Koudikirki an zijiPlsiprTorin.
BIJVOEGSEL
behoorende by de
van Maandag IS Kot. 1922, no. 10852.
BUITEHLAND.
De christelijke hevelkiag in Kl.-Aslë.
Het lot van de Christelijke minderheden
in Kleln-Azië wordt te Londen met zeer
sombere gevoelens afgewacht. Men schat
dat er meer dan een millioen Christenen
in Anatolie zijn, en er zijn tal van aanwij
zingen, dat de Kemalisten hun algeheele
uitwijzing ten doel hebben. Reeds hebben
de Amerikaansche autoriteiten te Cons-
tantinopel bericht ontvangen, dat de re
geering te Angora er op staat, dat
de Christelijke kinderen, ten getale van
12000 met de Grieksche en Armeensöhe
bedienden in de religieuze weeshuizen van
Anatolië onmiddellijk zullen vertrekken.
Uit Samsden wordt nader aan de Ameri
kaansche autoriteiten gemeld, dat de Grie
ken en de Armeniërs binnen een maand
zullen moeten vertrekken. Anders zullen
zij gedeporteerd worden. In de kuststreek
van de Zwarte Zee wordt voorts de man
nelijke Christelijke bevolking van 18 tot
45 jaar naar het binnenland gebracht, en
de rest uit 't land verdreven. Wat de
Christelijke bevolking van Constantinopel
ongeveer een half milllioen zielen sterk,
betreft, wanneer deze gedwongen zou
worden de stad te verlaten, dan zou
vooral in dezen tijd van het jaar de kwes
tie van haar vervoer en voeding vrijwel
ondoenlijk worden. Toch schijnt de Turk-
sche regeering plannen te koesteren, om
deze bevolking in haar geheel uit Cons
tantinopel te verdrijven. Reeds worden
'talrijke Armeniërs en Grieken gedwongen
te vertrekken. De Amerikaansche en ge-
alliëerde Hooge Commissarissen hebben
een gezamenlijk protest ingediend bij de
fregeering van Angora, waarin de opschor
ting van deze uitwijzingen en deportaties
in Anatolië en elders wordt geëischt, en
waarin er met klem op wordt aange
drongen, dat deze kwestie een onderwerp
van bespreking zal uitmaken pp de a.s.
vredesconferentie.
B llï W E~W LA WD.
Bezuiniging ia sake de gemeente-
flnanclën.
De minister van binnenlandsche naken
heeft de volgendecirculaire tot Gedep.
Staten in de provincies gericht ter ver-
verduidelijking van de circulaires betref
fende bezuiniging inzake de gemeente-
financiën
„Bij mijd circulaire van 15 Sept. 1922
mocht ik de commissarissen der Konin
gin in de provinciën en door hun tus-
schenkomst de 'burgemeesters 'wijzen op
de| noodzakelijkheid om werkzaam te zijn
ter bevordering Van spaarzaam beheer in
zake de gemeerile-financiën en zoo noo-
dig de bepalingen, die de Gemeentewet
en de Provinciale Wet in de artt- 70 en
32 bevatten, aan te grijpen om dat doel
te bereiken-
Nader mocht ik blij circulaire van 29
Sept. 1922 de colleges van Ged. Staten
aanbevelen, Mj de beslissing omtrent ge
meente-begrootingen er aan indachtig te
Zijn, pressie tot opvoering van salaris
te, vermijden of althans tot uiterste geval
len te 'beperken.
Het 'blijkt, dat omtrent de strekking
van deze circulaires eenig misverstand
heerscht in dien zin, dat zij, geacht wor-
denj de b'eteekenis te hebben van een aan
sporing van de regeering- aan de plaat
selijke besturen om over te gaan tot
verlaging Van salarissen.
Ik moet er op wijzen, dat aan de be
doelde circulaires zoodanige bedoeling te
eenenmale vreemd is. Of er termen be
staan tot verlaging van salarissen, zullen
de gemeenteraden in elk voorkomend ge
val zelf hebben te beoordeelen.
Ik heb de eer de aandacht van uw
college op een en ander voor zooVer
noodig, te vestigen en u te verzoeken,
de gemeentebesturen in voormelden zin
alsnog, nawens mij', in te lichten".
Uit Stad an Provinola.
ZIERIKZEE. De minister van arbeid
heeft goedgevonden, dat de vroeger toe
gekende bijdrage van f 467 (restant)
voor woningbouw, zal worden uitgekeerd
aan de gemeente St.-Annaland, ten be
hoeve van Gébr. Kurvink.
Als eerste spreker in het winter
seizoen trad Vrijdagavond voor de Ver-
eeniging „Algemeene Ontwikkeling" al
hier, de heer J. N. Patist uit Middel
burg op, met een lezing over„Land
en Volk, Geschiedenis en 'Zeden van
Zeeu wsch -VI aanderen'
Mr. H. Polvliet opende deze bijeen
komst met een tizonder woord van wel
kom tot den heer Patist, wiens naam in
de laatste jaréh groote bekendheid heeft
gekregen door zijn actie tegen het an-
nexionisme. De heer Patist begon met te
zeggen, dat zijn thans te houden rede
eenigsz'ins anders van toon zou zijn, dan
een jaar of drie geleden, toen men mid
den in de annexionistische beweging zat,
terwijl dal gevaar nu vrijwel van de lucht
is. Spr. 'was van meening dat deze strijd
slechts een phase is geweest van een
strijd, die eeuwenlang heeft geduurd.
Niet alleen van Belgische zijde dreigde
het annexionistisch gevaar, doch ook de
Duitschers sloegen, tijdens hun bezetting
van België, op 't zelfde aambeeld. Ook
in ons eigen land vond men -menschen,
die er niet zoo heel erg om getreurd
zouden hebben, indien Z.-V. aan onze
Zuiderburen was gekomen.
Volgens spr.'s overtuiging is het voor
de geallieerde mogendheden gedurende
den oorlog een groot voordeel geweest,
dat Z.-V., vooral de Wester-Schelde, Ne-
derlandsch was en Zeeuwsoh Vlaanderen
wenscht niet anders te Wijven.
Aardrijkskundig gesproken behoort Z.-
V. tot de Zuidelijke Nederlanden, maar
geschiedkundig tot Noord-Nederland.
Uitvoerig stond spr. stil bij de ge
schiedenis dezer veel besproken land
streek, Wiens bloeitijd in de middel
eeuwen valt, toen Aardenburg en Sluis
voorsteden waren van Brugge, eenmaal
de grootste koopstad van West-Europa,
maar door de verzanding van 't Zwin
ten doode was opgeschreven. Van Belg.
annexionistische zijde is wel beweerd,
dat de Hollanders opzettelijk het Zwin
Zijn| gaan inpolderen om zoodoende Brug
ge tot een doode stad te maken. Deze
bewering gaat lijnrecht tegen de feiten
in; ondanks alle pogingen, reeds in de
middeleeuwen aangewend, om dichtslib-
bingf tegen te gaan, is het Zwin volgeslibt
en langzamerhand geheel ingepolderd.
Gedurende de jaren 1580'83 werd West-
Z.-V. door hevige watervloeden geteis
terd en was het land als' 't ware in een
zee) herschapen, totdat, na verovering van
't land van Cadzand door prins Maurits
in 1604, men weer met kracht aan rt
Werk toog om het land aan de zee te
ontworstelen. Tegelijk keerde de rust en
veiligheid, die door voortdurende gods
diensttwisten lang zoek waren geweest,
terug.
Zeeuwsch-Vlaanderen werd, mede door
ligging» een schuilplaats voor Huge
noten en SalZburgers, welke door aan
neming van het toenmalige „nieuwe ge
loof", uit hun land werden gebannen.
Langen tijd heette Z.-V. „Staats-Vlaan-
deren", totdat in 1815 het aan Zeeland
:werd toegevoegd en geen afzonderlijke
van uit den Haag bestuurde landstreek,
imeer was. De Nederlandsche gezindheid
van 'Z.-V. is in de geschiedenis meer
malen duidelijk gébleken, vooral in 1830,
toen,de binnenrukkende Belgische troe
pen door West-Zeeuwsch-Vlamingen
werden teruggedreven. Meermalen is ge
durende de vereeniging van Noord- en
Zuid-Nederland (1815-1830), door de Zui
delijke Nederlanders gevraagd, Z.-V. bij
Belg. Vlaanderen te voegen, tot vorming
van één provincie, maar steeds is dat
verzoek, op aandrang der 'bewoners al
daar, door de Staten-Generaal geweigerd.
Drie eeuwen Ned. bestuur, ambtenaren,
onderwijs, geestelijkheid, hebben mede
gewerkt, om de gehechtheid aan het land
ten N. der Wester-Schelde vaster te ma
ken. De taal heeft een sterke Hollandsche
invloed ondergaan, het landschap ver
toont een geheel ander karakter dan
over de grens, zeden en gewoonten, klee
derdrachten dragen alle een Hollandsch
of Zeeuwsch stempel-
Wanneer, 200 eindigde dhr. Patist 2ijn
aandachtig aangehoord tietoog, dat na de
pauze met heldere lantaarnplaatjes werd
verduidelijkt, Zeeuwsch-Vlaanderen bij
België gevoegd geworden zou zijn, dan
Zou het gegaan Zijn om ons zélf, voor
Zeeland om een i/a gedeelte van Zijn
gebied maar voor Nederl. om zijn hoog
ste) goed, „zijn eer Mr. Polvliet dankte
den spreker vöor Zijn toegejuichte, bloeien
de rede.
VAN HEINDE EN TER.
Te Antwerpen lUkon thans 8000
zeelieden; met de ertiwerkers mede-
gerekend bedraagt 't aantal stakers 6000.
In den naeht van Vrydag op Zater
dag is te Buenos Aires en Santiago de
Chili (Z.-Am.) een aardbeving gevoeld.
Te Coquimbo, ten N. van Santiago, zyn
500 hulzen ingestort; ook vallen men-
sohenlevens te betreuren.
De Dnltsche rijkskanselier Wirth
zal Dinsdag a.s. in den Rijksdag een
rede honden over de buitenlandsche
politiek.
Iersche rebellen hebben wederom
een aanval gedaan op de kazerne te
Dublin, waarbij verschillende personen
zjjn gedood of gewond.
De demobilisatie der fascisten in
Italië is afgeloopen. De fascisten hebben
de wapens ingeleverd.
Men heeft getracht den Londenschen
commissaris van politie door vergif om
het leven te brengen. De toeleg is niet
gelukt; men doet Ijverige nasporingen.
President Harding heeft het con
gres tegen 20 Nov. in buitengewone
vergadering bijeengeroepen.
Vergeield van eenige vrienden
is Clemenceau Zaterdag naar Amerika
vertrokken tot het honden van lezingen.
Het hoofd der mtfnlnspectie in den
staat PenBjlvanië heeft verklaard, dat
er nalatigheid in 't spel is geweest bij
de mjjnontploffing te Spangier, waarbij
vele slachtoffers zijn gevallen. Er zal
een gestreng onderzoek worden ingesteld.
Woensdag a.s. zullen in Engeland
de verkiezingen plaats hebben.
Langs Knightbridge (Londen) trok
Woensdagmiddag een auto de aandacht,
die allerzonderlingst over den weg
zwaaide en recht op andere voertuigen
aanreed. Door botsing met een taxi
kwam die tot staan en toen bleek, dat
de chauffeur een beroerte had gehad
en dood achter het stuurwiel lat.
De Turksche sultan heeft officiéél
verklaard geen afstand te willen doen.
De Turksche delegatie onder lei
ding van Ismet Pasja ls naar Lausanne
vertrokken.
De Itallaansohe premier heeft t
slagschepen naar den Levant gezonden
ter versterking der geallieerde positie.
Naar uit Sjanghai wordt gemel 1, zijn
by een brand op een rivierboot van do
Jangtsjekiang 200 personen omgekomen.
Een welgesteld man in Messina,
Lapada gehoeten, is het huis binnenge
drongen van zijn gescheiden vrouw. Hij
doodde haar met dolkstooten en ver
wondde ernstig zjjn sehoonmoeder en
zijn zwager. Hiermede neg niet tevreden,
stak hij 't huis in brand en sneed zich
de keel af.
Mussolini zal geen deel nemen
aan de conferentie te Lausanne.
Zaterdag is te Brussel onder de
congreszuil het stoffelijk overschot van
den onbekenden soldaat bijgezet. De
koning hield daarbij een redevoering,
terwijl gedurende één minuut alle ver
keer stil stond.
Onder leiding van president Mille-
rand is Zaterdag te Parijs onder de
Are de Triomphe de 11de November
herdacht.
In Engeland is de wapenstilstand
herdacht met de gebruikelijke twee
minuten stilte om 11 uur.
-- Met het oog op den internationalen
toestand vraagt dc Zuid-Slavische regee
ring een oorlogscTediet van 800 millioen
dinar. Het parlement heeft het voorstel
onmiddellijk in behandeling genomen.
BURGERLIJKE STANDEN.
Over de maand October.
KERKWERVE. Geboren: 5, Johannes
Antcmie, a. van A. Matthijsse en A. J.
Hochwald; 10, Maria, d. van P. Beije
en W. v. d. Houten; 15, Jan Adriaan,
van J. Matthijsse en J. Kloet.
Gehuwd: 4, D. Viergever, 24 j. jm.,
en C. bij; de Vaate, 22 j. jd.
'Overleden: 23, Leendert Boot, 60 j.
ja-, w. van L. Boot en M. Boogerd.
RENESSE. Overleden: 18, Elisabeth
Lena Speelman, 85 j., wed. van Uente
Boot; 28, Cornelia Braper, 84 j., wed.
van Jacs. de Bruijne.
ELLEMEET. Gehuwd: 27, Pieter Ber-
man, 23 j. jm., en Laurina Levina Mar
tina van der Zande, 22 -j. jd.
NOORDGOUWE. Geboren: 7, Cornelia
Jacbba, d. van Marinus Cornelis Quist
en Jozina van Leeuwen; 16, Hendrik',
a. van Adriaan Fierens en Martina Cor
nelia de Jonge.
Gehuwd: 11, Nicolaas Anthonie Krijnse
Locker, 25 j. jm. (van Renesse) en Lau
rina Martijntje Wagemaker, 25 j. jd.
ZONNEMAIRE. Geboren: 31, Marina
Adriana, d. van Adriaan van Almfcerk
en Adriana Vis.
Gehuwd: 6, Willem Adriaanse, 27 j.
jmi., en Adriana Fokker, 27 j. jd.
Overleden: 10, Jakob! Verseput, 33 j.,
echtgenoot van Johanna Luk'aart.
BROUWERSHAVEN. Geboren: I. Wil
lem, zoon van Martinus Cornelis Albert
Vlaander en van Jacoba Frederika van
de Velde. 6. Marinus, zoon van Johannes
Grootjans en van Pieternella Westerweel'.
Gehuwd: 26. Johan van der Peijl, 30 j.,
van Temeuzen, met Wilhelmina Magda-
lena Provoost, 23 j.
Overleden: 24. Jacobus Gerardus Vaal,
72 j., echtg. v. Jacoba Stoffélina de Jonge.
DREISCHOR. Geboren: 13. Janna, d.
van Adriaan Hage en Trijntje van der
Weijde. j |f ;|g
Gehuwd: 13, Johannis Daniël Doele-
«Ban, 29 j. j.m1., en Kristina Adriana
Janna van der Bijl, 23 j. jd.
OOSTERLAND. Geboren: 1, Jacob Cor
nelis, z. van J. de Bil en H. J. Sijrier;
13, Dina, d. van M. Roks en C. v. d.
Have; 20, Adriana, d- tVan A. Bal en
D. J. v. d. Have.
Gehuwd: 4, A. W. Werneckte, 29 j.,
(van 's Gravenhage) en S- J. Bal, 25 j.
Overleden: 7, Andries de Jonge, 61 j.,
eohtg. van J. Smallegange.
STAVENISSE. Gebbren: Jacoba Pieter
nella, d. van J. Moerland en P. van
Oeveren; Pieternella Cornelia, d. van A.
v. 't Veer en I. H. Hage; Adriaan Abtei,
tl. van C. Dane en J. Heijbloer.
Gehuwd: Cornelis Wesdorp, 31 j. jm.,
en Elizabeth Smits, 30 j.
Overleden: Willemina Cornelia Dorst
(van Rotterdam) 64 j., ongehuwd; Cor
nelia vna Oeveren, 24 j., ongehuwd; Ma
rina Smits, 55 j., echtg. van L. Potappel.
ST.-MAARTENSDIJK. Gebbren: Jozina,
d. van J. W. Scherpenisse en J. van
Zetten; Jacob, z. van J. Zwagemaker
en W. J. Bierens; Latóbregt Adriaan, z.
van A. L. Riedijk en L. Moerland; Ca-
tharina Pieternella, d. van J. v. d. Hoeken
W. Stouten; Magrita Francina, d. van
C. M. Geluk en H. BruijnzeelJozina
Geertruida, d. van J. M. Bijl en J. Gunst}.
Gehuwd: Jac. Hage, 25 j., wedn, en
J. C. Knuist, 21 j. jd.
Overleden: Marinus, 12 w., tl. van P.
van Beveren en M. van Zetten; Adriaan
Cornelis (overleden te Rotterdam) 24 j.,
van W. M. Voogt en P. M. ivan der
Werf.
OUD-VOSSEMEER. Geboren: Cornelia
Geertruida, d. v. J. W. Schoep en A. J.
v. d. Zande; Adriaan Anthonie Cornelis,
z. v. J. Bevelander en A. van Schetsen;
Jannetje Jacoba, d. v. M. Goudzwaard'
en A. C. Quist; Marinus Johannes, z. v.
C. v. d. Klundert en A. M. P. Verbeek;
Hendrika, d. v. J. Aarnoudse en M. J.
v. d. Reest; Catharina Jacoba, d. v. W.
J. van Engelen en H. Rijstenbil.
Gehuwd: Johannis van Oeveren, 23 j.,
te Tholen en Elisabeth van Loenhout, 23
j.; Jacob' Istha, 24 j. en Catharina Stok
man, 22 j.; Gerardus Bakx, 30 j., te Ber-
gen-op-Zooml en Cornelia Catharina Hom1-
mel, 31 j.; Cornelis Adriaan de Wilde,
22 j. en Neeltje Catharina Bevelander,
19 j.
Overleden: Mathijs .Lindhout, 9 j., z.
v. M. A. Lindhout en I. v. Oeveren; Jo
hannis Cornelis Wilhelmus Bettings, 1 m.,
z. v. P. C. Bettings en M- P- v. d. Boo
gaard.
SCHERPENISSE. Geboren: 2. Catharina
Adriana, d. v. Adriaan Jacobus Deurlooj
en Katharina Wilhelmina Jansens; 12. Ja
cob Jan, z. v. Willem Beeke en Tannetje
Willemina van Moart; 26. Elizabeth Adri
ana, d. v. Gidion Suurlaïid en Elisabeth'
Willemina Bijl.
Levenloos aangegeven: 9. Kind van Adri
aan van der Werff en Hendrika Bevelan
der-
Burgerlijke Stand van Zierikzee.
Gehawdi
3 Nor. Pieter Johannes van der Doe, j.m.1,
28 j., en Maria Cornelia Vérkamman,
j.d., 23 j.
Overleden:
4 Nov. Johanna Beekman, 91 j., wed. van
Dirk Jehannes Philippus Jacobi.
5 Cornelis Herman Willemse, 3 in., z.
van Daniël Cornèlis WiUennè en
Pieternella de Graaf.
Aan den Zuidelijken zeédijk van Schou
wen, twee-en-een-half uur gaans van Zie-
rikZee, staat een eenzame vervallen kerk
toren, bij alle Schouwenaars van ouds
bekend als de Plompe toren. Dak en spits
ontbreken, deuren of vensters zijn er niet
meer aan, aan de ijzeren staven in de
galmgaten van den top ontbreken de
klankborden; hier en daar zijn steenenl
uitgevallen en de voegen aan de buiten
zijde zijn niet alle meer met kalk ge
vuld, maar bieden plaats voor muur-
kruid. De .woorden uit het Lied von der
Glocke: ,,in den öden Fensterhöhlen wohnt
das Grauen, und des Himmels Wolken
schauen hoch hinein" komen ons ti b!m-
nen, als we dit overblijfsel van 15e eeuw-
sche of oudere bouwkunst zien.
Eens zag het er hier gansch anders
uit. Ruim vierhonderd jaren geleden stond
deze toren nog een half uur landwaarts
in, zag neder op het kerkdak, op een
kring van huizen, op verspreide hoeven
en bouw- en weilanden aan de Zuidzijde
van Zijn voet. Maar de 16e eeuw was
aangebroken, berucht wegens haar nim
mer eindigende watervloeden. Schouwen
vooral kent het geweld der wateren. Het
heeft heugenis van menig schrikkelijken
dag, van menig 'hangen nacht, als de felle
orkaan gierde door de zwarte lucht en
de opgezweepte zee met donderend krijgs
geschreeuw hare golven tegen de schud
dende dijken joeg. Dan braken de zee
weringen in, dorpen geraakten onder wa
ter en werden prijsgegeven. Nieuwe in
lagen werden achter de buitendijken ge
legd om na korten tijd t eveneens te 'be
zwijken. Zoo werd Schouwens vorm die
eener halve maan en vrat de zee diep
in het land in. Oude dijkwerkers in de
16e eeuw konden aan jonge mede-arbei
ders vertellen, dat ze voor den toen bte-
staanden 'buitendijk nog drie inlaagdij-
ken hadden gekend. Verloren gingen de
dorpen Sint-Jaoobskerke, Zuidkerke en
Brieskerke in de omgeving van' de plaats,
welker naam aan het hoofd van dit op
stel staat. Eindelijk naderde de zee zóó
dicht aan dit dorp, dat een in 1581 ge
legde dijk dwars door de kom getrokken
moest 'worden en rakelings langs de kerk
ging. Zoo 'was pok Koudekerke ten doode
opgeschreven, daar de grootere helft bui
ten gedijkt werd. De laatste pastoor,
Maarten Roberts, alias Alexander, die in
Februari 1568 hier gekomen was in plaats
van zijn overleden voorganger Heer Pie
ter Corneliszoon, ,op welk tijdstip' gemeld
wordt "dat door overstroóming de paro
chie veel grond verloren had, is zeer
waarschijnlijk in 1572 na het overgaan
van Zierikzee en geheel Schouwen tot
's Prinsen zijde, van hier vertrokken. De
kierk geraakte buiten gebruik en werd in
1583 afgebroken. Op 26 September van
dat jaar werd het afkomende houtwerk
te Zierikzee verkocht en brac'ht f 60 op.
Zoo kwam1 de toren alleen te staan en
toen in 1572 voor geschut en ter ver
dediging van Zierikzee veel metaal noo-
digj was en enkele do.rpstorens op Schou
wen en Duiveland hunne klokken moes
ten missen, zal ook ongetwijfeld Koude-
kerke's toren voor het laatst de metalen
stem des tijds door Zijn galmgaten heb
ben doen klinken.
Al deze dingen kwamen ons te bin
nen, toen we dezer dagen in deze Cou
rant een bericht lazen, meldende, dat
pas, 'bij' het graven van een pulpkuil, in
de| onmiddellijke nabijheid van den Pl'oïn-
pen toren van Koudekerke eene groote
hoeveelheid schedels en beenderen waren
ontdekt, welke naar het scheen reeds
meermalen bloot gekomen, maar weer
'btegravenl Waren. Ook sporen van de fon
damenten der kerk werden gevonden op
ongeveer) 70 a 80 centimeter beneden den
beganen grond. Men had daar dus het
voormalig kerkhof voor zich, uit welks
'bodem de overblijfselen voor den d^g
kwamen van reeds drie en een halve
eeuw en langer ten grave gegane voor
geslachte*.
Hoe, oud Koudekerke was, weten wij
niet. Zeker dagteekende het van de 13e
eeuw1, maar vermoedelijk nog van vrij wat
vroeger. We zijn hier op ouden bodem.
Inl-1313 werd de ambachtsheérlij'kheid, af
komstig o.a. van Heer Jan van Haam
stede, door graaf Willem III aan zijn
neef, den btekenden Witte, gegeven. In
1322 schonk dezelfde graaf de kosterij
van Koudekerke aan 'Pieter Danckards-
zJqon. In 1344 kwam een aetl gronds in
grafelijk bezit door het zonder erfge
namen overlijden van Liedwikine Clais-
dochter van Coudekerke en in 1351 wordt
door graaf Willem V aan Renger Hen-
drikszoon, zijn kinderen en biroederskin-
Öeren vergund, om in plaats van te Haam
stede hun plaats van rechtspraak te hou
den te Coudekercke.
Als ambachtsheerlijkheid had Koude
kerke zóólang dezelfde heeren als Haam
stede, dat het ten slotte als het w'are
daarmede versmolt, zoodat het dan ook
op de oudste steenrol be-'Oosten Schelde
vani 1600 niet meer als afzonderlijke heer
lijkheid voorkomt. Toch bleef de zelf
standigheid, ook als rechtsgebied, nog
lang in heugenis en noemden Zich 17e
eni 18e eeuwsche 'bezitters van Haamstede
nogl heeren en vrouwen van Koudëkerke.
De kerk was aan Sint Maarten gewijd
en totez'at enkele altaren, o.a. die van het
Heilige Kruis en de Heilige Maagd. Van
1405 tot 1568 zijn ook vele pastoors en
andere geestelijken der kerk bekend- In
1578 en '79 worden gildegoederen aldaar
genoemd van St.-Mjaarten, het H. Kruis>
St.-Anna en O. L. Vrouwe. In die jaren,
bestond ook nog de molen van het dorp.
Blijkens een kohier van' eene belasting
uit 1543 waren toen 26 huizen te Koude
kerke aangeslagen. Rekent men daar eeni
ge onbelaste bij, dan is daaruit wel af'
te leiden, dat de plaats destijds niet
zoo heel* groot was. Op eene kaart van
Schouwen uit het jaar 1540, waar het
dorp nog een eind landwaarts in ligt,
ziet men ten Zuiden ervan een vlied
berg geteekend. Door inundatie is de
parochie wel zeer verminderd, maar vol
gens Smallegange was de grootte o,p
het eind der 17e eeuw toch nog 992
igeOèten 187 roeden. De nu nog 'be
staande inlaag is in 1654 gemaakt.
Inl het werk „Tegenwoordige Staat van
Zeeland", verschenen in het midden der
18e eeuw', wordt van Koudekerke ver
meld, dat het indertijd een goed dorp
en groote parochie met een voornjame
jaarmarkt iwas. Verder wordt daar als
ambachtsheer genoemd Johan van Gruit-
huize, prins van Steenhuize (eind 15e
en begin 16e eeuw) wiens „ouders" (een
andere bron 2egt „voorouders") de kerk
zouden gesticht hebben en .begiftigd „ter
eere van den Almachtigen God, de glorie
rijke maagd en moeder des Heeren, Ma
ria, alle Heiligen en Sint Maarten, patroon
dezer plaats". Indien zulks Iwaar is, zal!'de
door de familie Gruithuize gestichte kerk.
(ter vervanging der oudere) uit het mid
den der 15e eeuw gedagteekend hébben.
De toren, die van 'baksteen is, uit drie
geledingen 'bestaat, vierkant is en in een
achtkant overgaat met een bioogfries,
schijnt toch wel ouder. Het ingangspoortje
aari de Oostzijde gaf vroeger toegang tot
de kerk- Van binnen aan de Oostzijde
is| een steenen spiltrap en een aanztet van
een steenen gewelf. Laat-gothische voor
werpen, nabij den toren gevonden, "wor
den 'bewaard bij den heer Hubregtse te
Burgh.
Aan den ambachtsheer behoorde inder
tijd; voor een deel het recht om den pas
toor aan 'te stellen, althans had hij' er
de voordracht van-
Sedert de laatste eeuwen dient de toren
voor een baak ten nutte van de zfee
varenden, die de Roompot binnen kwa
men, aan welke reden het te danken is,
dat hij zorgvuldig in stand is gehouden.
Zierikzee zorgde daar voor nog tot het
'begin der 19e eeuw- Zoo werd op stads
kosten in '1764 de buitenkant geheel her
steld en in 1794 werd de 'bbrstwering op
den toren aan de Noordwestzijde, die
uitgeweken was, vernieuwd. Toen in
laatstgenoemd jaar dé noodzakelijkheid
'bdeek om op ons eiland op verschillende
punten/ seinposten op te richten, 'werd de
Plompetoren daartoe ook gëscihkt geacht-
Het 'Land zou daarvan de kosten betalen,
een seinpaal er op plaatsen en een be
hoorlijke opgang doén maken- De stad
stond zulks toé en; ntenrop zich den to
ren in denzelfden staat te onderhouden
om later, als het bezigen Van de sein-
plaats, toen'tijdelijk; bij hemieu'wing noo
dig was, daarvan gebrüik te kunnen ma
ken- Uit het daarover aangeteekende
flij'kt, dat de benóodigde werkzaamhe
den aan den toren geen nadeel zouden
toebrengen en de opgang ook gemakke
lijker zOu'worden"datr detot "dusver be
staande.
Of de seininrichting er werkelijk op
geplaatst is en zOo ja, wanneer die weer
is weggebroken, is ons niet gebleken.
In het in 1824 verschenen boek „De
Provincie Zeeland", wordt de toren ook
nogf als blaken voor de zeelieden vermeld
en dat de oorzaak genoemd waarom' hij!
in stand 'wordt gehouden.
In| het plaatwerk „Het Verheerlijkt Ne
derland" komt e ene in 1743 vervaardigde
afbeelding van den Plompen toren voor,
waaruit men zien kjan, dat hij sedert
weinig of niets veranderd is.
Te wenschen ware het, dat de tegen
woordige eigenaar Van den toren, het
Departement van Marine, iets over had
voor het onderhoud. Mét het behoor
lijk voegen der muren kon dit 'bouwkun
dig overblijfsel uit Schouwen's verleden
nogf lang 'bewaard blijven. Moge het wei
nige, dat omtrent Koudekerke en zijn
Plompen toren bekend is en in boven
staande regelen is medegedeeld, voor de
lichamen of autoriteiten die op. dit ge
bied) invloed kunnen uitoefenen, eene aan
sporing zijn, om genoemd 'bbuwWerk nog
zoo lang mogelijk in wezén te doen 'blij
ven.
