Babygoederen abonnement; Woensdag 31 Oct. 1934. zierikzeesohe courant ialf0?egan£ No. advertentien: H.H. ADVERTEERDERS De laatste Spellingronde. buitenland. binnenland. Gebruikt In Uw soepen HONIG's BOUILLONBLOKJES - 6 voor 10 cent Prijs p. 3 maanden ƒ1.50, franco p. post ƒ1.80. Voor het buitenl. per jaar 10.—. Afzonderlijke nummers 5 cent. Verschijnt des Maandags, Woensdags en Vrij dags. Tel. No. 32. Postgiro 137677. Zierikzeesche Nieuwsbode van 1—S regels 60 ets., van 4 regels en daarboven 20 ets. per regel. Reelames 30 ets. per regel. Bij contract belangrijke korting. 12690 "nzenc"n8 °P den dag van uit- Ultg.-Redicteur U. j. KOSTEN gave vóór 10 ure Niettegenstaande ons herhaald verzoek de advertentiën ons zooveel mogelijk daags te voren te doen toekomen wordt hieraan door enkelen slechts voldaan. Ook komt het meermalen voor ons nk 10 uur op den dag van uitgifte nog advertentiën worden aangeboden. Wij dringen er nogmaals op aan, advertentiën bestemd voor de nummers van Maandag, Woensdag en Vrijdag, ons zooveel mogeljjk ZATEttDAG, DINSDAG en DON DERDAG te doen komen. In verband met het vroeger ter perse gaan van ons blad kunnen van at heden NA 10 UUR op den dag van uitgifte geen advertentiën meer worden aangenomen. Ter voorkoming van teleurstelling is TIJDIGE inzending derhalve noodzakelijk. DE DIRECTEUR. Minister Marchanfs radiorede Maandagavond heeft Minister Marchant V|OjOiT de radio zijn aangekondigde redie gehoiuden, die tot titel dxoieg: „De laatste spellingsnocn.de". Aan deze vrij lange, maar niettemin belangrijke nade ontleenen wij het violgende: Men houdt het correct schrijven van De Vries en Te Winkel voor een kenmerk van hooge geestelijke beschaving. Men is bevreesd, dit kenmierk te verliezen en dan zich zelf geestelijk giedeclasseerd te zien. De vrees is ongegrond. De maatstaf is lOndeugelijk. Op het gebiied van het taalgebruik is maatstaf het juist, kort en niet gemaniereierd weergeven van de ge dachte, is maatstaf de rijkdom van woor denschat, de krachtige, fonetisch ®n ryth- misch aantrekkelijke stijl. Men moeit, al schrijvende hooren wat men schrijft pre cies als de tlomponist. De schrijfwijze is hiervoor onverschillig. De aanleiding voor de red® De nieuwe spelling is erin gegaan. Wij zijn aan de laatste ronde. De aan leiding van mijn spreken is voor namelijk het advies van professor Hui- zinga. Begrijp ik het goed, dan is het advies uitgebracht aan de regeering. Het strekt iom toch maar bij het onderwijs tot De Vries en Te Winkel terug te keeren. Hij schrijft: Handhaaf indien terugkeer nog mogelijk is. Hij bedoelt dus: Keier terug. Eensgezindheid in den m i n i s t e r r a a d. De geleerde openbriefschrijver verkee/rt in de dwaling, dat de minister van .onder wijs binnen zijn ambtskring van het on derwijs zekere maatregelen heeft geno men, die niet zijn te verantwoorden. Hij doet hierbij een toeroep op den raad! van ministers. Hij schrijft: „Gaan ministerraad en groote dagbladen voor, dan zal het pleit ten gunste van de ministerieele be schikking beslecht zijn". De geleerde schrijver maakt hier een tegenstelling tusschen dien minister en den ministerraad, idie niet bestaat. Hij1 had beter kunnen weten, want wat ge schied is, is gepubliceerd. Er is geen sprake van niet meer dan een „ministeri- eele beschikking". Er is ook geen sprake van „omgaan van den ministerraad". Als Het is mor den schoenmaker gemak kelijker dan mor den \o\puceder om ieder kind een schoentje naar zijn voet te geven. VOOR naar Firma RISCH. i de ministerraad zou omgaan, zou hij iraoe- I ten omgaan van de vereenvoudiging tot ide niet-vereenvoudiglde De Vries en Te Winkel en Idat is uitgesloten. Verandering van schrijf wijze niet eenvoudig. De bewering door sommigen gehou den, als zou een veranderde schrijfwijze alleen dan door Idle regeering worden aanvaard, indien zij tegelijkertijd voor all© takken van regeeringsdianst over de ge- heeie lijn wordt ingevoerd, is onhoud baar. De invoering van die schrijfwijze voor de wetgeving grijpt veel dieper in dan de invoering bij het lOfiderwijs. Het is violkomen verklaarbaar, dat de regeering dit niet doet voordat elk risico in de algemeen® aanvaarding is uitgesloi- ten. Een verandering van schrijfwijze is telen minder eenvoudig proces dan ld|e over gang van zomertijd fat wintertijd. Dan verzetten wi] alleen maar de klok! en daarnaar regelt zich alles vanzelf. Er zijn wel gemeentebesturen geweest, die weigerden de klok te verzetten, maar het heeft hun niet gebaat. De minister raad heeft daarom geen biehpefte aan bescherming, van wie ook, tegen den minister van onderwijs. Schrijftaal en sreektaal! De drie stellingen van prof. Huizinga zijn in strekking niet juist eo in het geheel niet niieuw. Hij zegt dat de schrijf taal even hooge rechten (heeft als de spreektaal. De taalwetenschap heiöft de laatste 40 jaren omgekeerd aangetoond, dat schrijf taal en spreektaal onverbrekelijk ver bonden zijn en dat idie afstand) niet te groot moet worden. Dezelfde argumenten werden gehoiord bij die invoering van De Vries en Te Winkel. Wie kan De Vries en Te Winkel aan zien voor een instrument onzer nationale cultuur? De Vries en Te Winkel is con fectie. Het vraagstuk van de schrijfwijze is geenszins „wanhopig en schier onoplos baar". Het wordt aldus genoemd, omdat men de geboden oplossing niet wemscht. De moeilijkheden komen voort uit het verzet van hen, die van hielt dusver ge bruikte woordbeeld moeilijk kunnien schei den. Daaroim kan een wijziging ln|Opdt radicaal zijn. Er iis nog tegen de thans ingevoerde me|tho|de het bezwaar giemaakt, dat zij niet voldoende is doordacht, omdat er gevallen van twijfel zijn gebleven. Het bewijs is niet sterk. Zoodra mlen verwijst naar het beschaafde1 taalgebruik, zal er altijd op bepaalde punten twijfel blijven. Maar daarmee is de m|eith;0|de geenszins veroordeeld. Men kan in een bepaald geval zeer wiel op twee wijzen schrijven, die geen van b|eide fout zijn. De laatste ronde; de strij:ld| is ge woinne n Ik maak mij niet de illusie, dat in deze laatste roinde het verziet zal zijn gebro ken. Het heeft 'de taaiheid van alle ciojn- servatisme, daarom is het eiein gelukkig verschijnsel, dat iO|Ok de voorstanders zich tot propaganda hebben georganiseerd. De leiding van de veerjeeniging, Spelling- vrede heeft nu ®ens niet de scho|olmeejs- ters en de taalkundigen in het bestuur zitten, dp|ch menschen uit het maatschap pelijk leven buiten hjeft onderwijs. Zij laten zich deskundig voorlichten, maar zij leveren hef bewijs, dat gewone, ver standige, intelligente burgiers, met het bedrijfsleven bekiend, het belang van Ide hervorming inzien. Dit is de laatste spellingronde. De strijd is gewonniem. Het onderwijs is veroverd. In leen belang rijk deel van den publieke® dienst is ide nieuwe schrijfwijze ingevoerd. In het maatschappelijk leven dringt zij verdier door van dag tot idag. DUITSCHLAND. Politiek in den Kerkstrijd. Hitier ontevreden. De kerkelijke strijd in Duitschland, welke door de officieiele kerkelijke re geering als een strijd1 voor de noodzake lijke organisatie en centralisatie der Duit- evangelische kerk ie® door de oppositie als een strijd voor de vrijheid ien zuive ring van het geloof wordt voorgesteld, neemt hqe langer hoe meer een politiek karakter aan. De oorspronkelijke strijd punten geraken allengs op dien achter grond en naast den strijd lom het prim- cipieele is leien strijd ontbrand Om de macht en om het prestige. De laatste gebeurtenissen, in het bij zonder de meeningsvierschiilen tusschett de leiding ider Duitsche Christenen en het kerkelijke ministerie, alsmede de wei gering van Hitier om de bisschoppen en de kerkelijke regeering te ontvangen, hebben de prestige van Rijksbisschop Müller en zijn omgeving zonder twijfel een zwaren slag toegebracht en betee- kenen vojor de oppositionele belijdenis partij een, zij het ook negatieve, over winning. In de kringen der (oppositie meent men zelfs te weten, dat Hitler Zijn vertrou wensman op zeer pnaaugenaraein tpiofn de les heeft igiefezen en gedreigd heeft hem te laten vallen, als hij ier niet' in zou slagen den vrede in idj© Duitseh-Evan- gelische kerk te herstellen. Hitier zou niet in den kerkelijken strijd willen ingrijpen; de kerkelijke leiders moeten zelf het geschil trachten bij te leggen. Ontslag van de huwende onderwijzeres? Op 7 Juni van dit jaar heeft minister Marchant een wetsontwerp ingediend, strekkende om verplichtend voor te schrij ven, wat thans een bevoegdheid is van den gemeenteraad, n.l. het ontslag van de onderwijzeres, die voor het bereiken van den 45-jarigen leeftijd in het hu welijk treedt, met ingang van den dag van hel huwelijk. Voorts stelde hij nog eenige hiermede verband houdende wijzi gingen voor. Op de bij1 het afdeelings- onderzoek in de Tweede Kamer gemaakte opmerkingen heeft de minister om be toogd dat elke (onderwijzeres die in haar echtgenoot een kostwinner vindt voor het gezin, een plaats bezet houdt, waarnaar tallooze andere bevoegden zonder middel van bestaan hunkeren. De vraag van het kostwinnerschap heeft alleen beteekenis voor wie kostwinner is, niet voor (Wjie het door het (huwelijk z®u worden. Welken invloed de ontwiorpen regeling zal hebben ten gunste Van mannelijke onderwijskrachten is moeilijk in cijfers uit te drukken. Voor afzienbaren tijd zal vioor elke door de invoering opengekomen plaats als regel een mannelijke of vrou welijke wachtgelder worden aangesteld. Hier zullen de vrouwelijke meestal de voorkeur hebben; daarna komen manne lijke wachtgelders aan de beurt. Plaats voor de jongeren Door afvloeiing van de ouderen. Op de in November 1933 gehouden algemeene vergadering van den Vrijz. Democratisohen Bond werd een commis sie ingesteld met de opdracht te onder- zoeken op welke wijze in den toestand op de arbeidsmarkt ten gunste van de jongeren wijziging kan worden gebracht. Deze commissie heeft thans rapport uit gebracht. Zij meent, dat het een primor diaal volksbelang is den jongeren een plaats te verschaffen in het arbeidspro ces. Om dit doel te bereiken zal men niet mogen opzien tegen ingrijpende maatregelen. Een der conclusies van het rapport is dat een rationeele oplossing van het pro- bleem slechts mogelijk is, indien men ruimte op de arbeidsmarkt voior de jongeren baant door afvloeiing van ouderen. T)e normale eindter- 1 mijn van den arbeid moet worden gesteld op 55 jaar; daarvo,or is wettelijke rege ling onontbeerlijk. A en de afvloeiende ouderen worde een compensatie toege kend, waartoe fondsen dienen te warden gevormd. Toekomstbespiegelingen van Fokker Moderne luchtschepen; snel en veilig, met het grootst m o g e 1 ij k comfort. We herinneren uit onze jeugd een aar dig boek, dat tot titel droeg „Het jaar 2000", waarin allerlei soorten vliegtui gen de lucht doorkruisen in alle c ...k- bare richtingen en de menschheid, als een vogel zich naar welgevallen in het luchtruim verheft. Fantasie? Toen. Maar wanneer men nu leest hoe de bekende vliegtuigbouwer de ontwikkeling van het luchtverkeer in de eerst volgende twintig jaar ziet, dan schijnt veel, wat men naar het Rijk der fantasie verwees, werkelijk heid te zullen worden. Fokker voorziet steeds grootere vliegmachines met lOinge- kend comfort en veiligheid, vliegend met de regelmaat van een spoortrein. Deze machines zullen vier en meer motoren hebben. Zij zullen op dezelfde wijze wor den geëxploiteerd als Pullman-treinen, die de landenen oceaanstoomers, die we- rclddeelen met elkaar verbinden. Tegelijkertijd ziet 'hij de ontwikkeling van de kleinere twee-motorige geheeil metalen vliegmachines van het Douglas- type, die meer het verkeer tusschen de steden onderling zulleneverzorgen. Daar door zullen d|Oor uurdiensten alle voor name steden aangesloten zijn aan het wereldverkeer. Eilanden zullen niet langer igeïsoleerd zijn, uitgestrekte landstreken zullen voor handel en verkeer bereikbaar zijn. De millioenen in de Oceaanstomers ge stoken beschouwt Fokker als verloren. Wat wij noodig hebben, zijn grootere en snellere vliegmachines, die zoo veilig zijn als een modern passagiersschip. Want wat ik in de toekomst zie en wat ik zelf van plan ben uit te voeren, dat is het bouwen van vloten van moderne „airliners", ieder in staat minstens 100 passagiers te vervoeren, snel, veilig en met het grootst mogelijke comfort. Mijn toekomstige machines yoor 100 passagiers zullen dag en nacht doorvlie gen op groote hoogte met een gemiddel de snelheid van 320 kilometer per uur, wat de, meest economische snelheid is voor een dergelijke machine. Het heeft geen nut een te groote snelheid te ,ont- wikkelen, ook al lomdat de vooruitgang geleidelijk moet komen. Toekomstmuziek zult ge misschien zee gen. Goed. Maar durven we tegenwoor dig nog zeggen, dat het onmogelijk is? Winterdienst der K.L.M. Voortaan alléén zomer- en winterdienst. Den lsten November gaat bij de K.L.M. en overige Europeesche luchtvaartmaat schappijen de winterdienst in. Deze dienstregeling za lgeldig zijn tot en met 31 Maart. Het herstel der dienstregelin gen van de luchtvaartmaatschappijen heeft namelijk een vereenvoudiging on- Het 's-Gravensteen te Zierikzee. Toen tengevolge van de opheffing der arrondissements-rechtbank alhier in 1923, ook het 's-Gravensteen buiten gebruik (ge raakte, bleef dit ioude gebouw meestal ledig staan of werd het tijdelijk ge bezigd voior belastingkantoor, toonkamer van schilderijen, oudheden ienz. In den loop van 1930 kwam het aan de beurt |om gerestaureerd te worden en in December van dat jaar werd ide sehultting geplaatst en de daarbij be- hioiorende hooge stelling, w|elke beide nu in het begin van October j.l. zijn wegge ruimd. Voor restauratie van dat aan het Rijk behioiorende gebouw was wiel aanleiding, want uit- en inwendig was het in den Iqop der 19e eeuw lieelijk bedorven. Op een teeklening van omstreeks 1833 ziet j men op een hooger© verdieping van den voorgevel nog de beidie vensters en jdie daartusschen aanwezige houten die|ur, welke sedert wapen weggebroken en dichtgemetseld, maar nu wcdier hersteld) zijn. De |onderramen waren gemoderni seerd en vergroot, om een vlag te kun nen uithangen, was er in den voorgevel een groot vierkant gat gebroken, hou ten bakken onder de traliën wapeju aan gebracht om vpjor de gevanigenieh het uitzicht te benemen; d© trapgevel aan den achterkant werd omstreeks 1880 af gebroken, enz. Nu de uitwendige restauratie bijna is voltooid (een groote voordeur len een kelderdeur moe tien noig aangebracht wor- idien) en aan het inwendige noig heel wat werk te verrichten is, maar dit aan het uiterlijk beeld gieen verandering meer brengen kan, willen wij nog e©ns de geschiedenis van het oude 's-Gravensteen ophalen, welke jaren geleden reeds idiqor ons was beschreven. In de middeleeuwen, toen houten ge bouwen regel en stieenen uitzondering waren, werden laatstgenoemde steeds uit drukkelijk „steenhuijsen" of „stieenen" ge- heeten. Een zoodanig gebouw, dat aan een Graaf behoorde ien voors diens admi nistratie en rechtspraak werd gelbruikt, werd daarom ,,'s-Gravensteen" genoemd. In den lOudsten tijidl onzer stadl zal ongetwijfeld in het kasteel van den Graaf, het ,,'s-Gravenhof", dat ten Westen van het aloude marktveld, nu idie Balie, lag en dat reeds in idie llie eeuw moet gesticht zijn, de hooge vierschaar ge houden zijn geworden en in of nabij die sterkte zal e©n grafelijke gevangenis hebben gestaan. Dat dez© in de eerste helft der 14e eeuw reeds van steen was Opgetrokken, blijkt uit de omstandigheid, dat toen „steenwaerdiers" of wat men later cipiers noemde, wordien vermelidj. j Teen Zierikzee omstreeks 1325 in Oös- j lelijke richting werd uitgeliegd en idle in bloei en bevolking toenemende stad ook een grooter gevangienhuis noodig had, werd in dat nieuwe stadsgedeelte een „steen" opgetrokken, waarin later opk de vierschaar gevestigd w©rd. In de rekening van den rentmeester»- generaal be-Oosten Schjelde, Jan Palmier, Over 1358, loopende van St.-Nicolaasdag 1357 tot St.-Dionysiusdag 1358, leest men: „Dit es dat tghevangenhuys tot Zierixe „ghecost heeft te maken, dat de rent- „meyster bestede te .maken ende tebeghin- „nen XII daghen in Julio anno LVIII". Omsftreeks 165 jaren was dat „steien" in gebruik geweest, toien het, wellicht door onvoldoend! onidlerhoud, in zopdainig vervallen (tqestand verkeerde, dat met het bouwen van een nieuw gevangenhuis en zetel voor de rechtspraak niet langer kon gewacht worden. De rekening van den rentmeester-gene raal be-Oosten Schelde Hendrik van der Werve geeft daaromtrent zekerheid en het noodige licht. We willen daaruit een en ander mededeelen. Het gebouw dan, zooals wij het nt' kennen, werd in de jaren 1524 tot 1526 opgetrokken op de plaats van het oude 's-Gravensteen en kostte, in onze tegen- Woordige munt uitgedrukt, f 3036.85. Gebruikt werden 242.500 HolLandsche steenen, 425 plavuizen, 8000 „eoppelstee- nen", arduinsteen en witte Brusselsche steen voor den voorgevel. Meester Har man van Aeken, steenhouwer te Antwer pen, kwam naar Zierikzee, bezichtigde de plaats waar het gebouw opgetrokken moest worden en leverde bestek en tee- kening voor den voorgevel. Hij kreelg voor zijn moeite, reizen en arbeid f 111. De totale kosten van koop en vracht van steen, benevens de genoemde beloo- ning van den Antwerpschen steenhouwer enz., beliepen f 521.05. Voor kalk en tras met de vracht werd f 259.40 betaald, voor houtwerk f 586.75. Zoo kostten 10 groote Wezelsc'he balken samen f 115.85. Uit Dordrecht kwamen 8 groote balken, Jan Boeije te Zierik zee leverde 3 Luiksc'he balken van mid delbare grootte yoor f 8.10, Adriaen Weyns alhier verschafte 1100 voet eiken planken, enz. Voor ijzerwerk werd aan drie smeden f 321.87 betaald, terwijl f 255.30 werd uitgegeven voor latten, lood, tichelstee- nen, reiskosten en andere kleine onkosten. Aan glazenmakers en schilderwerk werd f 27.37 betaald. Het glas in lood werd geleverd tegen 4 5 cent per voet; het schilderen van denr" arend op den top van den voorgevel (later, mis- 1 Barometerstand hedenmiddag 2 uur. dergaan, zoodat er niet meer, zooals vroeger, afzonderlijke voorjaars-, zomer-, herfst- en winterdienstregelingen zullen zijn, doch uitsluitend een zomerdienst, geldig van 1 April t/m. 31 October en een winterdienst van 1 November t/m. 31 Maart. Het winterverkeer op de bin- nenlandsche lijnen is uitgebreider dan vorig jaar. De dienst naar Zeeland blijft evenals in 1933, gehandhaafd en wordt dit jaar uitgebreid tot een dubbeldaag- schen dienst in beide richtingen. Onze zuivel- en vleeschposite Minister Steenberghje wil 150000 stuks rundvee laten (Opruimen. De steun aan de melk w'qrdt ingekrom pen met 10 pCt. De hef fing |0(p het rundvleesch wqrdt teruggebracht van 2 0 |op 10 procent. De minister van economische zaken heeft een b|eslissing genomen inzake de maatregelen, welk® ten behoeve van (on ze zuivel- en vleieschpiositie noodig ge acht 'worden. De exportvooruitzidhten van jdie Nederlandlsche zuiviél zijn van idien aard geworden, jdlat het nemien van in grijpende maatregelon noodzakelijk is. Terwijl onze veestapel niet grooter mag zijn Idan ongeveer 1.250.000 stuks melk vee, ZOiuden, zonder maatregelen, naar normale berekening, op 1 Juli 1935 1.670.000 stuks melkvee aanwezig zijn, een aantal, waarvan de melk nooit ver bruikt z|ou kunnen worden. De minister heeft tqt een d r i ie t a 1 middelen besloten. In de eierste plaats tot het in de toekomst steunen van sliechts een ge deelte van de mielk, waarmede echter gepaard zal moeten gaan in de twieede plaits een verdere teeltbeperking en in de< derdie plaats afslachting. Slechts doior toepassing van deze tdTiie maatregelen meient de minister een vol doende verbetering dier piositie te kunnen bereiken. Verwacht mag wordien, datdioor den .gedeeltelijken melksteun bij dén boter een sterke drang zal ontstaan, om zijn productie in te krimpen. De regeering verwacht, dat (Op deze wijze 150.000 stuks melkvee opgeruimd zullen kunnen wiorden, terwijl voorts vopr 1935 (opnieuw 50.000 stuks kalveren min der zullen worden tpeglewezen. Het goede vleiesch zal iopnieuw worden ingeblikt. Daarnaast heeft de minister het besluit genomen, die heffing op het rundvleesch met ingang van 1 Novemb®r a.s. van 20 pCt. op 10 pCt. te verlagen, waardoor aan een herhaaldelijk, vooral qok van slagerszijde kenbaar gemaakt verlangen, wojrdt tegemoiet gekomen. VAff HEINDE EN TEIL De burgemeester van New-York voert een feilen strijd tegen de kans spelen en hij heeft een groot aantal roulette's tot een gezamenlijke waarde van 150-000 dollar in zee laten gooien. Vergezeld van den hoofdcommissaris van politie heeft de burgemeester op het vaartuig, Waarin de roulettes waren ge laden, verscheidene hiervan met een ha- sc'hien omstreeks 1600, werd daar een leeuw met wapenschild op gezet, iwelke nu o.i. ten onrechte is weggelaten) kost te f 2. In de drie jarefi tijds dat men met den bouw van 's-Gravensteen bezig was, werd aan arbeidsloon en kosten van toe zicht f 932.22 uitbetaald. Metselaars ver dienden toen, naar gelang de dagen kor ter of langer waren, 20 a 30 cent per dag, oppermans 10 a 15 et.; timmerlieden So, 25 en 30 cent; houtzagers 25 a 271/2 cent. Het toezicht op den bouw werd uitgeoefend door meester Albrec'ht Go- linsz., die daarmede f 76.80 verdiende. Aan twee meestermetselaars en een meester timmerman uit Zierikzee, die vóór de afbraak het oude gebouwi bezichtig den om een raming van kosten voor het nieuwe gebouw te maken, w^rd f3.35 voor hun drieën tezamen betaald. Voorts vindt men nog gesproken van de gijzelkamer, waar een portaal, een afsluiting en vier bedsteden gemaakt werden, en van „der Heeren Camere'*, waarvoor een tafel geleverd moest wor den. Uit den kelder werd aarde gehaald, op de plaats uitgespreid en daarmede de grond effen gemaakt. Toen dan nu het 's-Gravensteen vol tooid was, werd de hooge vierschaar, voor het geval die gehouden moest wor den, uit 's-^ravenhof derwaarts over-

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1934 | | pagina 1