Ziarikzeesehe Nieuwsbode
B IJ VOEGSEL
Uit Stad en Provlnole.
bahoorenda Dl] da
aai Vrijdag 29 iai. 1932, ia. 12266.
Z1ERIKZEE. Bij de Fa. Littooij Olt-
hoff te Middelburg verscheen de Prov.
Zeeuwsche Almanak voor 1932, samen
gesteld door den heer J. F. Magen
dans, chef der 2de afd. der Prov. Griffie.
Het zal onnoodig zijn in den breede
uiteen te zetten wal de Almanak is en
wat hij wil. Langzamerhand is hij een
bekende verschijning geworden in het
Zeeuwsche leven.
Men vindt er alles in wat omtrent
het Provinciaal Bestuur, de Gemeente
besturen en de Polderbesturen van be
lang kan zijn; een schat van gegevens,
die nergens anders te bereiken is; daar-'
enboven, en ook dit nog weer in rijkere
mate dan bij zijn voorgangers, allerlei
informaties ten aanzien van tollen en
vele andere onderwerpen.
Ook is dit jaar de almanak wederom
verlucht door de herdenking van be
tekende mannen in Zeeland.
Van de hand van den heer Mr. P.
Dieleman, verscheen een levensbericht
van den heer A. de Vulder van Noor
den, Regeeringscommissaris bij de Pro
vinciale Stoombootdiensten en van den
heer A. van der Weijde, oud-lid van Ge
deputeerde Staten, beide met de nieuw
ste foto's.
Uitgaande van de „Nederlandscne
Blindenbond" zal op 1 Februari te Sta-
venisse in de Bewaarschool en 2 Fe'or.
te Scherpenisse in hotel Rijstenbil een
Propaganda-Kunstavond worden gehou
den. Welwillende medewerking voor de
zen avond zal worden verleend door
heeren H. J. Bresser, bariton, Th. v.
Driest, pianist en H. v. d. Heuvel, de
clamator, eveneens blinden, leden van«
den N.B.B., terwijl als spreker zal op
treden de Bondspropagandist, de heer
Joh. v. d. Berg van Oosterbeek. Van
harte hopen wij dal voor dezen avond
groote belangstelling zal bestaan, immers
heeft de N.B.B., in zijn streven zoozeer
noodig de belangstelling en sympathie
van allen die willen medewerken den
toestand der blinden te verbeteren.
De entrée is bepaald op slechts 40
cent. Moge dit voor iniemand een be
zwaar zijn. Programma's (tevens bewijs
van toegang) zullen dezer dagen door
jongedames worden aangeboden en zijn
levens verkrijgbaar gesteld bij de Co
mitéleden voor Stavenisse A. F. Hans-
sens, Dr. J. L. Bernhardi, Ds. P. Moer
man en J. Oudesluijs; te Scherpenisse:
W. L. Klos, A. C. Polderman, L. C.
van Doorn en C. v. Dalen.
THOLEN. Aan den gemeenteopzichter,
de heer J. Vriens alhier, is wegens ern
stige ongesteldheid en overspanning,
door B. en W. een zieKenverlof ver
leend van drie maanden.
Door de firma van Klaveren uit
Rotterdam, is een groote partij kreeften
uit Noorwegen geïmporteerd en naar
deze gemeente vervoerd. Deze kreeften,
die over het algemeen niet het gewicht
halen der Zeeuwsche soorten, zijn on
dergebracht in de oesterput van den
heer Willemse uit Ierseke, liggende aan
de overzijde der Thoolsche brug. Eer zij
voor de consumptie geschikt zijn, moe
ten zij eerst worden verwaterd en flink
gevoederd. Naar wij hoorden zijn meer
dan duizend kilo in den put onderge
bracht. De heer Bogerd alhier, is door
genoemde firma aangesteld voor verzen
ding en onderhoud.
Een 11-jarig dochtertje van den
heer C. Q. alhier, krabde vorige week
een puisje aan den neus open met het
gevolg, dat haar hoofd na verloop van
eenige dagen geheel is gezwollen en een
ernstige bloedvergiftiging door den dok
ter werd geconstateerd. Donderdagmid
dag is het meisje na een hevig lijden
overleden.
ONDERWIJS.
Protestvergadering ontwerp-Terpstra.
Ruim 400 personen uit verschillends
streken van ons eiland afkomstig, waren
Dinsdagavond in de groote zaal van „Ju
liana" tegenwoordig om te luisteren naar
den spreker R. v. Gaasbeek, hoofdbe
stuurslid van „Volksonderwijs", die tot
onderwerp zijner lezing had' aangekon
digd: „Wat ons te wachten staat" (n.l. als
als het wetsontwerp-Terpstra in 't Staats
blad komt).
Ten einde het wachten op enkele per
sonen, die nog per bus moesten komen,
aangenamer te maken, liet de heer W. J.
Weltevreden het publiek genieten van
gram.platen, die per radio, via luidspreker
werden uitgezonden. Na deze muzikale
inleiding, opende tegen 8 uur ds. H. J.
Barnouw, de voorzitter van het hier ge
constitueerde comité van actie tegen het
wetsontwerp-Terpstra, de zeer druk be
zochte vergadering. Spr. noemde het een
voorrecht als voorzitter van Volksonder
wijs en als voorzitter van het com'ité
van actie, deze bijeenkomst te mogen
openen; hij heette de vele aanwezigen
hartelijk welkom. In de groote opkomst
zag hij het bewijs, dat riten op ons eiland
zich ook ergert aan hetgeen misschien
in ons land staat te gebeuren. „Volks
onderwijs", idat steeds op de bres heeft
gestaan voor de openbare school, heeft
ook, bij het ingediende ontwerp-Terpstra
de alarmtrompet gestoken. Zij overziet
als hoofdbestuur de verschillende ver-
eenigingen in den lande en stelde een
commissie samen om gemeenschappe
lijk tegen het ingediende ontwerp-Terp
stra te ageéren. Ook op ons eiland zijn
de verschillende corporaties aangezocht,
Dat men ook hier medeleeft, getuigt de
groote belangstelling. Spr. hoopte, dat
men bij het huiswaarts gaan gesterkt zal
zijn in hetgeen wij voor openbaar on
derwijs voelen en uit zullen dragen wat
de spreker, dhr. R. v. Gaasbeek, die hij
hartelijk welkom heette, zal mededeelen.
Hierna kreeg de heer van Gaasbeek het
woord, om in het eerste deel zijner rede
als het ware den achtergrond te schetsen,
waartegenover het nieuwe ontwerp het
best zou uitkomen. De schoolstrijd werd
allereerst belicht; de schoolstrijd: de
strijd tusschen openbaar en bizonder on
derwijs. Dien strijd bereikte in 1917 een
hoogtepunt. Rome en Dordt hadden elkaar
gevonden tegenover de openbare school,
maar de kwaliteit van het onderwijs was
langzamerhand in 't gedrang gekomen.
Na 1917 ging men over tot de pacificatie.
Niet toen rechts in de meerderheid was,
kwam de gelijkstelling, maar onder den
liberalen staatsman Cort v. d. Linden. De
schoolstrijd was echter niet ten eindje;
ze werd alleen verlegd naar de gemeen
teraden. Met Dr. de Visser, een man met
breede kijk en durf, kwam Ide L. O.-wet
1920, die de gedachte van bevrediging
ging realiseeren en de grondslagen be
vatte voor verbetering van de kwaliteit
van het onderwijs. Bracht Ide wet bevre
diging? Al spoedig vroeg men, moet dat
zoo doorgaan? Wat zagen wij? Zoo veel
torenspitsen zich verhieven, minstens zoo
veel scholen verrezen er. Er werd ge
bouwd met een woede, een betere zaak
waardig. Alleen ide verbetering van de
kwaliteit liet zich wachten. Nieuwe split
singen voltrokken zich. Het paedagogisch
rendement werd aangevochten. Men
oogstte zure vruchten van de pacificatie.
Ook mannen van rechts vroegen: moet
dat zoo doorgaan? Reusachtige sommen
zijn besteed voor schoolbouw en voor
soms onnoodige luxe Idaarin.
Een commissie werd benoemd, die,
met handteekening van het principe der
gelijkstelling, zou onderzoeken, waar op
bezuinigd kan worden. De com'missie-Rut-
gers werd geboren. De meerderheid be
stond uit mannen van rechts en Ideze
samenstelling deed niet veel verwachten.
Drie en een half jaar duurde het, eer
de commissie haar rapport gereed had.
Dat rapport is het uitgangspunt gewor
den voor minister Terpstra, om zijn voor
stel tot wet te verheffen. Uit hetl ont
werp blijkt, dat weer een aanslag wordt
voorbereid op het openbaar ondierwij,S.
Was de (glroei van het biz. onderwijs
evenredig met |de beginselvastheid, vroeg
spr., die dan naging hoe vele scholen
zijn tot stand gekomen en waarbij bleek,
dat dingen zijn voorgekomen, welke den
toets der critiek niet kunnen doorstaan.
Zuivere materialistische motieven werden
nagestreefd, de idiëele waarden kwam op
deii achtergrond, enorme sommen werden
overgeheveld in kerkelijke kassen. Een
volksbelang voor primair belang is thans
aan de orde bij het aangekondigde wets
ontwerp en in deze provincie blijkt men
aldus spr. Ideze kwestie te begrijpen.
Tijdens de pauze brak de heer P. de
Bree, hoofd van school B, een lans voor
de kinjderherstellings- en vacantiekolonieö,
waarvo-or f41,50 werd gecollecteerd. Eeni
ge bestuursleden van Volks,onjderwijs te
Zierikzee benutten de rustpoos om leden
te werven voor hun organisatie. Dit ge
lukte. 100 leden traden tot Volksonder
wijs toe.
Na de pauze belichtte dhr. v. Gaas
beek eenige punten uit het nieuwe wets|-
ontwerp. Men probeert terug te komen
op een type school, die in 1920 ging ver
dwijnen, n.l. Ide oude U.L.O. school. De
wet van 1920 opende de mogelijkheid
voor ieder kind daar te komen, waarop
z'n capaciteiten hem recht gaven. Die
wet bracht geen eenheidssch|OolDit type
kjomt terug. Ook gaat men tornen aan
de zelfstandigheid van den onderwijzer,
door n.b. 7 verschillende strafbepalingen
vast te leggen. Ook de opleiding wordt
slechter. 6 jaar L.O1., 3 jaar U.tyO. en
jaar Kweekschool. Sprekende over art.,
19 dat het minimum aantal kinderen voor
een school inhoudt, bepaalt de komend,
wet, dat verschillende gemeenten zich
te dien aanzien kunnen combineeren Hand
teekeningen voor nieuwe scholen zullen
niet meer noodig zijn, maar Idle waarborg
som wordt van 15 tot 30 pCt. verhoogd
Hier wordt het materialisme zoo vaak
anderen verweten ten top gevoerd!.
Lang stond spr. stil bij ide veel besproken
nieuwe leerlingenschaal, die tot gevolg
zal hebben: ondermijning van onze volks
kracht en moeilijkheden met het onder
wijs oip 't platteland. Wrok zal er komen
voorspelde spr., wanneer de wet-Terp;
stra in het Staatsblad zal komen.
Luid en langdurig was 't applaus, dat
den spreker ten deel viel. Ds. Barnouw
dankte dhr. van Gaasbeek voor diens
bezielende relde. Misschien zal dit pro
test niet kunnen bewerken, dat het ont
werp niet in 't Staatsblad komt, maar
dan kan men ons niet verwijten, dat wij
te rechter tijd gezwegen hebben, maar
gedaan hebben, wat wij konden doen.
Hiermede werd' de bijeenkomst gesloten,
Aan de O.L. school te Tholen is met
alg. stemmen tot onderwijzer benoemd
de heer J. Hulleman te Vlissingen.
LANDBOUW EN VEETEELT.
Vrijdagavond 22 Januari IJ. hield dc
vereeniging van oud-leerlingen van den
tuinbouw-winter-cursus in de Chr. Be
waarschool, Manhuisstraat te Zierikzee
haar 9e jaarvergadering.
Na de opening door den voorzitter, de
heer C. O. J. Hendrikse, riep deze de
talrijke aanwezigen, inzonderheid den
heer ingenieur A. W. v. d. Plassche,
Rijkstuinbouwconsulent voor Zeeland, de
heeren N. A. Quist en W. P. L. Bakker,
respectievelijk tuin- en landbouwonder-
wijzer alhier, benevens de afgevaardig
den van een gelijken cursus te Ooster-
land, een hartelijk welkom toe.
Spreker gaf daarop een verklaring,
waarom men, in afwijking van andere
jaren, deze jaarvergadering nu juist op
22 Januari hield.
Dat deze datum voor ons, fruit-, bloe
men- en groentenkweekers, een bijzon
dere dag is, zeide spreker, leert ons de
plaatselijke geschiedenis, want in den
gildebrief van 't Sint-Vincents- of groen-
selgilde binnen de stad Zierikzee van 1
December 1790 lezen wij, dat die datum
de gildedag was voor de fruit-, bloemen
en groentenkweekers.
Toen in de allereerste jaren der 17e
eeuw bij de hoveniers en fruiteniers te
Zierikzee de behoefte gevoeld werd om
zich tot een vereeniging of gilde te
vormen, verzochten zij zulks aan den
Stadsraad, die op 21 December 1602 het
Groenselgilde in het leven riep, dat Sint-
Vineentsgilde zou geheeten worden en
dat met 22 Januari 1603, zijnde Sint-
Vineetsdag, een aanvang inam, wat dus
nu 329 jaren geledén is.
Dit laatste is alzoo de reden, waarom
heden de jaarvergadering gehouden
wordt.
Na nog eenige artikelen uit den ge
noemden gildebrief voorgelezen te heb
ben betreffende het keuren, het man-
dengeld, het schrijf- en ihet laddergeld,
herinnerde spreker er aan dat in 1798
Johannes Peute afslager op het Luitje
werd, van welken persoon de uitdruk
king nog gehoord wordt: „Betalen, zei
Peute".
Hierop werden door den heer P. v.
Beveren eenige woorden aan de voor
malige gilden gewijd.
Vóór drie eeuwen bestonden in onze
veste ongeveer 40 gilden, waarvan het
Sint-Vinoentsgilde niet het geringste was.
Spreker bepaalde zijn gehoor in hoofd
zaak bij den Sint-VincentSdag en 'tgilde-
maal, terwijl hij tevens liet uitkomen,
dat als hulde aan het geslacht dat ons
voorging, door deze Vereeniging voort
aan |de jaarvergadering steeds zal ge
houden worden op Sint-Vincent.
Hierna deelde de voorzitter |der keu
ringscommissie, de heer N. A. Quist,
mede, dat er vijftigmaal ingezonden was
ter keuring, n.l. vijfmaal bloemen, tien
maal groenten en vijfendertig maal fruit-
Het daaropvolgend verslag van den pen
ningmeester wees uit, dat in het iaf-
geloopen boekjaar was ontvangen f84.82,
uitgegeven f46.30, en er dus een batig
saldo yiras van f 38.52.
Volgens de agenda verkreeg nu de
heer ingenieur A. W. van der Plas
sche gelegenheid to( het houden zij
ner lezing over zijn studiereis naar
Amerika.
Spreker had aanleiding om even aan
de gilden te herinneren, doordat pro
fessor Sprenger pogingen in het werk
stelt om uit kruisbessen een goeden
wijn te bereiden, welke, gelukte dit,
aan het maal op den gildedag zeker een
feestelijk karakter zal geven, een zaak,
die sprekers instemming had.
Ofschoon deze mededeeling oogen-
schijhlijk een vreemde inleiding was voor
een lezing over Amerika, Wordt zij toch
duidelijk, daar spreker met de speciale
bedoeling derwaarts uitgezonden was, om
aldaar de fruitteelt te b'estudeeren.
Uit Antwerpen vertrokken, kwam hij
na een voorspoedige reis te New-York
aan, waar hem een prettige ontvangst
en een aangenaam verkeer gedurende
een verblijf van 41/é! maand ten deel viel.
Een buitengewoon aangenamen indruk
had het in Amerika op hem gemaakt,
dat daar niet het alhier heersc'hende
dwaze standsverschil heerscht, maar dat
in de bedrijven, die hij bezocht, de min
ste arbeider evenzeer als de anderen
aan hem werd voorgesteld en geprezen
wegens zijn werkvermogen. Daardoor
viel, volgens spreker, het b edroefde van
den toestand in Nederland qp, waar in
het algemeen een lagere in rang eer
veracht wordt dan geprezen.
Spreker kwam vervolgens meer tot het
intense van de fruitteelt en wees er op,
dat, niettegenstaande wij in Limburg
14.000 H.A., in de Betuwe 12.000 H.A. en
op de Zuid-Hollandsche en Zeeuwsche
eilanden ongeveer 3 a 4000 H.A. boom
gaard hebben, er millioenen kilo's Ame-
rikaansch fruit werden ingevoerd.
Wat wij uitvoeren wordt met centen
betaald, terwijl voor invoer dubbeltjes
moeten gegeven worden.
De Amerikaansche teler spaart moeite
noch kosten om zijn fruit zoo gaaf en
frisch mogelijk op de markt te brengen.
Het verschil tusschen een Hollander
en een Amerikaan bestaat o.a. daarin, dat
er in de bedrijven beter wordt aange
pakt en het loon in de fruitteelt is
hoog, omdat de arbeid daarin maar tij
delijk is.
Voorts staat heel Amerika in het tee-
ken van besparing van arbeidskrachten.
Alles wordt zooveel mogelijk machinaal
bewerkt; alleen het plukken geschiedt
met de hand. Wat ons als Hollander
niet aangenaam aandoet is, dat het op
de bedrijven werkelijk slordig is: vele
oude machines liggen op het erf. Blikt
men omlaag, dan ziet men in den bo
dem "haast niets dan onkruid; maar kijkt
men omhoog, dan ziet men boomen, goed
gesnoeid, goede variëteiten, prachtig ge
was.
Al het gesprokene werd tenslotte nog
door lantaarnplaatjes verduidelijkt.
De voorzitter dankte den heer inge
nieur van der Plassche voor zijn gehou
den leerrijke causerie en sloot daarna
deze werkelijk goed bezochte vergade
ring.
IN DE DARTMOOR GEVANGENIS TE PRINCETOWN IN ENGELAND
brak een ernstig oproer onder de gevangenen uit. De gebouwen werden in brand
gestoken, en na hardnekkige gevechten gelukte het een groote politiemacht de
onlusten te bedwingen.
V. P. Z.
De afdeeling Schouwen en Duiveland
der V.P.Z. vergaderde Vrijdag 22 Jan.
j.l. in Concordia te Zierikzee. Aanwezig
waren 31 leden en verschillende belang
stellenden. Voorzitter, dhr. W. J. van
Schelven. Het jaarverslag, uitgebracht
door den secretaris, dhr. P. Hanse, ver
meldde het belangrijkste van liet gedu
rende 1931 gedane werk. Het ledental is
wederom gestegen. Momenteel zijn 113
leden aangesloten bij de afdeeling, be
nevens 2 donateurs. Vervolgens bracht
namens de financieele commissie, dhr.
W'. J. Lemsom, verslag uit over den
stand der kas, adviseerende de rekening
goed te keuren met een batig saldo
groot f 96.10. De rekening werd goed
gekeurd, nadat ook ;nog een voorstel
der commissie was aanvaard om den
correspondent der afdeeling eenige ver
goeding te verstrekken voor zijn vele
werkzaamheden inzake ten verkoop van
hoendermeel, dat in beduidende mate
was afgenomen in het afgeloopen jaar,
gezien de kwaliteit en den lagen prijs
van dit voeder (afkomstig van het Cen
traal Bureau). Aan de orde kwam daar
na de verkiezing van twee bestuursle
den. Aftredend was de heer G. J. de
Vlieger, die bij acclamatie werd her
kozen. In de bestaande vacature werd
gekozen de heer M. den Boer te Haam
stede. Tot leden der fin. commissie wees
de voorzitter aan in de vac..-W. J. Lem-
son, de heer J. J. Verseput te Zonne-
maire en in de vac.-M. den Boer, de
heer G. van Sluis te Eikerzee. Als af
gevaardigde der afdeeling werd aange
wezen de heer P. Hanse, terwijl tot
keurmeester voor de hokkenwedstijd, in
de bestaande vacature, gekozen werd
de heer Ir. J. J. Janssen, Rijkspluimvee-
consulent voor Zeeland en West-Brabant
te Breda. Besloten Werd dit jaar weder
om een hokkenwedstrijd te organiseeren,
inzonderheid voor bestaande hokken,
waarbij eventueel aangebrachte verbete
ringen zullen worden beoordeeld. Aan
de orde kwam daarna de voederverkoop
waarbij de heer P. Hanse een uitvoerige
uiteenzetting gaf. Besloten werd éénmaal
per jaar een monster te steken, ter con
trole van de steeds te Rotterdam te
steken monsters, welk monster dan zal
worden genomen door een daartoe door
den voorzitter aangewezen commissie,
bestaande uit de heeren L. C. Hanse te
Ellemeet en A. J. Oosse te Serooskerke.
Nadat nog het enten van pluimvee aan
een bespreking was onderworpen, waar
bij het bestuur machtiging kreeg, te on
derhandelen met de heeren veeartsen op
dit eiland, terzake net tegen een veel
verminderd tarief enten, n.l. tegen een
tarief van 6 cent per kip voor de aan
gesloten leden der V.P.Z., kwam aan
de orde de aankoop van jonge hennen
in 1932. Wederom werd het bestuur ge
machtigd de aankoop te regelen, nadat
dit punt nog aanleiding had gegeven tot
eenige discussie tusschen een 2-tal le
den en nadat van bestuurszijde nadruk
kelijk was verzekerd dat zeer streng zal
worden toegezien bij den aankoop, op
dat goed materiaal kan worden afgele
verd aan de leden. Hierna kreeg het
woord, de heer Ir. J. J. Janssen, die
isprak over het onderwerp: „Kan de
pluimveehouderij nog winstgevend zijn
Een uitgebreid betoog werd .door spr.
geleverd, waarbij hij vele wenken gaf,
voor opfokkken en voedering, huisves
ting en verzorging. Inzonderheid Wijdde
de heer Janssen uit, over het groote be
lang van aanschaffing van kuikens, eieren
of jonge hennen, van toornen met hooge
eierproductie. Een paar dubbeltjes meer
voor een goed kuiken wordt dubbel ver
goed door de opbrengst. Wil men ge
middeld per jaar op de hoogste produc
tie kunnen rekenen, dan meende spr.,
dat de hennen van 2 tot 3 jaar aange
houden moeten worden. In het tweede
jaar is de productie het hoogst, wat
echter ook in verband staat met de
productie in het eerste jaar. Het aan
houden tot 3 jaar is aan te bevelen in
verband met het zwaarder worden der
eieren. Thans valt in het binnenland het
ei onder de Warenwet. Versche eieren
moeten schoon zijn en zij mogen geen
vlekken van bloed bevatten en niet af-
gewasschen zijn. Spr. achtte het verder
aan te bevelen voor het gebruik van het
ei reclame te maken en daarbij vooral
ook de aandacht op de hooge voedings
waarde te vestigen. De voorzitter dankte
den heer Janssen hartelijk voor zijn leer
zaam en duidelijk betoog, welke met
veel aandacht door de vergadering was
aangehoord. Van de gelegenheid tot vra
gen stellen, maakten een drietal leden
gebruik, waarna sluiting volgde.
DE EZEL VAN MIJNHEER PIMPELMANS
door G. TH. ROTMAN.
77. Buurman stond juist voor zijn
tuinhekje. „Waar is m'n fiets?" vroeg
hij. Maar toen hij vernam, wat er met
zijn arme motor gebeurd was, begon hij
gewoonweg te dansen van woede. „Dat
hèb je nou met dat uitleenen!" raasde
hij. ,,'n Knappe man ben je, als je'm nóg
eens te leen krijgt!" „Ik heb' nog al
veel aan 'n Verbrande fiets!" blufte mijn
heer Pimpelmans.
78. 'tWerd avond, 'twerd nacht en
nog steeds kwam de ezel niet boven
water. Maar den volgenden morgen riep
mijnheer Pimpelmans, die voor 'traam
stond, opeens uit: „Wat zullen we nu
weer beleven!" Kijvende vrouwenstem
men en woedende kreten klonken van
buiten. „Meneer Pimpelmans, kom cr eens
uit als je durft!"
