Zierikzeeschs Nieuwsbode
B IJ VOEGSEL
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Provincie.
behoorende bij (lo
van Maandag 3 April 1922, no. 10758.
De zomertijd aanleiding tot staking.
De invoering van den zomertijd heeft
in Frankrijk aanleidiDg gegeven tot een
werkBtaking. Het personeel var. de kolen
mijnen van Saint Góbain (Rhone) had
verzocht de invoering van den zomertijd
nog wat uit te stellen, maar de directie
antwoordde, dat dit wegens de verande
ring in den loop der goederentreinen
niet ging. Het gevolg was, dat den vol
genden dag een gedeelte van het personeel
om 6 uur en de rest om 7 uur op 't werk
kwam. De directie deelde mede, dat het
officieele uur waarop het werk moest
beginnen 6 uur was en de uitwerking
daarvan was, dat daags daarna het ge-
heele personeel den arbeid staakte.
Stopzetting van de Immigratie?
Een door mrs. Moore, inspectrice voor
de immigratie aan het departement van
Arbeid, in de Ver. Staten uitgebracht
advies na een rondreis in Europa, pleit
voor het stopzetten van de immigratie
uit Europa voor den tijd van vijfjaren.
Slechts de personeD, die fysiek onge
schikt zyn om mede te helpen aan de
reconstructie van Europa zouden volgens
haar gedurende deze periode trachten
een uitweg te vinden naar Amerika, dat
deze klasse van immigranten niet kan
gebruiken. Het advies raadt ook aan dc
Amerikaansche consuls in Europa op te
dragen om alle personen, die naar
Amerika wenschen te trekken, op hun
geestvermogens te doen onderzoeken.
De zaak-Arbuckle.
Zooals men weet dient de zaak van
den filmacteur Arbuckle, die beschuldigd
wordt van manslag in verband met den
dood van miss Virginia Rappe, de film
ster, na een braspartij in de hotelkamers
van Arbuckle te San Francisco, voor
den derden keer tengevolge van de
omstandigheid, dat de jury het onderling
niet eens kon worden. Er is nu plotseling
een nieuwe getuige verschenen in de
persoon van miss Lucy Briggs (de secre
taris van dr. Wakefield, in wiens sana
torium miss Rappe overleed), die ongun
stige verklaringen voor Arbuckle heelt
afgelegd. Z|j heeft n.l. medegedeeld, dat
miss Rappe den dag van haar dood ge
vraagd heeft, hoe groot de rekening was,
daarbij opmerkende dat Arbuckle deze
had te voldoen, omdat „het z|jn schuld
is zeide z|j dat ik hier ben". De
verdediging, die deze verklaring trachtte
te ontzenuwen, is hierin niet geslaagd.
De radio-plioon.
De radiophoons is het in Amerika
uitgedachte instrument, dat in staat stelt,
rustig thuiszittend, van een op mijlen
afstands ten gehoore gebracht concert
te genieten, naar een preek te luisteren,
of een verkiezingsrede aan te hooren.
Het is op het oogenblik de hobby van de
New-Yorkers, die tuk zfjn op het
nieuwste snufje en bij duizenden bl|jk
gaven van hun belangstelling, toen dezer
dagen een radioshow plaats had.
Het instrument kost niet meer dan
een 25 dollar. Het aantal toestellen, dat
is geïnstalleerd, is volgens de kranten
al „enorm". Het gaat er even gesmeerd
„in" als toen de automobiels de type
writer, het kasregister, de stofzuiger, de
paniola voor het eerst hun intrede deden.
De fabrikanten van het apparaat arran-
geeren den geheelen dag door concerten,
zoo dat ieder aan z|jn smaak kan vol
doen, van de meest sentimenteele nigger-
song tot het zwaarstklassiek pianostuk.
Op Zondag zorgen zy er voor, dat de
radiophonische abonné's de preek krijgen,
waarop z|j meenen recht te hebben.
De radiophone roept natuurlijk ook
reactie te voorschijn, in het bijzonder
bij amusementsinstellingen.
Men verwacht echter dat in korten
tijd de radiophone even populair zal
worden als de telefoon.
De Kamerverkiezingen.
De Gereformeerde Staatspartij heeft be
sloten, ds. Kersten te Ierseke op alle in
te dienen candidatenlijsten bovenaan te
plaatsen.
Schadevergoeding aan Axel.
De Engelsche regeering heeft thans
f 10.000 uitgekeerd aan de gemeente Axel
als vergoeding van de schade, veroorzaakt
aan de gasfabriek aldaar door een bom
aanslag in.'den naöh't'van 7 ,op 8 November
1917. Aanvankelijk had de Engelsche re
geering f 5000 schadevergoeding aan
geboden. Na een onderzoek door drie
deskundigen is dit bedrag verdubbeld.
De Brielsche feesten.
Onder 'i gejuich der toegestroomde be
volking en de duizenden die mede dezen
dag van hul'de wilden helpen vieren,
is Zaterdagmorgen de Kon. familie te
Brielle aan wal gestapt, waar zij ver
welkomd weiden door den burgemees
ter, den heer Egter van Wissekerke.
Onder enorme belangstelling begaf de
stoet zich naar de opgegraven funda
menten der Noordpoort, die de water
geuzen 1 April 1572 stuk rammeiden en
aldus in de stad kwamen H.M. de Ko
ningin onthulde daar de gedenknaald.
Hierna vertrok hat hooge gezelschap^ naar
de St.-Catharinakerk, waar minister dr.
J. Th. d© Visser im gloedvolle, vaderlands
lievende bewoordingen de gedachtenis
rede uitsprak.
Onmiddellijk hierop begaf de Kon. fa
milie zich nu naar den voet van den
toren, waar H.M. de Koningin de ge
denktafel onthulde. Deze massale gegoten
bronzen koperen- plaat, van de Zaanland-
sche Kunstgieterij: te Haarlem is 1,20 M.
hoog bij 2.20 M. breed en weegt 200 k.g.
Links staat het inschrift gegrift: „Van
dezen toren wapperde voor de eerste
maal de driekleur als symbool, dat het i
Nederlandsche Volk' met Gods. hulp, vrij
en onafhankelijk wil zijn en blijven."
Rechts is ingegrilt het vers van hel
Oude Wilhelmus: „Mijn Schiidt ende Be
trouwen". in het midden ziet men een j
geuzenschip afgebeeld, dat met volle zei-
len de baren klieft. Daarboven is aan
gebracht het wapen der Vereenigde Pro- j
vinciën met als onderschrift het devies
der Oranjes. „Je maintiendrai". Onder
aan slaan de jaartallen 1572—1922.
Na deze plechtigheid ging de vorste
lijke stoel, H. M. de Koningin, Z. K. H.
den Prins, H. K. H. prinses Juliana en
H. M. de Koningin-Moeder, naar- het stad
huis, van welk bordes H. M. de Konin
gin de volgende rede uitsprak
„Ingezetenen van Holland's oudste Geu-
zenveste
De woorden, gegrift op de juist ont
hulde gedenktplaat, zijn ons ailen uit
het hart gegrepen. Van dezen toren
wapperde'voor de eerste maal de drie
kleur, als symbool, dat het Nederland
sche volk met God's hulp, vrij en on
afhankelijk wil zijn en blijven. En daar
nevens de regels van het aloud Wil
helmus, die spreken van vroomheid en
Godsvertrouwen. Op de geboorteplek on
zer onafhankelijkheid danken wij, jube
len wij, over hetgeen uw voorouders
Volbrachten, o.ver hiet blijk van moed
en geloof, van Vlissingen lot Enkhuizen
toe door verschillende steden van Hol
land en Zeeland gegeven. Over dat be
slissende keerpunt in onze geschiedenis,
waarop ons zelfstandig, volksbestaan 'een
aanvang nam.
Aan dien vrijheidszin heeft de Vader
des Vaderlands in de woelingen dier
tijden de juiste richting gegevens Hij heeft
nimmer gewanhoopt aan de zege van
de zaak, die hem heilig was, hoe hache
lijk die ook vaak stond. Hij zag ons
volk in verre toekomst gelukkig en vrij,
-vrij ook in den hoogsten zin, zoodat
elkeen ongedeerd God belijden kon naar
zijn geweten. Willem van Oranje ging
rustig voort als ziende den Onzienlijke,
met ons Volk zich aan Gods wil en be
loften vasthoudende. Dit vertrouwen van
ons edel voorgeslacht, werd nimmer be
schaamd.
Wij weten, dat Nederland in den loop
der eeuwen een roemrijke plaats heeft
ingenomen en nog inneemt in de rij der
volkeren. Als een en ondeelbaar volk zul
len wiji handhaven, de handen; ineenslaan
de, teneinde onze beste krachten en ga-
Ven te wijden aan het welzijn van ons
dierbaar vaderland. Wij zullen trachten
zfijïi hoogste belangen en behoeften in
onzen tijd te verstaan en met die ge
zindheid in het Wart te arbeiden voor
ons aller toekomst. Ik besluit met de
woorden, door mijn onvergetel'ijken va
der hier Voor een halve eeuw gespro
ken, dat ook ik grootsch ben Nederlan
der te zijn. Leve het Vaderland
Deze woorden werden door de op het
marktplein Verzamelde menigte, met luid
gejuich begroet.
Daarop hield de burgemeester een: rede,
waarin hij H. M. dankte voor hare te
genwoordigheid en voor de onthulling der
gedenktafels, waarop H. M. den burge
meester dank zegde voor zijn gesproken
woorden.
Des namiddags 3 uiir begon het feest
spel Van de inneming van den Briel.
Deze geschiedenis is zeker wel' aan ieder
Nederlander te bekend om over deze
handelingen een uitgebreid artikel te
schrijven, zoodat we volstaan kunnen
met te Vermelden, dat het heele verloop
van het feest goed van) stapel liep, even
als het planten Van de oude. Prince-viag
op den toren Van de St.-Catharinakerk.
Duizenden hebben de feestviering in
den Briel medegemaakt en medegenoten
van de inneming, wat het glanspunt van
dit schitterend feest is geworden.
Conferentie ran Genua.
Als vertegenwoordigers van Nederland
zullen ter conferentie van Genna optreden
de heeren jhr. mr. Ch. J. M. Ruys de
Beerenbrouck en jhr. mr. dr. H. A. van
Karnebeek. Aangezien de ambtsbezig
heden van den minister van Blnnenland-
sche Zaken hem slechts zullen veroor
loven gedurende korten ty d in Genua te
vertoeven, zal als plaatsverv. optreden
mr. R. J. fl. Patijn, buitengewoon gezant
en gevolmachtigd minister, oud-secretaris
generaal aan het Departement van Bui-
tenl. Zaken.
Eerste Kamer.
Zitting van Donderdag 30 Maart.
Bij de Indische begrooting en de In
dische tariefwet critiseert de heer Van
Houten de Indische belastingpolitiek en
dringt gan op intrekking van de tarief-
wijziging.
De heer Van Lanschot verdedigt het
onderwerp, maar dient een motie in om
waarborg te hebben, dat de speciale hef
fingen na 1922 niet meer zullen gelden.
De heer Vliegen wil meer rechten voor
den volksraad en een andere samenstel
ling.
De heer Vliegen zegt, dat veel te wei
nig oorlogswinstbelasting is geheven. Hij
betreurt, dat verschillende posten als voor
onderwijs enz. zijn geschrapt. Na de pauze
morden, na eenige opmerkingen van de
heeren van Embden en van Nierop over
overhaaste behandeling, de wetsontwer
pen betreffende de circulatiebankwetge
ving in Indië, z. h. s. aangenomen.
Bij de verdere behandeling der Indische
begrooting (wijziging der tariefwet) komt
de heer Gilissen op voor vestiging van
R.-K. geestelijken op Amboina.
De heer van Swaay waarschuwt tegen
overhaaste electrificatie eri vraagt leve
ring der materialen door Holland.
De heer van der Does komt op voor
volkomen godsdienstvrijheid. Spr. dringt
mede aan óp meer toevoer van Nederl.
personeel.
De heer van Embden zet zijn bezwaren
uiteen tegen verhoogde heffing. Hij zal
tegen de motie stemmen.
De heer Idenburg zegt, dat het finan-
ciëel evenwicht spoedig moet worden her
steld. Zooveel mogelijk moet op de bui
tengewone uitgaven worden bezuinig'd.
Zitting van Vrijdag 31 Maart.
Indische hegrooting.
Na aanneming z. h. s. van eenige kleine
ontwerpen zette de heer Idenburg zijn
rede over de Indische begrooting en wij
ziging der tariefwet voort. Hij zal voor
de motie-Van Lanschot stemmen. Zoo
spoedig mogelijk moeten de speciale hef
fingen worden afgeschaft, desnoods met
verhooging der belastingen op winst,
extra winst en overwinst.
Voorts weerlegt spr. de beweringen van
den heer Van Kol tegen Colijn en dringt
hij aan op spoedige uitvoering .van de
maatregelen in zake de bestuurshervor-
ming. Ten slotte bepleit'spr. vrijheid voor
zending en missie.
De heer Mendels is van meening, dat
de regeering zich meer moet voegen naar
het streven tot zelfstandigheid van Indië,
zulks ter vermijding van conflicten. Spr.
betreurt, dat op den post ,van de volks
gezondheid bezuinigd is en hij wijst op
het groot aantal besmettelijke ziekten. Hij
vraagt verder publiceering van de nota-
Colijn betreffende het landsyndicaat. De
Kamer wordt verdaagd tot Dinsdag half
drie.
Tweede Kamer.
Zitting uan Donderdag 30 Maart.
De amendementen dèr S. D. A. P. tot
verhooging van de Surinaamsche hegroo
ting werden verworpen. De begrootingen
van Suriname en van koloniën werden
aangenomen z. h. s.
De suppletoire landbomvbegrooting 1920
wordt aangenomen met aanteekening van
een tegenstem (den heer Teenstra), die
wil protesteeren tegen le late indiening
van het ontwerp. Aan de orde is de
suppl. landbouwbegroojing 1921. (dekking
van nadeelige saldi van' crisis-instellingen).
De heer van Sasse van IJsselt vraagt
nadere inlichtingen, over de zaak Herz-
berger, directeur van het rijkskantoor
voor kleedingvoorziening, die overgeble
ven ldeeding verkocht aan Polen tegen
eën veel te hoog commissieloon.
De heer van Beresteijn vraagt, waarom
de suikervereeniging haar winst niet in
de schatkist behoefde te storten. Hij
klaagt over onbillijke winsten van het
koffiekantoor en onbillijke behandelingen
van het verlichtingskantoor.
De heer van Stapele vraagt inlichtingen
omtrent de zaak Herzberger.
De heer Weitkamp dringt aan op op
heffing van de crisismaatregelen die den
boer beletten, de vruchten van zijn arbeid
te plukken.
De "heer Duys verwijt den minister in
zake Herzberger, dat hij aan de crisis-
enquetecommissie stukken onthield. Hij
wijst er op, dat de Minister als directeur-
generaal van arbeid Herzberger bij Min.
Posthuma introduceerde onder mededee-
lingen. Hij overweegt de indiening van
een motie, vragende om een nieuw onder
zoek door de crisis-enquetecommissie.
De heer Otto betoogt, dat de minister
schuld draagt van de bedenkelijke over
eenkomst met de Suikervereeniging.
De heer Teenstra steunt het verzoek
van den heer Weitkamp.
De Minister verklaart, dat hij niets heeft
te verbergen. Hij is bereid alles te doen
onderzoeken. De heer Herzberger kende
hij niet voordat besloten was |ot de klee-
dingdistributie, waar hij steeds tegen was
geweest. De heer Herzberger heeft 5 ton
in de schatkist teruggestort, omdat het
gepraat er over hem begon te vervelen.
Öpf 1 Maart zijn de eerste 2 millioen voor
kleeren door Polen betaald; 1 Juni volgt
de tweede termijn.
Hierna werd gerepliceerd.
De heer Duys dient een motie in, waar
bij een nieuw onderzoek wordt gevraagd
naar de kleedingkwestie door de Crisis-
enquetecommissie.
De heer Teenstra dient een motie in,
waarin opheffing van alle crisiswetten
wordt gevraagd.
Zitting van Vrijdag 31 Maart.
Veilingrecliten.
Ingekomen is een wetsvoorstel van de
heeren Duys c.s. tot afschaffing der vei
lingrechten voor land- en tuinbouwpro
ducten.
Het voorstel van den voorzitter tot
sluiting van de discussies over het ont
werp inzake de dekking van nadeelige
saldi van crisisinstellingen Wordt terug
genomen, omdat de Minister nog een op
merking wil maken. Het ontwerp wordt
z. h. s. aangenomen.
Aan de orde is thans de begrooüng
van Landbouw, Nijverheid en Handel.
De heer Teenstra laat aanteekenen, dat
hij is tegen de post van f110.000 voor'de
tijdelijke crisisafdeeling aan het departe
ment.
De heer Hiemstra vraagt spoed met de
landbouwwetgeving, vooral met de wet
geving in het belang der landarbeiders;
hij critiseert scherp het ontwerp-jacht wet.
De heer Bakker vraagt naar dén stand
der werkzaamheden der staatscommissie
voor het pachtstelsel; hij wenscht wijzi
ging der landarbeiderswet.
j
De heer Weitkamp betoogt, dat de uit
voerverboden voor de landbouwproduc
ten schadelijk zijn voor het algemeen be
lang.
Het voorstel van den voorzitter om de
motie-Teenstra inzake opheffing der
crisis-instellingen op een nader te be
palen dag te behandelen, wordt aange
nomen met 52 tegen 16 st.de motie-Van
Beresteyn betreffende restitutie van dé
door de N. U. M. gedane, heffingen zon
der dat uitvoer is gevólgd, wordt vér-
worpen met 43 tegen 25 stemmen; de
motie van denzelfden afgevaardigde be
treffende storting van consent-gelden voor
den uitvoer van kaas in 's rijks kas, wordt
verworpen met 38 tegen 33 stemmen; de
motie-Duys, vragende om een nieuw on
derzoek in de zaak Herzberger, wordt
aangenomen z.'h. s.
Voortgegaan wordt met de behandeling
van de Landbouiubegrooting.
De heer Wintermans bepleit spoed met
de totstandkoming van verschillende wet
gevende maatregelen in het belang van
den landbouw.
De heer Colijn acht beschermende maaG
regelen voor den landbouw noodzakelijk.
De heer Deckers acht beschermende
maatregelen voor onzen landbouw noodig.
De heer Poels is voorstander van een
meer agrarische wetgeving en van een
afzonderlijk departement van landbouw.
De heer van Rappard noemt de orga
nisatie van het departement gebrekkig en
onvoldoende.
De heer Bulten vraagt beschermende
maatregelen voor de bloembollenteelt
tegen de protectie in het buitenland.
De heer Teenstra verwacht niets goeds
van beschermende maatregelen voor den
landbouw.
De heer van de Laar dringt aan. op
regeling van het pachtcontract en op een
vooruitstrevende sociale landbouwpolitiek.
De heer Schaper betoogt, dat de be
langen van landarbeiders en kleine boe
ren veiliger zijn bij de S. D. A. P. dan bij
de burgerlijke partijen.
De Minister deelt mede, dat het gewij
zigde ontwerp-Jachtwet gereed is, waar
bij het jachtrecht wordt gegeven aan den
gebruiker van den grond. Uitbreiding van
de landarbeiderswet is onmogelijk, omdat
de toestand der financiën het niet toelaat.
Niet dan in de uiterste noodzakelijkheid
wil de Minister ingrijpen in de handels
vrijheid. Het uitvoerverbod van aardappe
len was noodzakelijk om te voorkomen,
dat we zelf gebrek zouden krijgen.
Motie-Teenstra, waarin gevraagd wordt
om wettelijke regeling van ontginning van
woeste gronden, wordt door den Minister
beschouwd als de bron van allerlei moei
lijkheden. Zij wordt echter zonder hoof
delijke stemming aangenomen.
Het amendement-Weitkamp om de be
grooting te verminderen met f 165.000
voor den aankoop van gronden voor de
Landbouw-Hoogeschool te Wagenïngen
wordt bestreden door de heeren van
Rappard, Teenstra, Wintermans, Hiemstra
en den Minister. Hel komt de volgende
week in stemming.
RENESSE. De leden van de kiesver-
eeniging „Renesse", afd. van den Vrijheids
bond, hielden Donderdagavond eene ver
gadering. Doel en inrichting werden be
sproken, een reglement vastgesteld. De
contributie bepaald op f 1 per lid. Een
bestuur werd gekozen, bestaande uit de
heeren J. P. Poulusse, J. Hoogenboom,
C. J. Kooman, M, de Roo en P. den
Boer. Aangenomen werd een voorstel om
bij wijze van propaganda een spreker te
laten optreden. De keuze werd gelaten
tusschen de heeren J. W. van Oeveren
en Ds. Siemelinck. Met het oog op de
kosten voor de jonge vereeniging werd
door de meerderheid besloten eerstge
noemde te verzoeken een spreekbeurt te
vervullen.
ELLEMEET. De heer J. Spek hield
Woensdagavond eene openbare les met
de leerlingen van den twee-jarigen land-
bouwcursus. Tegenwoordig waren de
waarn. Rijkslandbouwieeraar, de heer Hof
stra, de heer J. W. Goemans, voorzitter
van de commissie van toezicht, het dag.
bestuur van Ellemeet, de voorzitter van
den Raad van oud-leerlingen en eenige
belangstellenden. Na afgelegd examen,
waarin de leerlingen blijken gaven van
goed onderricht te zijn in deze materie,
hield de heer Hofstra een toespraak, waar
in hij vooral deed uitkomen en hen op
het. hart drukte, zooveel mogelijk partij
te trekken van het geleerde en de prak
tijk te toetsen aari de theorie; het ge
leerde te onderhouden door het lezen van
vakbladen, tijdschriften en brochures en
ernstig te streven naar volmaking op het
gebied van den landbouw en de veeteelt.
De heeren Goemans en de Bruijne dank
ten den heer Spek voor zijn degelijk
onderwijs en den heer Hofstra voor de
nuttige wenken aan de leerlingen. Bij mon
de van den leerling J. van Klooster werd
hun onderwijzer dank gezegd voor de
zorgzame moeite en het vruchtbaar on
derwijs en reikte, als bewijs van waar
deering, een fraaie schemerlamp over. De
heer B. G. Moermond, was de tolk van de
ouders der leerlingen, als hij den heer
Spek hartelijk dankte voor zijn moeite
en zorgen om hun kinderen de noodige
kennis van den landbouw en de veeteelt
aan te brengen. Het diploma werd uit
gereikt aan: 1. J. de Glopper, A. D. Hanse,
J! M. Dalebout, R. H. Blom, M. D. Ber-
revoets, C. A. Braai, D. Moermond, J. M.
v. Klooster, P. de Graaf, A. P. Hanse en
J. D. Dormaar.
ZONNEMAIRE. Op 30 Maart j,l. werd
alhier een Ouder vergadering gehouden,
die door den heer, burgemeester, de
leden der Ouderooininissie en een vr|j
groot aantal ouders bezocht werd, Het
hoofd der school, de beer, He Kramer,
behandelde oj> duidelijke en zakelijke
wijze de Nieuwe Leerplichtwet. In zake
het lapdbouw verlof werd in overleg met
de ouders besloten, dat het tijdperk
tusBehen 15 September en 15 October
hiervqor de geschikste t|jd was. Van de
gelegenheid tot het stellen vart vragen
werd door enkelen gebruik gemaakt.
De voorzitter der Oudercommissie
dankte daarna den heer De Kramer
voor zijn heldere en duidelijke rede,
waarna de vergadering gesloten werd.
THOLEN. Naar de I. en Th, Crt.
mededeelt is de gaspr|js met ingang van
1 April j 1. van 24 op 22 cent per ML3,
gebracht.
De poat-autp/is. hier Vr|jdagmorgeit,
tegen een boom ger.eden en totaal, ver
brijzeld. Het .ongelük schijnt te wfjten
te z|jn aan eën gebrek aan do stuur
inrichting. De chauffeur en de post
beambte kwamen met enkele schrammen
en den schrik vrij."
By Kon. besluit is tot griffier b|j
het kantongerecht alhier benoemd mr.
J. P. H. Mulder, thans wnd.-griffier b|j
het kantongerecht te Amersfoort.
INGEZONDEN STUKKEN.
(Buiten verantwoordelijkheid der redactie).
Copy wordt niet teruggezonden.
Drinkwatervoorziening ten plattelande.
In de N. Rott. CL ran Woensdag 22 Maart
3.1., komt onder, bovenstaand hoofd een inge
zonden stuk voor van den heer W. F.'J. M.
Krul, Ing. le klasse bij het Rijksbureau voor
Drinkwatervoorziening; dat we met toestem
ming van den inzender in ons blad over
nemen, daar wjj deze mededeelingén voor
ons eiland van heel veel belang achten.
Het stuk is geschreven naar aanleiding
van de rede van den Amsterdamachen wet
houder Dr. Vos. welke deze hield de
opening van de „Reizende tentoonstelling
Voor Volksgezondheid".
De ingenieur schrijft dan
Iedereen zal wel van harte instemmen met
.het schoone doel van deze tentoonstelling
en met de door den spreker gegeven moti
veering daarvan.
Uit een zinsnede in het verslag uit de
.V. R. Ct. zou men echter een verkéèrde
conclusie kunnen trekked„Vooral ten platte-
lande wacht men op verbetering der volks-
h nisvesting, der assaineering, hier en daar
een waterleiding Menigeen zou er uit
afleiden, dat het met. de watervoorziening
over het algemeen nu niet zoo erg slecht
gesteld is.
Verklaarbaar is het, dat deze meening by
vele, lang niet onontwikkelde, stedelingen
heerscht.
..Zij zijn zelve zoozeer aan de zegéningen
van 'n goede waterleiding gewend, dat zy
zich de mogelijkheid van gemis daaraan een
voudig niet indenken; En lezen zij in de
couranten hoe -gelijk onlangs in den
Geldersclien Achterhoek de plattelanders
zelve het totstandkomen van een centrale
watervoorziening beletten, dan worden zy
versterkt in hun opinie, dat de watervoor
ziening ten plattelande in 't algemeen er
zoo slecht niet voorstaat, en dnt slechts „hier
en- daar een waterleiding" nog gewenscht in.
Wie echter de hygiënische toestanden ia
't meerendeeL der plattelandsgemeenten kent,
■/.ooals deze dan ook door de daar. wonende
intellectueelen worden bestreden met energie,
dóch niet altijd met. succes, wie de hard
nekkigheid kent, waarmede de minder ont
wikkelde bevolking zich tegen nieuwigheden
op hygiënisch gebied verzet en de lijdelijk
heid/waarmede zy in de naar verhouding. to,
hooge sterftecijfers van typhus, dysenterie,
andere maag- en darmziekten d. en de te
hooge kindersterfte berust, die zal overtuigd
zijn, dat niet „hier en daar", doch in verre
weg het grootste gedeelte van ons platte
land een goede watervoorziening voor mensch
en dier een urgente hygiënische eisch is.
Erkenning van dezen eisch leidde tot de
instelling van het Rijksbureau voor Drink
watervoorziening. Bij de wet van, 19 Sept,
1919, Stbl. n. 582, werd.de mogelykheid ge
opend, van Rijkswege geldelijken steun te
verleenen aan groepswaterleidingendie
zonder dezen steun niet rendabel zouden
blijken. Alleen al d reeks, van plannen, die
voor dergelijke waterleidingen werden of
worden opgemaakt, en nog niet uitgevoerd,
wijst er opdat het „hier en daar" een
euphemismé is; ik noem ze niet eens. alle:
kroningen, Friesland, Overijssel, Oost-Gelder
land, Noord- en Midden-Limburg, Zuid-
Limburg, Zeeuwsch-Vlaanderen, Walcheren,
Schouwen en Duiveland, Voorne en Putten,
het Utreehtsch- Noord- en Zuid-Hollandsche
polderland, Texel De eenige nóg uit
gevoerde, groepswatervoorziening is die in
Zuid-Beveland, in uitvoering zijn die in
Midden-Nóord-Holiand, ep Tholen ërv in
Noord-West-Brabant.
De beide laatste ontvangen Rykssteun
volgens de bovenaangehaalde wet. Het mee-
rendeel der andere is bij den tegenwoordigen
rentevoet slechts uitvoerbaar bij een soort
gelijken steun.
De Regeering heelt nu, gelijk uit de door
den Minister van Arbeid op de vragen der
Kamerleden Bjjleveld en De Muralt gebleken
is, besloten, in het algemeen geen subsidies
meer aan nieuw op te richten waterleiding-
ondernemingen te verleonen. hetgeen betee-
lcent,, dat, in de eerste jaren althans, nagenoeg
geen verbetering van de watervoorziening
ten plattelande meer te wachten is.
Zwaar zal dit besluit, afgeperst door den
toestand van 's lands financiën, ongetwijfeld
der Regeering gevallen zijneen urgent
sociaal-hygiënisch belang is erdoor opgeofferd
wreed zjjn de verwachtingen teleurgesteld
van verschillende waterleiding-comités, die
na jaren van opofferende propaganda onder
de in de meeste gevallen lauwe bevol
king eindelyk een deskundig volledig plan
vöor watervoorziening tot stand hadden weten
te brengen.
Hopen we dat spoedig de tijden ten gunste
mogen verkeeren! Maar intusschen moet
de propaganda ijverig worden voortgezet,
moeten de wantoestanden op hygiënisch ge
bied tengevolge van een gebrekkige water
voorziening aan de kaak worden gesteld,
moet iedereen worden doordrongen van de
noodzakelijkheid om zoodra de omstandig
heden het eenigszinB toelaten, tot uitvoering
van de gemaakte plannen over te gaan.
Tot het algemeen spreekt deze urgentie
minder dim de onmiddellijk materiëele waar
deerbare voordeelen van de moderne sociale
problemen.
Aan de leiders de plicht, voor dit belang
me| *1 hun gaven te waken.
