ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
Woensdag 4 Juli 1917.
TWEEDE BLAD.
(Z lerikx e e sch
C o i) r a it t).
ABONNEMENT.
Priji pet drie maanden ,1 1,40.
Franco per poit-1,70.
Voor het buitenland per jaar- 10,—,
Afiouderljjke nummert- 0,05.
Veraohynt Haandag, Woenadag en Vrijdag
73st« IMBRANS. No 10026.
Diraotann A. J. DC LOOZE Jr.
llilgnar-HsofdraiiaolMr A. FRÏ1XEL
ADVERTENTIES N.
Van 14 regelt0,40.
Bike regel meet0,10.
Reclame* per regel0,15.
Bjj oontraot belangrijke korting.
Intending ep den dag Tan uitgara vóór S.IO ure.
Aardappelrelletje» te Amtterdam.
Maandagmiddag kwamen een paar
duizend vrouwen op den Dam bijeen
om tegen de aardappelvoorziening te
protesleeren. i
Onder aanvoering van den heer D.
Wijnkoop en mej. Kitz, voorafgegaan
en vergezeld door een 22-tal politie- j
agenten, twee politieruiters en twee
inspecteurs, ging men langs 'l Stadhuis
op den O.-Z. .Voorburgwal, waar een I
talrijk detachement politie-,agenten 1
opgesteld stond. Een eindweegswas
de optocht de Heerengracht opge-
sehrèden, toen plotseling een inci
dent plaats had.
Op de bovenwoning van den juwe
lierswinkel van de firma Hoeker
Zoon, waren een paar werksters aan
den arbeid. Deze vrouwen veroor
loofden zich eenige aanmerkingen,
loen de beloogeiide stoet langs trok;
zij riepen de voorbijtrekkende vrou
wen toe, dat ze gek waren en tikten
tegen hel voorhoofd. Uit den stoet
bleven die opmerkingen niet onbe
antwoord en ai spoedig ontstond '11
scheldpartij. De vrouwen drongen in
de portiek van het winkelhuis en
van deze gelegenheid wisten een paar
opgeschoten jongens gebruik te ma
ken om op te duwen en een der
groote spiegelruiten van den goud
smidswinkel in te drukken. Glasscher
ven vielen in de étalagedie vol
kostbaarheden lag en terwijl in den
winkel terstond handen klaar ston
den om paarlen, juweelen en andere
sieraden in veiligheid te brengen,
werden van den straatkant grijp
grage handen door de ontstane ope
ning gestoken. In een ommezien
werd de ruit verder ingeslagen en het
1 gelukte den belhamels een aantal
voorwerpen mee te nemen. Politie
ontruimde ten slotte de stoep.
De optocht had inmiddels zijn
weg vervolgd. Een deel van den stoet-
rende naar de Groentenmarkt. De
JÏr aanwezige politie wist echter
spoedig verder voortdringen te be
letten. Weldra daarop ontstond ech
ter in de Marnixstraat zelf een hevig
tumult. Een honderdtal vrouwen wist
'n pakhuis open te breken. .Verschil
lende vrouwen verlieten met zakken
aardappelen, bloemkoole.n en andere
groenten het pakhuis. Op het zien
dier vrouwen kwamen tal van andere
vrouwen toesnellen om ook 'n deel
van den buit deelachtig te worden.
Inmiddels bleef liet rumoer aan de
Marnixstraat voortduren en de politie
daar was vrijwel onmachtig zich
tegen de bende te keeren.
Juffrouw Kitz nam ten slotte op
een handkar plaats om de vrouwen
toe te spreken. En daarna volgde de
heer D. Wijnkoop dit voorbeeld. Hij
deelde mede, dat geen vrouwen waren
vastgehouden. En verder zei hij, dat
de burgemeester uitstedig was, maar
Jat er morgen een half kilogram
aardappelen meer verstrekt zou wor
den. Voorts wekte hij de vrouwen
op om nu naar huis te gaan. Het
wegnemen van wat aardappelen enz.
geeft geen zier, daar zijn wij niet
voor gekomen, zei hij; wij zijn ge
komen om te laten Zien, dat de toe
stand onhoudbaar is.
'Het eenig noodige is, dat de man
nen tot staking overgaan. Gaat nu
haar huis.
'Aan deze opwekking werd echter
maar matig gehoor gegeven.
Een nieuwe plundertocht.
Plotseling kwam er beweging in
de menigte en holden de vrouwen en
mannen er waren ten slotte veel
meer mannen bij dan vrouwen
de brug over van de Elandsgracht
en begaven zich naar de Meermarkt,
.waar een schuit met bloemkool lag.
'Aan dén eenep kant trachtte de in
specteur van politie de menigte tegen
Ie houden, waarin hij geruimen tijd
slaagde, totdat versterking kwam op
dagen: Middelerwijl drong aan den
anderen kant het publiek op en
sprongen de vrouwen van den wal
kant op een der schuiten. Spoedig
was toen ook de volgeladen schuil
mei bloemkool bereikt. Dt bloem-
koolen vlogen door dé lucht, en de
vrouwen spoeden er zich merle we".
slceds meer kwamen er optia- 1
gen, lotdal plotseling eenige politie
ruiters verschenen. Nu maakten zii
Zicli een oogenblik uil tie voelen,
maar ook slechts een oogenblik, want
toen men zag, dat er niet meer dan
twee agenten te paard waren en twee
te voet, begon 1 plunderen opnieuw.
Plotseling hoorde men een angstig
gegil; een vrouw, die van de eene
schuil op de andere wilde springen
deed een misstap en kwam in hel'
water terecht. Met veel moeite werd
zij daaruit opgehaald., een groote
bloemkool nog in haar handen ge
klemd. Inmiddels kwam verdere poli
ticversterking opdagen en werd het
terrein schoongeveegd. De vrouw, die
ju het water was gevallen, werd, nog
dl uipende van 't water op een hand
kar weggereden. Nog altijd klemde
zij de bloemkool in haar armen.
De omgeving van de groe'nten-
ïnarkt is verder den geheelen avond
het looneel geweest van relletjes. De
politie, had de. toegangen afgezet, om
herhalingen te voorkomen van de
relletjes van des middags. Gevreesd
werd met name voor een aanval op
de aardappelen, die aan de Meer
markt ter distributie gereed lagen.
Het politievertoon deed natuurlijk
heel wat nieuwsgierigen samenstroo-
men en daaronder waren ooi; een
aan. opgeschoten jongens, die het
er blijkbaar op gemunt hadden rel
letjes uit te lokken. Niet lang duurde
het ol de polilio werd met steenen
gegooid, waardoor verschillende po
li lie-ageiiten getroffen werden Het
gevolgwas natuurlijk een charge van
«e politie, die met sabel en gummi-
Stok de menigte trachtte te versprei
den, terwijl de inspecteurs en briga-
diers, die van revolvers voorzien
waren, liunpe met scherp geladen
vuurwapenen in de lucht afschoten.
Dan ging liet gepeupel even aaii den
haal en verborg zich in de zijstraten.
Omstreeks half zeven was men op
de Handelskade bezig een schuil met
aardappelen te lossen, die bestemd
waren voor Engeland. Alle export-
aai dappelen trouwens die voor ex
port bestemd zijn en in Amsterdam
ol Rotterdam gelost worden, zijn
voor Engeland, omdat liet Duitsche
gedeelte rechtstreeks van de veiling
plaatsen verzonden wordt. Het los-
singswerk was den geheelen middag
kalm ui zijn werk gegaan totdal legen
het genoemde tijdstip plotseling een
til om vrouwen verscheen.
De vrouwen hadden gemakkelijk
spel want er was daar ter plaatse
op dat oogenblik slechts een politic
agent, die, op lijfsbehoud bedacht
liais over kop de vlucht moest 11e
men. De man giug'assistentie haler
aan het posthuis aan de Ertskade en
kwam mei vier collega's terug... met
geen ander resultaat dan dat ze nu
om een volslagen steeniging le onl
komen, met zijn vijlen de vlucht
moesteu nemen.
Gedurende dien tijd was 't vrouw
volk geheel de baas. Bij honderden
'tegelijk kwamen ze de eilanden aflo-o
pen uit de Groote en Kleine Kallen
burgerstraat en ook vaq af '1 andere
gedeelte uil de Czaar- Peterstraat en
zijstraten. De zwaar beladen schuil
was binnen een half uur lijd geheel
leeggeplunderd. Juisl zou men aan
een tweede schuit beginnen toen liet
bootje van de Havenpolitie ver
scheen en die tweede schuil welke
voorzichtigheidshalve nbg door de
agenten losgemaakt was en midden
in de grachl dreef wist weg Ie
sleepen. s
De menigte voelde zicli ecliler de
baas. Nu werden de verschillende
loodsen bestormd. Sommige waren
hermetisch gesloten en ondanks al
liet rammelen hieven de deuren ge
sloten. Maar op andere plaatsen gin"
liet gemakkelijker en daar trachtte
men nog weg te halen wat binnen
het bereik viel...
Totdat verdere politieversterkin"
en ook militaire hulp kwam opdagen
loen waren de kaden spoedig
schoongeveegd.
I
Men begrijpt' dal liet verdrijven
van de plundergrage menigte niet
zonder verzet ging. Toen de eerste
polilie-mannen in gesloten gelederen
voorwaarts gingen, vloog een hagel
bui sleenen hun tegemoet. De liooge
voetbrug over den spoorweg was tot
een ware veste gemaakt vanwaar dc
projectielen naar beneden werden
geworpen. De inspecteur van politie
Tinholt, niet wetende dat de toestand
zoo critiek was, kwam door de Kal-
tenhurgerstraat en had daar een ware
achtervolging te verduren. Eenige
malen werd hij getroffen en juist zou
hij zicli bij zijn 'manschappen voe
gen, loen 'hem nog een groole kei
legen' liet hoofd vloog, die hem schier
bewusteloos deed neervallen. Het
bloed gutste hem uit '11 diepe wonde.
Weer daverde ecu salvo door dc
lucht... een oogenblik week dc me
nigte een weinig terug, maar het vol
gende oogenblik bleven de vrouwen
en mannen weer dicht opéén gepakt
staan.
Van het Mariniersplein zelf.was dc
bestrating geheel opgebroken. En
alles stond met sleenen klaar, hing
uit ramen en uit vensters. En wan
neer de militairen weder een salvo
deden hooren, pufte zoo waar ook
van de andere zijde ter beantwoor
ding van het vuur een revolver in
de. lucht.
Aan de Ertskade ging liet geruimen
lijd heet toe. Ook hier week liet op
gewonden straatpubliek maar ter
nauwernood voor de militairen en
politie-agenten.
Maar weldra volgde hier van de
zijde der handhavers van recht en
wet een krachtig optreden. Toen men
bemerkte, dat men. zich aan de losse
salvo's nicl stoorde werd werkelijk
omlaag gericht... Het gevolg was, dat
een viertal jeugdige personen licht
gewond werden, Een jongetje \Yerd
weggedragen, bloedend aan alle kan
ten. Een paar andere gewonden wer
den in een "café gedragen.
En even le voren was de le luile
nant De Mol hel slachtoffer van zijn
plicht geworden. Dc luitenant, die
zicli bij zijn troep moest voegen in
de Rietlanden werd, toen hij de tram
verliet, door liet gepeupel gegrepen
en op den grond geworpen. Zoo on
verhoeds was de aanvaldal den
officier voor hij 't wist zijn sabel ont
roofd werd. Hij had 'n leelijke hoofd
wonde opgeloopen, toen hij door de
politie ontzet werd. In tiet geböuw
van de Havenreserve werd dc officier
verbonden.
Op een gegeven oogenblik weer-
schalden de krijgstrompetten van een
aanrukkende compagnie soldaten.
Toen de troep de Czaar Peterstraat
doormarcheerde gebeurde er aanviin
kelijk niets. Maar hoe verder dé sol
daten kwamen, hoe rumoeriger liet
werd. Links én rechts werd uit de
ramen gegild moordenaars, goóïl je
geweren neer!" De situatie kreeg ecli
ler een ganscli ander aanzien, toen
voor den overweg van liet spoor halt
moest worden gehouden.
Nu drong liet publiek van alle kan
ten op den troep in en omringde
voorat dc officieren. De soldaten,
onder wie klaarblijkelijk vele beken
den, werden man voor man bewerkt.
Een oogenblik klonk het com
mando „legt aan!" Een gedeelte van
de menigte'stoof uiteen, vluchtte in
winkels en in trapportalen. Maar een
ander .gedeelte bleef slaan en de ge-
vluchten kwamen nu ook terug.
Daar stapt'een soldaat uil liet gelid
en zegt: ,.ik verd. het!"
Daverend klinkt liet gejuich.
En voortdurend worden' de andc
ren bewerkt dat voorbeeld te volgen.
Een meid hangt aan de arm van een
een soldaat.
„Hein, dal doe je me toch niét
aan!"
En links en rechts klinkt liet „Piet
Jan, denk er om, niet schieten op je
kameraden hoor".
Weer voegen zich een paar man
nen bij de menigte en weer klinkt
het gejuich.
Plotseling klinkt liet bevel „rechts
omkeert" en ouder donderend hoe
rageroep keeren de militairen terug.
Een der verslaggevers van het
Hdlsbl. schrijft:
Ongeveer half elf reden wij naar
de Czaar Peterstraat. Op Kattenburg
"en Wiltenbur'g stonden talrijke groe
pen vrouwen en mannen in druk
gesprek. Maar van ongeregeldheden
nergens een spoor meer. Plotseling
kwam een groole troep soldaten
voorhij, geëscorteerd door lal van
opgeschoten jongens en meisjes, die
juichend den voorbijrijdenden toe
riepen:" „De militairen weigeren op
de burgers te schieten!"
Aan liet eind der Czaar Peterstraat
gekomen, zagen wij gedeelten der
straat opengebroken; met de steenen
was men de politie en de soldaten le
lijl' gegaan. Eenige soldaten en politie
agenten, daar geposteerd, stonden 't
gebeurde nog le bespreken; De solda
ten, miliciens, jonge, stoere kerels
van buiten, vertelden, dat ze hadden
moéten schieten, 0111 zichzelf te ver
dedigen tegen de massa steenworpen
der opgeschoten jongens.
Tegen hvee uur cles nachls was
omtrent de slachtoffers uit het pu
bliek het volgende bekend:
Een man is dood in de Mariniers
kazerne binnengebracht.
■Voorts zijn door de zorgen van
den geneeskundigen dienst één man
en drie jongens opgenomen in ver
schillende gasthuizen, één met een
schot in 't hoofd, eeij zeer ernstig
met een schot in den lever, een
met één beeiifractuur en één met een
hersenschudding. Twee lieden wer
den door de auto-brancard aange
bracht, die na verbonden te zijn naar
linn huis gebracht werden.
Voorts zijn in de verschillende af-
deelingsgebouwcn van den genees
kundigen dienst nog* heel wat lichte
verwondingen behandeld.
Twee politie-agenten. ernstig door
steenen getroffen, werden aan de
politic-bureaux verbonden men
dorst hen niet te vervoeren uit vrees
voor het gepeupel!
Aan den overkant van het Ij
heeft Dinsdagmiddag een openlucht
.samenkomst van stakende havenar
beiders plaats gevonden. Zij is toe
gesproken door den voorzitter der
scheeps- en hootwerk-ersvereeniging
•„Recht en Plicht", die zeide het le
betrpurén, dat een afvaardiging uit
de stakers een onderhoud had gehad
met den burgemeester, „die er toch
niets aan kan doen". De eenige weg
voor de arbeiders om verbetering in
den toestiind te krijgen was demon-
streereu en met klem protesteeren
bij de regeering.
Op de Hoogte Kadijk heeft een
bende vrouwen zes halve varkens van
'n vleescliwagen geroofd. Zij hadden
allen messen bij" zicli en begonnen
op straat de buit te verdeelen, of
liever ieder sneed en rukte er af wat
zij machtig kon worden. De politie
kon er niet tijdig bij zijn om het te
verhinderen. Dezelfde plunderzieke
vrouwen hebben ook een poeliers-
winkel in de Korlc Kerkstraat willen
leeghalen, maar hier was de politic
bijtijds bij de hand 0111 't te heietien.
I11 een gehouden vergadering
uitgaande van liet plaatselijk revolu-
lionnair comité, is onder gejuich be
sloten lol een algemeehe werkstaking
van 24 uren als protestlegen den
aardnppelnood.
Op de Eilanden was het reeds
Dinsdagmiddag zeer rumoerig; de
spekslagers winkel van deii heer .Vel-
zeboer in de Kleine Wittenbufgerstr.
is geheel leeggeplunderd.
Kattenburg was wederpm 't brand
punt van de troebelen. In de ver
schillende nauwe straten en langs
de Kattenburgergracllt hadden sterke
militaire afdgelingen en politie-deta-
chèm enten postgevat, zoodat thans
niet meer de ongunstige toestand
lieersclitc, dat de bevolking daar on
beperkt lieer en meester was. Intus-
schen bleek al zeer spoedig, dat de
ongeregeld lieden thans niet méér uit
gingen van overspannen vrouwen
onder den invloed van de aardappe-
lenscliaarschte, maar het was nu het
echte grauw, dat telkens, waar liet
er kans toe zag, de gelegenheid aan
greep om te plunderpn en te rooven.
Zoö werden op 'de Kattenburger
gracllt plotseling met groote kei-
steenen de p'aneelen van de deur van
een onderstuk, waarin kisten Stijfsel
opgeslagen waren, opengebroken. De
eigenaar, de heer Struve, is in dienst.
De pakhuisruimte zou door 't grauw
geheel leeggeplunderd zijn, als niet
bijtijds een der afdeelingen militairen
en politie bij de hand was geweest
om de plunderende bende uiteen te
drijven. De omliggende straten en
grachten werden nu niet krachtige
charges schoongeveegd; de politie
deed felle uitvallen, waarbij het ge
peupel dan in dolle vlucht zich uit
de voeten zocht te maken en meni
geen met een bebloeden kop moest
afdruipen.
Naar liet departement van oor
log mededeelt, ontkennen de daar
ontvangen ambtelijke berichten liet
voorkomen van gevallen van dienst
weigering onder de troepen, welke
hij de ongeregeldheden aan de politie
militairen bijstand hebben verleend.
Madame Stelahell.
De bekende lord 'Abing-er, tegen
woordig marine-officier, is, naar de
Times mededeelt, in het huwelijk ge
treden met mevrouw St-einheil, welke
zooals men zich herinneren zal de
vertrouwelinge van den president der
Fransche Républiek, F-elix Faure,
was en verdacht werd van moord
op hare moeder en op haar echtge
noot, den schilder Steinheil. De Times
brengt in herinnering, dat de ver
dedigers destijds hebben getracht de
onschuld hunner cliënte aan te too-
nen, door de bewering, dat de werke
lijke moordenaars eenige geheime
staatsstukken zochten, die de presi
dent der republiek aan hare bewa
ring had toevertrouwd. Mevr. Stein
heil werd ten slotte vrijgesproken,
doch gaf er de voorkeur aan Parijs
te verlaten en nam haai- intrek in
Londen, waar zij onder den aange
nomen naam van mevrouw de Serig-
nac leefde. Onder dezen naam is zij
thans ook opnieuw in het huwelijk
getreden.
De bommen op ZIerlkiee.
OfficieelHet ministerie van bui-
tenlandsclie zaken deelt mede, dat
de Britsche regeeringzich bereid
verklaard heeft, een nieuw onder
zoek in te stellen naar de vraag, of
de op Zierikzee gevallen bommen
door een Britsch vliegtuig geworpen
konden zijn.
De Nederlandsche regeering heeft
aan de Britsche aangeboden om haai
de te Zierikzee gevonden bomscher
ven te doen voorleggen en haar te
vens verzocht aan een Nederland-
sclien deskundige toe te staan bij
't onderzoek van die scherven tegen
woordig 1e zijn. De Britsche regee
ring heeft geantwoord, dat zij daar
tegen geen bezwaar had; derhalve
zal luitenant-kolonel van den gene-
ralen staf C. van Tuinen, zich voor
liet bedoeld onderzoek naar Enge
land begeven.
De Belgische en de Fransclie re
geeringen hebben in antwoord op de
vraag der Nederlandsche regeering,
of het mogelijk was, dat het voorval
te Zierikzee aan een Belgisch of een
Fransch vliegtuig te wijten is geweest
medegedeeld, dat blijkens ernstig on
derzoek die mogelijkheid was uitge
sloten.
KnoelerQ met een rerkleilngtlQit.
Voor den gemeenteraad te Amersfoort
ie o.a. candidaat gesteld door de S. D. P.
de heer Joh. D. Holmer. Thans is ge
bleken, dat de lijst voor diene candida-
tuur drie handteekeningen bevat, welke
daarop niet door de personen ielf ge
plaatst sijn, terwijl deien verklaard
hebben, dat de onderteekening buiten
bun weten is geschied. De burgemeester
beeft hierover een klacht ingediend bjj
den officier van justitie.
