Zierikzeesche Nieuwsbode
B IJ VOEGSEL
FEUILLETON.
behoorende bQ de
TM VrUd»g 11 Mol 1926, «o. 11888
Hnlzen met eigennamen
te Zierlkzee.
ii
In wijk D vonden wij de volgende hui
zen met eigennamen: boven het Karsteil
het blijkens 'de jaarankers in 1743 ge
bouwde huis, 'dat destijds koetshuis was
en ook vóór de herbouwing den naam
droeg van „de Drogerij", nu No. 297;
No. 347, hoek St.-Domusstraat en Korte
St.-Janstraat (H. Padmos) „het Paradijs";
Appelmarkt 362 v (voormalige sigarenfa
briek) „het Swaert"; aldaar 365 (I. Hage)
„de vergulde Rinck"; aldaar (J. H.'Heim-
bach) 368 „Jaffa"; aldaar 370 (Gebr.
Thien); „het Corenhuijs", vermoedelijk
naar de oudtijds in die buurt gehouden
Duivelandache korenmarkt; Oude Haven
373 (Tnej. Hildenbrand) „de Twaalf Apos
telen"; aldaar 376 (jA. E. Holty) „de
groote Roeibaarse", terwijl het in de Sint-
Domusstraat staande pakhuis, ;ten Westen
van de pad naar 376, geheeten werd „de
kleyne Roeibaarse"; aldaar 380 ('C. van
Westen) „in het Azijnvat"; aldaar, Wes
telijk' deel van 381, „de halve Mane";
aldaar 382 „de Moriaen"; Oostzijde Visch-
alop 394' (eertijds werkplaats W. Reijn-
houdt) „het Schaep' met zijn jongen";
Oude Haven, hoek Vischslop, Westelijk
deel van 404 (A. C. Anker) „de drie
Teemsten" (zeven of ziften); Oude Ha
ven 410 Klimmerboom) „in den Een
hoorn"; aldaar, Westelijk' deel van 438
(lA. Jongmans) „de 'gulden Swaen";
Kraanplein 470 ('C. Koopman) „de drie
Coningen"; Oude Haven 476 (iLeviticus)
„de Pinas"; aldaar 493 (iH. Goettsch) „het
Paert in de Wiege'*; aldaar 498, met de
jaarankers 1588 (jMr. S. R. Bakker) „de
drie Granaten" (granaatappels); op, den
Visschersdijk' drie niet nader aangeduide
huizen, welke blijkbaar naast elkaar ston
den en in de 16e eeuw de namen droe
gen: „de Hemel", „het Vagevuur" en
„de Hel".
Tusschen het vroeger opgegevene kan
nog ingevoegd worden het pakhuis in
de Meelstraat B 59, „de Corenmate" en
in de Poststraat het woonhuis C 93 (J.
Hoogenbooim) dat al in het begin der
16e eeuw tot het begin der 19e eeuw „de
Zoutkeet" heette, en het Jiuis op den hoek
der Hoofdpoortstraat 605* (J. Verstelle)
„de Kolve".
Gebouwen, waarin herbergen gevestigd
waren, wisselden wel eens van naam.
Wat nu het „Hötel Smalheer" is, C 288,
heette tevoren „het Goessche Veerhuis"
en nog vroeger „de Hollandsche Tuijn".
De niet meer als jzöodanig gebruikte maar
in een sigarenwinkel veranderde herberg
op den hoek' van den Dam, B 357 (vJ.
Krijger)'heette laatstelijk! „de Goede Ver-
wagting", vroeger „de Admiraal Zout
man" en nog vroeger „de drie Morianen".
Gelijk opgegeven is, was Üe 17e eeuwsche
naam „Antwerpen". Eene herberg op den
Visscheflsdijk heette „de Zierikzeesche Vis-
scherij"; eene soortgelijke gelegenheid in
het Hoeltje „het Truweeltje", laatst be
woond door K. Holm, maar sedert ge
sloopt. In het Paardenstraatje, toen A
369, vond 'men de herberg „de Kievit",
waarnaar dit straatje wel eens het Kie
vitstraatje werd genoemd. Het huis waar
de tol geheven werd, A 515, en waar
ook getapt werd, stond bekend als „de
laatste Stuiver". Het gebouw op den hoek
van de Meelstraat en het Paternoster
straatje (P. Verbost), waarin tot vóór
enkele jaren een bekende herberg was,
stond, sedert eene eeuw bij de bezoekers
het best bekend bij het wijknommer B
69. Men zfei dan vroeger ook wel: ik
zal je ontmoeten in B 69.
Ofschoon het zeker is, Üat voor en
na nog wel enkele eigennamen van hui
zen gevonden zullen worden, was het
toch wenschelijk het nu bekende even aan 1
te stippen. f
Van de oudtijds zoo talrijke gevelstee-
nen, die een naam aan het huis gaven,
kennen wij er nu maar een drietal meer
en de daarnaar genoemde woningen zijn
vermeld. Maar omdat deze zoo gering
in aantal zijn, kunnen wij niet nalaten
deze drie huizen „de Witte Swaen",
„in het Azijnvat" en „den Eenhoorn"
hier nog een weinig uitvoeriger te be
spreken. Den steen in Üen gevel van A
335, die geen naam aan dat hu's verleend
heeft, laten wij hier onbesproken.
Ten Oosten van het in 1643 door over
welving ontstane Vrijpoortje werd n.l.
in 1658 de fraaie gevel gebouwd, dien
we daar nog aan het huis A 328 (C. J.
Verton) kennen. Bewoner en bouwheer
was destijds Pieter Remeeusse, een Vlis-
singer van geboorte, die 1 Mei 1637 hier
poorter werd en door den Raad tot wijn
steker werd geadmitteerd. Hij huwde in
1642 met Levina Mogge, weduwe van
Jan Swaen. die ook wijnsteker geweest
was. Hetzij door dit huwelijk, hetzij door
goede zaken, was Remeeusse In genoemd
jaar 1/658 in staat aan zijn huis een groote
Verbouwing te doen plaats hebben en er
den fraaien en kostbaren gevel aan te
brengen. En het was ongetwijfeld ter her
innering aan den eersten man zijner
vrouw, Jan Swaen, dat de gevelsteen tus
schen „Anno" en „1658T een gebeeld
houwde zwaan te midden van riet en
zoogenaamde stalkaarsen draagt, waaron
der het opschrift „De Witte Swaen" te
lezen staat. Remeeusse overleed om
streeks 1681, maar nog tot tegen het mid
den der 18e eeuw bleven wijnkoopers
in het huis gevestigd. Zooals we den ge-
vel kennen, weten wij, dat hij in drie
groote trappeneindigt met een gebogen
fronton, waarop een sierpot als bekro
ning van den top is aangebracht. Langs
de trappen zijn zandsteenen vleugelstuk
ken aangebracht met dolfijnen en festoe
nen. In de penanten zijn pilasters uitge-
metseld met zandsteenen Jonische kapi-
teelen en basementen, waaronder op de
hoeken blanke schilden en in het midden
de genoemde gevelsteen zijn aangebracht.
De borstweringen onder de raamkozijnen
zijn versierd met cartouches met het
vermelde jaartal 1658, op de tweede ver
dieping met schelpenfestoenen en in den
top een oeil de boeuf en een guirlande.
De verdiepingen zijn ddbx geprofileerde
waterlijsten gescheiden en op de eerste
Verdieping zijn kopjes als sluitsteenen
geplaatst in de rechte strekken boven de
raamkozijnen. Deze fraaie gevel is nog ge
heel gaaf; alleen ;'s in 1910 de onderpui
gemoderniseerd ter vervanging van een
eveneens 19e eeuwsche winkelpui.
Aan de Zuidzijde van het Havenplein,
in den gevel van het hms D 380 (C van
Westen) is een gevelsteen ingemetseld,
ver toon ende een vat en daaronder het
inschrift: „Int Azijnvat"; voorts twee stee-
nen met „Anno" en „1641".
Omstreeks de helft der 17e eeuw woon
de hier namelijk de Doopsgezinde Adri-
aan Jansz. Asijnman, een azijinfabrikant,
die dezen gevel heeft laten opmaken.
Hij bezat nog een oliemolen in de Ver-
borne buurt en verkocht in Maart 1063
dit huis en den molen aan zijn zoon Cor
nelia Adriaanse voor f 7650.
Gedurende bijna de geheele 18e eeuw
is in dit huis een wijnkooperszaak geves
tigd geweest.
Het andere huis met een gevelsteen is
ook gelegen aan de Zuidzijde der Oude
Haven, n.l. D 410 (S. Klimmerboom). Op
den steen staat een eenhoorn en daar
onder „het inschrift: „In d'brouwerij in
de eenhore"; voorts twee steenen met
„Anno" en „1639".
Dit perceel behoorde in de eerste helft
der 17e eeuw aan den bierbrouwer Cor
nell's Jan Eijnoutsse, wiens kinderen zich j
van der Schatte noemden en van wien j
het Zierikzeesche regentengeslacht van j
dien naaim is afgestamd. Hij was eerst
brouwer in de Nieuwe Boogerdstraat,
waar later de garamcinefalbriek stond,
welke brouwerij oorspronkelijk op de
gronden van het uitgestrekte bezit van
het Jacobijnen- of Predikheerenklooster
gelegen was. In 1607 ,had Cornelis Jan
Eijnoutsse die brouwerij' met vijver enz.
van de stad gekocht voor f 1400, maar
in 1639 bouwde hij het huis op de Oude
haven met de beschreven gevelsteenen.
Hij overleed hoogbejaard omstreeks 1653,
waarna dit huis in andere handen kwam,
maar zijn zoon Thomas v'an der Schatte
het bierbrouwersbedrijf' voortzette in het
in 1656 gestichte nieuwe gebouw in de
Nieuwe Boogerdstraat, waarvan de nog
bewaarde gevelsteen een springend hert
vertoont. Achter het gebouw D 410
en het huis D 411 'bevindt zich
een kolossale regenbak, voor het vroe
gere bierbrouwersbedrijf benoodigd. Men
bereikte die brouwerij door de nog be
staande poort (nu ingang kantoor nota-
ria H. J. van Nouhuijs), welke tot voor
omstreeks een zeventig jaren aan het huis
D 410 behoorde, maar toen overgedragen
i-t aan den eigenaar van D 411.
PREDIKBEURTEN
Zondag 16 Mei.
Kerkw«rva. 3 urê d«. Mortier (Doopsbed.)
Sorooikerke. 10.30 ure, de Mortier.
Barffb. 10.30 ure, Gemeensok. diesat, da.
Boogaard in -de conaiatorie.
ttajaesss. Geen dienst.
NoordwelU. 8 ure, ds. r. Binabergen.
Haamstede. 10.30 ure, ds. r. Binabergen.
Geref. Kerk. 10.80 en 3 ure, ds. T. J. v. d.
Ende van Kamperland. Qud-Qeref. Kerk.
10.30 en 8 ure. Leeakerk.
Ellterseo. 10.30 ure, da. Nielemaa. Geref.
Kerk. 10.30 en 3 ure, ds. v. Tol.
Brouwershaven. 10.30 ure dr. Proost.
Geref. Cork. 10 80, ds. Hoek van Zonnemaire
en 3 ure, Leeakerk.
Zonnemaire. 10.80 ure, ds. de Leur. Geref.
Kerk. 10.80, Leeakerk en 3 ure, da. Hoek.
Ncordgonwet 10.80 ure, ds. r. Griethuysen.
Drotssfcor. 10.30 ure, da. r. d. Griend.
Obverkerk. 8 ure, da. Waardenburg van
Bruiniase.
Nlenwerkerk. 10.30 en 3 ore, da. r. d.
Linden. Geref. Kerk. 9.80, 2 en 5.30 ure,
Leesdienat. Geref. Gem. 9, 2 en 5 ure,
Leeadienst.
Ooeterlend. 10.30 en 3 ure, dr. Weeda.
Geref. Kerk. 9.30, da. Bremmer (H Av.) en 2
ure, idem (Nabetr.) Geref. Gem. 9.30, 2 en
5.30 nre, Leesdienat.
B1r|«nsland. 10.30 ure, ds. de Roode.
Brataieee. 9.30, da. Waardenburg en 2 ure,
de heer de Jong van Boskoop. Geref. Kerk.
10, Leeakerk en 6.80 ure, da. Brommer. Geref.
Gem. 9.80, 2 en 6 ure, da. Vreugdenhil. Oud-
Geref. Kerk. 10, 3 en 6 ure, Leeakerk.
A.-J.-Polder. Geref. Kerk. 10.30 en 3 ure,
Theol -cand. H. Holtrop van Zandvoort.
i St.-PfUpfllnnS. 2.80 ure, da. Van Doom.
i Oud-Gerei. Kerk. 9, 2 en 5.30 ure, ds. Boene.
jf Tbolen. 10, da. Oskam en 2 30 ure, ds.
Datema. Geref. Kerk. 10 en 2.80 ure, Lees-
kerk. Ge^ef Oei10, da. Vreugdenhil (Bev.
i lidm2.30 idem (Doopsbed.) en 6.30 ure, idem.
I St.-Ka*irtenadtjk. 10.30, ds. Los (Bed,
H. Av.) en 8 ure, Leeakerk. Oud-Geref. Gem,
10.30, 3 en 6.30 ure, Leeskerk.
l Oud-Vossenseer. 10.30 ds. Datema en
ure, Leesdienat. Geref. Kerk. 10.80, 3 eu 6.80
s ure, Leesdienst. Oud-Geref. Gem. 10.30, 3 en
en 7 ure, Leeadienst.
Peertvllet. 10.30 en 3 ure ds. Verschoor*
Geref. Kerk. 10.30 en 3, ds. Bouma; 7 ure»
Leeskerk.
f.ebsrpaalsaa. 10 80, Leeskerk en 3 ure, ds.
Los. Oud-Geref. Kerk. 10.30, 3 en 7 ure, de
heer Romijn van Oosterland
SteYoalaee. 10.30 en 3 ure, ds. Moerman
Oad-Geref. Kerk. 10.30,3 en 6.30ure, Leeskerk.
St.-Aanalasd. 10.30, Leeskerk en 9 ure,
da. Oskam. Gerof. Kerk. 10.80, 3 en 6 ure,
Leeskerk.
INGEZONDEN STUKKEN,
(Buiten verantwoordelijkheid der redactie).
Copy wordt niet teruggezonden.
Mijnheer de Redacteur,
Daar imien olpj vele (plaatsen van ons
eiland bezig is met een lijst, verloting,
bazaar voor het ziekenhuis te Noord-
gouwe, moet mij toch iets van 'thart.
Het ziekenhuis moet in stand gehouden
worden Mooir geldelijken steun. Wat is
het niet vooruit gegaan in al die jaren?
Het voorziet in een ware behoefte op
)ons eiland. Maar in plaats dat wij voor
uitgaan, 'krabbelen' wij achteruit, daar ik
jhqorde, dat er een nieuwe dokter be-
(noemd is en dokter Huese naar, Goes
gaat. Hij zóu echter 1 maal per week
te Noordgouwe komen opereerem. Dit,
zóu men zoo zeggen, gaat wel. Maar
niettegenstaande de groote bekwaamheid
van dr. Heuse, kan hij toch geen twee
heeren dienen. En, kan een plotseling ge
val niet wachten, wat dan? Wie is dan
de lijdende partij Neen, geacht bestuur,
dit is voor het ziekenhuis en de men-
schen geen vooruitgang."Het Zal een trek
ken zijn naar de steden, waar wij iede-
ren dag geholpen kunnen worden, bui
ten andere, die misschien de dupe wor
den, omdat er niet direct ingegrepen kan
worden.
Met dank' voor de plaatsing, N.
M-. de Red. -
Verzoeke beleefd plaatsing van onder
staande opmerkingen op het schrijven
van mijnheer Jover de vacatures te J
Renesse. 's Is Jammer, dat die mijnheer j
zijn naam den vol'ke niet 'bekend maakt. r
Misschien wordt hij dan wel benoemd
als adviseur der Taadsleden en 't college
van B. en W. Dan kunnen die voor mario
netten spelen. Neen mijnheer Juw be
toog is te doorzichtig. Er schuilt een
addertje onder het gras. Een feit is het,
dat het college van B. en W. en raad
volgens hun eed of' belofte de belan
gen van de ingezetenen steeds vooroogen
hebb'en, ook die van mijnheer JEn wat
den financieelen kant dezer zaak betreft,
kan mijnheer Jook gerust zijn. Er
zouden dan alleen gehuwde sollicitanten
kunnen worden gevraagd.
U, mijnheer de Redacteur, dankend voor
de plaatsruimte.
Renesse, 12 Mei 1926. j
EEN RAADSLID.
BURGERLIJKE STANDEN,
Indrukken ran een reis
door Spanje.
ii.
[Men behoeft slechts te denken aan Ali
cante, aan Murcia, aan Cartagena, het
welk zijn afkomst en zijn naam ver
raadt, aan Malaga en tal van andere
plaatsen om al de verrukkelijkheid van
het echte zuidelijke Zuiden over zich
te voelen. Tot het Spaansche Zuiden be
hoort ook het zoo beroemde Cordova;
het niet minder beroemde Sevilla; het
bekende Xerez, waarvan de in alle lan
den beroemde wijn komt, en tenslotte
Cadiz reeds ten tijde der Phoeniciërs be
kend, nog i mmer een haven van groote
ibeteekenis. Aragon, dat bijna op het
zelfde oogenblik, dat de Reconqu'sla be
kroond werd met de herovering van Gre
nada, zich met Castiljë vereenigde, en
de Spaansche landen tot één groot mach
tig rijk maakte, is wel heel anders. Het
hooggelegen Arragon is verlaten, een
zaam; zelfs het bassin van Saragossa is
niet bebouwd. Maar komt men in Cata-
lonië, met uitzondering van de provincie
Lerida, dan ziet men een welvaart, die
in het overig Spanje onbekend is. De
Catalaansche landbouwer, wiens arbeids
kracht en energie die der noordelijke
volken nabij komt, heeft van de berg-
atroomen het best denkbare voordeel we
ten te trekken. Vandaar dan ook', dat
Barcelona een groote, mooie havenstad
is met eene bevolking even groot als die
van Rotterdam, en dat de steden in het
Catalaansche land vele zijn. Wij, die ver
van Spanje afzitten, zien in Catalonië
slechts een gebied, dat voortdurend" op
afscheiding van Spanje uit is; wij zien
in de Cataloniërs voornamelijk ontevre
denen en opstandelingen, maar hebben zij
dan zoo heelemaal ongelijk als zij zich
met het regime van het overig Spanje
niet volkomen kunnen vereenigen?
Want, tengevolge van de geografsjhe
en klimatologische omstandigheden, is 't
grootste deel van Spanje er slecht aan
toe. De reiziger, die gedacht heeft het
zonnige Zuiden binnen te gaan, wordt
op zijn reis reeds van Irun, het Spaan-
sehe grensstation, naar Madrid, getrof
fen door de eentonigheid der schijnbaar
eindelooze hoogvlakten, die aan de step
pen uit Hongarije doen denken. Bos-
achen .komen in Spanje zelden voor, maar
zelfs boomen vindt men er niet of wei
nig; de Spaansche landbouwer heeft er
bezwaren tegen, omdat z.i. boomen scha
delijke vogels medebrengen, en de her
ders der vele kudden gebruiken ze bij
voorkeur als brandhout. De landbouw,
waarvan Spanje eigenlijk zou moeten le
ven, is er maar slecht ontwikkeld. Niet
meer dan hoogstens i/4 der bevolking
van de totaal 20 millioen zielen, houdt
zich met den landbouw bezig. Spanje
is dun bevolkt, wat intusschen niet weg
neemt., dat jaarlijks de emigratie nog vrij
groot ia, en dat zich, droevig genoeg,
onder do emigranten vooral landbouwers
bevinden. Nu is er natuurlijk verschil
tusschen het eene deel van het land en
het andere; de Spaansche wijnen hebben
niet voor niets zekere bekendheid. Er
zijn gedeelten, vooral in het meer zui
delijk klimaat gelegen, die uitstekende
landbouwvooTtbrengselen toonen, maar 't
overheeraChend beeld van het Spaansche
landschap is dit niet.
Vroeger behoorde de veeteelt tot wat
men Spaansche specialiteit zou kunnen
noemen. De Andalusische paarden zijn
nog genoeg bekend door hun vurigheid;
Over de maand April.
BURGH. Gehuwd: 21, Daniël Cornelia
Dijkman, 23 j., (van Wissekerke) en Lena
Adriana Fondse, 21 j.
HAAMSTEDE. Geboren: 11, Lena Wil-
helmina, d. van Gerard van Strien en
Cornelia van Nieuwenhuize; 23, Pieter
Daniël, z. van Johannis Stoel en Tona
Barense.
ELLEMEET. Geboren: 18, Levina Neel-
tje, d. van Levinus de Jonge en Wilhel-
ir.ina Geluk; 23, Marinus Pieter, z. van
Cornelia Marinus Moelker en Jannetje
Corn. Linders; 27, Lena, d. van Willem
den Boer en Jaeomina Legemaate.
Gehuwd: 2, Job den Boer, 21 j. jm.,
en Adriana van der Werf, 27 j. jd.; 23,
Leendert Daniël Stoel, 30 j. jm., en Jan
na Marina Geuse, 22 j. jd. j
BROUWERSHAVEN. Geboren: 5, Catha
rine Jozina, d, van Izaak Abraham Cats-
man en Anna Schut; 27. Lena, d. van
Jan van de Velde en Lena v. d. Bos.
NOORDGOUWE. Geboren: 8, Cornelia,
d. van P. A. van Leeuwen en T. Bil.
Overleden: 4, Jannetje Maria van de
Graaf, 27 jT, echtg. v1. Martinus Kwaak.
OOSTERLAND. Geboren: 2, Marina, d.
van A. v. d. Berge en E. Visbeen West-
hoeve; 7, Helena Thona, d. v. J. A. de i
Rijke en P. C. J. ten Haaf.
Gehuwd: 30, C. W. Boot, 32 j., (Van
Bruiniase) en C. V. d. Weele, 34 j. f
g Overleden: 9, Adriaan, 1 jaar, z. van
A. V. Dijke en J. v. d. Zande.
RRUINISSE. Geboren: 16. Jacobus, z.
van H. Jumelet en E. J. van Popering.
Overleden,: 3. Levenloos aangegeven
Ik'ind van P. Platschorcre en A. van As
(beiden van Rotterdam)5. Levenloop aan
gegeven kind van M. D. Bal en J. A'.
Verwijs; 4. Lambertus van Üe Velde, 52
j., echtgen. van J. M- Nederhand; 16.
tyfaatje Ketting, 83 j., weduwe van A.
J. Geluk; 25. Margarieta Apolonia Quist,
88 j„ echtgen. van Joh.s IJzelenberg.
ST.-ANNALAND. Geboren: Ada Johan-*
n/a, d. van M. J. den Haam en S- van den
Boogaart; Adriaan, Z. van W. Fase en
T. L. Snoep; Heindrik, z. van J. Keur en
C. de Witte; Cornelia Jacoba, d. van A.
Schenpenisse en P. Scherpenise; Martina,
d. van [M. Smits en M1- C- van Hof;
Johannis Jacob, z. van A. M. van der
IWerf en N. D. Westdoip; Jans, d. van
C. Goedegebuure en D. W. van den Boo
gaart.
i Gehuwd: W. den Haan, 30 j., j.m- en
P. Stols, 26 j„ j.d.; C. J- Scheermeijer,
21 j., j.m. en E. Heijboer, 21 j., j.d.; J.
Gunst, 24 j., j.m. en J. Buiijs, 24 j., j.d1.,
van Tholen; A. M. van Bendegom, 30
j„ j.m. en L. J. Goedegebuure, 27 j., j.d.
Overleden: Jacobus, 6 m., Z. van M.
Rijnberg en H. M. Capelle; Cornelia Ja
coba, 1 g., d. van J. Hage en C, Prinse.
ST.-PHILIFSLAND. Geboren: Cornelis
Johannis, z. van J. Neele en W. Wage-
maker; Hendrik, z. van J. Walpot éh
J. C. Hooglander.
Levenloos aangegeven: Een z. van M.
Neele en S. Verhage.
Overleden: Aarnoud van den Bos, 64
j., echtg. van J. P. Stoutjesdijk.
STAVENISSE. Geb.: 22, Jacobus Jan,
z. van Jac. J. den Braber en Chriaje J.
Moerland.
Gehuwd: 1, Leendert Neele, 24 j. jm.,
en Catharina H. Goedegebuure, 19 j. jd.
ST.iMAARTENSDIJK. Geboren: Mache-
lina Maria, d. van J. van den Hoek en
W. Stouten; Neeltje 'Maria, d. van H.
Hendrikse en |M- den Haan; Sara Eliza
beth Christina, d. van P. V. van Splunter
en van C. J. Dieleman; Maria Elizabeth,
d. van M. J. Neele (van Stavenisse) en
C. Walchenbach; Eliza, z. van N. d»
Viet en W. Anthonisse.
Gehuwd: J. van Gorsel, 52 j., jm1., en
J. J. Krijgsman, 54 j., wed.
Overleden: A. A. Bolier, 88 j., wed.
Van L. van Pagee; J. Brand, 61 j., wedn.
Van J. de Jager; C. J. Snoeck, 75 j.,
echtgenoote van P. Manneke; M. Bazen,
69 j., wedn. van W. J. ScherpenisseD.
Van Gorsel, 61 j., echtgenoot van E. J.
van den Berge.
SCHERPENISSE. Geboren: 4, 'Marinus
Hubrecht, z. van Anthony Moeliker en
Lydia Johanna van der Werf; 7, Pieter
Jacob, z. van Dirk Cornelia Schot en
Catharina Geertruida Anna Geuze; 17,
Elizabeth Cornelia, d. van Johannis Nico-
laas Oudesluijs en Lena Jannetje Poot.
Overleden: 27, David Rijstenbil, 59 j.,
(ongehuwd).
Gehuwd: 1, Jacobus Marinus Wester
weel, 27 j., (van St.-Maartensdijk) en
Jozina Quaalc, 25 j.; 1, Jan Verkerk^,
26 j., en Apolonia Bolier, 22 j.
t Over de maanden Maairt en April,
DREISCHOR. Geboren: 19, Jan, z. Van
C. D. van der Linde en A. J. van Felius;
22, Abraham, z. van W. Bal en A. van
Oeveren; 25, Elizabeth Janna, d. van A.
Adriaanss en J. S. Wagemaker.
Gehuwd: 30, Jan van Almkerk, 25 j.,
jim., en Krina Geertruida van der Linde,
22 j. jd.; 30, Bouke Jonker, 39 jk ftnv.,
f en Janna vein der Linde, 26 j. jd.
Overleden: 12 Maart,Adriaan de Bil,
4 nr., z. van A. de Bil en A. M. Nuijens;
26, Kaatje Roggeband, 1 jaar, d. Van KL
Roggeband en C. Van der Werf; 29,
Cornelia KnuÜat, 8 m., d. Van J. Knuist
en W. de Bil.
het aantal is echter niet groot. De var
kens komen vooral uit Estremadura en
Leon. Natuurlijk hebben in Spanje, 'waar
het voedsel voor de dieren, tengevolge
veelal van den rotsachtigen bodem, wei
nig en mager is, die viervoeters voor
keur, welke zich met bescheiden maal
tijden tevreden stellen. Vandaar, dat
muilezels en ezels kostbaar, maar tege
lijk zeldzaam zijn. Men herinnert zich
den roep, die er van de Spaansche scha
pen, de Merinos eenmaal uitging. Zij
brachten den winter in de dalen van
de Ebro, in Andalusië en elders door;
die kudden, soms uit 10,000 en meer
schapen samengesteld, 'gingen tijdig in
het voorjaaar naar een beter klimaat
Zij doorkru'sten Spanje van het Noor
den naar het Zuiden, van het Oosten
naar het Westen, en zorgvuldig on
derhouden paden van soms wel 80 M.
breedte, behoorlijk van gras voorzien,
waren daartoe aangelegd en werden met
groote zorg ontzien. Totdat in 1837 het
voorrecht der Mesta van de groote adel
lijke familiën en kerkelijke gezindten, ter-
wüle van het algemeen verkeeT werd
afgeschaft, tengevolge waarvan echter
ook de schapenteelt aanmerkelijk is ach
teruitgegaan. De spoorwegen hébben wel
gedeeltelijk het aldus ontstaan probleem
opgelost, maar de natuur gaat nu een
maal boven elke leer!
Het mijnwezen zou in Spanje ontwik
keld kunnen zijn, ware het slechts, dat
de aanleg der Spaansche bevolking een
andere was. Vanaf de oudheid is bekend,
dat geen land wellicht zulke schatten in
den bodem bergt als Spanje, en Phoe
niciërs, Grieken en Romeinen hebben er
deze bodemschatten dan ook in ruiime
mate geëxploiteerd. Gedurende de Mid
deneeuwen, tengevolge van de Recon-
guista, die van iederen Spanjaard slechts
een soldaat maakte, stond de ontwikke
ling van industrie en mijnwezen geheel
stil; eerst in de laatste eeuwen is deze
ter hand genomen, en voor een groot
deel door vreemdelingen. Ijzer is er
vooral in het Noorden; koper in de
Sierra Morena en Lorca; zelfs behoojnt J
de mijn ALmaden tot die, welke na de
Vereenigde Staten tot de rijksten ter we
reld worden gerekend. Welk een indus
trie zou zich daar in Spanje niet kun
nen ontwikkelen, beschikte men slechts
over een voldoend aantal arbeiders; o< ver
inwoners, die niet den handenarbeid schu
wen als iets minderwaardigs; overblijfsel
van die eeuwen van voortdurendeu strijd,
die ten lange leste de Mooren hebben
verdreven. Wellicht is voor een groet
deel aan dezelfde oorzaak toe te schrij
ven, dat de Spaansche handel weinig is
ontwikkeld, gelijk cijfers van in- en uit
voer aangeven. Men moet echter niet
uit het oog verliezen, dat het geen on
juist gezegde is om (e beweren, dat hij
die niet produceert, ook niet koopen
ken. De gemiddelde Spanjaard, is, on
danks enkele groote fortuinen, die er in
Spanje zijn, gelijk elders, arm; slechts
in de meer warme streken heerscht wel
vaart en weelde. De arme Spanj'aard
kan niet veel koopen, zijn moeitevol be
staan brengt mede, dat de ontwikkeling
der spoorwegen lang niet in alle deelen
van het schiereiland voldoende is, en
dat omgekeerd, tengevolge van dit ge
brek aan ontwikkeling der verkeerswe
gen, groote gedeelten van Spanje als het
ware besloten blijven in eigen behouds-
zucht.
Neen, Spanje is voor den reiziger een
mooi, een aantrekkelijk land. Maar een
gelukkig land is het in alle opzichten
niet. Eeuwen echtereen heeft de strijd
daar gewoed tegen de Mooren, waarin
Spanje zich tot een militaire natie vorm
de, die over een groot deel van de we
reld kon gebieden. Toen kwam, gelijk
gewoonlijk aan het toppunt der macht,
het verval. Spanje is groot gebleven en
zich groot blijven voelen, ondanks dat het
in macht is achteruitgegaan. Vandaar
een deel van de moeilijkheden, ja, de el
lende zijner bevolking. Langs twee we
gen kan men Spanje vanuit Europa be
reiken, gesteld natuurlijk, dat men niet
van een der talrijke verbindingen, die de
mooie Spaansche havens hetzij1 aan den
Atlantischen oceaan, hetzij aan de Mid-
dellandsche Zee aandoen, gebruik maakt.
Men gaat gewoonlijk vanuit Parijs met
den grooten express, die bij Irun, een
weinig ten Zuiden van de heerlijke bad
plaats Biarritz, de grens overschjüijfdt en
dan via San Sebastian, de vroegere resi
dentie van geheel de Madridsche uit
gaande wereld, Burgos en Valladolidl,
veert naar Medina del Camvpo. Daar
splitst de trein zich; het eene gedeelte
gaat rechtstreeks naar Madrid; het an
dere over Salamanca naar de Portugee-
sche grens en naar Lissabon. Een reis,
die op zich nog een half etmaal voegt
bij het etmaal, dat men reeds vanuit
Parijs in den trein doorbrengt. De an
dere weg gaat, ook vanuit Parijs, over
Toulouse, langs den Oostelijken kant van
den keten der Pyreneeën; voert over een
smalle strook laaggebergte, naar Barce
lona, en vandaar, hetzij over Saragossa
naar Madrid, hetzij Zuidelijk naar GTa-
nada en Sevilla. Deze internationale
treinverbindingen zijn goed, gelijk! ook
in het algemeen de groote verbindingen
in Spanje de vergelijking met andere lan
den kunnen doorstaan. Men gevoelt zich
echter min of meer ongelukkig, wanneer
men met de kleine locale verbindingen
te maken heeft. Dan is het wel heel
typisch, maar niet altijd even vlug en
gemakkelijk 1
(Wordt vervolgd^
