ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
DINSDAG 11 AUGUSTUS 1936
OPGENOl
ZIERIKZEESCHE COURANT
DE SPAANSCHE BURGEROORLOG
De Kern
ABONNEMENT!
1797 - 1889
Prijs per 3 maanden 11,50, bniten Zieriksee i 1,80
Voor het bnitenl. p. jaar f 10,—. Alxonderlijke
nummers 5 oent. Verschijnt dagelijks.
Tel. No. 32. Giro 137677
Directeur: A. J. DE LOOZE Uitgever-RedacteurM J KOSTEN
Uitgave: N.V. ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE, ZIERIKZEE
92STE JAARGANG No. 13192 I
ADVERTENTIENi
ran 13 regels 60 oent, ran 4 regels
daarboven 20 oent per regel. Reolames 40 oent
per regel. By oontraot belangrijke korting
Inzending op den dag van uitgave vóór 10 uur
Saint Jean-de-Luz, 10 Aug.
Prachtig strekt het sitrand van Sain!t-
Jean-de-Luizl, dat beziaaid is imlet veelkleu
rige tenten, zich aan de baai vafti den-
Zelfden .naanv in hel Raskische lalnjd uit.
H|oiog boven het strand loopt de proim'e-
nade, aan beide (Zijden begrelnisd (d|o)or
schitterende tamarinden. Op het strand
weimlelt het van menschen, pp de boule
vard van elegante autjoTs op het wiater
van kana's en Heilbootep.
Een |oingewone|ni, tragisc'hen achtergrond
v|opr dit Imtomdaimie doen e|ra laten vormein
de 'grijze [miassa's van de i,n de baai an
kerende loprlogisschepen.
Oorlogsschepen in zicht
Voortdurend liggen een Fransche ka
nonneerboot e,n een Fransche torpedo
jager in de haven vioior anker. Bijiaai dage-
lijks verschijnt ini den (namiddag een
vreemde oorlogsbodem aan den horizSont.
De havenautoriteiten varen hem tegemoet:
en 'Iiqodsen hem' in veilige haven. Nu, eejjs
is het een Armlerikaansche kruiser, dan
weer een Bngelsche torpedojager of oioik
wel een onderzeeboot, die met zijn
smalle, dicmkere silhouetten een vreemd
contrast imlet de niet veel kleinere plezier
jachten vormt.
Zeer snel verbreidt het gerucht, dat
opnieuw vluchtelingen het gevaarlijke
Spanje hebben verlaten, (ojm1 op FralnjSdhen
b|0|dem' toevlucht te 'zoeken. Een bonte
menigte vluchtelingen, die reeds is aa|n-
gekloim'en, verzamelt zich in de grootste
(opwinding op de kade. Zij vormen ec|ti
haag, waardiopr bepakte en béZakte vluch
telingen aan lalnd gaan. Wachtende vbciu-
wen vallen hun ima(jine(n pim den hails,
kinderen worden gekitst *efn' ernstige imfein-
nen begroeten hcjn vrienden1 miet een veel-
Zeggenden handdruk.
Aan de grens
De elf kiliqmieter naar Hendaye, het
Fransche grensstation, worde|n per auto
in enkele minuted! afgelegd. In de vlerte
strekt Zich de bergketen van het Guade-
Loupe-gebergte uit. De prachtig gelegen
loiude stad Irun doet van hier uitj vrienldle-
lijk aan. Maar de treinen stoppep in het
statiion te Hendaye en kujnnein niet verder.
Wij rijden weer terug en kiojmbn aap
de brug, die het vredige Frankrijk van
het Oproerig Spanje scheidt.
De_ Fransche grensposten mlag mdn
slechts rhoit op 100 im'eter naderen. Of^ deZe
dioor militairen bewaakte plaats verzame
len zich de imwjo'ners ep op sensatie be
luste gasten. Het kan niet uitblijven, dat
bij een dergelijke verzameling politieke
debatten |opvlam'men. De verklaringen van
de Franschen Zijn heftig ge|nioieg. Een
groep, die klaarblijkelijk het Fronte Popu
laire aanhangt, befqogt met enthousiasme
viopr z1j:n partijgenooten aap de andere
Zijde van de grens. Zij vlooien, dat kie
strijd van de Republikeinsche Spanjaar
den |oiok hun strijd is. Even enthousiast
treden de tegenstanders |op. Merkwaardig
doen de woorden van d:ie miepschen aan.
De argumlenten, die men hloprt Zijn ino'ch
nieuw, noph overtuigend; €(u Zoo neerrit
het debat, als iz|qo menig ander, zlonder
resultaat een einde.
Voor drie francs, vijf minuten oorlog
Op den terugweg hopden we een paar
honderd imieter adhter de grens op een
hoogte halt. Een lieflijk landschap strekt
ZiiCh vjopr onze blikken uit. Vopr ons ver
heft zich een ongeveer 1500 Meter hoog©
berg, de sitad Irun is 'van hieru.itj vjojlklolm'en
te Zien. Rechts strekt zich de Zee uilt
en links 'Ziet jmlen de bebpjschte hopgtep
der Pyreneeën een heerlijk lapdsc'hap.
Maar niet de s'öhjopmheid der omgeving
treft onze 'belangstellende blikken; 'wlij,
Zoeken de plaats van het geschut en de
dicirpen, waar de granaten ipv'allen. Met
het blppfe oog kan men niet veel pjnder-
scheiden. Er is echter vppr geizprgd, dat
Imien beter izien kan. Epp jongen vpn on
geveer 15 jaar staat na,ast een fonkel
nieuwe verrekijker. V|oio,r drie francs pilag
mlen vijf minuten zien. Dopr de verrekij
ker kan Imlen vpjlklomen de krijgsverrich
tingen gade slaan. Smartelijke herinnerin
gen 'viopr hen, die reeds eenm|aal dep
oprlog hebben im'eegemaakt, rnlaar ook
- vjop r hen, die het wreede speel voor de
eerste !m!aal beleven.
De philosoof
Achter iz'ij'n toonbank j,n Zijp kleine her
berg staat een waard, die Jmjet v)0|lkomen
gemioiedsrust Zijh bier, wijn en aperitiefs
schenkt. M:et philosolphisttoe 'kalmte iaat
hij de debatten piver zich heen gaan.
die Zijn gasten in alle ppjlitieke sehakee-
ringen viopr hem1 uitvechten. Hij' kept de
grens; hij heeft twintig jaar in Spanje,
in San Sebastiaam gewoppd, eP leeft nu
;op dezelfde w'ijZe 'hier. De jpolitiekp'plnder-
werpen raken hem! slechts in zjoioverre,
als 'zijn eigen persppn ermee gebaat is.
Zijn gedachten hpiuden zich slechts bezig
tmlet het 'grensverkeer en het geldwisse-
len. Het interesseert hem' slieehts '8e boto
ren, dat imlen in Saijiat Jea|n-de-LuZ minder
peseta's 'viopr een franc krijgt dan hij
des /mprgens in Hendaye gekregen had.
Bestaat neutraliteit werkelijk
Het initiatief van den Staat
schiet tekort
Men late zich niet dopr schoone woor
den en plechtige verdragen piver harde
feiten bedriegen. Evenimjjn, als het moge
lijk was, gedurende den Italiaansch-Abes-
sijnschen oorlog, de sancties ook maar
bij benadering dopr te zetten, ofschoon
ruim' 50 landen zic'h daarvoor in Gepeve
bereid verklaarden, evenmin Zal het ge
lukken thans in het Spapjnsclh cppfliCt
een voilko'mien neutraliteit te g'arap'dep-
ren.
Er zijn tlI. twee vprmlen vap neutrali
teit. De Staat kian weigeren aan de
Spaansche regeering, dan wel aa|nl de
rebellen leveranties te doien. Maar de
Macht van den Staat eindigt daar, waar
de im'aüht van den particulier begint; met
andere woorden de regeeringiep kunlnon
wel doorzetten, dat de door dien Staalt
gecontroleerde bedrijven geenerlei wa
penleveranties aan Spa|nje Iziullen dpien,
imlaar de particuliere industrie kan pp
haar beurt leveren aan wie zij! wil. In
Engeland b.v. kan het niemland wjotrden
Verboden en een Europeesch peutrali-
teitsverdrag IzpP daaraan niet het minste
kunnen verapderen a;a|u een particulier
Zooveel vliegtuigen vppr zijh „privé ge
bruik'' te verkoppen, als hij' verlangt en
betalen kan.
Olie de zenuw van den oorlog
Een van de belangrijkste artikelep vopr
den jqorlog en den burgeroorlog iini den
tegenwoprdigen tijd is plie. De oliepro,-
ductie is echter niet in handefh' van; stiaaPs-
bedr'ijven; alle gropte olielm'aatschappijen
Zijn particuliere ondernemingen, die in
werkelijkheid aan ieder verkpopen, die
(mlaar betalen wil. Oo|k in den Spaapschen
burgeroprlog is de toestand Zoo, dat
hoogst waarschijnlijk die partij Zal win
nen, die pver de grootste voorraad olie
beschikt. Want wat baten alle vlieg|tui-
jgen, vrachtautjOj's, pantserschepen ep taink^,
wanneer de grondstof pnitbreekt, die de
Upofboren aandrijft?
De voornaamste leverancier van Spanje
is sinds tientallen j,are(nl de Standard! Oil.
Goimp. Terwijl de diplomaten beraadsla
gen, bo,e de neutraliteits-dausule er zal
uitzien, verkoppen de Spaansche f'ili,ale|ni
hun (ojlie aan ieder, die komjt en geld laat
Zien. En terwijl de regeeringen plechtig
verklaren, dat Zij' geen der partijen zul
len pndersteunein', duiken in alle gropte
vliegtuigen- en autojfabrieken heerep op,
die vppr hun eigen behoefte een half
doiZijm of een dozijn auto's of vliegtuigen
bestellen en tegelijkertijd daarvpor de
pilptan en chauffeurs in diepst neim'ein.
En kan een stapt iets er tegefn; pndec-
nPmlen, wareneer binnen de landsgren
zen particulieren jof particuliere organi
saties pinder hun leden gelde(n; inZamcleim
en dit geld dan ergens naar het buiten
land sturen?
Op geen enkele wijZe kan eetn staat dit
verbieden.
Er is gebleken, dat de Sancties slechts
een abstract begrip vpprnpm. Met net
wpord neutraliteit is het al nielt anders.
Portugal en Spanje
Bevreesd voor zijn koloniaal bezit
De republiek Portugal is uit hoofde
van zijn ligging onmiddellijk bij de Spaan
sche gebeurtenissen betrokken. Het land
heeft slechts één grens, deze grens, die
bijna 1300 K.M. lang is, is die met}
Spanje. Zonder het onderhoud, dat de
minister van Buitenlandsche Zaken van
Portugal, Monteiro, met Eden had en
dat het belang van de kwestie nog eens
onderstreepte, wist men toch reeds, dat
niet slechts Portugeesche, maar ook bui
tenlandsche belangen bij de gebeurte
nissen in Spanje betrokken waren.
Aanvankelijk sympathie voor
de opstandelingen
De positie van Portugal tegenover
Spanje was in de laatste jaren niet bui
tengewoon gunstig. Portugal heeft een
militaire dictatuur, de parlementaire
staatsvorm is er reeds lang afgeschaft
en het hoofd der regeering is de lange
en eerzuchtige, vroegere professor uit
Coïmbra, Oliveira Salazar. Portugal is
is derhalve een autoritair geregeerde
staat.
Dit feit alleen zou reeds voldoende
zijn om Portugal de zijde der opstandige
generaals Franco, Mola en de Llano te
doen kiezen. En here lijdt geen twijfel,
dat in de eerste dagen van den opstand
de openbare meening inderdaad op de
hand der anti-republikeinen was. Nu moet
men weten, dat Lissabon sinds de over
winning der linkschen in Spanje de voor
naamste emigrantenpl^Sts voor de Spaan
sche rechtsChen is. Van hieruit (werden
Generaal Cabanellas,
de president van de voorloopige natio
nalistische Spaansche regeering.
door een deel der vluchtelingen politieke
betrekkingen opnieiuiW„aiaingeknioiolpit, ter
wijl een ander deel zi-:h, rustig met zijn
eigen zaken bezig hield.
De situatie scheen dus gunstig genoeg,
dat de Portugeesche openbare meening,
haar sympathie voor de tegenstanders
van de huidige Spaansche regeering min
of meer openlijk toonde, temeer, daar
er geen twijfel bestaat, dat een verdere
verschuiving naar links in Spanje over
korten of langen tijd ook op de po
litieke constellatie in Portugal haar in
vloed moet uitoefenen.
De definitieve keuze van Portugal
De stemming sloeg evenwel om op het
oogenblik, toen na de eerste dagen van
den opstand duidelijk werd, dat de Spaan
sche burgeroorlog een gebeurtenis van
internationale beteekenis werd, waarvoor
zich de groote mogendheden ernstig be
gonnen te interesseeren, en het gevaar
bestond, dat de Spaansche burgeroorlog
wel eens aanleiding tot zeer ernstige
conflicten zou kunnen worden.
Wat in het bijzonder Portugal geprik
keld heeft, is het feit, dat tengevolge van
den burgeroorlog de bezetting van
Spaansch-Marokko door generaal Franco
is hier het criterium door bepaalde
kringen het koloniale vraagstuk weer is
aangesneden en wel met een vooruit
zicht, dat in hooge mate ongunstig voor
Portugal is. Het onderhoud, dat de Por
tugeesche minister te Londen met voor
aanstaande persoonlijkheden had, gold in
eerste instantie de vraag, of Engeland
bereid zou zijn, het koloniaal bezit van
Portugal te Igarandeeren. Deze garantie is
toiegez'egd, Iwiant ipok Engeland heeft er
belang b'ij:, d'at de machtverhoiudingen
ro,nd de Middellanldische Zee niet te
zlijnen ongunste IgoWijztigd wjolrden.
Portugal is dus, al hoewel het in geen
geval met de tegenwoordige Spaansche
regeering sympathiseert, uit zuiver po
litieke overwegingen wel gedwongen,
zich ten opzichte van Franco en de
overige opstandige generaals de grootste
reserve voor te behouden, alleen al van-
itrege het feit, dat dezen er schijnbaar
op uit zijn, het Portugeesche koloniale
bezit als een soort van ruil-object aan
te bieden, voor het geval, dat zij er in
slgaen de macht te veroveren en een
geregelde militaire dictatuur in Spanje
te vestigen.
De Abessijnen profiteeren
van den regentijd
De Italianen lijden vele verliezen
De positie van de Italianen in Abes-
sinië 'begint hoe langer htoie moeilijker
fte lw|brden. Hoewel er geen nauwkeurige
differs (over bekend tzfijln, is er reden aan
te nemen, dat de Itadiaansohe verliezjen
Van mat den 'val van Addis Abeba grooiter
aijn dan die da,arvoiOir. Ook op het oogen
blik' is er geen georganiseerde Abessjijn-
sohe tegenstand. De Abessijnen vpieren
edhter een izjuivere guerrilla. Zij vallen
met ige'wlapende bonden de Jtaliaansdhe
stellingen en posten aian en trekken ziclh
dan snel teriug niai den Italianen vrij
aanzienlijke verliezen te hebben toege
bracht.
Sedert het vertrek van maarschalk Ba-
dogliiOi heeft maarschalk Graziiiani de lei
ding van de Zaken in AbOssinië in han
den. Graziani heeft een gno|0|ten roep
als een kOiloiniaal administrateur, maar
tot dusverre is hij met het „pacifeeren"
van Abessinië nog niets opgeschoten. Dit
deden de Italianen in Lib'yë met sucices,
doioir een massale exedutie. Sommige ge
bieden van Libyë 'werden „gepacificeerd"
doioir het grootste ^gedeelte der mannelijke
bevolking neer te schieten. Dezb methode
ging in Libyë, dat 'zeer dun bevolkt
is, IWel op, doch Abessinië telt 12.000.000
en om hiervan een z'oo groot gedeelte
te verdelgen, dat een resultaat merk
baar zou zijn, is klaarblijkelijk niet te
doen.
Het snelle succes van de Itallianen
(w|as vdoir een groot deel te danken
aan de organisatie van fwlegen- en brug
genbouw'. Deze organisatie staat tegen
over de taak om het land beziet te
holuden, vrijwel machteloos.
Oe rails van de spoordijk! Addis Abeba-
DsjibOluti Iwloirden ieder oogenblik opge
broken en hierdoor is dezb belangrijke
De Spaansche Burgeroorlog
woedt onverminderd voort
Olie, de zenuw van den oorlog
De Abessijnsche strijd leeft op
Portugal bevreesd voor zijn ko
loniën
De schatkamers van Amerika
Rie Mastenbroek eerste 'op de
100 M. vrije slag
Onweersbuien I
verbindingiSWleg veel van zlijn put kwijt.
Het onderhioluden van Verbindingen langs
de Iwegen is verder b'ijzlonder moeilijk.
Het militaire oppercommando te Addis
Abeba heeft de laatste (wieken verschei
dene strafexpedities |uitgez|onden, dpieh
dezie zijn alle teruggekeerd, zonder den
vijand zelfs maar gezien te hebben. De
Italiaiansche voorposten staan steeds
bloot aian A'bessijmsche aanvalllen en de
verliezjen, die de Italianen de laatste
(wieken hierbij geleden hebben, z'ijn zeer
gropit.
HET CONFLICT IN PALESTINA
Als een sprookje uit de 1001 nacht
Koning Abdullah
Vele verhalen, die Scheherezlade ge
durende „DuiZend en een Nacht" 'haar
heer en gebieder vertelt, handelen o(ver
den vader en z'ijn drie zonen. Steeds
luteer is het hetz|elfde: de drie nazaten
kunnen het niet eens (wforden piver de
testamentaire beschikkingen van den va
der; zTij spreken af, dat de lu'aardigste
van hen erfgenaam (zJal zijn.
Een dergelijk sprookje ,uiit „Duidend
en een Nacht" 'schijnt de geschiedenis der
drie koningsbonen FaisoiL Ibn Hussejn,
Ali Ibn Hussein en Abdullah Ibn Hussein
te zijn, die in Mekka, laiajn het hof van
den Koning van Hedjias (opgevoed Iwjörden.
De drie broeders gelijken in karakter
niets op elkaar. Ali, de oudste, is d;k
en gezlet, ondanks Zijn nog jonge jaren.
Hij' Zit urenlang in een schaduwrijk
hoekje te peinzen en te ronken. Faisal
daarentegen is het type van den echten
Bedoieïn. Hij is gropt en slank en van
een indrukwekkend voorkomen. Abdullah
tenslotte is weer logger, een woeste
„Drauiganger", die zich onophoudelijk in
wespennesten steekt en meermalen ter
nauwernood laiain den dood ontsnapt is.
Hij' is Zijn heele leven onder de gedachte
gebukt gegaan, dat Zijn broeders oiuder
zlijn, en dus meer recht hebben om
troonopvolger te worden dan hij.
Abdullah in de „Gabbuh"
Hussein, de vader, doet iailles, iom de^e
tegenstelling nog te versterken. DeZe,
een eerzjuchtige en wantrouwende pude
heer, iwil Zijn zonen tegen elkaiar uit
spelen, pjpdat Zij niet op de gedachte
komen, zich tegen helm te vereenigen.
In (Mekka IwPrdt Hussein gehaat. Hij bult
de vrome, Mioihammedaiansche pelgrims
op schaiamteloozie Wijze pit en hij re
geert Zijn land ials een Ware tyran. Wie
zijn bevelen niet gehoorzaamt, wordt in
de „Gabbuh", een vochtig, onderaardsc(hl
vertrek gevangen Igezlet.
Abdullah is de eerste, die het wiaiagt,
tegen den despotisehen vader in ppstahd
te 'kömer, (Met behulp van enkele vrien
den bevrijdt hij de gevangenen en haalt
Zich zoodoende het misnoegen van zijn
vader op den hals, die Zijn zopr tot
straf een miaand in de „Gabbuh" laat
werpen Daar moet 'hij blijven t«ojt eenige
hoogv aardiigheidsbekleeders den strengen
en harden vaider weten te overreden.
Als de konir.gsztoon de „Gabbuh" ver"
laiait, Ziet hij er net zooi uit ais die
ongelukkigen, die (hij eens 'bevrijdde. |M,a|a'r
in de'-i donkerei kerker is het plan ge
rijpt, dat (hij zich eens o|p zijn vader
Zal Wreken! Voorloopig onderneemt Ab
dullah niets meer tegen Hussein. Er fs
een schijnbare verzjoening toit stand ge-
kpiinen, welke aanleiding is voior een
grooit feestmaal waarbij de palmwijn in
stroO'men vloeit.
Lawrence, student uit Oxford'
De wereldopiriog (geeft Abdulllah gele
genheid, 'zich (militair te onderscheiden.
Ma,ar oioik! hier is hij weer in het na
deel. Broeder Ali wprdt (opperbevelhebber
van het Bedoeïnenleger iyan Hedjas
Faisal, de andere broeder, sluit vriend
schap met een jongen „student" uit
Oxford, met een hoiéking jgezlicht en dwin
gende igrijZe oiogen, die zich eenvoudig
Lawrence laat noemen en met zlijn
vriend Faisal nog eens wereldberoemd
wordt.
Als de oorlog is afgeloopen, wordt de
büit verdeeeld- Ali zal de opiv|Oilger van
z(ijn vader in (Mekka worden; Faisal en
Zijn beschermer Lawrence trekken langs
een o-verwinningsweg, die met 23.000 ta
pijten belegd is, naar Damascus o|p', waar
een deputatie vpn inboorlingen den Hasj-
mitenz|on|n plechtig tot Koning van Syrië
uitroept. En Abdullah? Krijgt hij dan
niets? Bijna Ziet het er zooi naar uit!
Reeds staat hij op het Iplunt zich naar
Engeland te begeven, om op 'n Engelsch
landgoed de rest Zijner levensdagen met
goifspel door te brengen.
Tenslotte blijft er vopr Abdullah nog
een stukje over. Aan gene zijde v,an
den Jordaan heeft Engeland een klein,
Zelfstandig 'mandaatgebied gesticht, dat
Trar.sjordanië heet. Het land is betrek
kelijk onvruchtbaar en het telt nauwe
lijks 30.000 inwoners. Van de 'wiatrme, ver
laten stad Amman moet Abdullah Emir
hlorden. De beide broeders krijgen het
te kwaad en lachen hardop, als hij van
z'ijn „rijk" spreekt. „Arma Abdullah", be
spotten Zi, hem. „Natuurlijk is hij weer
op Zij neus terecht gekomen".
Wordt hij Koning van de Levant?
Hpe spoedig werden de rollen omge
draaid' Faisal wordt dopr id'e Franschen
Uit Damascus verjaagd en krijlgf na ,veei
smeekbeden, in de plaats van zijn ver
loren trp|oin, de heerschappij over Irak.
Koning Hussein wofrdt door Ibn Saoed
Uit (Mekka verdreven en ook Ali moet
vluchten. En waar men wieer bij1 elkaar
komt Aan het hof van „Assdheppes"
Abdullah van Transjprdanië. Nu is iopk'
Zijn uur igbkpmen, om zich te wreken.
Enigeland, djat met den nieuwen heer-
scher van Binnen-Arobië, Ibn Saoed, lie
ve*- goede vrienden blijven wil, verlangt,
dat Hussein verbannen fw|ordt. Tevergeefs
smeekt, do pude man Zijn zppr hij hem
te mogen blijven, hem tegen Zijn tegen
standers te verdedigen. Abdullah is niet
te vermiurwen. Hussein imoet vertrekken,
naar Cyprus. De gerechte straf vopr hem,
die gedurende tientallen van jaren on
heil en ellende heeft gebracht.
Abdullah wordt echter steeds mach
tiger. Zijn land is slechts klein, doch het
is vopa' de Engelsohen pp hun grooten
weg naar Indië van niet te onderschatten
beteekenis. De havenplaats Akaba in
Transjordanië zal eens even belangrijk
ais Alexuindrië (wlorden. In het land van
Abduilah worden nieuwe woningen ge
bouwd, een leger wordt gevormd en
Abdullah's macht en aanzien stijgen.
In Zijn. paleis te Amman, ontvangt Ab
dullah, gekleed in een witte buxnoes,
de laatste dagen belangrijke gasten. Mis
schien wordt (hij Koning van een groot
Arabisch rijk, dait Zich van Palestina tot
Syrië uitstrekt.
