Zierikzeesoha Nieuwsbode
B IJ VOEGSEL
BUITEN LAN D.
BI N N EN LAN D.
Uit Stad en Provincie.
Zierikzee vóór honderd jeren.
behoorende bjj de
van Woensdag: 22 Pebr. 1922, no. 10741.
Testament ongeldig verklaard.
Het testament van Amos F. Ejio, een
van de grootste landeigenaars in New-
York, die het grootste deel van zijn ver
mogen, n.l. 15.000.000 dollar aan openbare
instellingen vermaakte, is voor de tweede
maal door het gerechtshof ongeldig ver
klaard. Het Hof was van oordeel, dat de
millionnair niet in het volle bezit van zijn
verstandelijke vermogens was, toen hij
het testament opstelde.
Een aantal bloedverwanten van den
overledene had tegen de in het testament
vervatte bepalingen geprotesteerd. Zij ver
klaarden o. a., dat de autoriteiten van
de Columbia University te New-York, aan
welke instelling 4.000.000 dollar was ver
maakt, den millionnair op ongeoorloofde
wijze hadden bewerkt.
De toekomstverwachtingen van Edison.
Edison heeft bij gelegenheid van zijn
75sten verjaardag, verschillende intervie
wers ontvangen. Hij verklaarde aan een
hunner, dat hij de ontwikkeling van de
draadlooze telegrafie en telefonie als de
grootste uitvinding van de laatste jaren
beschouwde. Hij meent, dat de draadlooze
overbrenging, waardoor muziek en toe
spraken tegen lage prijzen in Amerikaan-
sche huizen kunnen worden gehoord, nog
maar in het beginstadium verkeert. Op
dezelfde wijze als de uitvindingen en ont
dekkingen van de laatste 100 jaren alles
hebben overtroffen wat er in alle vorige
eeuwen is ontdekt, meent Edison, dat er
in de volgende 25 jaren meer zal worden
tot stand gebracht dan tot nu toe. Hi>
wees op de groote voordeelen, die bewo
ners van het platte land reeds bezitten
in auto's en draadlooze telegrafie en tele
fonie, waardoor boeren nu reeds weer
berichten ontvangen, en binnenkort zullen
dorpsbewoners voor weinig geld opera's
hooren, die in de stad worden opgevoerd.
Gekleurde bioscoopbeelden, waarbij de
personen ook spreken, zullen worden
weergegeven, verwacht hij stellig in de
toekomst, terwijl de toepassing van elec-
tricïteit voor 't huishouden, bij wasschen,
verwarming, strijken en schoonmaken den
arbeid van de huisvrouw reeds zoodanig
vereenvoudigt, dat ze een dienstbode kan
missen.
Romantische millionnairsilochter.
Mejuffrouw Mathilde Mc Cormick, de
jeugdige dochter van den multi-million-
nair Mr. Harold Mc Cormick en kleindoch
ter van John D. Rockefeller, is naar de
Times uit New-York meldt zoo juist
uit Zwitserland teruggekeerd, om aan
haar ó.uders te komen vertellen, dat zij
zich verloofd heeft met den eigenaar van
een rijschool te Zürich.
Miss Mc Cormick is 16 jaar oud en haar
J,fiancé", Herr Max Oser, is 48 jaar.... Zij
werd eenige jaren geleden door haar moe
der naar Zwitserland gebracht, met het
oog op haar gezondheid en sedert dien
heeft zij steeds in een sanatorium te Davos
vertoefd.
Eenigen tijd geleden was haar gezond
heidstoestand echter zóózeer verbeterd,
dat zij haar kuur kon onderbreken. Zij
ging naar Zürich, waar zij rijles nam van
Oser, die naar men zegt van zeer
oudé Zwitsersche familie is.
Naar verluidt, is de vader van het kind
niet tegen de verloving, doch de móe
der moet haar toestemming nog geven.
Haar ouders zijn n.l. van elkaar geschei
den.
De nieuwe Pensioenwet.
Naar men aan Vooi-lo. meldt, zullen
aan art. 30 eenige nieuwe alinea's wor
den toegevoegd. Hierin zal de te heffen
bijdrage worden geregeld. Deze bijdrage
zou worden een doorloopende korting
van 3 pet. voor eigen pensioen en 51/2
pet. voor weduwenpensioen.
De memoires van den ex-kroonprins.
Naar men meedeelt, zal er binnenkort
een boek verschijnen met herinneringen
van den vroegeren Duitschen kroonprins.
In deze memoires beschrijft de prins
zijn jeugd en verder leven en de om
geving, waarin hij werd groot gebracht.
Uitvoerig vertelt hij van de crisis-jaren
voor het uitbreken van den oorlog en
de oorlogsgebeurtenissen zelf, zoowei
politieke als militaire, o.a. de slagen aan
de Marne en bij Verdun, de politiek van
Von Bethmann Holweg, de débacle van
den 9en November 1918, zijn reis naar
Holland enz. Het werk zai in het Duitsch
verschijnen bij een Duitschen uitgever
en in het Nederlandsch, Engelsch,
Fransch en Spaansch bij een uitgevers
maatschappij té Amsterdam.
Huur* en bouwpremie.
Wegens de verlaging der bouwkosten,
heeft de minister van Arbeid bepaald
a. dat de huur van nog te bouwen
arbeiderswoningen, waarvoor op 20 Fe
bruari 1922 nog geen voorschot en bij
drage krachtens de Woningwet was toe
gezegd. onafhankelijk van den inhoud der
woningen, ten minste moet bedragen 75
0/0 der exploitatiekosten
b. dat de premie, welke voor woning
bouw wordt verleend, op verzoeken,
wélke op 20 Februari 1922 het bureau
van den hoofdinspecteur der Volksge
zondheid, niet hadden bereikt, in het
algemeen zal bedragen ten" hoogste f 13
per M2. woningoppervlakte en tot f 15
per M-'. .kan worden verhoogd, ingeval
een kostbare fundeering noodig is. De
premie zal een bedrag van f 900 per
woning niet mogen overschrijden.
Voor industrieelen, die voor hun per
soneel bouwen, bedraagt de premie ten
hoogste f 12 per M2. met een maximum
Van f 700 per woning.
Z1ERIKZEE. Naar we vernemen heeft
de directie van het Concertgebouw al
hier, het „Vlaamsehe Volkstooneel geën
gageerd om dit wereldberoemd tooneel-
spel van Bjömsterne Bjömson op te
voeren op Woensdag 1 Maart a.s. We
komen voor dien nog terug op het
werk van B. BjÖrnson, alsook op den
tooneelgroep.
SIRJANSLAND. In de Maandag gehou
den algemeene vergadering van aandeel
houders in de fairbank „Ons Belang"
werd tot weger benoemd, L. N. Bal
Johz., terwijlals hulpweger benoemd
werd Joh. Hoogerhuis Cz. De periodiek
aftredende heeren M. Otte en D. van
Popering werden wederom herkozen,
resp. als secretaris 'en lid Van den raad
van loezicht. Na nog.jeenige zaken be
handeld t'e' hebben, sl^ot de voorzitter,
de heer M. J. Bgógerd, de ver
gadering. 45
OUP-VOSSEMEER. Wij -moven zeggen
dat .het uitvoeren van érnstige^ baldadig
heden in opze gemeënte zeiden voor
komen. maar Zondagmorgen j.l. was dit
voor een ingezetene wat al te erg. Een
paar leiboomen voor zijn woning waren
ontveld en op de stoep had men een
groote hoeveelheid drek uitgestort. De
politie is het zaakje aan het onder
zoeken.
ST.-MAARTENSDIJK. Eenige dagen
terug is de melkprijs verlaagd van 20
tot 16 cent, een feit dat door vele huis
moeders wel zal zijn toegejuicht.
KUNSTEN EN WETENSCHAPPEN
Nu de heer Alt uit Bolsward in de week
van 27 Febr.—4 Maart a.s. Nutsvoordraeh-
ten komt houden te Zierikzee, Brouwers
haven, Renesse, Dreischor en Ouwerkerk
en wel populaire voordrachten ter ver
klaring van de Opera's van Richard Wag
ner, nader toegelicht met lichtbeelden en
pianospel, lijkt het ons met ondienstig
op deze voordrachten eens speciaal de
aandacht te vestigen. Voor ons, eilandbe
woners, zoo stiefmoederlijk bedeeld met
goede verkeersmiddelen, welke ons in
staat zouden stellen in weinige oogen-
blikken naar 't hart van ons land te voe
ren, waar volop te genieten is van wat wij
hier slechts zeiden mogen hooren of aan
schouwen, hebben de voordrachten van
den heer Alt nog graotere waarde, dan
voor onze medeburgers in gunstiger ge
legen landstreken. De heer Alt schonk
ons hier reeds eenige jaren achtereen
avonden van echt kunstgenot door zijn
populaire voordrachten over de muziek
dramatische werken van Wagner. Wij her
inneren b.v. aan de 't vorig jaar door
hem behandelde „ParsifaP'-sage, vooraf
gegaan door de „Graalridders". De werken
van Wagner hebben een eigenaardige be
koring; ze boeien van 't begin tot 't einde
en de heer Alt weet door zijn klaar, dui
delijk stemgeluid, daarbij zijn zinnen met
zorg kiezend, deze hoogstaande werken
te vertolken op een wijze, die den toe
hoorder, ieder jaar weer, doet haken naar
een lezing van hem.
Zijn wij goed ingelicht dan komt dezen
keer de heer Alt ons vergasten op een ver
klaring van de opera „Die Meistersinger
von Nürnberg", een muziekblijspel met
Hans Sachs als hoofdfiguur. Niet alleen
hoofdfiguur, maar ook de psychologische
spil der handeling. Wat om hem heen is
gegroepeerd, als Eva en Beckmesser, die
nen ten slotte meer de Sachspsyche nog
scherper te doen uitkomen. Het is een
werk van vergeestelijkten humor, waar
aan een weemoedige nuance hoogeren
glans verleent. Wij twijfelen niet of de
heer Alt zal dit werk van. den grooten
meester op de hem eigen populaire wijze
met talent weten te vertolken. Voor hen
die hem eenmaal hoorden achten wij een
een aansporing om naar hem te gaan luis
teren overbodig, maar tot hen, die nog
niet met den heer Alt kennis maakten, en
dan bedoelen we speciaal de buiten onze
stad wonenden, zouden wij willen zeggen,
laat deze gelegenheid om iets heel moois
te hooren niet voorbij gaan.
SPORT.
ZIERIKZEE. Zondag 1.1. had op het
terrein van S.V.V. te Schuddebeurs een
wedstrijd plaats met N.C.V. van Brou
wershaven. welke eindigde met de over
winning van S.V.V. te Schuddebeurs met
4 tegen 1.
een storm overvallen en omgeslagen. Al
len verdronken.
Te Indianola (Florida) heeft weer
een lynch-geval plaats gevonden, ditmaal
door negers zelf. Een rasgenoot had
een klein meisje vermoord en een jon
getje doodelijk gewond.
Een bizonder handige dief heeft zich
in het bagage-depot van het Parijsche
station Gare de Lyon van een koffertje
met juweelen ter waarde van 100 dui
zend francs meester gemaakt.
Henry Ford, de bekende automobie
lenhandelaar, schijnt thans de rijkste man
ter wereld te zijn. Zijn actief bedraagt
meer dan een milliard.
Een groot deel der vroegere sol
daten van het leger van generaal Wran-
gel worden als landbouwers in Servië
en Bulgarije gebruikt.
- Volgens een officieele statistiek zijn
gedurende het jaar 1920 in de Ver. St.
1600 jongens en 12,634 meisjes van den
leeftijd van vijftien jaar in het huwelijk
getreden.
Uit Calicut wordt gemeld, dat een
gevangen genomen Moplah-rebel uit
Kunnamangalam békend heeft, dat hij
75 Hindoes vermoord heeft.
Een bericht uit Constantinopel meldt
dat in den omtrek van Sameoen 1000
Christen-vrouwen en kinderen zijn ver
moord.
De professorenstaking te Moskou
sproot voort uit het feit, dat zij in
maanden geen salaris meer hadden ont
vangen.
De Zomertijd is in Rusland als maat
regel ter bezuiniging reeds 11 Februari
ingevoerd.
In de door Nansen Zondag te 's-Gra-
venhage gehouden redevoering deelde hij
o. a. mede, dat in Rusland 19 millioen
menschen aan den hongersnood overge
geven zijn, waarvan 10 millioen zoo goed
als verloren kan worden beschouwd. Door
't ontbreken van zaaikoren dreigt het vol
gend jaar een nieuwe ramp.
Een bericht uit Kopenhagen meldt,
dat het O.deel van het Kattegat versperd
is door een reusachtige ijsmassa van een
halve mijl lengte en circa 3 M. hoog.
In de provincie Kiang-Soe (China)
zijn bijna zes millioen menschen aan den
rand van den hongerdood, tengevolge van
geweldige overstroomingen. Kiang-Soe is
de provincie, waarin Sjanghoi is gelegen.
De Japansche regeering heeft een
crediet van bijna 21/2 millioen gulden toe
gestaan voor de ontvangst van den prins
van Wales. Deze zet n.i. na het bezoek
aan Britsch-Indië de reis voort en zal
ook in Japan komen.
De politie te Glasgow heeft een sinis
tere ontdekking gedaan. In de armenwijk
heeft zij n.l. in vuilnisbakken niet minder
dan 600 pond meliniet en andere ontplof
bare stoffen gevonden, genoeg om geheel
Glasgow in de lucht te doen vliegen.
ONDERWIJS.
Bij 't kortgeleden te Amsterdam ge
houden examen „nuttige handwerken"
slaagde o.a. mej. Jet Sevenhuijsen, geb.
te Brouwershaven.
VAN HEINDE EN VER.
- Zondagmiddag is in de Valsche baai
nabij Kaapstad een met zeilen voorziene
boot, bemand met 14 menschen, door
VERSCHILLENDE BERICHTEN.
Vermoord. In het Westeinde van Beer-
ta, bij Winschoten, is Freerk Woltjer,
wiens Vrouw elders verpleegd wordt, na
in zijn huis overvallen te zijn, in zijn
vlucht op den openbaren weg vermoord.
Zijn lijk is op het ijs gevonden. De ver
moedelijke dader, J. O., die bij de wo
ning van Woltjer is gezien, is voort
vluchtig.
Dreigbrieven. Vrijdagavond zijn in den
Haag door verschillende ingezetenen der
gemeente dreigbrieven ontvangen, waar
schijnlijk afkomstig van anarchistische
zijde.
Een bonte beoolkin§. De bevolking van
Heerlen, welke in de laatste jaren meer
dan vertiendubbeld is, bestaat nu uit
28.278 Nederlanders, 3323 Duitschers, 580
Belgien, 492 Oostenrijkers, 323 Polen, 90
Ialianen, 58 Franschen, 31 Tsjecho-Slo-
iwaften, 31 Slowenen, 20 Hongaren, 11
Russen, 6 Rumeniërs, 5 Serviërs, 5
Amerikanen, 4 Luxemburgers, 3 Engel-
schen, 2 Zwitsers, 1 Oekrajiner, 5 van
onbekende nationaliteit en 53 zonder na
tionaliteit, in het geheel 33.325 inwoners.
Valuta-winst. Op de weekmarkten te
Meppel, schrijft de Meppeler Crt., is
gjewoonlijk van alles en nog wat te
kooD. Maar wat er Vrijdag door een
marktventer werd aangeboden, is nog
nooit voorgekomen. De man verkocht n.l.
Oostenrijksche bankbiljetten van 1000 kro
nen voor één gulden. En hij vertelde
daar bij, dat Wanneer de kroon weer
haar vroegere waarde kreeg, zulk een
biljet f 500 waard zou wordenJa
als.... De man kreeg veel koopers. Maar
de menschen, die beter op de hoogte
waren, lieten zich niet bedotten. De
waarde van zulk een biljet is n.l. on
geveer 35 cent! Zoodat de koopman nog
goede zaken maakte.
Worstelpartijtje in een rechtzaal. Voor
de rechtbank te Middelburg stond een
heerschap terecht, dat diefstal en land-
looperij op zijn geweten had. Sinjeur
gedroeg zich zeer onhebbelijk, waarom
hij aangemaand werd zich kalm te hou
den. Het sujet was hierover zoo gebelgd,
dat hij den president te lyf wilde. Twee
veldwachters grepen hem aan, zoodat
een worsteling ontstond. De razende
kerel trachtte het beklaagdenbankje te
gebruiken om te slaan, doch dit werd
hem door den deurwaarder afhandig
gemaakt. Een als getuige in de zaal
aanwezige veldwachter kwam te hulp
en met vereende krachten werd denman
de zaal uitgesleept. De zaak werd zon
der hem voortgezet.
Eigenaardige goocheltoeren. Te Tholen
zou een rondreizend kunstenmaker voor
de. schoolkinderen eenige goocheltoeren
benevens eenige zangstukjes uitvoeren.
Toen het uur geslagen was, dat h\j in
de school zyn kunsten zou vertoonen,
was de goochelaar zoo dronken, dat men
hem uit de school moest verwijderen.
O tyden, o zeden De dienstbode gaat
trouwen. Mevrouw vraagt haar waarop
zij gaat trouwen, daar haar aanstaande
werkloos is. Antwoord: Nu krijgt h(j
f 12 steun per week en als we gaan
trouwen f 18.
Vrouwenkleeding. De afdeelingen te
Eindhoven van de federatie van de R.-K.
Vereeniging voor Eer en Deugd, hebben
besloten tegen het a.s. voorjaar den
strijd tegen de lichtzinnigheid in de
dameskleederdrachten aan te binden.
Aan de modemagazijnen zal worden
verzocht netjes eu op passende wijze
uit te stallen.
De dames-modisten zullen wordeü be
zocht, met het verzoek alleen kleeding
te vervaardigen, die welvoeglijk is.
Oeen werklust. Bij een veehouder in
de gemeente Schoterland kwamen Vrij
dag j.l. twee veldarbeiders een gave
vragen. De boer vroeg of ze niet liever
werk hadden, bijv. tegen een weekloon
van f 13. Dat wilden ze graag. De boer
bood hun daarop werk aan tegen een
weekloon van f 15;- hy verwachtte ze
Maandagmorgen te 7 uur.
Toen kwamen de bezwaren, de een
had dit, de ander dat, met het gevolg,
dat het aanbod door de arbeiders afge
slagen werd. Bij informatie bleek den
boer, dat een der arbeiders drie koeien
op stal heeft en beiden per week f 10
steun uit de werkloozenkas genieten.
IX.
Na de kerkelijke zaken dient over het
schoolwezen een en ander te volgen.
Men kan niet zeggen dat het aantal in
richtingen van onderwijs destijds achter
stond bij nu. Behalve een Latijnsch"
school wraen er twee Fransche, geheel
door de stad bekostigde kostscholen, n.l.
een voor jongeheeren en een voor jonge
juffrouwen, zooals de namen toen luid
den. Voorts een door de stad gesub
sidieerde Nederduitsche school, een dito
waar ook Fransch werd onderwezen, een
Nederduitsche school zonder subsidie en
eene stads-armenschool. Bewaarscholen t"
bestonden hier vóór 1840 niet, in welk
jaar de burgerbewaarschool in de Sint
Domusstraat werd geopend. Men had in
1822 echter wel vele z.g.n. ,zitschooitjes",
waar kleine kinderen door moeders, die
uit werken gingen of het thuis te vol-
handig hadden om zich doorloopend met
hun kinderen bezig te houden, aan de
„matres" ter bewaring werden toever
trouwd. In 1812 telde men hier 21 zoo
danige schooltjes, waarVan er slechts 3
van een planken vloer waren voorzien.
En mocht tien jaar later daarin al eenige
verbetering gekomen zijn, hoe groot
bleef toch nog het getal der kleinen
die, op heel lage bankjes gezeten, op
een aarden of leien vloer eenige uren
moesten doorbrengen onder het opzicht
van een breiende schoolvrouW. De groote
kindersterfte van dien tijd was ook wel
Voor een zeker deel toe te schrijven aan
de dompige, ongezonde vertrekjes, waar
in de kleinen opgehoopt waren. En het
opschrift op een dier kinderbewaarplaat
sen, door een wasehvrouw gehouden,
voor zeventig jaren nog alhier te lezen
en luidende: „Hier bleekt men", was
volkomen van toepassing op de gelaats
kleur der arme kleuters, die er dik
wijls schreeuwende heengesleurd werden.
De stads-armenschool, die in Decem
ber 1821 in de voormalige Doopsgezinde
kerk in den Wevershoek geopend was,
stond onder leiding van Anthonie van
Kluyve Biezeveld, wiens jaarwedde f 600
bedroeg. Aanmerkelijk is wel het be
drag van f 193 dat in 1822 in die school
aan prijzen werd uitgedeeld. Een Neder
duitsche school zonder eenig stedelijk
subsidie was die, Welke door Teunis van
den Handel gehouden werd in de Sint
Domusstraat, in het huis D 345. Zij werd
bezocht door kinderen uit den kleinen
en den meer gegoeden burgerstand en
hier moest de onderwijzer geheel be
staan van het door de kinderen betaalde
schoolgeld. Hoe de ruimte dezer school
was is nog heden te zien, daar het ge
bouw inwendig nog zoo goed als niet
veranderd is. Dan volgde de Nederduit
sche school van Pieter Roest, aan het
eind (der Poststraat, B 42, die eene breedte
van 61/2 M. bij1 eene diepte van 6 M.
had en waar ook kinderen uil den zeer
gegoeden burgerstand schoolgingen. De
onderwijzer trok f 300 stedelijke subsi
die en moest voor het overige van de
schoolgelden leven en bovendien nog een
ondermeester betalen. Een soortgelijke
school, maar waar men ook Fransch kon
leeren, was die op de Oude Haven, A
330, gehouden door monsieur Willem
Makker van Setten. Aan dezen werd
1 100 toelage geschonken. In later jaren
is deze school voortgezet door 's mans
schoonzoon Jacobus Rensen. De Fransche
kostschool voor jongeheeren in de Man
huisstraat, C 78, werd gehouden door
monsieur Jean de Ligny. Deze/ genoot
een jaarwedde uit de stedelijke kas van
f 508, terwijl de Fransche kostschool voor
jongejulfrouwen op de Oude Haven A
317, bestuurd werd door Marie Made
leine Agron, de echtgenoote van den com
mies griffier ter secretarie Olivier Groen-
eijk. Haar tractement bedroeg f 409.
Nog had men voor de Israëlietische jeugd
een onderwijzer Ephraïm Jonas Fürst,
die op den dam woonde en debitant
der staatsloterij was. Aan hem werd
van stadswege t 50 per jaar verstrekt.
Over het inwendige dezer scholen met
hare katheders, leesmachines, letterhout-
jes, schandborden, enz. zullen we maar
niet uitweiden.
Zijn tegenwoordig de kosten voor on
derwijs tot eene geweldige hoogte ge
stegen, in 1822 kwam de Stad er met
het koopje van f 2247,88l/o af
Was de opleiding op deze lagere scho
len voor ieder onmisbaar, het bezoek
aan d e Latijnsche school beoogde meestal
het gaan naar de academie. We zeggen
„meestal", want men bezocht haar ook
wel om meerdere kundigheden op te
doen, welke men i n zijn latere loop
baan noodig, had, zonder overigens het
plan te hebben naar eene hoogeschool
te vertrekken.
Zooals bekend is, werd eerst in 1880
de Latijnsche school opgeheven. Sedert
1622, toen ze elders in de stad al eeuwen
bestaan had, was ze gevestigd in de
Manhuisstraat i n het perceel C 79, waar
naast de woning van den rector was.
Vóór honderd jaren was rector Cornelis
Johannes van der Palm (1817—1829) een
neef van den beroemden J. H. van der
Palm. Zijne jaarwedde bedroeg f 1500
en aan prijzen werd jaarlijks ongeveer
f 60 uitgegeven. Een conrector had men
destijds niet, later weer wel. Lector in
de wis- en natuurkunde was de pre
dikant J. A. Dompeling op een trac
tement van i 300. Toen op 2 April
1822 gedachtenis kon gevierd worden van
het feit dat de Latijnsche school twee
honderd jaren in het gebouw in de
Manhuisstraat gevestigd was, hield de
rector op dien dag, ten aanhoore van
de leden van den Raad, curatoren en
andere genoodigden, eene redevoering in
het Nederlandsch in de Waalsche kerk,
waarin ook gewoonlijk de promoties en
de toespraken bij het verlaten der school
gehouden werden. Wel had van der Palm
den Raad de keuze gelaten de rede
voering in het Latijn of in het Neder
landsch aan te hooren, maar de moe
dertaal werd ditmaal meer gewenscht ge
oordeeld.
Naast de inrichtingen voor onderwijs
behoort ook melding gemaakt te wor
den van de hier bestaande vereenigingen,
die wetenschap, kunst of algemeen nut
beoogden. Het Physisch College, dat een
eigen gebouw (D 410) en vele instru
menten bezat en onder leiding van den
med. doctor Nicolaas de Kater en den
predikant Dompeling een tijd lang ge
bloeid had. werd in 1821 opgeheven en
het huis, instrumenten en moebelen ver
kocht. Eene afdeeling der Maatschap
pij tot Nut van 't Algemeen, hier 14
Juni 1797 opgericht, gaf in 1819 het
aanzijn aan de nog bestaande bloeiende
Spaarbank en in 1821 aan de Armen
school (meestal Nuts-school genoemd).
Het departement kan derhalve dezen zo
mer zijn 125-jarig bestaan herdenken.
Moge het zijn met een gedachtenis-ge
schrift. Een muziekkorps van 1797, dat
later aan de in 1815 en 1827 gevormde
schutterijen werd toegevoegd, reorgani
seerde zich op 23 April 1830 tot het
muziekgezelschap „Kunst en Eer", dal
dus ook zijn eeuwfeest gaat naderen.
Men hda verder een bloeiende atdeelirg
van het Bijbelgenootschap, op. 24 Novem
ber 1814 hier gesticht.
Voorts moet genoemd worden de op
22 Mei 1800 geconstitueerde, nog be
staande, vrij metselaars-loge „De Ster in
't Oosten", die vóór honderd jaren den
officier van justitie, mr. J. C. Kroef
tot regeerend meester had (1818—1831)
en van 1817 tot 1854 hare vergaderingen
hield in een der zalen van het toen
malige koffiehuis van Jan Smits, later
B. H. Harinck, nu A 326.
Sedert 6 Maart 1797 bezat men hier ook
in de Zierikzeesche Courant een plaatse
lijk blad, dat tweemalen per week ver
scheen, Oprichter en uitgever was Abra
ham de Vos Jz., wiens erven het tot 1872
hebben gedrukt. Dit blad is in 1889 sa-
samengesmolten met de Zierikzeesche
Nieuwsbode. Behalve Abraham de Vos
naast 's-Gravensteen, vond men nog de
boekdrukkers Jacobus Koole en Francois
van Meerem, beide in de Poststraat, die
ook tevens boekhandelaars waren, ter
wijl Pieter Boone op de Oude Haven
uilsluitend boekhandel dreef. Deze zorg
den voor de lectuur van een paar hier
bestaande leesgezelschappen of waren
uilgevers van eenige hier verschenen wer
ken. zooals de Kroniek van Zierikzee
door J. de Kanter, een gelijknamig werk
van O. Groeneijk, de „Zeeuwsche Duin
vreugd", een liedeboekje, door spele-
rijdende gezelschappen veelvuldig ge
bruikt, enz.
De vermelding van dat liedeboekje, dat
meerdere drukken beleefde, herinnert aan
de oud-vaderlandsche uitspanning van een
dag spelerijden naar de duinstreek van
Schouwen, wat voor de meesten een
genot was, waarop lang gevlast werd
en dal later dikwijls werd opgehaald.
De genoegens waren 'destijds in 'de stad jof
dicht bij huis te vinden en de gelegen
heid tot uitgaan was lang niet zoo tal
rijk als heden. Vandaar dat dan ook de
dagen van ontspanning dubbel genoten
werden. De kermis, de halfvaslenmarkt,
de tweede Paaschdag waarop men naar
den toen nog bestaanden hoogen Zeike
heuvel Irok, de tweede Pinksterdag waar
op de kermis te Schuddebeurs werd be
zocht, ze zijn er nog heden, maar wat
de ontspanning betreft, niet meer zoo
druk als weleer; want de mensch van
de 20e eeuw heeft andere werkelijke
of vermeende behoeften gekregen, dQ
wereld doet zich ruimer aan hem voor
en de kunst van genieten, van levens
lustig genieten, schijnt niet zoo alge
meen meer aanwezig te zijn als honderd
jaar geleden.
(Wordt vervolgd.}
