HOtLANDSCH ZW1TSERSCHE REEPEN
abonnement;
Woensdag 29 Oct. 1930. zierikzeesche courant.
advertentien
Inzending Advertentiën
buitenland.
binnenland.
PUROL
Uit Stad en Provincie.
jsravri*
Prfja per 3 mundem f 1,50,
franco per pont f 1,80. Yoor het
buitenland per jeu t 10,—
Afmonderl^ke sommen 5 eent.
Venchjjnt Mud., Word. en Vrijd,
Tel. No. 32. - Poetgiro 137377.
Zierikzeesche Nieuwsbode
87»t«
Dir. k, j. DE LOOZE.
iAAR8ANB. - No. 12073.
Ull(.-Mlltlir U. J. KOSTER.
Tas 1—8 regelt 80 ets., ras 4
regel, en daarboTen 20 eta. per
regel. Beelamea 30 eta. p. regel.
Bjj oontraet belangrijke korting.
Inaending op den dag Tan lit-
gare vóór 10 ar*.
■Itorlljk 10 uur op dn dag v. aitgaaf
MUSSOLINI SPREEKT.
De Italiaansche dictator heeft Maandag
ter gelegenheid van de herdenking van
den achtsten verjaardag van den op-
marsch der fascisten naar Rome, aldaar,
in het Venetiaansche paleis een rede
gehouden voor de leiders der fascistische
provinciale federaties, in welke toespraak
hij o.a. het volgende verklaarde:
Een arbeid van acht jaren heeft het
fascisme tot steeds grootere politieke en
moreele vastberadenheid en een steeds
sterker gevoel van verantwoordelijkheid
gebracht. "Mussolini herinnerde aan zijn
in Mei te Florence en Milaan gehouden
redevoeringen, waarin hij het oude hui
chelachtig Europa, dat te Genève van
vrede stamelt en zich overal ten krijg
toerust, het masker heeft willen afruk
ken. Deze redevoeringen waren als een
oorlogsverklaring opgevat, terwijl men
vergat dat de oorlog tegen het fascis
tische regiem als sedert acht jaren werd
gevoerd. Deze geestelijke oorlog bereid
de den militairen oorlog tegen het fas
cistisch regiem voor.
Natuurlijk hebben degenen, aan wie
het masker werd afgerukt, gepoogd, Ita
lië als het eenig gevaar voor den Euro-
peeschen vrede voor te stellen, als den
eenigen wolf onder een kudde vreedzame
lammeren. Dit spel is teneinde. Het fas
cistisch Italië zal zich in dezelfde mate
wapenen als allen zich wapenen. Het zal
ontwapenen zoodra allen ontwapenen.
MUSSOLINI.
Het moet in ieder geval duidelijk zijn,
zeide Mussolini woordelijk, dat wij ons
materieel en geestelijk wapenen om ons
te verdedigen, niet om aan te vallen. Het
fascistische Italië zal nooit het initiatief
tot een oorlog nemen. Ook onze politiek
betreffende de herziening der verdragen,
die niet van gisteren dateert, doch reeds
in Juni 1928 is ingeleid, is erop gericht,
een oorlog te voorkomen, een geweldige
besparing te bewerkstelligen, die vaneen
oorlog.
De stelling, dat het fascisme geen uit
voerartikel is, behoeft correctie. Het is
Italiaansch in zijn instellingen, universeel
naar den geest. Men kan zich derhalve
een Europa denken, dat in fascistischen
zin het probleem van den modernen staat
oplost, den staat van de twintigste eeuw,
die geheel verschilt van de staten, die
vóór r1789 bestonden of zich later vorm
den. Het fascisme heeft een universeel
karakter, want het heeft een drievoudig
probleem, van de betrekkingen tusschen
den staat en het individu, tusschen den
staat en de groepen, en tusschen de groe
pen, opgelost.
DE MIJNRAMP BIJ SAARBRüCKEN.
De directie van de mijn Maybach in
het Saargebied heeft den mijnwerkers-
organisaties verzocht, tezamen met het
„Oberbergamt" de oorzaken van de ramp
(een mijngas- en kolenstof-ontploffing)
na te gaan. Dit onderzoek is noodig om
dat de aanvankelijke lezing dat het gas
door een benzol-locomotief zou zijn ont
stoken, geen steek houdt. In de geteis
terde mijn worden namelijk slechts lo
comotieven gebruikt, die met samenge
perste lucht worden gedreven.
Tot nu toe zijn 92 lijken geborgen,
1 doode ligt nog in de mijn, 3 mijn
werkers worden vermist, van de ge
kwetsten zijn er vier ernstig aan toe, 4
liggen er op sterven, terwijl er voorts
nog 16 licht gekwetsten zijn. Een licht
gewonde heeft het ziekenhuis reeds kun
nen verlaten. De berging der slachtoffers
is met groote moeilijkheden gepaard ge
gaan, daar het in de mijngangen zoo
heet was, dat de reddingsmanschappen
bijna niet voorwaarts konden komen.
Van de dooden zijn er negen-en-tachtig
herkend. De lijken liggen in 3 rijen op
den vloer in het directiegebouw en daar
spelen zich hartverscheurende tooneelen
af. Mijnwerkers, die zijn gered vertelden
dat ze een geweldigen knal hoorden en
daarop een ijskouden luchtstroom, waar
namen, onmiddellijk daarop volgde een
gaswolk. Ze wierpen alles weg wat ze
bij zich hadden qp renden schreeuwend
en over elkander struikelend wég. Mans-
dikke steunbalken zijn gebroken als lu
cifers en in de gangen ligt het kolen
stof een voet hoog. Dientengevolge was
het reddingswerk zeer moeilijk. Vele lij
ken waren zoo verbrand dat de huid
bij aanraking losliet.
Op het oogenblik van de ramp bevon
den zich 700 arbeiders in het Maybach-
mijn. Men merkte pas, dat er iets ge
beurd was, door de sterke rook-ontwik-
keling in de mijn. De ontploffing zelf
hadden slechts weinigen gehoord.
Toen het alarmsignaal ging, werden
de mijnwerkers mei de grootste snelheid
waarmee de kooien opgehaald konden
worden, naar boven gebracht. In tegen
stelling tot Alsdorf heeft men hier bijna
onmiddellijk kunnen controleeren, hoeveel
man er op het appèl ontbraken. Het
bleken 110 man te zijn. De slachtoffers
waren te werk gesteld in de 600 meter
verdieping.
De rouwplechtigheid had heden (Woens
dag) plaats, waarna de lijken der slacht
offers naar de plaats hunner inwoning
zijn gebracht.
TWEEDE KAMER.
De Pachtwet.
Dinsdag is de Kamer met de behan
deling van het ontwerp begonnen, een
ontwerp, welks inhoud zeer in het kort
als volgt kan worden samengevat: Een
nadere èn meer uitvoerige regeling der
verhouding van pachter en verpachter,
waarbij in bescheiden mate het belang
van den eerste als economisch zwakkere
in het oog is gehouden. Het ontwerp re
gelt o.m. de vergoeding voor verbeterin
gen, het recht op remissie en dat op
verhooging van den pachtprijs, de con
tinuatie van de pacht en verschillende
minder op den voorgrond tredende pun
ten, waaronder de vormen van pacht,
het schriftelijk aangaan der overeenkomst,
de pacht als zakelijk recht, de rechter
lijke competentie enz. Vooral de con
tinuatie wordt van groot belang geacht,
daar men verwacht dat zij niet alleen
den pachter, maar den landbouw in het
algemeen ten goede zal komen. Tege
lijk met de herzi.ening van de bestaande
pachtregeling is een ontwerp ingediend
tot instelling van pachtcommissies, advi-
seerende en arbitreerende lichamen.
Uit de gevoerde debatten bleek bij vele
afgevaardigden twijfel te bestaan of dit
ontwerp de oplossing van de landbouw
crisis zal brengen.
Ruwe
Handen
ZIERIKZEE. Evenals te Haamstede op
Donderdag 16 October (waarvan men el
ders in dit nummer een verslag vindt)
hield ook hier ter stede de heer J. J.
Jagtenberg, chef van de afdeeling pro
paganda der Siemens Schuckertwerke, op
uitnoodiging van de P.Z.E.M. een lezing
met lichtbeelden over „Toepassing der
electriciteit in de huishouding" en wel
op Dinsdagavond j.l. in hotel „Juliana".
Namens de P.Z.E.M. richtte de heer
Streefkerk een woord van welkom tot
de niet zeer talrijke aanwezigen en gaf
na een korte inleiding, het woord aan
den heer Jagtenberg. Na uiteenzetting
van het vastrechttarief, hetwelk spr; over
't algemeen voordeeliger achtte wanneer
de electriciteit èn voor verlichting èn
voor andere doeleinden wordt aange
wend ging deze over tot het bespreken
van alles waarvoor de moderne huis
vrouw in dezen tijd van dienstbo'den-
nood en buitenhuiselijke bezigheden de
electriciteit dienstbaar kan maken: rei
niging van woning en lichaam, waschbe-
handeling, koken enz. De firma Siemens
Schuckert, wier wordingsgeschiedenis spr.
in her. kort uiteenzette, brengt voor al
deze dingen haar bekende „Protos"-arti-
kelen in den handel. Spr. raadde zijn
gehoor vooral aan niet in de eerste
plaats op de aanschaffingskosten te let
ten, daar goedkoope apparaten meer
stroom gebruiken en eerder ongelukken
zullen veroorzaken dan dure. om ver
volgens de voordeelen van electra boven
petroleum en gas duidelijk in het licht
te stellen: geen schadelijke gasontwikke-
ling, vitaminenbehoud in voedingsstoffen,
geen vuile pannen of rook, gemakkelijke
bediening der apparaten, goedkoop ver
bruik per eenheid enz. Als electrische
geboden bracht spr. tenslotte onder meer
nog naar voren: nagaan of de apparaten
geconstrueerd zijn voor de spanning in
het huisnet (hier 220 volts), waken voor
overbelasting van een apparaat (op 10
ampere's stopcontacten kunnen tegelijk
2200 Watts aangesloten worden), toezien
of de snoeren in goede conditie zijn, de
apparaten niet reinigen door onderdom
peling, niet zelfknoeien aan apparaten
of leidingen, niet aan de snoeren noch
aan de stopcontacten trekken, waarna
aan de hand van een serie duidelijke
lantaarnplaatjes gebruik en bouw der
verschillende artikelen, door spr. werden
verklaard. De heer Streefkerk was aan
het eind van den avond zeer, zeker den
tolk der aanwezigen, die met aandacht
de aangename causerie hadden gevolgd,
toen hij den heer Jagtenberg dank zegde
voor zijn lezing, waarbij hij er den na
druk op legde dat de P.Z.EIM. dezen
avond niet had belegd als reclame voor
de Siemens Sluckert Werke, doch als
reclame voor de electriciteit in 't alge
meen. Met een opwekkend woord voor
de demonstratie op Woensdag d. a. v.,
welke naar we vernamen goed was be
zocht, sloot hij de bijeenkomst.
Voordat Donderdag j.l. het Was-
scherijbedrijf aan den Platteweg of
ficieel in gebruik werd genomen, hebben
we, met de directie, een rondgang ge
maakt door de fabriek en ons de
geheele machineinstallatie laten uitleg
gen. De fabriek krijgt zijn water van
de waterleiding, dat uitstekend is, maar
volgens de waschtechniek nog niet
„zacht" genoeg. Daarom is aan de Oost
kant, buiten de fabriek, een installatie ge
bouwd (fabrikaat firma Ekstein, Gouda)
waarin het water mechanisch gemengd
wordt met kalk en soda, zoodat de hard
heid van het water teruggebracht wordt
°P 21/2 gr. Tijdens die menging zorgt
een speciaal instrument, dat de schade
lijke bestanddeelen achterblijven, die zoo
nu en dan worden verwijderd.
In de fabriek, aan de Oostzijde, staat
het ketelhuis. Een Cornwalketel met 8
atm. ovendruk, levert de stoom voor het
geheele bedrijf en bovendien voor de
stoommachine. Van hieruit wordt de
stoom gedistribueerd naar die plaatsen,
waar men het noodig heeft. Voor net
water in de fabriek komt wordt het in
twee reservoirs gereinigd. In een reser
voir staat het water geregeld op kook
hitte, terwijl een tweede water van koe
ler temperatuur bevat. De stoommachine
van 25 P.K. zorgt voor aandrijving van
alle werktuigen en f evens voor opwek
king van eigen electriciteit, hoewel de
fabriek ook bij de P.Z.E.M. is aangeslo
ten, om, indien gewejnscht, van deze mpij.
stroom te betrekken. In het waschhuis
staat een waschmackine, die -150 K.G.
droog gewogen goed kan bevatten. Na
deze behandeling wordt het waschgoed,
in een centrifuge overgebracht, waarin
het overtollige water uit het waschgoed
wordt verwijderd. Dan gaan de gewas-
schen kleedingstukken naar de diverse
afdeelingen ter verdere behandeling. Een
tweede wa:chma:hine wordt gebiuikt voor
bont goed, terwijl voorts een „Walk"
waschmachine het flanellen goed reinigt.
De zeep maakt men hier zelf. Een neu
trale zeep, geen soda, wordt, ter behan
deling van de wasch gebruikt. Wringen,
zooals de huisvrouw doet, komt hier
niet voor. In de centrifuge wordt het
water uit de waschgoederen minstens
even grondig verwijderd. Voor het dro
gen is een speciale kamer ingericht, ter
wijl de goederen aan rekken, coulissen,
worden opgehangen. Heel gemakkelijk
worden deze coulissen in en uitgescho
ven. Een groote mangel zorgt voor het
glad maken van lakens enz. De strijk
sters staan langs den wand aan tafels,
waar men het strijkgoed met gas ver
warmde ijzers bewerkt en verzorgt. Spe
ciale machines zijn aangeschaft voor de
behandeling van boorden en overhemden.
Het gansche bedrijf ziet er keurig uit
en is toegerust met de beste hulpmid
delen der moderne techniek voor de be
handeling van de wasch.
Waai de heer Asselbergs de verzeke
ring gaf, dat men niets onbeproefd zal
laten om te voldoen aan de eischen, die
aan een goede behandeling van de wasch
kunnen gesteld worden, zoo weet de
toekomstige clientèle nu reeds, dat zij
met gerustheid haar wasch aan deze fa
briek kan toevertrouwen.
De Kon. Luchtv.pij. heeft haren ver
tegenwoordiger opgedragen een lijst aan
te leggen van interessenten voor de lucht
lijn Schouwen—Rotterdam v.v. Dienten
gevolge worden alle belangstellenden die
op deze lijst geplaatst wenschen te wor
den, dringend verzocht zich persoonlijk
of schriftelijk te wenden tot den heer
J. E. van den Broek, Kraanplein, Zie-
rikzee. (De lijst die reeds eenige hon
derden namen bevat, moet 1 November
a.s. worden ingeleverd). Vóór genoemde
datum wordt dus uw adhaesiebetuiging
verwacht.
SEROOSKERKE. De vlaggetjesverkoop
tem bate van het Roode Kruis heeft alhier
opgebracht f 7,371/2'.
Indien het aantal deelnemers vol
doende is, zal te beginnen op 3 Nov. a.s.
wederom de cursus voor vervolgonder
wijs worden gegeven.
BURGII. Door de P.Z.E.M. is de laat
ste verbindingspaal voor het electrisch
net aangebracht aan den voet der dui
nen te Westenschouwen. Volgende week
wordt tot dit uiterste einde stroom ge
leverd en is de electrlficatie van het ge
heele eiland een voldongen feit. Een
woord van dank voor de correcte uit
voering mag het personeel der P.Z.E.M.
Rubberhakken, Zoolplaten, Tlps^
'n Hevea-Product
Vraagt het Uw schoenmaker
HET WASSCHERIJ-BEDRIJF DER FIRMA
ASSELBERGS AAN DEN PLATTEWEG tTE
ZIERIKZEE.
zeker niet onthouden worden. Nu nog
een afdoende verbinding met den vasten
wal en de knellende banden van ons iso
lement zijn grootendeels geslaakt.
DREISCHOR. Ingeleid door onzen bur
gèmeester, den heer van Nahuijs, gaf de
heer H. Uijl uit Zierikzee, administrateur-
der vereen. Steunverleening bij Zieken-
huisverpleging te Zierikzee, Maandag
avond in café Slager, eene uiteenzetting
van het doel dezer vereeniging en hare
gunstige werking gedurende reeds bijna
een jaar van haar bestaan. Mede aanwe
zig was de heer J. Catshoek, bestuurs
lid dezer vereeniging. Op duidelijke wijze
toonde spreker aan, hoe door samen
werking op dit gebied veel kan worden
gedgan tot hulp en steun bij de hooge
kosten voor verpleging in een ziekenhuis
en operatiekosten enz., terwijl de contri
butiebetaling het mogelijk maakt, dat
ieder met het brengen van een klein
geldelijk offer geholpen kan worden.
Zeer jammer was het dat zoo weinig
belangstelling aan den dag werd gelegd
voor deze bijeenkomst, daar het nut de
zer instelling verdient op grooter schaal
bekend te worden. Eenige personen uit
de vergadering stelden zich belangeloos
disponibel om propaganda voor deze ver
eeniging te maken en te trachten in
onze gemeente leden te werven. Na dank
te hebben gebracht aan de heeren uit
Zierikzee voor hunne uiteenzetting, en de
aanwezigen voor hunne volle aandacht,
sloot de burgemeester de vergadering,
in de hoop dat een groot aantal inwo-
ners zich zullen aanmelden als lid te
willen toetreden.
OOSTERLAND. Onder leiding van de
heeren D. Kosten, hoofd der school, en
J. Buijsse, onderwijzer, zal 3 Nov. a.s.
met 't herhalingsonderwijs (avondschool)
worden begonnen. 17 leerlingen hebben
zich daartoe aangemeld.
ST.-ANNALAND. Zaterdag 1 Nov. be
gint de uitleening gedurende den winter
van boeken uit de Dorpsbibliotheek. Ge
opend eiken Zaterdag van 2—4 uur.
POORTVLIET. Vrijdag 24 October hield
de Raad een openbare vergadering; af
wezig zonder kennisgeving de heer C. j.
M. Hage. Het verzoek van den heer Van
Gelderen te St.-Maartensdijk, om te mo
gen stichten een centrale voor radio
distributie, werd voorloopig aangehouden.
De adressen van de Centr. Ver. ter be
hartiging der Maatschappelijke Belangen
•van Zenuw- en Zielszieken en den A. N.
W. B., toeristenbond voor Nederland, wer
den voor kennisgeving aangenomen. Be
sloten werd adhaesie te betuigen aan het
request van het Comité ter verbetering
van het verkeer tusschen de Zeeuwsche
en Zuid-Hollandsche eilanden. Over een
voorstel, om instemming te betuigen, met
het rapport van den Raad van Oud-Vos-
semeer, in zake den financiëelen toestand
van de Waterleiding-Mpij. Tholen, staak
ten de stemmen; B. en W. stellen voor
het stuk voor kennisgeving aan te nemen.
Het verzoek van het bestuur der bijz.
school, om het minimum-aantal leerlin
gen voor een cursus in buitenwettelijk
vervolgonderwijs terug te brengen van
8 op 6 viel in goede aarde; als het in
Februari blijkt, dat het getal leerlingen
jtot 5 is gedaald, zal het onderwijs wor
den! stopgezet. Dit geldt voor beide scho
len. De verzoeken van de ingezetenen
A. J. Hage, W. P. den Engelsman en
L. M. van Zetten, om vergoeding inge
volge art. 13 der wet op het L. O., wer
den ingewilligd. Bij de algemeene be
schouwingen over de gemeente-begroo
ting, dienstjaar 1931, merkte de heer
Carels o.a. op, dat de begrooting van
jaar tot jaar een steeds hooger eind
cijfer aanwijst en dat zulks niet kan
blijven voortgaan. Hij stelde zijn stem
afhankelijk van de houding van den voor
zitter tegenover de voorstellen van zijn
fractie. De artikelsgewijze behandeling
lokte veel discussie uit. Alle voorstellen
van de heeren van Westen en Carels, be
doelende sommige posten te verlagen,
werden verworpen met 4 stemmen tegen.
Opgemerkt werd, dat een schuld, renten
de 5 pCt, nog groot f 275Ö, kon afgelost
worden met geld, dat sedert jaar en dag
bij een Rotterdamsche Bank gedeponeerd
is. Dit werd door den voorzitter bestre
den met de bewering, dat het laatste
kasgeld is. De begrooting werd goed
gekeurd met 4 stemmen; tegen de hee
ren van Westen en Carels. Eindcijfer
153181.495, post voor onvoorzien f 2733,50
voor den gewonen dienst. Voor den
kapitaaldienst is het eindbedrag f50. De
belooning'voor de leden van de commissie
tot wering van schoolverzuim zal voort
aan f60, die van den secretaris f25 be
dragen. De begrooting van het Algemeen
Armbestuur werd zonder opmerkingen
met algemeene' stemmen goedgekeurd;
eindcijfer f21088,65, post voor onvoorzien
f3998,65. De heer H. E. Dijken, hoofd
der openbare school, werd achtereenvol
gens met algemeene stemmen benoemd
tot lid van de commissie van toezicht
op het L. O., tot lid van de commissie
tot wering van schoolverzuim en tot on
derwijzer bij het onderwijs aan de niet-
leerplichtige jeugd. Aan den heer Bil
te St.-Annaland zal een verlicht en ver
warmd schoollokaal beschikbaar wor
den gesteld voor 't geven van tuinbouw-
onderwijs. Het kohier der hondenbelas
ting werd vastgesteld met 22 honden in
de eerste klasse en 44 in de tweede?
opbrengst f 169. Er zal weder voor twee
jaar ontheffing worden gevraagd van de
verplichting tot het geven van onderwijs
in lichamelijke oefening. Aan het slot
der vergadering deelde de voorz. mede,
dat B. en W. aan mej. C. M. Ista, onder
wijzeres, wegens huwelijk ontslag hebben
gegeven.
PROV. STATEN VAN ZEELAND.
Naar den Nieuwen steiger te Stave-
nisse, welke eerlang in gebruik geno
men zal kunnen worden, leidt thans een
Aveg, welke in onvoldoenden toestand ver
keert, waardoor de aanlegplaats niet ten
volle tot haar recht zal kunnen komen.
Het komt Ged. Staten gewenscht voor
dezen, bij de Provincie in onderhoud zijn-
den toegangsweg, welke een gedeelte is
van den op het Provinciaal wegenplan
voorkomenden weg no. 6, lang ongeveer
390 M., te verbeteren. De werken worden
geraamd op f26000, waarvan 75 o/0 0f
f 19,500 wordt terugbetaald uit het Prov.
wegenfonds en f 65000 ten laste der Pro
vincie op de begrooting 1931 is uitgetrok
ken. Ged. Staten stellen voor tot de ver
betering van dien weg te besluiten.
RECHTZAKEN^
Donderdagmiddag stond voor de Bre-
dasche Rechtbank terecht de landbouwer
A. Th. B. uit St.-Philipsland, omdat hij
in den voormiddag van 5 Februari j.l.
onder de gemeente Steenbergen, tóep
hij met zijn auto over de Nieuwe Heij-
dijk aldaar reed, tegen de achterzijde
van een autobus van M. S. uit Steen
bergen aanreed, terwijl genoemde S., even
te voien, cnde/ het geven van herhaalde
signalen, achteruit naar dien weg was
komen rijden, uit een ten opzichte van
verdachte links, nabij dien weg gelegen
garage en van welke autobus slechts de
zich aan de achterzijde daarvan bevin
dende treeplank over dien weg uitstak,
zulks terwijl er voor B. ter plaatse vol
doende ruimte was om met zijn auto
bedoelde autobus te passeeren. Door deze
aanrijding werd de carroserie en een
paar ruiten beschadigd.
De Kantonrechter te Bergen op Zoom
had B. op 20 Maart jj, van het hem ten
