tweede blad
Haatsafroü ap is sdrarnn.
Zsrt «sdet
«iet ant
ito» <R
fr^d» *»-
Tui TE NL AN O
4e «eren. wier
ta it* He"" mmmer n» de Looi*»
jj ww.: «en we wtvoevrg amice»
i»st es de mam*? waoop 1 eer-
MrCrr «orrh. Gèes Mad beter te ttm
"IZf,m mamt ara om» daarover
Sdets, want eet Noord-Amerika
air,' -*« «eest* *«L Uitvoerig sa tam-
M wore: terra over bost gesprake»*,
gee ^oagOtdea id Amerika ia het be-
as te oorrthanrtri WTKiratB
-naesdi. dei op de groote IWfi-
-tetee Ammrtka te tedee van zzl-
«MM «Tdee .errata: /oor !2W te-
■M mar Md. Een ffatoe. die twintig jaar
oer a.-
cra «er «veren -ie Vereestgde States
Canada desderd attiltec tedea met
-««gr. 3 tte teefses. molles es mus-
<=a»:ten. MEboeoem en nni'loenra del-
ars h"f die isiirirn opt. Vóór des oor
3g bedroeg de ontzet zoowat veertig
TssJatB doüarsv as is das reeds gestagen
al basterd aaUioea doOar.
Sa Amssikeraeehe zoöloog dr Horna-
te dit ~-j ernstige stndie ran deze
jjrrni heeft gemaakt, meent, dat als
it -sar er. gedurende den oortog niet zoo-
eet mnder vraag naar boni ras ge
nest. -at tan de bOBUtragende (Baren
iSS .9! jaar van bet aardrijk zonder,
is sesdaenes. met uitzondering ran ko-
tete ratten en imkiin Ea au aet vm
sa; gaai na. dan tejn tüe dieren in
;te totapj mtggroeia. benevens oog stoe
méÉfa soorten, die .roever met om hun
•«s; werden gedood. Hij raadt verschil
«ate ■itiflT i aan om dit te «gor-
umtm. meer riet er weuag heü in. zoo
lang set paóiiek zeil met meewerkt.
.Uaar. waar mes ras hanger sterft
Oskar daas somberen titel geeft Po-
tejawdu n da Mo..t-o>z»ebe Iswestra een
-aas schetsen het ocngergeovetL H er
rtagm korte aittrakseis mi easeie er wan.
Je ooer ging voort n zijn .erna
Toss hagon set hongeren. zonder eeau.e
sags vs «rttorrsi j-j.it n des oogstzin
.'da gingen n het geneei met naar hun
■«te- raar geen haimpjn groeide An
tes kwamen met ifl, 20 oi zcifs 30 pond
tei Isa desjuZia naar hum. Het oogsten j
psg ".«teaardig tos Ha koren werd
act gesbeden, naar de ooeren kropen
np te tsoeém over het veld cm plukten
tüte baks afzander^it. opdat er geen
mate verloren zou gaan Het hoien
werd nek aog gedorscht noch genteen.
.rara mate het daar was op den kachel
gedroogd en met stroo vermeng*1- n
1 vadnsj.is gemalen Daarmee va» het
»M klaar
Steeds raker lioon men thans: sedert
^mcben hebBen wij geen brood gezien
Hf. laatste stokje hennen wij in deg
'ïaseteacht opgegeten
Oas volgen jitvoenge beschrijvingen
de spijzen, die de -voeren bereiden
Hto meest ernreid is de .satiroeihu
m cao Mtei wordt water opgezet en ais
hookL wordt er een handvol meel in
een tep had ees aaer
«Motos. haar Mie-. «Macte sa aet
zKtes aaar «es scriateo «r.-jer gesleept
Het iwrJWijism raa da toe va tm> hete
«vmaursems at het dorp sa -^. gr 4».
«es rond 1MB doer den rem, da over
btójtseies esa de hoe m de» «..de
mtraaa met «onsen 3ij de .stzetiasde
te rirsji h ;aei :ot --iTtiiiajas
"tel ie IrfTS
.aa gevoed. Gras. tileriei
aa». koud. dat ie te doodernnenu der
Jrie gewte-t-w. more» beiste te lew
Vork ara pogmg gedaan con ieo kas
sier .an de Hew York Haven and Kart
lord ftmtwer op te Centraal Staties
baroovte /ra een taste -set tra torn
ter wamde raa ruim rijftigdiuzend ghi-
dra Drie mannen «atettra dra kramer,
tra zekeren -artes Lew», op s je gssg
/ra de tweede verdieping van het var.-
tergehti - "en hunner schoot -rvh in
de zijde Het gevolg was dat Larie ie
taste met ge>.u neerwierp es n te &Ën-
de vp «eraan les ..oeg Ben
peetam potitm-agent kwant dra taster
te kuip. doch viel owmdrteHijk met eex
kogel .9 zijn schouder meer. Hij «jaagde
er echter as, era ravolvra it traüten ec
-deze op éls der roovszd te nctrten,
wie» jas Lewis vastgreep De zoover list
zijn reiohw vallen en sta* zijn handra
n de hoogte Het bisek «ra es-soldaat te
zgn. 3e twee andere roovers uaagdas
er is. door met dra half hunner revolvers
near links ea istet» te slaan, te nst-
gra water poLtsewagm, he ge-
'Oornm dtesra VCO- wst rarvjer van
gevemgenee 3w pofct* lerwkeuoe een
ecrra- teinuiteg te doüas» voor elke
tost white he kp leze wijze werd 9e-
zorgd. Er h era «St nterr.aakt «ra hoe
dend jotilicJjsiterwi- «e bij dezen irsnk-
bande zijn ateteaeo 2ea besde mte
ara. aoofdzaeetijh hestaaode art poBtte-
aetmote. had dh aac,..- maanden era
wmst «ra meer den LteUX» dl. gemeak:
met doe gsoigisdnr rrue weroedhig vee
te 1.-as* verbod.
tea «Hores schat.
Een -caliaasate» dame. ignort Gius-
Una Pascsgtl k, ter ut Milaan gi melrl
worut. lezer dager, te Biseegüe nafcij
3ar. eraggtlsud m «ra reis raar het
Heilige Laad es Jeruza.em. om daar, ie
Biseegüe te zoekes .raar era groene schat,
te daar ergens begraven moet zijn. Val-
geze haar /erarat. Bad aj tijdens haar
.eratiji n Pska tian -en moemk gespro
ken. die haar ces "te papieren had ter
hand gesteld, steno de .emergen Maats
weri i-gewezra, waar een groote toe-
eeshesd goud iiegiav' sas. Volgen» üe
■Mte 1—huigen schat
LA-VDHoi w es veeteelt.
lm drama op des 'trnain
De Iwiaiiiiing van de Spaansche
/rschlboot .Caoo Creux' te te Slew-
York arriveerde act -aan equipage
/an te Teimigeliihte (taHaaraehe ïtoora-
sehip ^Uacrtta" aan boord, deelde ira-
satkmeele 'nzonderneden .mede over de
lotgevallen der geredde schepelingen.
De „Aiacrita" was vaat .Hewpon News
aaar Barcelona op weg met een lading
graan, tora zij mirf/tw» 9 den Adann-
schen Oceaan door een teigtiii storm
overvallen werd. -engevoige waarvan het
roer van te schip prak. Het vaarimg
doeg les en ie bemanning moest het
aan zijn lot overlaten, aa angen
tijd tevergeefs gepoogd :e hebben het
door pompen drijvende te houden.
Twee reddingsbootra werden uitgezet,
maar deze moesten op een afstand van
het schip olijven, daar ze anders legen
dra wand ran het vaartuig jiohgedagen
waren. De opvarenden der JHacnur
zich in zedigheid te prengen.
Vier dagen Lang zwalkte de bemanning
op, den Oceaan rond. seuna-ngs roeiende
en biddende om redding. Eindriijk wer
den de schipbreukelingen door den Span
jaard opgepikt, die hen behouden ra wel
te New-York ara land zette.
Politle sehaadaai te Chieago.
Lit New York wordt aan de Dadp
Mail gemeld, dat de autoriteiten een on
derzoek hebben ingesteld aaar de beschul
diging, geuit door den hoofd-comraissam
van politie, dat de helft van het politie
personeel betrokken s bij dra ciandei-
tienen drankhandeL
(lit de verhooren, die reeds hebben
plaats gehad, is gebleken, dat kroegbas-
den reeds ^naanHwt laag hun inkoopen
hebben gedaan bij verknopen tie tot de
politie behoorden. Deze leverden zesdia-
vu -ertig minora lire waard te- Op
«nwtjzmg vwo «vnuv Hasc-agti -,0
zes boer-nwróeidevs begonnen met gra
ven ra aa twee dagee bard :e hebben
gewerkt, mtdekles zij verscheidene aan-
wtjzatgen. He gebtcl klopten met de ge
heime Jocaraenies /an ten monnik ai
.iniltelii. nde* groote beiangstei-
ling van de dorpteworrers wordt t werk
voortgezet.
De es-kaning vaa Bmerea aaar
dag vi
Hoa.
De gewezen «rang .an Beieren gut
aaar Sar.ar m Hoiganre. waar bij groote
bezittingen heeft- Zijn Hofhouding welke
nestaai rat 17 peescncn. is daar reeds
gekomen. De gewezen comng zat aar-
«bnjniijk ger-itaeB tgd le Sarvar biijven.
'H deze reis geheel nj van poiibese
beteekenis ia, kan me', zander meer wor
den gezegd. Het steal vast, dat le Be-
erscne T-onartinster. uitstekende betrek-
iingen met Hougarje onderhouden.
BINNENLAND.
Ar. Ir. L f. to -a/irnia Lohraaa
Men moidt aan hei HM uit s Grasen-
bagr. dat jhr. mr. A. F de Savorain Lob
man zeer jinnenkert zal aftrsüra alk
ooofdredacte-jr ram De Nederiander.
Sf
Uit Stad en Provincie.
>aj«arszitting Pruv. State.
Door Gedep. Stalen is de tweede
gewone zitting der Staten van Zeeland
nepaald op Ofnsóag S December te
TUg unr a.m. ra Kgt bet in de bedoeling
de openbare vergadering ter behandeling
eter voorstellen, te doen plaats hebben
op Maandag 19 Decratber Lav. te 2
YESKOOPIÜ'GES, DL
OOSTEHLAND, 3 Sept. Ten over
staan van notens Korteweg, werd he
den alhier voor den beer Joh. de Weeze,
publiek verkocht era woonhuis, schoor,
erf ra varkenshok. 19 St-Joostdijk. voor
f 1000.
- Tra overstaan van notaris Korte-
weg werden heden alhier n bet opra-
hear verkocht de volgende onroerende
goederen in deze gemeente
Aan den Lagen Maireweg; Era hof
stede met eri, bzjcmgaarti en bouwland,
voor f 5575 den hoop; «0.20 A. weiland
voor f 1226, 79230 A. weiland voor f 900;
JA» A. weOasd <«r f Stel >i A. m dra draiuec te «rader
teraiesdivoor f m. A. hoowiaod gSMte ««rage de tegecne. 1 woet
wrawtesd voor «te» gegeven ra dea wenuijd voor
1 ram A. tewtte tornt f saw wassen, met 11 h 1111 rales vra «es he-
A» dra Rampensite, iijk idk-» awatde graw» 'e zertangen.
woian<1; f !s*> 75.75 A. bouw- De anaater weent te grew bij twee
1 t.a°- uren per dag ie moeten liepHza.
sete ïèJTL IteBpen- Naast de drie genoemde eUraraterag»
fL. H A- XllJ*to»d en dreef op de voocschrilten betreff-ade <ten ar-
£Zi r1^ «'«'Hand en seteteur a ar aog =en. wette w-rak-
teef, voor f too j.gr.j» ha. bouw- tng heeft jp te werken in netetra
latwl voor tl»; 2»a0 HA. bouwland niiwtee. Vtbl door gillen 1 kracht
ra «teraf .oor u-2. gedreven étedterachtera Ten aamsen
7* 7^-75 A bouw- (1s terzen arbeid kunnen geen argussen-
^h, *°0r F"*'ten van beteekems worden aangeroerd
AB» per Duiveiandscu Gemet. Qm een belangrijk ïaageten ter dra voor
ten .ndasscéeien arbeid is toegestaan te
- .-lardige-i Daarom s te gelegen
beid opecgeiKiadeo ara bij Mgemeeoec
- Mtregei van bestuur voor bectoerten
Mitokter »aa Arbeid heeft bij den -..Kawuwarbeid een korteren arbeidsojd
Hooges Baad tan Azbafd aanhangig ge- -ast te stellen dan de hiervoor onrarére-
tektekl te voorontwerp van era Land- ene. echter aiet korter fan acht aren
MMHitraaeror:
de eersie ptaats komt in te wet De wet heperkz voorts dra aebeidsdinw
rtaar /oven de positie van het hedrqfs- roor de gehuwde vrouw tot en hoogste
hoofd» diens gean of. anders gezegu acht uren per dag
*an ei®en ">en aHte.u. Oo* ig'. het ra te bedneiijag voor dh
°ndt*~t:^r -nj W wer- mgeouwde .rouwejijke aroeuterv Le een
Hen. waaneer aij waL - iisfuuwttng te verzorgen hebben den
Oe echlgenooie van te Dedrojlahouid nufiwuwaroeid .a 11 «iraiHi.ran 1 op Zater
en aj» km-teren vws M jaer en otter, lagjsiddag utt - sMtei
worden luiten Mie wettelijke bepa- Verder steit het ourwerp het
lingen geiatew. inwonenae btoed- ra aac- erood van aadbeuwarbeid voor vron-
erwaoira tot en met derden graad van weiijke arbeiders binnen i weken aa hare
!8 jaar en onder worden van te hepa- oevaBing. Hetzelfde ardiei verzesert 00*
ogen omtrent arbeidt- ra rwztijden uit- ;an eea vrouwelijke arbeider, due «en
gezonderd. rovstaind heeft, graegenneic om haar kind
7ra aanzien der dienstboden test zich te zoogen
aet aangegeven standpunt in zake het hls- Era andere groep, Le era afwijkende
tendrtngen _n bet gezinsleven evenzeer -egóiag behoeft, wordt gevor- icir
geiden. Contróiemaatreghira. /eronder- te jeugdige personen, waarvoor 'aet oot-
itetd. dat zij uitvoerbaar zouden zijn. werp als grens aaar hoven dra 13-jangen
zouden te Lep atgrijpen. iwfHjd stei..
Het ligt in de lijn van het m de Ar- Voer leerplichtig* kinderen acht te Min.
oeidswe; 1919 aangenomen beginsH om .ei ooocfig ten loonarbeid gebee, uit te
te werkzaamheden van te rouweiijke -ruiten.
ziesstboden. wanneer aj dat gemengd Het vemehtra vrat aüer.ei lichte bezig-
cara*ter dragen, met ais landbouw- reden, die te kinderen ia hun oomiccei-
arbeid in den zin der wet te bescao u- tjke omgeving noten en soms aai f spe-
wen. Evenals voor te kinderen van het end doem wordt door het ontwerp aas-
bedRjfsfcoofd geldt deze uitzontemgs- /aan: in tien ca. lai t.adero- m -0
>e paling alleen voor personen vaa 16 I
aar of ouder.
Ten aanzien vaa te inwonende knechts.
jaar of onder buiten dea schooltijd
welke a bet la
«drijf
ten aangetroffen, is intsimtend sprake
van bedrijfsarbeid. De aard van hun werk
verschilt -net van dat dra andere tand-
bouwaréeiders. De Minister acht eene
alleszins bruikbare regeling aiogelijk op
ten grondslag eenra gemiddelde nacht
rust van rtegvnyuren.
3ij te beschouwing van den arbeids
tijd m het algemeen. _s te Minister van
oorderf. dat, -oor zoover het mannen be- - sar het begin
treft op dra grondslag van 54 uren per
kaienterweek een goede regeling van sten
arbeidsduur «oor te versehiUende tee-
ten v» het jaar kan worden ftUufftu.
Daarvan is lan ook in bet ontwerp uit
gegaan. Hij meent, dat. waar het te eer-
yie wettelijke regeling op dit gebied
geldt, het niet wenschelijk ra met nood
zakelijk is in bet algemeen sterker in te
ïthjpen-
Voor sommige soorten van arbeid
krant het ten Minister aiet mogelijk -zoor
eene in te praenjk aan tet doel beant
woordende regeling in de voorschriften
te belichamen-
Het gaat hier in te eerste plaats om
de verzorging van het vee, a a. het voe
deren der werkpaarden des morgens
vroeg, voordat zij aangespannen worden.
De tweede 'uitzondering is vervel in
een artikel krachtens welke bepaling, be
paalde soorten van landbouwarbeid ge
bed of gedeeltelijk aan te voorschriften
omtrent arbeids- ra rusttijden kramen
wortel onttrokken. Uitgegaan is van te
gedachte, dat aan dk landbouwbedrijf
5 va
namiddags gedurende ten hoogste 4 uren
per lag lichte werkzaamheid- in het
bedrijf dra outers mogen verlichten. Wat
te jeugdige personen aangaat, komt het
er ra te eerste piaats op aan. hen ra te
jaren, volgend op dra ieerpUehogen leef
tijd een behoorlijke aacè trast te verzeke
ren. wanneer zij meer krachtstrspafining
•zorterrad wrak vemchten. Daartoe word»
in het ontwerp te landbouw aroe: d /an
jeugdige personen beneden te 15 jaar.
het einde gebonden
aan een bepaaite grens.
Met befrenkmg tot den Zoodag houdt
het ontwerp zich aan ten bijna ronder
uitzonderrg door te landbouwende be
volking gevolgten regel, wanneer tet al
leen loonarbeid op Zondag verbiedt met
te mogelijkheid om hij atgevneenen maat
regel van bestuur uitzonderingen te ma
ken /oor te noodwendig eiken dag te
verrichten werkzaamheden, alsmede voor
die gevallen, waar-ra het tot ten volgen
ten dag jiisteüra van bepaalde werk
zaamheden e-enig protect belangrijk ifl
waarde zou verminoeren of verloren dom
gaan.
De Minister heeft, zooais reeds gezegd
13. alleen ten vrijen Zaterdagmiddag roor
te gehuwde vrouw in het carwer? vast
gelegd. '.er-wijl hij van te nageüjkheid
om dea bij a-gemeenra maatrege: van
bestuur andere groepra van arbeiders
teHrahüg te doen worden, gebruik deukt
te nak*» voor te ongehuwde vrouwelijke
arbeiders, die era hnishowrttng vrazor-
gen hebben.
Het ligt ia het voornemen, in dra «1-
oor /reemddingen, menschen dus bui-
Zeeland, is een reisje door dat ge-
*es raeesial alles behalve een prettig
""Mifadit, wanl het mag niet ontkend
dat. ondanks veel betere be-
ïrtppea, die «Men van deze provincie
*66* verkregen toen meerdere en bele-
twrkeersmlddelen kwamen^Log steeds
«a vooroordeel bestaat omtrent dat ge
■M. He' _C nog geen menschen leeftijd
ïfeden, dat me; alleen ongeleerden, maar
iHeerden die beter konden weten,
*A angst »n schrik spraken van te
^"tractie koude nevels en zilte dampen
rdling voer hun door Se leden, wan-
ti) de beruchte Zeeuwsche koorts
hHkj bij name hoorden noemen. Reeds
hMve eeuw geleden stond era man
e* voor -l«n goeden naam zijner pro-
'««e en hij schreef daaromtrent. Jat
BTOndtge weerlegging van geleerde
**s»en oie; voldoende was, om dat voor-
eenigermate weg te nemen hij
onzer landgenoot en, die in een
k^atiger landstreek wonen. Maar dat het
«wrtkig niet meer is dan era vooroor-
tet dit voldoende wordt aangewe-
T®te°r de blozende wangen en heldere
Tj"1 ter jeugd ra jongelui, dat bewij-
T® te zeventig tot negentigjarige ouden
onder ons niet zeldzaam zijn en dat
"sorzorgen neemt voor ajn ge-
"*""«10, die een- koude morgen- en
^«teltt en afwisselende weersgesteid-
TJ^kbhen trouwens dingen die ia
^H»d maar g^Hilte mate moeten
^jWMt als elders kan in een ge-
T»»den o>iderdom te sierlijke kroon
dikheid dragen en bet vooroordeel
P*" beschamen. Iraat de vreemdeling
,7" j"Jm«n, hij zal zien de lichtgele
Jr®te|lket-i de groene bieten- ra vlas-
gttuc1' "tebfhare boomgaarden, de
/Ogeie koolzaadvelden ra bloei, de
^teubjke dijken, de zind^V - -"fsteden,
i dat alles zal bewondering wekken. Maar
wij zouden het hebben over plantengroei
op de schorren en geven een pleidooi
soar het gewest l Evenwel nu ter zake,
maar de uitwijding was geoorloofd, om
dat bij ebbe die uitgestrekte stikken en
schorren van af den zeedijk, tet voor
oordeel nog wei eens zouden kunnen
voortzetten, maar dat is ook werkelijk
niet zoo erg, want de uitdamping daar
van is met van dien aard, lat het van
invloed is op de gezondheid ter bewo
ners van te Zeeuwsche dorpen en heusch
ook niet op dat van vreemdelingen. De-
zeilde schrijver als bovengenoemd zegt
dan ook. Saau nu era blik op te kaart
van Zeeland, is het niet een zéé-land?
De Noordzee kust zijn westzijde en be
spoel! de oevers der eilanden, die in vroe
ger dagen uit haar schoot zijn opgerezen.
De twee machtige reuzenarmen der
Schelde en de breede Grevelingen met
te talrijke takken doorslingeren en door
kronkelen de geheele provincie. Zeeland
is uit zee geboren het wordt door de
zee bespoeld; het land wijst aan. da.
het vroeger zee was. Een spinneweb van
dijken wordt opgemerkt, te polders zijn
stuk voor stuk tegen eikaar gegroeid ra
nog rijzen daar buiten de zeedijken op
platen, banken, slikken en schorren. De
dichter san Zeeiand sprekende, zingt dan
o. m. ook:
Laad. ge«ucbt ait poel en maren
Zeeland, mgn geboortegrond.
Vu den vnterplae omgeven.
einde gij alt de zee ontstond
Y» ootelbre kreken, rtroomen,
ééne dooraderd en doorkruist.
En «aar nog de god der baren
als in eigen woning huist!
Land, dat ait ton menig eiland.
schor en polder samenhangt.
Waar da golfslag oode eronder
nieawe grond .le plas /ervanft.
Waar het dnin »n «aar de dgkeo.
kunstgewrocht van menachenhand.
Overal ten r.ngmoar «trekken
van het telbestookte strand.
Heeft men wei :ens gezegd, dat Ne
derland een geschenk ia ran den Riin ra
den noordenwind, dan mag san Zeeland
wei gezegd worden, dat het een gift is
van Maas, Schelde ra Noordzee. De na
men ter dorpen wijzen daar reeds op,
want zee ot zand. dijk of dam, polder
of plaat, vera of vliet, sluts of schor,
nisse of nesse - wat hetzelfde is als
schor - het bomt bijna altijd bij die
dorpsnamen te pas, kijk maar eens Zze-
rthzee. Eikerzee, Hemkeaszand. Cadzand.
Zuidzande. Schoondijke, Duiven dijke. Kat -
tendijke, Kwadendamme, Brigdanune,
Vrouwenpolder, 's-Gra/enpoldra, Hoofd-
piaai. GLijnsplaat, Veere. Biervliet, Suis,
Dreischor. Renesse. Scherpemsae, Stave-
aisse. Koatenisse, natuurlijk oog .met tal
ran anderen aan te vullen als Voasemeer,
St.-Maartensdijk. Poortvtiel, Bruiniaae, Ar
oemuiden. Nieuw-/tic; enz. enz.
Hoe zijn nu ai die polders ontstaan
in Zeeland? Toen ons vaderland reeds
voor era groot deel bestond vormde de
piaats. waar op bet oogenblik Zeeland
zich boven te wateren verheft, een ait-
gesrrekte zeeboezem, waarin zee ra ri
vieren haar slib lieten bezinken. Van daar
de uitnemende vruchtbaarheid dra Zeeuw
sche landerijen, daar het aangevoerde
zand, scheipen, vergane zeeplanten en
zeedieren te samen met het vette be
zinksel der rivieren ten puiksten bouw
grond vormden en aog dagelijks doen
ontstaan aan deze vruchtbaarheid heb
ben te eilanden hun beroemde tarwe,
(rieten, vlas en voorheen meekrap te dan
ken. Er is een tijd geweest, dat (Hunius
omtrent de gesteldheid dezer gewesten
boekstaafde: Wij hebben in bet Noorden
gezien de vtriken der Cancfara, die de
groote en kleine bijgenaamd worden.
Over een uitgestrekte ruimte breidt zich
de zee tweemaal in ieder etmaal uit, als
het ware era eeuwige strijd bewerkende
in de natuur zoodat het twijfelachtig
schijnt, of dit oord (and ia, dan een deel
der zee uitmaakt. Het is daar, waar bet
arme volk zijn verblijf houdt op hooge
aardhooper. of op hoogten met handen
gemaakt zijnde te bewoners aan scheep-
varen den géiijk. als te wateren te om
liggende gronden bedekken, aan schip
breukelingen, als de wateren terug zijn
geweken, ra zij d*» jacht m*h*n in den
omtrek van hunne hutten op te visschen,
•die met de zee terugwijken. Zij hebben
geen vee, geen mtok tot voedsel, zooais
hun aangrenzende iandgraooten, geen
wild zelfs hebora zij te oewaken, daar
er ook geen enkele struik zelfs wordt ge
vonden. Van zeewier en moe ras 01 es ma
ken zij touwwerk voor hun vischnetten.
door middel van de aarde met te ban
den zelve verzameld ra door den wind,
meer dan door de zon gedroogd, koken
zij h"" spijzen en verwarmen zij hun
door dra noordenwind verkleumd lijf.
Dit is te treffende schüdering van den
toestand van onze aloude wad- of schor-
bewoners, die nog zou geiden voor onze
dagen al3 de schorren nog zoo werden
bewoond geen hout, geen riet, geen an
dere plantengroei dan de statige lams
oor en het haargras.
De rijke aanwassen, welke in Zeeiand
algemeen schorren worden genoemd, el-
dras gorzen of pollen of kwelders, zijn
eerst naakte dikken geweest, waarop niet
de minste plantengroei viel waar te ne
men, maar eetugszms hooge r verrezen
kwam weidra era eenvoudig plantje zijn
worteltjes vestigen op het weeke uit zee
aangespoelde slijk en draagt in het ver
volg niet weinig bij tot de vorming vam
au nieuwen grond. En het voorjaar ant- f
spruitende, ziet men in dien tijd van het
jaar zoowel mannen als vrouwen ra kin
deren bezig met het nietige plaatje, dat
gestoofd ra ook wel voor den wintertijd j
Ingemaakt, aan armen en rijken een sma
kelijke groente levert, die met graagte i
wordt gegeten. Dit plantje draagt den
naam van zeekraai of zeesla ook zier,
wij op de nog heel weinig begroete
dikken het lemoenkruid verschijnen, dat
om de» vorm dra Iriaderen lamsoor wordt
genoemd, ra dit geeft ten minderen man
mede era goede groente, ra vooral <mt
het hoog* zoutgehalte, den frtssrten
fmjmh die beide plaausi btanea. wor
den aangeprezen dis een zeer gezond
voedsel. Hebben deze planten eenmaal
in groot getto wortel geschoten, aan gaat
de «es hooging dra dikken aet dubbelen
spoed voort, omdat te aangevoerde zee-
waterbezinkselen cdh er aan hechten, af
beter bewaard blijven, indien geen toe-
raiiige omstandigheden, als veranderde
stroomr.chttng. wat nog ai eens piaais
heeft, di: belemmeren. Weldra zijn de
dikken zoo hoog geworden, dat ook ra-
tere planten zich vertoonen en het aük
veranderd is in een gors, dat bomen era
aantal jaren „rijp" zai zijn ra slechts bij
hooge vloeden onder water komt: dan
laat r,ch het standkruid, ook wei reegras
of Engelscfa gras genoemd, zien: de licht
paarse bloemhoofd 1 es trekken onze aan
dacht en m de tuinen ziet men het me
nigmaal tot grasranden langs te bloem
perken aangekweekt.
Is het schor eenmaal zoo rjp geworden
dan 13 de grasgroe ook reeds van dien
aard. dat het met koeien, maar vooral
ook met kudden schapen wordt beweid.
Deze dieren, wanneer tot afwisseling 00*
op gewone graslanden wordt gegraasd,
bevinden zich daar uitstekrad bij ra de
«enigszins zoute (rianten schijnen op
groei vet vorming en het geven van glan
zend «rol bepaald invloed te hebben V. ra-
neer uitgestrektheid, ligging tra opzkh-.e
van het water, rijpheid, te bedijking
waard doen zijn, dan wordt weldra era
nieuwe polder toegevoegd aan te andere
niet ongeil!a aan het werk van era jon
gen, die bezig is uit blokken zijn legkaart
te voltooien.
ZHmmUcaa
