Zierilzeesche Nieuwsbode B IJ VOEGSEL Uit Stad en Provincie. FEUILLETON. Schouwsch dialect. .NIEUWjaaK BIJ DE KONINKLIJKE EaMILIE. Dinsdagmorgen braohten H. M.. de Koningin en h. k. h. Prinses Juliana, ter gelegenheid van het Nieuwjaar, een bezoek aan H. M. de Koningin-Moeder. De Koningin treedt het oalfia aan h«t Voorbout binnen. behoorand* bi] da van Vrijdag 4 Jan. 1929, no. 11795. SHROOSKERKE. Dinsdagavond 1 Jan. gaf de tconeelvereeniging alhier haar ge wone jaarl. uitvoering in de zaal van dhr. Barrevoets. Opgevoerd werden „Ge dwongen Huwelijk" en „Hoe papa Zijn toestemming gaf of eerst betalen en dan trouwen". Vooral het eerst opgevoerde had de 'belangstelling van het publiek, 'dat dan ook flink applaudisearde. Het 2e tooneelstuk vertoonde in het tweede be drijf vooral, momenten van onvast spel en miste rolvastheid. Zou dit missdhien een aanwijzing zijn, dat twee tooneelstuk- ken van zoo'n klein aantal spelers te veel gevergd was? „Serooskerke" Zou dan daarmee de volgende maal rekening kun nen houden. Over het geheel genomen heeft het in flink getal opgekomen pu bliek zich goed geamuseerd en kunnen de spelers op een goed geslaagde uitvoe ring terugzien.' BRUINISSE. Donderdagavond j.l. werd in het hotel Storm een vergadering gehou den van mosselkweekers, onder leiding van het Kamerlid ds. Kersten. Op deze vergadering, die zeer druk was bezocht, waren mede aanwezig het Kamerlid dhr. Krijger, de voorzitter van het hoofdbe stuur van den Bond, burgemeester Hage, en anderen. Na een korte inleiding van 'den heer Joh. de Waal Cz., nam ds. Ker sten het woord, waarbij hij het doel de zer vergadering uiteen zette, n.l. om de bezwaren te vernemen van de belangheb benden zelf tegen de ontworpen distri- bu tie regeling van het mosselzaad. De in teresse, die hij voor deze zaak heeft, heeft hem doen 'besluiten aan de uitnoodiging tot bijwoning eener vergadering gehoor te geven. Zoowel de voor- als de tt' gen- standers der regeling werden in de ge legenheid gesteld de zaak te bespreken. Vele tegenstanders, de hesren Otte en Schot van Zierikzee, Math, de Koning, M. Vijverberg en anderen hebben hunne be zwaren tegen de regeling breedvoerig uit een gezet, waarbiji zij hun meening, ken baar maakten, dat de regeling practisch onuitvoerbaar is. De heer W. v. d. Berg Dz. is als voorstander overtuig!, dat met de nieuwe regeling de Zuiderzee zoolang zal opengesteld worden tot iedere vis- scber zijn toegewezen kwantum binnen heeft. De heer Krijger heeft nogmaals breedvoerig uiteen gezet, dat de minister het noodzakelijk heeft geacht, deze rege- liing te treffen, en wel voor den proef tijd van een jaar; mocht ze in de prak tijk niet voldoen, dan zou wat niet goed is, veranderd kunnen worden. Ds. Kersten nam hierna het woord. Het is hem uit de besprekingen gebleken, dat er groote 'bezwaren tegen de regeling zijn san te voeren. Spir. is overtuigd, dat het wel 'de bedoeling van den minister is geweest de klachten welke hem steeds bereikten te ondervangen door deze regeling in te voeren. Of het geklaag nu ten einde zal zijn moet worden betwijfeld. De sehip- pers oopdeelen graag zelf over hun zaad. De ondervinding heeft hen geleerd, dat op ieder perceel niet hetzelfde za?d kan worden gezaaid en daarom gelooft spr. dat de distribueering in de praktijk niet zal voldoen. Ook moet men voorzichtig zijn met dwang op de mensehen uit te VI. (Slot.) Beschouwingen over het dialect van Schouwen, al zijn ze slechts oriënteerend bedoeld, al zijn ze populair-wetenschap- pel ijk gehouden, (zelfs meer populair dan wetenschappelijk!) zouden te onvolledig zijn als ze niet een heel stuk licht lieten vallen op het zoogenaamd „boersche" ka_ rakter van zijn taai-eigen. Er zijn zeer veel vormen, zinswendingen, woorden, die het Schouwsch verwerpt als te deitig, te onnatuurlijk, te aanstelliger, in één woord als te „groós". Grappig is het te consta- teeren, dat het Zierikzeesch zulke woor den niet vreest: zij zijn juist het distine- tief van beschaving, van meerdere ontwik, keling, van maatschappelijke positie. Ontmoeten bijv. komt in 't Schouwsch niet voor. Voor het algemeen beschaafd: Heeft u haar ontmoet? zegt het Zierik zeesch: 'Eb u z' ontmoet? en het Schouwsch: Bè je ze tegen 'ekomme? Men vergelijke nog de volgende Schouw- sche zinnen met hun vertaling in 't al gemeen beschaafd: Ie 'ei z'n meisse laete zitte Hij heeft zijn verloofde verlaten. M'n kop loop d'r van omme! Ik weet niet meer, wat ik doen moet'! Jie bluuf oaltied ma' piakke! Je rekt je bezoeken al te lang! M'n z&n dol mit die jongen! Die jongen geeft ons veel last. In schreêwe da' ze dee! Ze huilde erg! 't Kachel wil nie' zupe! 't Veulen wil niet drinken. 't Is butter an de galge! 't Is ver- gecfsche moeite. Lac ze ma' praete! Bekommer je «r niet om. Z'is zot nae' die vint Ze is verliefd pp dien man. oefenen. Een organisatie die hen wordt opgelegd willen ze niet. De heer Krijger verklaart zich 'bereid met den heer Ker sten bij den minister te gaan pleiten voor een langere openstelling van de Zuiler zee, ma&r als de min. dat niet wil, en hij vraagt, geef dan een andere regeling, wat dan? De vrijheid, die de visschers voorheen hébben gehad, heeft hen niet voor achteruitgang kunnen behoeden, Ook burgemeester Hage heeft nog het woord gevoerd, waarbij hij er op wees, dat zij nerzijds nimmer is geprobeerd, dwang op de schippers uit te oefenen. De heer Ker sten heeft alzoo de voor en de tegen standers gelegenheid gegeven zich uit te spreken. Wilt gij de regeling niet zegt spr., dan moet ge eenparig op wettige wijze hiertegen ageerem. Een oplossing zou zijn, als de Zuiderzee drie of vier maanden opengesteld werd en ieder vrij was om te visschen. Met dank voor Ie goede or Ie sloo t ds. Kersten de verg. De Nieuw jaarscollecte heeft in deze gemeente f 332,25 opgebracht. ST.-PHILIPSLAND. Door den gemeente raad alhier werd een spoedeischende ver gadering gehouden, hoofdzakelijk voor be handeling van de kwestie: rioleeriwg Oost- dijksloot. Afwezig waren de heeren A. M. van Dijke en A. A. v. Nieuwenhuizeh. Na opening en eenige discussie over de notulen, deelt de voorzitter mede, dit, naar aanleiding van het in de vorige ver gadering genomen besluit een schrijven van mej. de wed. v. Dijke is ingekomen, waarbij zij meedeelt, dat zij het bedoelde stuk sloot ter beschikking wil stellen van het gemeentebestuur, onder voorwaarde dat met de rioleering 'begonnen wordt op de scheiding van haar erf aan de voor zijde, dus vanaf den dam tusschen haar erf en dhr. Capelle. B. en W. stelien voor hierop in te gaan, onder voorwaarde, dat adressante 1/4 deel der kosten betaalt, evenals de bewoners in het voorgaande adres, diaar dit anders onbillijk zou zijn. Dhr. Neele merkt op, dat hij uit het schrij ven van mej. V. Dijke de voorwaarde heeft vernomen, waarop zij toestemming heeft gegeven en meent dat dit weer een nieuw struikelblok zal zijn, waar de Raad nu wel een besluit kan nemen, maar zij toch eerst weer naar de wed. v. Dijke toe moet. Vervolgens komt spr. op tegen het laten bijdragen in de kosten. Hij noemt dit een verkapte belasting. Bovendien krijgen z.i. de betrokken inwoners een gedeelte der verantwoordelijkheid, twian- neer zij moeten betalen. En dit volgens spr. onjuist, daar de verantwoordelijk heid 'behoort bij B. en W. De voorzitter wensoht op deze kwestie niet verder in te gaan, daar dit in de vorige vergadering voldoende is 'besproken. Dhr. de Ruijter merkt op, dat het niet mag worden voor gesteld, alsof het vorige raadsbesluit klak keloos is genomen. De raad toch heeft dit besluit genomen in de overtuiging dat er een deputatie uit de 'belangheb bende bewoners bij dhr. van Dijike was geweest, die de toezegging had gekregen, 'mondeling, dat er van 'hun kant geen be zwaren bestonden. Spr. achtte dit vol doende. De voorzitter is het hiermee eens. Dhr. Neele zegt dat de raad geloopen is over <ijs van één nacht, daar 1 'man moei lijk een deputatie kan genoemd worden. De voorzitter zegt dat B. en W, er ter dege rekening mee hebben gehouden dat vergunning van de wed. van Dijke noodig was. Hem is meegedeeld dat er geen be zwaren bij' 'haar bestonden, pm reden dat zij er niet aan 'behoefde te betalen. Bovendien zegt hij dat, toen er een vo- rigen keer gesproken is over de sloot langs de Stationstraat, er ook geen ver- Woorden als innig, verknocht, beschou wen, doordringen, liefhébben, betreuren, geleiden, vergezellen kunnen eenvoudig in gesproken Schouwsch niet voorkomen. Schouwsch is een beetje rauw maar eerlijk! Ook reken ik het mij tot een plicht, te wijzen op1 een gevaar: Zooals de ,/boe- remuste" aan het verdwijnen is, begint ook het Schouwsch zijn oorspipinkelijkhe id te verliezen. De beschaving is een gToote vijand vani diiialeöt. Zij stuurt aan op nivel- leering: wie1 voor beschaafd wil doorgaan., meet spreken ais ieder ander spreekt! Is beschaving dan soms niet iets innerlijks? Friezen en Groningers zijn voorgegaan)! Laat ook de Zeeuwen hun dialecten in eere houden; laat ook de Schouwenaars onder elkaar hun mooie taal blijven spie ken. Ze zijn heusch wel in staat dat te doen eni daarnaast het algemeen beschaafd zóó te bteheersdhen, dat ze „over water'? geen gek figuur zullen slaan. Laten zij zidh niet schamen voor hun mooie oude woorden, waarvan ik hier nog eens een reeks laait (volgen, in de willekeurige volg orde, waarin ze 'b'iji me opkomen en zon der vertaling er naast. Zou het geen schande zijn, als een vertaling noodig was? Bezwuumd, weeuwe, onderjand, stae- mere, 'n poet, kaoke, tote, puien, opreêë, vreêke, strune, stuke, grippe, dulleve, tuter, keussen, bobbel, de klodder, In kniep, leke, trek, anstrant, warentig, or- lefienks, deege, uust, bieze, amper, bè(I)- neênit, h stuitje, ieuwest, nieuwest, am per, ommeleège, eleleiel!, oore, fluus, poö- ge, rediene, stravaJje, il, lange, rik, sched el©, slotel, schroere, zekel, schuttel, vier, vrimd, biei'and, oest, krepel boste, vrom- me, aoromme, baolie, burrie, slop, ster- mien, kroo, dodde, klienket, kippe, schel lest), vazze, tras, lure, lemoên, ponger, juun, keu, scheel, pikketel, klipped, kleênsvat, blokkeêl, oldert, kammenet, tes- tein, eldertoüwe, schoft, af iet, dreve, sdhoüwe, reeke, mamime, klute, solfer, top, katbegaol, perwet, elder. Tot mijn eigen schande moet ik be kennen, dat ik een soort leedvermaak niet zou kunnen onderdrukken, indien gunning of toezegging was van de be trokken bewoners. Dhr- Neele zegt dat de besprekingen over de Stationstraat van den raad uitgingen en deze van de bewoners. Dhr. L. J. v. Nieuwenhuize zegt, dat hier gehandeld is, zoo als het altijd gaat. Eerst een besluit nemen en dan de zaak verder afwerken, door ver gunningen vragen, enz. Hij' vindt het over bodig nog langer over deze kwestie te spreken. Naar zijn meening is de wed. van Dijke voor demping, want boven het stuk dat gedempt zou worden, vraagt zij er nog een stuk bij'. Zijns inziens zal het bij' de wed. v. Dijke niet op finan- cieele bezwaren afstuiten. Mede met het oog op' werkverschaffing hoopt hij dat deze zaak spoedig in orde zal zijn. Dhr. Neele zegt ook voor werkverschaffing te zijn, doch dit gebeurt ook als van 'het andere einde met voleermg wordt 'be gonnen. Het voorstel van B- en W. wordt met 4 st. aangenomen. Dhr. Neele ont houdt zich. De voorzitter zegt dat voor het bijkomende istuk} f 700 noodig is. Met algemeene stemmen wordt besloten een geldleening, grooit f 500, af te lossen in 10 jaar, aan te gaan. Een schrijven van het gemeentebestuur van Axel, adhaesie verzoekende om een adres aan Ge dep. Staten, om de salarissen van burgemees ters, secretarissen en ontvangers te wil len verminderen, wordt voor kennisge ving aangenomen. Eenzelfde lot onder gaan: een adres van IJselmonde aan den betrokken minister oim maatregelen ta nemen dat uitvoering van art. 122a der gemeentewet mogelijk is; een schrijven .raisleehte Schouwenaars tot de slotsom moesten komen, dat ze in bovenstaan^ de woorden hun eigen bezit, hun eigen dom niet zouden vermogen te herkennen. Hoe het Schouwsch geschreven moet worden, is inderdaad niet in een handr- omdraai uit te maken. Het zou wensche- lijk zijn, aanknoopingspunten te vinden in het reeds geschreven Schouwsch en daarvan uitgaande regels te formulee- ren; hoe het moet, en desnoods, hoe het niet moet. Zeker is het, dat bij 't vast stellen van een bruikbare schrijfwijze voor het Schouwsch de gewone spelmoeilijk- heden in ai hun kracht te voorschijn zul len komen. Die moeilijkheden zijn: 1°. het geschreven woord moet zoo veel mogelijk de uitspraak van het ge sproken woord benaderen; 2°. het ge schreven woord moet gemakkelijk her kenbaar zijn; 3°. het verband' tussohef de woorden onderling moet gemakkelijk gevoeld worden; 4°. een eenmaal aan genomen schrijfwijze moet zooveel doen lijk in alle analoge gevallen worden ge volgd. Speciale moeilijkheden voor 't Schouwtsch zijn de taliooze verdwijningen van klan ken en de vlugge verbindingen van klan ken onderling, ook bij overigens lang zaam spreken. Indien een Schouwsdhe zin zonder de inderdaad fictieve woordaf- scheidingen werd neergeschreven (het woord is géén eenheid in gesproken taal!), zou hij op een Schouwenaar al een rare indruk maken en voor de oningewijde vol komen onbegrijpelijk zijn. De hier vol gende voorbeelden Zouwjetoüwè en dagloókoök, zijn voor Schouwsch-sprekenden toCh ge makkelijker onder de vorm: Zou je t' oüwe'è? en Da' gloö' 'k oók! en zelfs de spreker van algemeen be schaafd, ziet overeenkomst met: Zou je 't gehouden hebben? en Dat geloof ik ook. Het is dus in de allereerste plaats noo dig de in de uitspraak verdwijnende klan ken door weglatingsteekens aan te geven. Die hierboven gebruikte voorbeelden ge van dhr. Inspecteur der Dir. Bel. te Zie rikzee, dat voor de gem. ink. .belasting voor kwade posten f 81 wordt afgetrok ken; een verzoek van de Kon. Ned. Po- litiehondemvereeniging om subsidie of toe treding als 'begunstiger; een verzoek van de Ned. vereeniging tot bevordering van den arbeid voor onvolwaardige arbeids krachten, om toe te treden als lid of anders steun te verleenen. Met algemeene stemmen wordt besloten met ingang van 1 Januari as. toe te treden als lid van de vereeniging van Ned. gemeenten. Daarna volgt benoeming van een lid van het Burg. Armbestuur, wegens periodieke aftreding van dhr. A. V. Striem. De voordracht van B-. en Wi. geeft als no. 1 den .aftredende en mej. 2 dhr. J. Wisse te A J.-Polder. Dhr. de Ruijter vindt de samenstelling van het Burg. Armb. niet in orde, daar er slechts 1 lid in zit van de Oud-Geref. kerk en van de overige kerkelijke gezindten. 2. Dhr. Neele is het hiermee eens. De voor zitter zegt, dat hij de vergaderingen van het Burg. Armbestuur meermalen op ver zoek heeft bijgewoond. Hij' is er van overtuigd, dat onder het college een aan gename verhouding bestaat, en dat het ééne kerkelijke lid niet voor het andere gaat. Dat de kerkelijke verhouding niet klopt 'met het aantal leden, stemt hij toe. De heeren de Ruijter en Neele merken op, dat het niet gaat tegen den persoon van dhr. V. Striem. Dhr. L. J. van Nieu- wenhuizen zegt, dat deze kwestie enkele jaren geleden ook besproken is. Zoolang geen onderscheid wordt gemaakt is z.i. wijziging in de samenstelling onmoodig. ven tegelijk aanleiding te spreken over cie lange klinkers van het Schouwsch: ee en 00 van beest en doos (Nea.) zijn in 't Schouwsch even lang als die zelfde klanken voor r en dienen dus in de schrijfwijze onderscheiden te worden. Wil 'men daarvoor het teeken gebrui ken, dan is daar geen bezwaar tegen, of schoon elk ander afgesproken teeken er geschikt voor zou zijn. Wij' krijgen dus: beêst, féést, vreêke, teêle, ieieren- deên, beênen, doóze, boos, kroost, trpös- te, 't waeter kan nie' loöze, poóten, oöt enz. Maar tegelijk moet deze schrijfwijze ook aanbevolen worden van de 00, die een andere klank heeft in: loöpe, koópe, oók, boóm, terwille van de gemakkelijk heid der herkenning. (Ik beken graag, dat ik vroeger deze 00 zelf wel eens ais oa héb voorgesteld, maar nu m.i. onlo gisch.) Komt deze zelfde klank voor, terwijl zij in het algemeen beschaafd met a correspondeert, dan verdient het, met het oog op dezelfde regel, ze met 00 vc**r te stellen: zaoie, kraoie, notaorus, vao- der, mekaore, enz. Hetzelfde beginsel eischt nog de op de FransChe lijkende e als ae te schrij ven, ook al omdat ze in het algemeen beschaafd 'met a overeenkomt: 'aele, laeje, lae, paerd, paeren, schraege, draege; de zelfde klank, met e correspondeerend zou ook weer met moeten worden weer gegeven: vêge, wereld, kérel. Gelukkig is deze laatste niet talrijk. Moeilijkheden in 't schrijven van ie over eenkomend met de algemeen beschaafde ij, zijn niet van ernstigen aard. Het is een korte: diek, kieke, liene, piene. Er is wel een lange ie in: liêf, diêf, brief, maar deze vertoont zich ook in 't Nederlandsch onder de vorm v,an ie. De uu u,i levert al evenmin moeilijk heden op: 'uus, kmus, baite, schuve. Wordt na de open lettergreep een scher pe medeklinker gehoord, dan verdient 't misschien aanbeveling het dubbele letter., teeken te schrijven en misschien tevens het dubbele teeken van de medeklinker: schuuffele naast dujzelé. krausse naast Bovendien het is een Burgerlijk, en niet een Diaconie Armbestuur. Dhr. de Ruijter zegt dat Capelle destijds, toen hij' diaken in de Herv. Kerk was, lid ven het Burg. Armbestuur is geworden. Nu, vervult hij de eerste betrekking niet meer, de twee de Wel. De voorzitter zou meer voor Wij ziging voelen, wanneer er een vacature was. Weth. v. Nieuwenhuijzen is het daaT- mee eens. De heeren Neele en de Ruijter meenen, dat dan dus, wanneer er geen vacature komt, de toestand dezelfde zou blijven.. Als vertegenwoordigers der Oud- Ger. gemeente komen zij enkel voor hun be ginsel uit. De voorzitter stelt voor het burgerl. armbestuur hierover 'te hooren. Dhr. Neele gaat hiermede niet accoord, omdat dan het burgerl. armbestuur zijn meening zegt over de verhouding zooals ze nu is, en dan kan nu al een gedachte gevormd worden. De voorzitter zegt, dat pok buiten de voordracht kan gestemd worden. Besloten wordt de kwestie aan te houden. Bij de rondvraag volgt eenige bespreking over het niet branden van een lantaarn bijl de Weegbrug. Hierin zal vooiv zien "worden. Daarna sluiting. ST.-ANNALAND. Op 1 Jan. 1928 be stond de 'bevolking uit 1313 mannen en 1301 vrouwen, te zamen 2614 inw. De vermeerdering in 1928 bedroeg door ge boorte 57 (t.w. 32 m. en 25 vr.), door vestiging 62 (t.w. 35 m. en 27 vr.); dus 'in totaal 119 (t.w. 67 m. en 52 vr.). De ver mindering in 1928 bedroeg door: over lijden 27 (t.w. 15 m. en 12 vr.); door ver- luzen, buusse naast (gas)buzen. (De dub bele medeklinker zou dus ook moeten geschreven worden in meisse, zcisse). Indien ook korte e en korte a de lange, open klank krijgen dienen ze ook wel te 'worden voorzien van een vêrreke, 'ari, varre. Ou, die kort en laag voorkomt, vraagt het ook voor de laatste: 'n 'out, 'n toüwe. Dat met mit, en en in, en geen gin, mag vreemd lijken in geschreven Schouwsch; er is echter geen reden om de d op 'n andere wijze te schrijven. Met het bovenstaande zijn zeker niet alle moeilijkheden van een Schouwsche spelling opgelost. Indien ik ze echter nog vermenigvuldigde, ben ik er zeker van mijn doel voorbij te streven: ik wilde opwekken tot schrijven in t Schouwsch en zeker niet de geïnspireerden daarvan afschrikken! Bij het schrijven van deze opstellen over Schouwsch dialect, héb ik met veel vreugde, zoowel op Schouwen als daar buiten, groote belangstelling voor ons be scheiden, maar pittige taaltje, mogen con- stateeren- Werkelijke vondsten, mooie woorden, aardige veronderstellingen kwa men van alle kanten naar me toe. IW heb ze nog niet alle kunnen verwerken, maar hoop later in de gelegenheid te zijn er op terug te komen. Onder degenen, die mij in staat stelden hen te bedanken omdat Zij in hun schrijven hun naam vermeldden noemde ik reeds Mevr. v. Hattem-Eijke te Noordgouwe en de heer J. W. Goemans te Renesse. Groote dank ben ik eveneens verschuldigd aan de heeren C. J. J. Fokker, burgemeester van Strijien, D. Polderman, Rotterdam, J. Evertse, Kerkwerve, M. A. van Poperingf Vlissingen, F. Wisse, Dordrecht. Den heer (of mevr.?) W. O., die ik bewonder om zijn (haar?) moeizame arbeid, maar die bovendien in zijn (haar?) brief een zin netje schreef, dat om méér dan een reden mijn nieuwsgierigheid heeft geprikkeld, (Je weet wè: van die vroüwe, die in do vospisse wegt uut d'r tilbrie stukede, flak bic d'pstié!), zou ik wel graag leeren ken nen. K- K.

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1929 | | pagina 9