Zierikzeesche Nieuwsbode
25*
abonnement:
Woensdag 6 Juli 1932, zierikzeesche courant
(jadvertentien
Inzending Advertentiën
buitenland,
Transpireerenda Vosten,
binnenland.
Van zon, lucht en leven
VERS C H GEKARND
De bniteiplaats Rustenburg
Prijs p. S maanden 1.60, franco
p. post ƒ1.80. Voor het buitenL
per jaar ƒ10.—. Afzonderlijke
nummers 6 cent. Verschijnt des
Maandags, Woensdags en Vrij
dags. Tel. No. 3a. Postgiro 1S7677.
88ste JAARGANG - No. 12332
Dir. A. J. DE LOOZE. Ulte.-R»(JlU#ir M. J. KOSTEN
van 1—8 regels 00 ets., van 4
regels en daarboven 20 ets. per
regel. Reclames 80 ets. per regel.
Bij contract belangrijke korting.
Inzending op den dag van uit
gave vóór 10 ure.
UitarlIJk 10 «ar op dei dag uitgaaf
TotUting van laarlingan tot da
Opinbara Lagara Scholen.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van Zierikzee maken bekend, dat inge
volge Koninklijk besluit van 23 Juni 1932,
Staatsblad rnó. 312, is bepaald, dat de
kinderen, die in bet tijdvak van 16 Jurilj
1932 tot etn \rriet 15 Juli 1933 tot eane
school voor gewoon lager onderwijs wor
den toegelaten, bij het begin van het
schooljaar of van den schoolcursus den
leeftijd (bereikt moeten hebben van vijf
jaren en negen waandenterwijl de kin
deren, die in het tijdvak van 16 Juli
1933 tot en met 15 Juli 1935 tot een
zelfde school worden toegelaten blij het
begin van het schooljaar of den school
cursus den leeftijd van zes jaren bereikt
moeten hebben. Onder schooljaar of
schoolcursus wordt verstaan de in het
leerplan der school vastgesteljde klasse-
duur.
^Mitsdien moeten de kinderen, die met
l^Sept. a.s. tot de openb'. lagere school
B worden toegelaten, op dien datum
dein leeftijd van vijf jaren en negen
maanden hébben bereikt en dus geboren
zijn vóór of op 1 Decemlb'er 1926.
De bekendmaking inzake de toelating,
gedateerd op 20 Juni j.l. is hierdoor
vervallen. Aanmelding voor de toelating
tot school B kan geschieden vóór 16 Juli
a.s. bij het hoofd dier school aan het
schoolgebouw in de Nieuwe Boogerd-
straat, bij voorkeur op Woensdagen, des
avonds tusscben 71/2 en 81/2 uur.
Zierikzee, 5 Juli 1932.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. C. A. BANNINK, Burgemeester.
P. F. WITTERMANS, Secretaris.
DE VROEGERE PORTUGEESCHE
KONING OVERLEDEN.
In Engeland, waar hij sinds zijn vlucht
uit Portugal in 1910 verbllijf hield, is
Zaterdag ex-koning Manuel II op 43-j.
leeftijd, na een korte ongesteldheid over
leden. Sleéhts 21/2 jaar heeft hij gere
geerd, van Februari 1908, toen hij zijn
vader, Carlos I, opvolgde, die te Lissa
bon, tezamén met den kroonprins, Louis
Philips, was vermoord, tot October 1910,
toen de republiek in Portugal werd uit
geroepen. Reeds ibegin 1900 was tenge
volge van den ongunstigen financieelen
toestand, de toenemende afhankelijkheid
van Portugal van het buitenland en de
ongezonde parlementaire zeden een crisis
veroorzaakt, welke in 1908, toen koning
Carlos een poging ondernam om een dic
tatoriale regeering in te voeren, tot den
moord op den koning en den troon
opvolger leidde.
Negentien jaar oud was Manuel toen
hij tengevolge van den dood van zijn
vader en broeder hij zelf was bij
den aanslag licht gewond geroepen
werd den troon te bestijgen, en op 22-
jarigen leeftijd behoorde hij alreeds tot
de „rois en exil". De Portugeezen zou
den het met de republiek probeeren, die
zich tot dusver reeds bijna een kwart
eeuw .gehandhaafd heeft, ook al heeft zij
herhaalde malen heftige revolutionnaire
schokken te doorstaan gehad.
Hij vestigde zich met zijn moeder, ko
ningin Amelia, in Engeland en huwde
in September 1913 prinses Victoria van
Hóhenzollern—Sigmaringen (kath. tak),
wier vader een broer was van wijlen
koning Ferdinand van Roemenië. Dei ex-
koning, die de laatste jaren miet zijn ge
malin te Twickenham woonde, wijdde zijn
tijd aan bibliografisehen arbeid. Het hu
welijk van koning Manuel is kinderloos
gebleven, zoodat het huis Braganza—Sak-
sen-Koburg-en-Gotha, dat slechts iets meer
dan 50 jaar over Portugal heeft gere
geerd, met hem uitgestorven is.
DE ZET VAN GRANDI.
Men kreeg zoo langzaam aan den in
druk dat het te Lausanne wel in orde
zou bomen (wellicht komt het nog) na
dat er nog wat gemarchandeerd was
over de dubbeltjes, al bracht de op
lossing dan niet geheel de voor het
herstel van 't vertrouwen zoo noodzake
lijke zuivering van den toestand.
Tot plotseling de Italiaansohe minister
Van btuitenlanidsche zaken Grandi met
een interventie kwam1, die een geweldigfe
beroering heeft verwekt in conferentie
kringen. Wij zijn op den verkeerden weg,
verklaart Italië; wij drijven naar een
oplossing toe, welke geen oplossing is,
doCh slechts een schijn-oplossing, die het
air heeft van een schoone lei, doCh dit
niet is en een soort slotlbletaling hand
haaft, waarvan wij niet het minste voor
deel zullen trekken, terwijl; door, deze
nuttelooze slotbetaling het groote voor
deel van 't gebaar van een schoone lei
te niet wordt gedaan. Aan een denkbeel
dig voordeel, zoo meent Italië, mogen
de crediteurstaten, die tevens diebliteur
zijn, niet de kans opofferen, welke zij
ten, opzichte van den Amerikaanschen
sehuldeiseher krijgen, indien zij werkelijk
het bewijs kunnen overleggen te Was
hington, dat zij het eigen huis terdege
in orde hebben gebracht. Tevens vreest
Italië, dat Duitschland van de thans ont
worpen regeling, waarbij het tenslotte
toch nog niet vrij uit zou gaan, gebruik
zou kunnen maken om daaruit argtumen-
ten te putten om ook aan de particuliere
schulden te gaan tornen. Hetgeen voor
komen moet worden, meent Italië, waar
mee men het ongetwijfeld ten volle eens
moet zijn. Een aantasting van de parti
culiere crediet-zekerheid toch ware fu
nest, niet alleen voor de belanghebbende
particuliere geldschieters, maar ook voor
het crediet van Duitschland zelf, hetwelk
meer dan ooit het algemeene vertrouwen
in zijn credietwaardigheid in de komen
de tijden noodig zal hebben.
Daarom, zoo betoogt Grandi, moeten
wij voet blij stuk houden en voortwerken
in de richting, ingeslagen bij het begin
van de conferentie met de schorsing
der betalingen en in dien geest de slot-
regeling treffen.
Ongetwijfeld is het door Italië ingeno
men standpunt volkomen juist op zich
zelf. En wanneer Europa opi grond van
een eventueel op dien grondslag getrof
fen afdoening, tot Amerika zou kunnen
zeggen: Ziezooo, wij hebben jullie aan
wijzingen gevolgd, nu is het wloord aan
da Vereenigde Staten, dan zou Europa
waarschijnlijk sterk staan wat betreft
de mogelijkheid, dat Amerjka met zich
zou laten praten. Dit zou inderdaad'
prachtig zijn, doch de groote kwestie is
maar, of onder de huidige omstandighe
den in politiek opzicht het Italiaanschic
standpunt is door te zetten.
Indien Grandi's ingrijpen niet het uit
eenvallen van de conferentie tengevolge
heeft, dan schijnt de kans niet gering,
dat het Italiaansche gebaar het welsla
gen ervan in groote mate zal hebben be
vorderd.
Handen en Oksels behandele men met
Purolpoeder. Dit is het meest afdoende
middel. In bussen van 45 en 60 ot.
Alleen bij Apoth en Drogisten.
DE VLASINDUSTRIE.
In antwoord op vragen van het Tweede
Kamerlid den heer Braat betreffende het
nemen van maatregelen tot beperking van
den invoer van vlas, herinnert de min.
van economische zaken en arbeid er aan,
dat aan de vlasteelt steun verleend wordt
voor de verwerking van vlas voor den
oogst 1932, zoodat deze steun niet ten
behoeve van de verwerking van vlas,
geteeld in voorafgaande jaren, kan wor
den verleend.
De met vlas beteelde oppervlakte in
dit jaar is inderdaad aanmerkelijk kleji-
ner dan die van voorgaande jaren. Zoo-
als echter blekend is, wordt vanwege
gemeenten met behulp van de regeering
werkeloosheidssteun ook verleend voor
de bewerking van vlas van vorige jaren
én wel tot een bedrag van 55 pCt. der
loonen, wat de bewerking ook van. dit
vlas zal bevorderen.
Vopr het treffen van maatregelen als
de heer Braat vraagt, is, zegt de min.,
geen plaats. Gezien den zeer geringen
invoer van onbewerkt vlas, welke in '31
slechts 16 ton ter waarde van f 1000 be
droeg, bestaat geen aanleiding maatre
gelen te overwegen om den invoer van
vlas te beperken.
DE REGENMAKER.
De heer A. Veraart, die zijn pogingen
olm kioor het neerslaan van wolken, aegen
te verwekken, geruimen tijd onderbroken
heeft, zal deze week zijn proefnemingen
hervatten. Daartoe in staat gesteld door
het (ministerie van Economische Zaken en
Arbeid en door een groep particulieren,
zal hij deze maand verschillende malen
met een K-L.M.-vliegtuig opstijgen en ijs
Uitwerpen.
WERKVERSCHAFFING MET LOONS-
BIJSLAG.
In (een artikel van jde hand van dr.
H. Miolhuijzen, secretaris van het Kon.
Ned. Landhouwoomité over „De bestrij1-
ddng |der werkloosheid in verband palet
de toekomstige economische ontwikkeling
van Nederland", wordt o. a. het volgen
de (gezegd:
Wil (men onzen landbouw handhaven
op )de hoogte, welke naar onze meening
voor een gezond eöonomisch leven hier
te lande noodig is, dan zal het onvermij
delijk blijken Ide werkloos geworden land
arbeiders weder in het particuliere land
bouwbedrijf te werk te stellen. Dit zal
dan (moeten gepaard gaan met het geven
van feen bijslag op de loonen van over
heidswege.
Tot inu toe heeft echter onze regiering
zich (met het oog op (de groote conse
quenties tiegen een (dergelijk systeem van
werkverschaffing verzet. Het schijnt ech
ter, dat er in dit standpunt wijziging is
gekomten, nu toch in de gemeente Am
sterdam, zooals moge blijken uit de af
levering van „Gemeentebestuur", maand
schrift |dier Vereeniging van Nederland-
sohe Gemeenten van 30 April een loon-
bijslagregeling zal worden toegepast in
die |diaim!antihdustrie, waarmede zoowel
de Werkgever- als arbeidsorganisaties, als
mede Ide Minister van Birmenlandsche Za
ken zich hebben vereemigd.
Het wil ons voorkomen, dat hiermede
een precedent is geschapen, Zoodat de
aandrang, welke van de Zijde vajn |den
georiganiseerden landbouw is uitgeoefend
pwï |ook voor werkverschaffing in het
gewlone landbouwbedrijf een loonbijslag-
regelingj te willen goedkeuren, bezwaar
lijk kan worden afgewezen.
In |elk igeval heeft bij (de bestrijding
van |de werkloosheid de Overhei|d! eien
taak ita vervullen. Particulier initiatief
zou nog wel iets kunnen (di°en, maar
voortvarende (Overheidsbemoeiing is on
ontbeerlijk (om1 ld© funeste gevolgen van
het werkloos Zijn zooveel mogelijk op te
heffen en in Idit opzicht (matschappelijke
misstanden te verbeteren. Door de werk-
looza arbeiders in staat te stellen pro-
De jnïste wijze om moois witte
tanden te krijgenSSSs
fj0n tandaanslatf op
de tanden te doen Verdwijnen, is de volgende:
U drukt een strook Chlorodont-Tandpasta
op den drogen Chlorodont-Tandenborstel
(speciale borstel met gekartelde insnijdingen),
borstelt het gebit in alle richtingen, ook van
beneden naar boven, doopt eerst daarna den
borBtel in water en spoelt met Chlorodont-
Mondwater gorgelend flink na. Het resultaat
zal Uverrassen! De onooglijke tandaauslag is
verdwenen en U behoudt een heerlijk frisch
gevoel.^Verlangt nadrukkelijk Chlorodont-
Tandpasta. Prijs per tube 35 cent en 60 cent.
ductieven iarbeid te verrichten kweekt
m)en bij hen werklust en zelfvertrouwen,
imaar nok tevredenheid, welke een mensch
gevoelt, (die weet, idat hij niet te veel is
en nuttig kan werkzaam zijn.
genieten in bosch en duin, op hei en
strand zonder gevaar voor zonnebrand
is slechts mogelijk, als gij gelaat, handen
en armen inwrijft met „Zij-Crême" of
„Zij"-01ie,
In prijzen van 20—80—45 en 75 cent.
DE WINKELSLUITINGSWET.
Die Vereeniging van Ned. Cacao- en
Chocoladefabrikanten en de Ned. Vereen,
vain Suikerwerk- en Chocoladefabrikan
ten hebben een adres gezonden aan den
minister van Economische Zaken 'en Ar
beid waarin zij aandringen op intrek
king van de wet op de winkelsluiting,
voor zoover het (betreft den verkoop
van choco jade en suikerwerken, blanket
en aanverwante artikelen.
Voorts hebben deze vereenigingen een
adres aan denzelfden minister gezonden
waarin zij er op wijzen, dat in vele
kleine steden en dorpen de verkoop van
chocolade en suikerwerken in handen van
winkeliers is, dje tevens kruidenierswa
ren etc. verkoopen. De verkoop op den
Zondag bepaalt zich daar hoofdzakelijk
tot deze artikelen en vormt voor dit
genre winkeliers een onmisbare bron van
inkomsten.
Aangezien echter de meeste dorpswin
kels iniet het karakter dragen van win
kels, waarin hoofdzakelijk koek, blanket
en suikerwerken verkocht worden, moe
ten zij gesloten blijven. Tegen dezen toe
stand verzetten adressanten zich ernstig,
daar h.i. hier een groot debiet verloren
gaat. Adressanten doen een dringend be
roep op den minister om in den hujidi-
gen toestand wijziging te brengen.
STICHTING VREDERUST.
Maandag heeft de Vereeniging tot chr.
verzorging van krankzinnigen in Zeeland
haar 28ste jaarlijksche vergadering ge
houden in het kerkgebouw van de stich
ting Vrederust te Bergen op Zoom.
De algemeene vergadering stond oji-
BLUE BAND
'/zjurnckpcifye.
B.B.40-C
onder Noordgouwe.
1.
Evenals heden was Noordgouwe in de
16e eeuw een boschrijke streek, waar
de zandige grond meer voor boomgewas
dan voor landbouw geschikt was.
Hier hadden reeds eeuwen geleden viele
aanzienlijken uit het nabijgelegen Zierik
zee grondbezit en „landsteden", zooals
men in de 16e eeuw de buitenverblijven
noemde, die half hofstee waren.
Toen vond men er langs den schilder-
aóhtigen Kloosterweg (destijds Hoogeweg
geheeten) de uitgestrekte boomgaarden en
bosschen van het in 1434 gestichte kloos
ter Sion, welke op het eind der 16e eeuw
ten bate van het kantoor der geestelijke
goederen verhuurd werden en te midden
waarvan nog eenige gebouwen der oude
stichting zich verhfieven tot ver in de
18e eeuw.
Destijds hadden de voorname Zierik
zeesche geslachten van Teelinck, de
Jonge, Ruyte, Rollandt, Stavenisse, Boeije,
Steengrachl, de Vager en Pous er hunne
buitenverblijven en in de 17e eeuw zijn
er nog die der familiën Mogge, de Cocq,
Ockersse, Groenhoven en andere bijge
komen, terwijl, naast enkele dier oude
namen, in de 18e eeuw o.a. de geslachten
van der Os van IJsselsteijn, van Verre,
van den Houte, van der Schatte, 'de Groot,
van Gelre, Schuutbeque, Boom, de Kan
ter en van Borrendamme als bezitters
van buitenplaatsen onder Noordgouwe
genoemd moeten worden.
Het was in die dagen des zomers on
getwijfeld een druk gerij van statige
karossen en lichtere wagentjes tusschen
Noordgouwe en Zierikzee; en een leven
dige conversatie der bewoners van de
vele buitenplaatsen zal er het verbl'ijf
veraangenaamd hebben. De talrijke regee-
ringsgeslachten van Zierikzee, bijna alle
aan elkaar verwant, vormden één groote
familie en om den weg voor weder-
zijdsch bezoek te bekorten, werd in 1710
de Nieuwe weg nu Haneweg geheeten
aangelegd en daardoor de Donkere
weg met den Kloosterweg verbonden.
Na de 18e eeuw zijn vele buitens ge
sloopt en in bouwland veranderd, als:
het Huis in 't Bosch, Zeerust, de Haan,
Torenhoef of den Toorn, Bleikzicht, de
Katte, Zom'erlust (later herbouwd), Sant-
vliet, Stadwijk, de Pottere, Schapenburg,
Boschlust, Hofzicht, 't Esschebosch, Vriend
hoven, Rust en Werk, de Vetpot, Land-
lust, Buiten Zorgen.
Van de nog bestaande willen wij' nu
hier de buitenplaats Rustenburg bespre
ken en den indruk trachten weer te geven
dien dit buiten maakt.
Gelegen aan de Oostzijde van den
Kloosterweg, die vóór 1900 met zijn zan-
digen bodem en hoog geboomte een mys
tieken indruk gaf, maar in dat jaar door
den aanleg van den tramweg veel van
Zijn schoon verloren heeft, was Rusten
burg, vergeleken met de buitenplaatsen
aan den Donkeren weg, eenigszins af
gelegen.
AChter het inrijhek, waarop te lezen
staat: Rustenburg. Ann® 1823, ligt een
grasveld met bloemperken, waarachter
zich het woonhuis verheft, dat omstreeks
j 1885 door aanbouwing aan de achter-
I zijde vergroot werd. Daarnaast ligt het
I dichte bosch. dat vo«
een wel begrensde en massieve verzame
ling vormt van hoog opgaand hout.
Betreedt men dit bosch, dan wordt
de opmerkzame wandelaar, die gevoel
voor de natuur heeft, verrast en getrof
fen door ongedachte schoonheden. Liefe
lijke slingerpaadjes kronkelen door het
dichte hout van het statig geboomte),
waarin een opmerkelijke afwisseling is
te vinden, welke nu nog den aanlegger
van vóór honderd jaren eert. Statige
eiken, schoone beuken, zeldzaam omvang
rijke platanen, mooie berken, donkere
sparren, noteboomen met breede kruin
en nog nimmer door den snoeier mis
vormd, geven aan dit buiten een zóó rus-
tigen indruk, dat de naam „Rustenburg"
alleszins verdiend is en waarheid bevat.
Slingerpaadjes langs gaande komt men
voor een bruggetje, dat met een sterken
boog over een watertje ligt en in welks
stille oppervlak het donkere hout spie
gelt van honderdjarige olmen. Neerhan
gende twijgen van den gelen wilg raken
het water en witte en gekleurde eendien
plassen hier naar hartelust. Langs dit
waterpartijtje is een aardig grasveldje
met een rabat van mooie bloeiheesters
en in de nabijheid ligt een vrij groot
heuveltje, omringd door prachtige hoo
rnen, op welks top een tuinhuisje staat
met ri.eten dak.
Staande op dit punt heeft men een on
vergelijkelijk schoon gezicht. Weilanden
met vee gestoffeerd, boerenhoeven, dijkten
met mooie boomenrijen en in de verae de
toren van Dreischor, vormen Voor het
oog ©en levend© schilderij.
Moestuin en boomgaard, een kweekerij
van jong plantsoen, grasveldjes met rust
banken, bieden den opmerkzamen bezoe-
strook weiland herinnert aan
Iden tijd, dat Ide eigenaars per rijtuig
herwaarts kwamen en hun paarden daar
lieten grazen.
Nu Idient het koetshuis als garage voor
de automobiel, het vervoermiddel van
het heden bij uitnemendheid. Daarnaast
bevindt (zich ide woning van den tuinbaas.
Als merkwaardigheid wijst men een
soort prieeltje aan, waar eenmaal een
vorige bezitster, ide schatrijke maar zon
derlinge Adriana Dekker, als zij haar
buiten bezocht, vaak vertoefde. Langs
een bijna niet te ontdekken kronkelpaadje
bereikt men 'dit zitje, waar de eenigs
zins menschenschuwe dame, op een hoo-
gen stoel gezeten, tusschen het dichtje
groen op den weg kon gluren, m'aar zelf
voor het oog van den voorbijganger on
zichtbaar was.
Het buiten, dat nu ongeveer 15 gem'etjein
oppervlakte heeft, was vroeger kleiner
en zeker anderhalve eeuw en niet langer
grooter dan 62/3 geniet.
Gaan wij' nu de vroegere en latere bje-
zitters na, dan vindt mem op 't laatst
dier 16e eeuw als eigenaar vermleld Joos
Eewoudse Teelinck, idie schepen, raad fin
burgemeester van Zierikzee was, gecom
mitteerde raad en lid van den raad van
state. Hij was geboren in 1543 en overleed
in October 1594 te Groningen, waarheen
hij zich als afgevaardigde te velde be
geven had. Hij was gehuwd met Johanna
de Jonge en de stamvader van ©em roem
rucht geslacht. Een zijner zonen was de
vermaarde Ds. Willem Teelinck (1579
1629), die ongetwijfeld als kind deze
„landtsbede" heeft bezocht en met Zijn
ouders bewoond. Hij was predikant te
Haamstede en Burgh van 1606 tot 1618
staat bekeiid als vruchtbaar theologisch
schrijver.
Door gemis aan gegevens moeten wij
nu een aanmerkelijken sprong in den tijd
Idoen en vermoeden, dat in de tweede
helft Ider 17 e eeuw de familie Stamperius
eigenares van het perceel was. Ds. Aiv
noldus Stamperius, van 1638 tot zijn over
lijden in 1661 predikant te Noordgouwe,
had een broeder, de chirurgijn Jacob
Stamperius, die eerst te Zierikzee en
daarna te Noordgouwe de praktijk uit
oefende, 111 welke laatste plaats hij begin
1676 overleed.
Dochter van laatstgenoemde was Lu-
oretia Stamperius, idie de bezitting aan
bracht aan haar echtgenoot, Alphonsus
van den Houte (16491730). Laatstge
noemde heeft althans idit buiten niet ge>
kocht, maar moet het door erfenis ver
kregen hebben. Hij was oorspronkelijk
schipper, werd toen wijnsteker, was ge-;
"Zworen van het Poortambacht, wees
meester en 38 jaren kerkmeester te Zie
rikzee. In den inventaris zijner nagelaten
bezittingen in 1730 wordt genoemd „het
huis Rustenburgh"' (met eenige meubelen,
een boerenhuis, schuur enz. in den Kloos-
berblok, boomgaard en plantsoen.
Zijne dochter, Maria van den Houte,
erfde dit buiten en bezat het van. 1780
tot 1734. Zij was sedert 1716 weduwe
van den wijnsteker Adriaan Baster en
moeder van den vermaarden Dr. Job
Baster (1709—1775), die er ongetwijfeld
als kind en jongeling meermalen zal ver
toefd hebben. Zij verkocht Rustenburg
in 1734 (in welk jaar Dr. Job zich in den
echt begaf) aan den koopman Anthonie
Dane te Zierikzee voor 11500 en de
grootte wordt toen opgegeven te zijn
