Zierikzeesche Nieuwsbode ZEELANDs ROEM e „ÖE va» us Zeeppoeder e st. rauis-iEiim. i.nimiLïJ6o,s"m™ VRAAGT SIOOMZEEPZI „DE HAMER", GOUDA Woensdag 9 Nov. 1927. zierikzeesche courant. Inzending Advertentiën Mr. Jacob Cats. UWEN WINKELIER met bon van Uit Stad en Provinoio. Na het Haarwasschen ABONNEMENT: Prjjn per 8 maanden f 1,50, franoo per poet ƒ1,80. Voor het buitenland per jaar f 10, Afzonderlijke nummers 5 oent. Verschijnt Maandag, Woensdag en Vrijdag AOVERTENTIEN roil 18 ragela 60 ota., T«n 4 regels en daarboven 20 ota. per regel. Reclames 30 ota. p. regel. Bij oontraet belangrijke korting. Inzending op den dag van uit gave vóór 10 ure. uiterlijk 10 uur op den dagv. uitgaaf ^ETUTTE nland. TIEN JAAR SOVJET-REGIEM. Maandag 7 November was het 10 jaar geleden, dat de bolsjewisten er in slaag den zich meester te maken van de macht, die eenigen tijd te voren door de demo cratische partijen aan den Tsaar was ontrukt. De revolutie van Maart, die den Tsaar ten val bracht en het Tsaristisch regime wegvaagde, had Rusland niet al leen een democratisch bewind, maar ook nieuwe kracht ter voortzetting van den oorlog moeten geven. Maar het bleek weldra, dat de revolutionaire beweging eenmaal ontketend, niet kon worden ge houden binnen de perken, die de bur gerlijke democraten meenden te kunnen stellen. De bolsjewiki trachtten, gebruik makend van de oorlogsmoeheid van het Russische volk, zich van deze beweging meester te maken. Lenin en Trotski na- toen de leiding van het zich in uiterste verwarring en anarchie bevindende Rus land. Met woest geweld braken de in eeuwenlange onderdrukking opgekropte haat en wraaklust los en op de puin- hoppen van het door dit geweld vernie tigde sociale en economische stelsel hoop ten de bolsjewistische leiders hun nieu wen socialistischen staat te kunnen op bouwen. Tien jaren zijn sedert verloo- pen. De bolsjewiki hebben zich in de in November 1917 veroverde macht weten te handhaven. Het door hen ingestelde re gime, dat ze wel de „dictatuur van het proletariaat" noemden, maar dat in wer kelijkheid niets anders is dan de dicta tuur van de cotomulnistische partij, waar in op haar beurt, weer een kleine groep van leiders dictatoriaal gezag uitoefent, heeft zich in al die jaren staande kunnen houden. Ajllen profeten, ten spijt, die tel kens weer het naderende einde er van voorspelden, maar die daarbij steeds ver gaten, dat men de toestanden en gebeur tenissen in Rusland niet met Westerschen maatstaf mag meten. Het onmiddellijk na de revolutie ge volgde stelsel kon zich evenwel niet lang handhaven en Lenin ging overstag. De nieuwe economische politiek werd inge voerd, die in zekere mate het herstiel bracht van particulier bezit en bedrijf en die vooral de boerenstand nieuwe mo gelijkheden van ontwikkeling bood. Van communisme was geen sprake meer integendeel een nieuw kapitalisme werd geboren en al de jammer, al de ellendle, al de gruwel, welke de vernietiging van de oude kapitalistische maatschappij in Rusland met zich bracht, had geen ander gevolg dan de opkomst van een nieuwe bourgeoisie van „nep-liedeh". Om hun macht te handhaven, om niet door de volkomen mislukking van hun theorie te worden meegesleept, wierpen de bolsje wistische leiders hun leerstellingen over boord en kwamen ze tot steeds verder gaande concessies aan het kapitalisme, dat (ze toet meedoogenlooze wreedheid hadden getracht te vernietigen. Over de verder te volgen taktiek is, zooals bekend, een felle strijd ontbrand onder de leiders en het volk Zwijgt of roept gehoorzaam hoera, niet omdat het in het beloofde arbeidersparadijs woont, feïTilleton. 10 November 1577—12 September 1660. Toen te Brouwershaven op 9 en 10 November 1877 feestelijk herdacht werd, dat daar op 10 November jl577 de alom in ons land bekende Jacob :Cats was geboren, werd op den avond van den eerstgenoemden dag voor het departe ment der maatschappij „Tot Nut ;v.an 't Algemeen" aldaar eene lezing gehouden door den geleerden èn geletterden J. Th. Oosterman uit Zierikzee, getiteld: „Jacob Cats als volksdichter verdedigd", welke voordracht alhier in druk versoheen. Na die herdenking vzijn weder vijftig jaren verloopen en dat is de reden, dat hier een enkel wooird gewijd wordt aan den _jman> die door zijn tallooze malen gedrukte en herdrukte dichtwerken, in gansch Nederland en ooik in België over bekend is geworden. De familie Cats was in de 16e eeuw te Brouwershaven een bekend geslacht. Men vond er die zich .Cats en van Cats noemden. Cornelis Cats, de grootvader van. Jacob, was wellicht dezelfde als Cor nells van Cats, die in 1536 als stoof- toieester aldaar voorkomt. Sedert 1541 vindt wven er meermalen gesproken van een Lieven Cornelisz. van Cats, die ook als Lieven Cats voorkomt en in 1557 wordt daar een Maaike Cats vermeld. Opmerkelijk' is het, dat het wapen van Jacob Cats levendig aan Klaaskinderkerke herinnert en wellicht ook aan de familie van Couwehburgh en Mr. Aidriaan Hef fer (1589—1644), die ook eene Couwen- burgh onder zijn oudere verwanten telde, wordt door Jacob in een gedicht vófór de maar omdat het den smaak van vrijheid fen het (geloof in zijn kracht heeft verloren. Voorspellingen voor de toekomst Zijn gevaarlijk en na al de mislukte profetieën over Rusland, zal men goed doen zich daar dan ook thans niet aan te wagen. MN N ETNL AND, DE VLEESCHKEURINGSWET, Naar ,,De Slagerscourant" verneemt, verkeert de voorgenomen wijziging van de Vleeschkeuringswet in een vergevor derd stadium1 voor voorbereiding. Het ligt in de bedoeling, de slagers- en landbouw- bonden, de Maatschappij van Diérenige- neeskunde en de Vereeniging van slacht huisdirecteuren over de voor te stellen wetswijzigingen te hooren. Zoodra dr. Berger van zijn zending naar Erankrijk en Italië is teruggekeerd, zal de laatste hand aan het ontwerp der wetswijziging worden gelegd, DE GROOTE STILTE. Hoewel de wereld verschoond bleef van grooite oorlogen, blijft het vuur smeu lend onder de asch. En deze onrust zal blijven heèrschen, zoolang de .geest van vrede niet in de harten der meaaschen leeft. Een internationale beweging is reeds enkele jaren werkzaam om op Wa penstilstanddag, waarbij al de dooden in den grooten krijg worden herdacht, juist bij die stille plechtigheid tevens gedachten te wijden aan vrede over heel de aarde. Nederland, dat zich verleden jaar bij deze beweging heeft aangesloten, heeft met geestdrift daaraan deelgeno men. De hopgsten in den lande, nieuwis- en vakbladen, periodieken, allerlei ver- eenigingen, kerken en genootschappen, politieke partijen,* scholen, fabrieken, ge meentebedrijven, zakenmenschen, padvin ders enz., en vele andere particuliere per sonen gaven blijk van hun sympathie. In verschillende kerken werd den Zon- te voren van den kansel daartoe opgewekt. Wederom wordt thans totu het verzoek 'gericht oto op 11 November a.s., den Wapenstilstanddag, des morgens oto 11 uur, gedurende twee min. sterk te willen denken aan vrede en de broe derschap der volken, opdat het gevaar van den oorlog verre moge blijven. HAAMSTEDE, in de Maandagavond al hier gehouden vergadering van den ge in 1635 uitgegeven „Pioëmata", „neef" ge noemd. Verwantschap was er zeker, want een in 1514 geboren broeder van Hoffer's grootvader werd geheeten Cornelis Le- naertsz. van Cats. Was deze wellicht de grootvader van onzen Jacob Cats? Of de familie adellijk was en tot het aloude Zeeuwsche geslacht van Cats behoorde, bleek vooralsnog niet en de dubbelzinnige woorden van onzen voorzichtigen dichter: ,,Mijm ouders roemden noijt van edel blo et te w esen", brengen ons op dat stuk niet verder. De vader van onzen Cats, Adman Cor nelisz. Cats (pl.m. 1535—1599 of 1600) zat te Brouwershaven in den raad. Hij was er schepen tusschen 1568 en 1595, burgemeester in 1598 en 1599, thesaurier in 1572, landmeester van Sint Jacobs Klein Nieuwlandpolder 1572, kerkmeester 1573, accijnsenaat 1583, w'aagmeester tus schen 1571 en. 1595, onderdijkgraaf der zes nieuw bedijkte landen 1589. Hij was eek biersteker geweest. Die vader schijnt in 1582 gewoond te hebben bij het kerkhof van Bvouwershaven's heiligdom, althans in een rechtsregister van die „Zeeuschje stadt" van 1582 vindt rnien gesproken van een huis, staande san. 't kerkhof tus schen „de huysinghe van Adriaen Cor nelisz Cats ter eene ende Steven Nijsse ter andere". Is onze Jacob Cats wellicht daarin geboren en niet in he't bekende gebouwtje waarvan een afbeelding be waard is? We spraken daar ven de kerk van Brouwershaven en willen er hier op wij zen, dat die rr.aar steeds aangeduid wordt als gewijd aan St.-Petrus en P.aulUs. Ze was echter gewijd aan den H. Nicolaas en in .eene akte van 19 October 1571 wordt er duidelijk gesproken van de „parochie- kereke van Scte Niclaes binnen der Stede van Brouwershaven". Die kerk was eene dochterkerk van Duivendijke ein uit een verklaring van 4 Mei 1546, afgelegd door Heer Cornelis Doensz, toen priester en kanonnik van St.-Lievens Monster, maar meenteraad werd tot gemeente-ontvanger benoemd de heer A. Blom1 Pz. en tot le amb. v. d. Burgerl. Stand dhr. Cl. Moe lij ker. LOOPERS-KAPELLE. Ofschoon ge plaatst op noi. 3 der aanbevelingslijst is benoemd tot veldwachter in de gemeente Duivendijke dhr. Lauwerse, 'korporaal bij de militaire politie te Vlissingen, zijnde de eenigste sollicitant in het bezit van het politie-diploma met aanteekening. ST.-PHïLIPSLAND. Dinsdagmorgen viel 1 dlhr. M. G., terwijl hij bezig iwas stroo te halen in de schuur van den landbjouwer KL v. D., van den zolder en kwam, te recht op den betonnen vloer. Thuis ge bracht zijnde, moest geneeskundige hulp worden ingeroepen. Hoewel de veron gelukte hevige pijn had o.a. aan de heup, bleek na onderzoek niets gebroken te Zijn. ST.-MAARTENSDIJK. De in het ge meentehuis aanwezige bekende schilde rijen, voorstellende verschillende vorste lijke personen uit het Oranjehuis ,of daar aan geparenteerd, zullen wederom een kleine restauratie behoeven. B. en W. stellen den gemeenteraad voor, dit werk weer op te dragen aan den restaurateur van oude schilderijen C. B. van Bohemen. A&le schilderijen Zullen nog eens gever nist moeten worden. SCHERPENISSE. Maandagavond om 10 uur werden de ingezetenen opgeschrikt door het luiden van de torenklok voor een brand van de schuur van M. Beve lander, staande even buiten de kom der gemeente. Met de handbrandspuit en een slang op de "waterleiding werd er flink aangepakt, waardoor het huis, dat aan de schuur grenst, behoujden bleef. Het vee, behalve een kalf, kon nio:g in vei ligheid worden gebracht. Overigens 'werd de inhoud der schuur, 'hooi, stroo, onge- 'doxschen graan enz., een prooi de'r vlam men. Alles was laag verzekerd. ZEEUWSCHE HANDELSREIZIGERS-VEREENIGING. Zaterdagavond hield de Zeesuwsche Handelsreiztgersvereeniging haar tweede jaarvergadering te Middelburg. Uit de verschillende verslagen en mededieelingen bleek, dat de vereeniging thans 78 leden telt. De rekening der vereen, wijst een d slot aan van' f 784,63, op de spaar bank heeft zij f 1858,77. Volgens het verslag van den commissaris voor de verkeersaangeiegenheden zijn, wat de spoorwegen betreft, enkele betere aanslui tingen te Roosendaal van en naar Zee land tot stand gebracht, djoich de ver bindingen met 't zuiden zijn nog geens zins verbeterd. Vooral die naar en v.an België laten nog veel te wenschen oiver. Diverse klachten werden door de,directie 'der Ned. Spoorwegen tot groot® tevreden heid van de Z. H. V. behandeld. Bij de provinciale stoombootdiensten is een win- terdienstregeling ingevoerd, die gropte voldoening geeft; alleen kan nog geen ZENDT UW LINNENBONS GEDURENDE DE MAAND NOVEMBER AAN ONS IN EN U ONTVANGT ALS EXTRA CADEAU EEN in het haar droog en «tug. Wrijf een weinig PUROL tuaachen de handen en atrijk dit door do haren, dan wordt het onmiddellijk weer zacht en handelbaar en kunt ge het wederom kammen zoo als gij wenscht. 't Voldoet iedereen vroeger „vice pastoer" te Brouwershaven, blijkt, „dat tmeeste deel van Brouwers haven gelegen is ende staet op den dijck van tlant van Schouwen in de prpphie van Duvendijck gelegen in tlant van Schouwen, ende sulcx moet dip kereke van, Brouwershaven responderen den pas toer van Duvendijck drie carolus gujldens tsjaers, ende dat ratione filiatiomis". Toen onze Jacob Cats geboren werd, verkeerde men te Brouwershaven evenals in andere deelen van ons land, in een overgangstijd tusschen Roomscli-Katholiek en Gereformeerd. Na een vluchtige aan wezigheid van Ds. Johannes Arcerius te Brouwershaven in 1574, kwam eerst in 1577 aldaar een vast predikant met Ge- rardus Pauli, die 27 Mei 1581 door de classis van be-Ooster Scheld ontslagen werd. Jacob Cats is misschien nog naar Roomscli kerkgebruik gedoopt, of in het geheel niet. Eerst te Middelburg, waar hij toem woonde, deed hij tegen P,aschen 1607 belijdenis der Gereformeerde leer. De moeder van onzen volksdichter was Leenken Breijde, overleden te Brouwers haven 13 Mei 1579, de dochter van dep brouwer of biersteker Jacob Breijde, die ook schepen was en in 1556 overleed. Haar Zerk, gedeeltelijk door een bank of vloer bedekt, is nog in de kerk te Brou wershaven te zien. Cats' vader hertrouw de toen met Jolent© de Grande, weduwe van Jhr. Jan van Heule, eene stiefmoeder door onzen dichter nog in zijn ouden dag geroemd. Zij was eene afstammelinge van een vervallen aanzienlijk geslacht zooals hij altijd gehoord had en af komstig uit Waischland. Een kinderlooze moei van Jacob, Afnna Jacobsdr. Breijde, gehuwd met den sche pen Doen Lenaertsz., trok zich de' vier weezen harer overleden zuster aan en Jacob bewaarde de portretten dier pleeg- ouders en spreekt van hen nog in zijn testament als van een vriendelijke herin nering zijner jeugd. Maar hot wordt tijd, dat we tot den succes geboekt worden met de poging tiienvaartenkaarten te doen invoeren en de dagretouren het geheel© jaar verkrijg baar te doen zijn. De autobusdiensten voorzien in een groote behoefte. A-an^cfe veerdiensten wordt noig te weinig aan- dacht geschonken en deze zijn te duur. W,aar straks geld wordt ten koste ge legd aan verbetering van wegen, dienen deZe waterwegen door de provincie niet vergeten te worden en dient de Prov. Zeeland evenals andere provincies een onderzoek ten deze) in te stellen. raam ash». ZIERIKZEE, 9 Nov. Op heden is door den Kantonrechter alhier veroordeeld we' gems als ondernemer van een autobus- dienst, buiten noodzakelijikheid in strijd: handelen met hetgeen ingevolge art. 6 diep* wet op de openbare vervoermiddelen is aangekondigd omtrent de uren van ver trek en aankomst, tolt f 1 b. s. 1 d- h., en ontslagen van rechtsvervolging wegens het als ondernemer van autobusdienst inleggen van een dienst meer dan de af gekondigde volgens genoemd artikel: J. J. v. Z., 26 j., autobusondernemer te Nieuwerkerk. DE KNOEIERIJEN TE W.OERDjEN. De Utrechtsche rechtbank heeft B. L. S-, vroeger bureelbeambte bij het centraal (magazijn van militaire kleeding te Woer den, wegens verduistering in dienstbe trekking van f 83,000, ten nadeel© van den Staat en valschheid in geschrifte in controle-registers, veroordeeld tot 3 m. gev.str., onder aftrek van de vpprloopigö hechtenis. De aannemer B. W'. te Woer den, verdacht van valschheid in geschrifte en gebruikmaking daarvan en heling, werd vrijgesproken. Tegen beiden was 3 m. en 4 d. gev.str. geëischt. LANDBOUW m VEJBTJKELTo DE BEMESTINGWAARDE VAN SUIKERBIETENBLAD. Het afval van de suikerbieten, t.w. het mian terugkeeren, door wiien Brouwers haven allerwegen verntaard is geworden en die er 10 November 1577, dus nu St/4 eeuw geleden1, het levenslicht zag. Hoe wel zijn levensloop vrij'wel pis 'bekend to'aig verondersteld worden, mogen 'we die 'bijzonderheden daarvan ditmdal toch nïet achterwege laten en zullen ze kor- telijk bier weder mededeelen. Als knaap werd hij te Ziiierikzee ter school gedaan en woonde daar in bij den conrector der Latijnsche school, Diederik Kemp, een Antwerpenaar van geboorte, die aan de zuidzijde van het Kerkhof zijd woning had. Hij studeerde vervolgens te Lelden lh de rechten en de letteren en promo_ veerde ïn de rechten te Orleans. Terug gekeerd in het vaderland, werd hij advo caat bij het Hof van Holland, practL seerde eenfgen tijd in den Haag en zag er o. a. kans eene vrouw uit Goeree, die van tooverij 'beschuldigd was, vrij' le pleiten. Om' eene aanhoudende koorts kwijt te raken, meende hij verandering van lucht no o dig te hebben en reisde naar Enge land, maar eerst na Zijne terugkomst liet den Haag, genas hij. Daarna vestigde hij zjoh te Middelburg als advocaat (1603— 1623) en een gedenksteen in den gevel zijner woning in de Noo'irdstraat, herin-t nert aan zijn verblijf aldaar. Vervolgens was hij pensionaris van Dordrecht, van 1623 tot 1636 en raadpensionaris van 1636 tot 1651. Ais staatsman bezat Cats geen talenten en de gezantschappen en bemoeienissen van het amb't van raadpensionaris be zwaarden hem'. In 1652 ging hij ambteloos leven op zijn buiten bij den Haag, „Sorgh- v]|et", dat hij sedert 1634 aangelegd had en waarop in eerstgenoemd jaar een land huis werd gesticht. Hij overleed hier 12 September 1660, bijna 83 jaar oud en liet een vermogen na van 2J/i millioien. Een groot deel van dat bezit verwierf hij door ontginning en landaanwinning, voor al in Staats-Vl a anderen. Dat hij door zijn geschriften, lang in goede heugenis bij blad en de koppen, wordt, gelijk bekend is, meestal als veevoeder gebruikt. In streken, 'waar weinig vee' gehouden wordt, is het uiteraard als veevoeder minder waard; er is dan te veel beschikbaar. Dat men in die streken dit .afval met voor deel als bemesting kan bezigen, blijkt uit reen proefneming oip een boerderij in den Waardpolder, waarvan wij in „De Boerderij" de uitkomsten vermeld vin den. Op die boerderij had men de moeite genomen om' op een stuk land eenige strcoken van bietenbladeren en -koppen te ontdoen. Daarna werd het land volgens gewoonte geploegd en bezaaid met tarwe. De bemesting der proe'fgronden werd overigens geheel gelijk gehouden, zbodat het verschil alleen hierin bestond, dat op één der twee proefvelden het bieten- afval niet was ondergeploiegd. Het verschil in opb'rengst tusschen het nïet en wel met bielenafval bemeste land bedroeg, omgerekend per H.A.: 256 HG. eerste soort tarwe, 160 K G. tweede soort tarwe en 2240 KG. stroo fn 't voordeel van het met 'buitenafval bemeste land. Echter was de kwaliteit van het zaad op het perceel zonder bfietenafval béter dan op het perceel mét 'bletenafval bte_ mest Het koren van het eerstbedoelde perceel bracht f 13,10 'per 100 KLG. pp, dat van het andere perceel f 12,85 Iper 100 K'-G. De oorzaak van clt kwaliteitsver schil ligt waarschijnlijk in den regenach- tlgen zomer; de invloed van het slechte weer deed zich vooral gelden b'ij het welig opgegroeide koren op den met bie. tenafva] 'bemesten grond, hetwelk ging legeren en njtet tot volle korrelzetting kwam. In geld ujttgedrukt, was de op brengst van het met hletenafval bemeste land tot cürca f90 per H.A. hooger dan die van het land Waarvan dit .afval Ver wijderd 'was. Naast "dit directe voordeel staan natuurlijk nog indirecte. PLUIMVEE-TENTOONSTELLING. Op 28 en 29 Dec. a.s. zal te St.-Maar- tensdijk worden gehouden een Provinci ale tentoonstelling van Pluimvee. De alge- meene vergadering zal 28 December het nageslacht "bleef, bewijst de onthul ling van zijn standbeeld te Brouwershar- ven, op 11 Decembër 1829. Ais zijne staatkundige daden hem had den möieten doen leven In de herinnering van de nakomelingen, dan zou hij geheel vergeten zijn. Ma,ar Zijne dichtwerken ver breidden zijn naam door het geheele land onder alle klassen. In 1655 versoheen de eerste uitgaaf van „Alle de Wercken van Jacob Cats" en aan zijn [geboorteplaats Brouwershaven schonk hij daarvan een exemplaar (uitgave 1658), folianten met zilveren gedreven sloten. Uit zijn „Twee- en-tachtig-jaerig leven", dat eerst in 1700 gedrukt werd, kan men zijn levensbijL zonderheden en ook zijn karakter leeren kennen. In het Archief van 't Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, 1927, heeft Mr. A. (Meerkamp van Einden pas onderscheidene brieven van Cats gepub'li Ceerd, waaruit onomstootelijk blijkt, dat de dichter trachtte in alles zijn leven met zijne leer te doen overeenstemmen, dat hij trouwhartig was in zijn 'huwe lijksleven, lijdzaam onc'er tegenspoed, een voudig in zijn 'huishouding, verdraagzaam" tegenover degenen van wie hij juist geen genoegen beleefde en dat hij In alles Gods leiding erkende. In 'die brieven komt geen enke;e platte uitdrukking voor, waar van, door den letterkundigen smaak zij ner dagen, zijn werken overvloeien. Mr. Meerkamp van Einden zegt dan ook o. lu terecht, dat Cats een imam was uit één stuk en dat de tegenstelling tusschen leer en leven, waar ze voorkomt, ontstond, omdat de dichter een sterk levend volle ditg denkend mensch was en dat zinne lijkheid en geestelijkheid de pollen van zijn wezen vormen, vvaajrtusschen de span ning 'bij den begaafden en kraditigen Cats duidelijker 'blijkt, dan bij doorsneelieden. Daarom moest hij botsen met velen zijner tijdgenooten en .aanstoot geven aan tal-, rijke later gekomenen.

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1927 | | pagina 1