven, teneinde aldaar met hetzelfde doel
K.L.M.-machines, die verkocht zijn aan
de British Airways of aan deze ver
kocht worden, van deze laatste maat
schappij terug te koopen?
Is den minister bekend, of de in de
vorige vraag bedoelde reis is onderno
men met medewerking van verantwoor
delijke personen in het bestuur van de
K.L.M.
Is de minister bereid, in overeenstem
ming met de herhaaldelijk door de re
geering bij uitzettingen van vreemdelin
gen gegeven motiveering, dezen vreem
deling, die in Nederland materiaal voor
het voeren van een opstand tegen het
wettig gezag in Spanje komt koopen,
onmiddellijk uit het land te verwijderen
als zich schuldig makende aan politieke
werkzaamheid, en maatregelen te nemen,
dat rechtstreeks mpch zijdelings van
uit Nederland hulp wordt geboden aan
de in opstand zijnde Spaansche fas
cisten?
Het onweer van Dinsdag
Veroorzaakt verschillende
ongelukken en branden
Het loinweer, dat gisteren over ons lamd
heeft gewoed, v'eroorZaakte iop vele plaat
sen lomgelukken ep branden» terwijl in
enkele streken de bui gepaard ging m'et
wervelwinden.
In den G |o e s ich e n polder, is de 24-j.
C. Zandee, die aatn het plioiegten was, tij-
Verscheurd Spanje. Vreemde
kruisers aan de kust houden
de wacht
Metaxas dictator tegen wil en
dank
Vliegtuigaankoop voor de
Spaansche rebellen
Een journaliste op jacht naar
nieuws in Noord-Spanje
Kans op terugkeerend zomer
weer
Het onweer van Dinsdag ver
oorzaakte vele ongelukken
Weinig verandering
Barometerstand van hedenmiddag 2 uur.
dens het loinweer, dopr den bliksem' ge
troffen en gedopd.
Tijdens het hevige |o|nweer, dat zich
boiven Ani1 sterdam ontlastte is in dep
Gr op ten iJpolder, de olieventer W. Meijns
uit Zaandialm' dppr den bliksem getroffen.
Meijns reed pip een rnipitprbakfiets, die
iirtet bussen petroleum geladen was, toen
ploitseling een felle schicht dopr de lucht
schopt on hem' doodelijk trof.
Als vrouw op jacht naar berichten
Passen-misère
Wie in den Spaanschen burgeroorlog
de overwinning zal behalen, laat mij op
het oogenblik onverschillig. Ik wil sla
pen, een week lang slapen. Deze be
hoefte aan slaap is overheerschend, en
de reactie van mijn zenuwgestel en mijn
lichaam op een berichten jacht van elf
(dagen in een Fransche taxi door het
centrum van het gebied van den burger
oorlog. In dezen tijd, dat ik als corres
pondente ik was de eenige vrouw\
onder zoo vele mannelijke collega's
onderweg was om het bloedigste hoofd
stuk in de geschiedenis van Spanje te
schilderen, heb ik héél wat keeren voor
mijn leven moeten loopen, in kelders
,mpeten vluchten, omdat de vliegtuigbom
men links en rechts uit den hemel neer
vielen, in mijn auto moeten neerhurken,
terwijl verdwaalde kogels van communis
ten om mijn ooren floten.
Het moeilijke baantje
Wat ik mij echter het langst herinne-
rèn zal, is de ontzettende afmatting, die
mij overviel, nadat ik eindelijk dien hek
senketel verlaten had. Ik herinner mij
©ogenblikken, waarop het mij volkomen
koud liet of Ik door een kogel getrofi
fen zou worden of niet. Ik was te>
zeer vermoeid om vrees te onderving
den. Het was zwaar werk voor ons
journalisten. Wij moesten ver rijden, voor
we onze berichten telegrafisch of tele
fonisch aan onze kranten konden door
geven. En over wat voor wegen! Op
iederen rechten, vlakken weg volgt in
dit land, onverschillig in welke richting
men zich wendt, een bergachtig deel,
vol steile hellingen en gevaarlijke boch
ten. Het zal lang duren, voor ik deze
wegen vergeten ben.
Geen communicatiemiddelen
Teruggekeerd voelden we ons in het
Fransche grensstadje Hondaye altijd als
herboren, aan het leven teruggegeven. In
de vroege ochtenduren echter heette h|et
zich opnieuw klaar maken voor het ver
zamelen van berichten over bloedige ge
vechten of interviews met militaire en
burgerlijke autoriteiten. In onze vage
schattingen van den tijd, die onze zwerf
tochten door het Noordelijk strijdgebied
zouden duren, moesten wij ook den te
rugkeer naar het Fransche gebied in re
kening brengen; wij lqo)nden er inauwie-
lijks op rekenen, een koerier te vinden,
die bereid was, onze berichten naar het
dichtst bij zijnde Fransche grensstation te
brengen. In deze gevallen en deze
kwamen het meeste voor bleef ons
niets anders over dan ieder nieuwtje
'zelf (oiver de grens te brengen.
Journaliste en vrouwelijke koerier
j Behalve mijn auto heb ik nooit een
andere verbindingsm|o|gelijkheid met die
buitenwereld gehad. Ik ben niet slechts
correspondente, maar ook koerier ge-
weest. Ik en mijn collega's brachten her-
j haaldelijk brieven en boodschappen van
buitenlandsche vluchtelingen over, die we
gens de onderbreking van het spoorweg
verkeer in het een of andere hotel in
een Spaansche stad gestrand waren. Door
buitenlanders en Spanjaarden werden ons
steeds de Fransche kranten, die wij mee
over de grens brachten, uit de handen
gerukt. De menschen, die Ijonderden of
duizenden kilometers aan den anderen
kant van de Spaansche grens leven, zijn
beter over de Spaansche gebeurtenissen
geïnformeerd dan de Spanjaarden, die
dikwijls slechts enkele kilometers van het
gebied van den strijd verwijderd waren.
Passen-misère
Tot de verschrikkingen van het reizen
behoorden ook de onophoudelijke onder
handelingen over een vrijgeleide en een
pas, zonder wélke men in het Spanje
van den burgeroorlog geen stap kan
doen, zonder zijn leven te wagen. Op
de kruispunten der rijkswegen, voor de
stations, aan hel begin van ieder dorp,,
staan wachtposten, groepen van 5 tot
10 man. Enkele dragen de grijsgroene
uniform van de Guardia Civil, anderen
weer de uniform van het staande leger,
maar verreweg de meesten zijn vrijwil
ligers, die de geweren aan riemen over
de schouders draagen. Ik heb op mijn
tochten enkele communistische vrijwilli-
gersposten ontmoet, die mij met de re
volver in de vuist den weg v'ersperden,
drc-igend en zenuwachtig mijn papieren
opeischten, ieder oogenblik gereed, om
bij de minste verdachte of verkeerd uit
gelegde beweging van mijn kant van het
wapen gebruik te maken. Aan ieder kw&m'
volgens zijn meening de machtsbevoegd
heid van een generaal toe en ieder
was ook inderdaad heer over mijn lot
en mijn plannen.
