ZIERIKZEESCHE
KIEUWSBODE
SEIZOEN n
OPRUIMING
ZATERDAG 25 JULI 1936
OPGENO'
ZIERIKZEESCHE COURANT
Fa. Johs. den Boer
De Kern
ABONNEMENTi
Prijs per 3 maanden f 1,50, buiten Zierikaee 11,80
Voor het buitenl. p. jaar f 10,—. Alxonderlijke
nummers 5 cent. Versohijnt dagelijks.
Tel. No. 32. Giro 137677
1797 - 1889
Directeur: A. J. DE LOOZE Uitgever-Redacteur: M J. KOSTE Hl
Uitgave: N.V. ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE, ZIERIKZEE
92STE JAARGANG No. 13179
ADVERTENTIEN i
ran 13 regels 60 eent, ran 4 regels an
daarboven 20 eent per regel. Reolames 40 oent
per regel. Bij eontraot belangrijke korting
Inzending op den dag ran uitgave vóór 10 uur
DE SPAANSCHE OPSTAND
Volslagen anarchie Smeulende
kerken en gewapende jeugd
Hoe ernstig de toestand in Spanje
moet zijn, blijkt wel het duidelijkst uit
het feit, dat de vreemdelingen langs
alle mogelijke wegen het land verlaten.
En dat onder deze vreemdelingen zich
consulaire ambtenaren bevinden onder
streept den ernst der feiten.
Spanje verkeert in volslagen anarchie!
De berichten van de elkaar bekampende
partijen spreken elkaar zooals dat bij
oorlogvoerenden gebruikelijk is steeds
tegen, zoodat men tot nu toe in West-
Europa niet kan beoordeelen, wie nu
aan de winnende hand is. Echter drei
gen in de gebieden, die nog in de
macht der regeering zijn, de anarchisten
en communisten de overhand te krijgen.
Het gezag der plaatselijke autoriteiten
verdwijnt. Overal knallen de schoten;
overal vloeit burgerbloed. Bomaanslagen
en kerkbranden zijn aan de orde van
den dag.
Onder deze omstandigheden is het be
grijpelijk, dat generaal Franco, de op
perbevelhebber der rèchtsche strijd
krachten, vol goeden moed blijft.
Een indruk uit Barcelona
In de Catalaansche hoofdstad, Bar-
colona, is de militaire opstand bedwon
gen, maar de wanorde, het verbranden
van kerken en kloosters, het plunderen
van magazijnen, duurt voort.
Barcelona heeft nu den treurigen roem,
om na jaren lang de stad te zijn ge
weest van welke men beweerde, dat
door de grootere beschaving der be
volking, geen kerkschending mogelijk
was, in twee dagen alles wat tot nu
tóe in Spanje op dit gebied is ge
presteerd te overtreffen. Op sommige
plaatsen is een geheel huizenblok mee
vernietigd, met winkels en al.
Intusschen viert de gewapende jeugd
hoogtij en terroriseert al een beetje de
stad. De voedselvoorziening is nog eenigs-
zins gehandhaafd. Banken zijn gesloten^
Vele groote gebouwen zijn eenvoudig
gerequireerd door de arbeiderscomitié's.
Zullen zij naderhand deze gebouwen
ontruimen? Auto's van landgenooten en
vreemdelingen worden nog steeds zon
der een i ge order van de autoriteiten
door de arbeiders uit de garages ge
haald.
Het beeld van Barcelona is eigenlijk
zoo: smeulende kerken, vensters en bal
kons met witte lakens, stukgereden auto's
aan de kanten van de wegen en straten,
die onveilig worden gemaakt door wild
rijdende gewapende mannen in de meest
eigenaardige standen. Meestal het ge
weer in den aanslag om zich een hou
ding 'te geven en daarbij een sigaar
rookende.
De vreemdelingen vluchten
Met volle kracht varen diverse oor
logsbodems van verschillende naties naar
Spaansche havens, teneinde de vreemde-
LARGO CABELLEROj
de leider der Spaansche
socialisten.
lingen aan boord te nemen, die door
den opstand in de knhl zijn geraakt.
In de Spaansche wateren bevinden zich
op het oogenblik talrijke Britsche oor
logsschepen te San Sebastian. Reeds zijn
vele vrreifidelingen door deze schepen
aan boord genomen. Het Engelsche oor
logsschip „Devonshire" is te Palma, de
hoofdstad van Mallorca aangekomen,
eveneens om Britsche onderdanen en
vreemde vacantiegangers aan boord te
nemen.
Voorts heeft het Amerikaansche mail
schip „Exeter", dat op weg was naar
New York, van de reederij bericht ont
vangen, de passagiers aan land te zetten
en naar Barcelona te gaan om hier de
Amerikaansche onderdanen aan boord te
nemen.
De Duitsche pantserschepen „Admi
raal Scheer" en „Deutschland" zijn uit
gevaren en worden binnen enkele dagen
voor de Spaansche kust verwacht. Italië
zond het mailschip „Prinses Mafalda"
naar Barcelona, om zoo noodig Itali-
aansche onderdanen aan boord te nemen.
Koning Alfons staat klaar
De ex-koning van Spanje, die op het
oogenblik op een kasteel van de Met-
ternichs in Tsjechoslowakije verblijf
houdt, heeft een speciale correspondent
van de Evening Standard een interview
toegestaan, waarin hij verklaarde, dat
alleen uitroeiing van de linksche par
tijen Spanje zou kunnen redden. „Ik ben
er van overtuigd zeide de koning,
dat alleen een rechtsche regeering, ge
steund door het leger Spanje een ge
lukkige en zorgelooze toekomst kan be
zorgen. Als mijn land mij roept zal
ik klaar staan".
De koning ontkende eenige plannen
voor een onmiddellijken terugkeer te
hebben en sprak zijn meening uit, dat
fwat er op het oogenblik in Spanje
/gebeurde, een zuiver nationale bewe
ging was.
De aanslag op Koning Edward
McMahon voor de rechtbank
McMahon, die de vorige week door de
politie werd gegrepen toen hij met een
geladen revolver in de hand in de me
nigte naar voren drong toen de koning
voorbij reed, in Vrijdag voor den poli
tierechter ftn Bowstreet verschenen.
De procureur-generaal zeide, dat bui
ten en behalve de beschuldiging van het
in het bezit hebben van een revolver met
het doel het leven van anderen in ge
vaar te brengen, nog andere beschul
digingen werden voorbereid krachtens
hoofdstuk II van de wet van 1842 be
treffende verraad. Intusschen behandelt
dit hoofdstuk niet het geval van hoog
verraad, maar bepaalde andere delicten.
Het eerste dezer delicten, waarvan
McMahon wordt beschuldigd, is: 1. het
vertoonen van een revolvler in de na
bijheid van den koning, met de bedoeling
de openbare orde te verstoren; 2. het
te voorschijn halen van een revolvfer in
de nabijheid van den koning met de
bedoeling den koning te doen ontstellen.
McMahon zeide na zijn arrestatie voor
de rechtbank: „Ik wou dat ik de zaak
behoorlijk gedaan had. Ik had gemak
kelijk op den koning kunnen schieten,
maar ik heb de revolver weggeworpen".
Hij zeide ok: „Ik heb willen protes
teeren, ik heb de kogel voor den koning
willen afschieten, maar ik ben het hoofd
kwijtgeraakt".
Een kellnerin, die als getuige was
opgeroepen, verklaarde dat McMahon den
15den Juli naar het café was gekomen,
waar hij klant was. Hij had tegen haar
gezegd: „Ik ga weg; je zult mij niet
meer terug zien. Er gaat iets ver
schrikkelijks gebeuren. Je zult het in
alle kranten lezen.
Na de verklaring v,ain de buffetjuffrouw
verscheen- iajs getuige de pjojlitie-iage'rut die
den larm! v|ain Mac M^ah|qn omlaag had
geduwd, toen hij hem een verdaidhte be
weging had iz'ien im(aken.
Getujge werd izleer uitvoerig dopr den
rechter Ondervraagd, do'ch het slot was
dat getuige bekeninein m|o|est, dat alles
'zjoo gaqw int zijin iwerk' wias gegaan, dat
hij niet (oinder eede kan Zeggen of Ide
hand vjain den arm1, dien hij omlaag' ge
duwd had, een pisto|o! bevatte. Wel had)
get. een vfoprwerp door de lucht zien
Vliegen, dat terzlijde yam 'sKj0|ni|ngs paard
jop den openbaren weg terecht iwlas ge-
kOmlen en dat een geladen pistool bleek
te Zijn, imlaar het blijft (oinizeker of ver
dachte het pistjoiol reeds in de richting
van den Kjo|niing had geworpen, toejnl de
agent Zijin larmi neerdrukte dajn wel ;ojf
het pistOjol tengevolge v.ajn dezie hande
ling uit Verdaichte's haind gevallen is.
Op verzoek van den verdediger weqd
de 'zlajak een week verdaagd.
Profiteerde U al van onze
Nog niet? Doe 't dan nu!
Nog honderden koopjes in
alle afdeelingen.
Frankrijk steunt
de Spaansche republikeinen
Twintig millioen aan oorlogsmateriaal
Naarmate de burgeijoprlioig in Spanje
vjoprtduurt, dreigt 'hij1 oiok in Frankrijk
ernstige gev|o)lgeni te 'ziullen hebbön in den
'zijn Van een verbittering v,an da stehilming
tussohen rechts en links. Aanvankelijk be
paalde hel Imleeleven met de gebeurtenis
sen In- het buurland fzlich. t|0it het hopeh op
de loiverwinimmg vattv de partij1, waarmede
imien sympathiseerde, hetgeen uitkwam in
de Voorspellingen én c|olmJme|ntiaren der
partijbladen. Nu echter de vraag vain1 het
'Verleenen van bijstand do|or de levering
van loiorlogsbehoeften. gesteld is, Zijn hef
tige polemieken ontstaan ejn neemt de
verdeeldheid tioie, welke reefdis door den
uitslag v;ain de verkiezingen en de maat
regelen clopr de Vplksfrolnitregeering was
ioinitstaain.
Met griojote Verontwaardiging hielden de
rechtsche bladen, dat minister-president
Blum bez)ig| is te tv|oidoem aanj de (hem- door
de Spaansche geestverwante regeering gie-
dane verzloiekem. Volgens hen- is ©en oiver-
eenkiomlst gesloten, waarbij leveranties
van allerlei iojorlogsm'ateriaal worden toe
gestaan. Het Vreemld© is, dat dit gebeurd
Z|o,u, zijn buiten tegenwoordigheid vajn den
heer Bilnml, die per vliegtuig naar Lon
den 'vertrek, imlaar het is dan, toich in elk
gev'al Imiet zijn goedvinden ep overeen
komstig fc'ijn aanwijzingen geschied.
Internationale tusschenkomst
voor een wapenstilstand 7
In ieen tweetal Fransch© haVefns hebben
Spaansche vrachtschepen im;unitie ingela
den, terwijl een 4-tal bombardements
vliegtuigen Zijn. gestart volar de Spaan
sche republikeinen.
De geZam'enlijke leveranties van Frank
rijk aan Spanje 'zpfuden eep. totaal van
frs. 20 imlilliioien vertegenwoordigen, die
clointanit betaald Izlijh.
Volgens de „Action Franchise", die
go|ed ingelicht schijnt, im]aar welker mede-
deelingen t|0ich (altijd een (ziekere reserve
vereischen, lz|o|u als gevolg van de hou
ding der Franisehe regeering eep militair
attaché van een groiote Imlogendheid
(waarschijnlijk Italië) aan het ministerie
van (qorlog Izlijin kom'en verklaren, dat
indien Frankrijk (zich (niet van jjnlmemglilng
in de binneplandsche aangelegenheden
Van Spanje |onthield, zijn regeering zich
gerechtigd izjoju achten viah haar kant de
Opstandelingen Vap wapens ejni imfupitie
te vjoprzlien.
Anderzijds ziop mien in Portugal onge
rust tzfijin (qver de FraOsche hulp, die den
burgeroorlog in- Spanje tztop verlengep.
In Berlijn wordt gesproken oVer de 'mO-
gelijkheid van- een interpatiiqnale inter
ventie (oiml de partijen in Spanje tot een
wapenstilstand te brengen- Men geeft
z'ich rekenschap van de gevaren, die een
dergelijke inmenging, gegeven de tegen
woordige verhoudingen in Europa:, mede
brengen <z)oju.
Het overschot aan vrouwen daalt
In de kleinere plaatsen meer
mannen dan vrouwen
Uit het pas verschenen en door het
Centraal bureau voor de statistiek sa
mengestelde gegevens betreffende de be
volking der Nederlandsche gemeenten
blijkt, dat het overschot aan vrouwen
over 1935 opnieuw is gedaald (1008
vrouwen per 1000 manne» van de be
volking).
Op 1 Januari 1935 bedroeg het aan
tal inwoners des rijks in totaal 8,392,026
(4,177,256 mannen en-4,214,770 vrouwen).
Het overschot vrouwen bedroeg toen dus
nog 37,514 of 1009 vrouwen per 1000
mannen. Op 1 Januari 1936 was het in
wonertal gestegen tot 8,474,506 (4,220,674
mannen en 4,253,832 vrouwen) met een
overschot aan vrouwen van 33,158 of
1008 vrouwen per 1000 mannen.
Deze daling is veroorzaakt door ver
trek, vestiging, geboorte en sterfte. Het
vertrek, dat in totaal grooter was dan
de vestiging, overtrof dit wat de man
nen betreft met een aantal van 6921,
zoodat hierdoor de mannelijke bevolking
met een aantal van 443 meer achter
uitging dan de vrouwelijke. Door ge
boorte-overschot nam de mannelijke be
volking met ©en aantal van 50,782, de
vrouwelijk© met 45,983 toe, zoodat hier
door de bevolking met 4799 mannen meer
dan vrouwen toenam. In totaal leverde
dus 1935 voor de bevolkingsvermeerde-
Volslagen anarchie in Spanje
De vreemdelingen nemen de
vlucht
Frankrijk steunt de Spaansche
republikeinen
De aanslag op Koning Edward
Toenemende misdadigheid in
Nederland
Het overschot aan vrouwen daalt
George Bernard Shaw 80 jaar
De Vierdaagsche geëindigd
Nog regenbuien
Barometerstand van hedenmiddag 12 uur.
ring 4356 mannen meer op dan vrouwen.
Op 1 Januari 1830 bedroeg het aan
tal vrouwen per 1000 mannen nog 1045
en sindsdien is het overschot steeds
dalende met uitzondering van een ge
ringe opleving (van 1889 tot 1899 steeg
GEORGE BERNARD SHAW
1856 - 26 Juli - 1936
De Iersehe dramaturg, essayist
en romanschrijver George Ber
nard Shaw viert op 26 Juli zlijn
tachtigste verjaardag.
Ieder kent Shaws werk, en zoo, niet,
dan kent men toch z'eker zijn baard.
Men weet, dat hij gewaagde dingen zjegt
en bewonderd wordt. Hij is een socialist,
die met afijn socialisme een loopje is
gaan nemen; een realist en spotter, die
„St.-Joan" schreefeen Nobelprijs ver
achter, die een Nobelprijs kreeg; een ten-
topmsteller van mensc'helijke aanmatiging,
die Zichzelf prijst, en een grappenmaker,
die het naar men wil ernstig
meent.
Shaws geestesproducten behooren tot
drieërlei igenre: hij schreef romans, es
says en tooneelstuk'ken. Overal behan
delt hij gewoonlijk in de eerste plaats
maatschappelijke verhoudingen. Wiordt er
aan de individuen aandacht besteed, dan
bestaat de achtergrond meestal uit meer
of minder economische gebeurtenissen.
Met romans begon hij en hield er ook
weer tijdig mee op, want zin bleken
niet zlijn sterkste uitdrukkingsvorm.
Een Oostenrijker ontdekt zijn talent
Shaw is door het buitenland ontdekt
en het eerst ten toolneele gebracht. Het
was een Oostenrijker, Siegfried Tre-
bitsdh, die op aanraden van een der
beste Engelsche critici omstreeks 1900:
William ArcJher, stukken begon te lezbn
van een Iz'ekeren Bernard Shaw. Trebitsch,
zelf een bekend schrijver, werd door
geestdrift aangegrepen, en nadat hij tien
werken van Shaw achter elkaar had
doorgenomen, wendde hij zich tot de
theaterdirecties, lm de overtuiging een
ontdekking gedaan te hebben. Om Shaw
te intro du ceeren schreef Trebitsch ar
tikelen ;over hem in de „Neue Freie
Presse", maar niettemin viing hij bij alle
directies bot. Eindelijk1, na een jaar, had
hij succes. ArCher zelf had te kennen
gegeven, dat Shaw wel aardig Was, maar
niet overweldigend en Herz beweerde,
dat er npoit olf te nimtmer een stuk
van dien Shaw zlou worden opgevoerd.
Ze vergisten zich,
De eerste tooneelstukken
In 1898 durfde het Weensche Raimund
Theater het aan, „the Devil's Pupil" op
te voeren,*dat een dertigtal jaren nadien
ook biji ons ^geïntroduceerd werd met
Saalborn en Chrispijn jr. 't M)0iet intus
schen gezegd, dat Shaw in andere opvoe
ringen b^j ons tevoren een gunstig ont
haal had gevonden.
„The Devil's Pupil" werd ©en succes
in Weenen, en nadat Reinhardt „Can
dida" tot een opvoering had gebracht,
begon men ér ook in Londen over te
denken, Shaw te spelen. Diat gebeurde
in 1904, maiar „Candida", dat |in 1894 werd
geschreven, kwam er voorloopig niet aan
te pas.
Shaw, die vóór ziijn dertigste jaar
misschien geen gemaal maar toch wel
tz/eer lezenswaardig werk te voorschijn
bracht, verwierf als auteur pas op zijn
veertigste bekendheid fin. het. buitenland
en op zijn vijftigste in. zijn vaderland.
Eén generatie heeft hem eenvoudig over
geslagen.
Ontroering zonder spot
Met „Pygmalion" verpiverde hij ten
slotte het tojoneelpubliek van de heele
wereld. Toen de thans vermaard ge
worden „Plezierige en onplezierige too
neelstukken" gepubliceerd werden, had
Shaw nog geen Engelsch publiek ver
zameld. Tot de „unpleasant plays" behoo
ren „Mevrouw Warrens bedrijf" en „De
huizfen van den weduwnaar", hier te
lande ook met veel sudoes opgevoerd.
Van de „pleasant plays" is het beroem-
ste „Arms and the man" (Wapenen ©n
de menscJh.)
Over de waarde van Shaws wérk
looipen de nreeningein. uiteen; dat hij
gedurende de Jaatste kwart eeuw de
meest op den voorgrond tredende too-
neelsührijver der Westersche wereldwas,
wordt door niemand betwist. Sommigen
houden vooral van zijn oudste tooneel
stuk'ken, die scherp, humoristisch en flit
send zlijn. „Cadida" wordt een van de
beste geacht. Anderen meenen, dat hij
zlijn eigenlijke meesterwerk met „St.-
Joan" heeft geleverd en daar valt veel
voor te Zeggen, want in dit stuk be
reikt Shaw iets, dal schijnbaar met tot
z|ijn natuur behoort: hij ontroert zonder
te spotten, het lijkt, of hij boven zich-
zlelf uitstijgt om een hoogte als Shakes
peare te bereiken. De werken luit de
laatste jaren zlijn zwakker: de scherpte
is eigenlijk verdwenen, de handeling ont
breekt.